Nederlands als vreemde voertaal in het voortgezet onderwijs te Dordrecht (internationale schakelklas): Laat ze nooit voor hond spelen!

koosje boulogne moerland n ederlan d s als vreemde voertaal vo in h et voortgezet on d erw i j s te dord r ec ht internationale schakelklas laat ze nooit voor hond spelen voorgeschiedeni s gen op de lagere scholen steeds soepeler ging lo pen stapelden de moeilijkheden in het voortge in augustus 1972 werd ik samen met een andere zet onderwijs zich op mevrouw voor halve dagen aangesteld om op leerlingen van 12 jaar en ouder die weinig of verschillende lagere scholen extra nederlandse les geen nederlands spraken konden door deze han aan buitenlandse leerlingen te geven we kregen dicap niet de school bezoeken die ze in eigen het boekje nou ji in handen gedrukt en kon land hadden kunnen volgen deze leerlingen wer den aan de slag nadat we beloofd hadden om bij den van lieverlee afgeschoven naar het ibo indi het dramatiseren van de nou jij lessen nooit en te vidueel beroepsonderwijs daar werd nog enige nimmer een kind voor hond te laten spelen ook tijd iemand van de vliegende brigade ingezet moesten we bij het beurten geven nou jij zeg maar de problemen waren te groot gen in plaats van de naam van het kind te noe in 1975 werd in een vergadering van onder ande men op de vraag wat voor materiaal we even ren schoolleiders vertegenwoordigers van de ge tueel konden gebruiken als nou ijl toen be meente en de stichting hulp buitenlandse werk stond nog alleen het eerste deeltje zonder verwer nemers besloten om een internationale schakel kingslessen niet geschikt was voor bepaalde leer klas op te zetten deze zou verbonden worden lingen kregen we als antwoord dat het gebruikt aan de algemene beroepsschool dordrecht maar kon en moest worden bij elke buitenlandse leer in een apart gebouw komen ling hieruit bestond onze begeleiding het eerste jaar het vak n ed erland s in d e schak e lkl a s het tweede jaar kwam de begeleiding gelukkig in andere handen terecht en is er gelijk begonnen ik stapte van de vliegende brigade over naar de met het instellen van wekelijkse werkbesprekin isk en kwam daar weer voor precies dezelfde gen waarin met behulp van hospitanten lesmate problemen te staan als drie jaar geleden onvol riaal ontwikkeld werd zoals werkboekjes bij nou doende begeleiding en onvoldoende lesmateriaal jij kwartetten lotto s en stencils met oefenin nou jij bleek al gauw te kinderachtig voor de gen voor specifieke taalmoeilijkheden isk leerlingen verder was er geen materiaal dat intussen is het aantal mensen dat bij deze zoge speciaal voor buitenlandse leerlingen gemaakt naamde vliegende brigade werkt uitgebreid tot was 18 mensen in dordrecht zelf en 6 in de regio taalmethodes voor nederlandse leerlingen waren terwijl het werken met de buitenlandse leerlin om verschillende redenen niet geschikt als je 32 boeken koos die qua interesse bruikbaar waren gedurende de volgende lesuren ga ik in op de voor onze leerlingen waren ze onbruikbaar door grammaticale moeilijkheden deze worden in de het moeilijke taalgebruik nam je boeken waar vorm van een dialoogje op de tv aangeboden dan van de taal te begrijpen was dan waren ze weer ve rdeel ik de leerlingen in groepjes en laat ze de veel te kinderachtig bovendien is het vak neder ro l len instuderen elke groep dramatiseert daarna lands voor een nederlands kind natuurlijk heel het stukje en ik neem het op de bandrecorder op wat anders dan voor een buitenlands kind ik als iedereen geweest is draaien we de band af en vind trouwens zelf dat het leren van de gewone gezamenlijk worden de fouten verbeterd tot slot nederlandse omgangstaal voorop staat en dat pas maken ze de invulles waarin de grammaticale daarna de schoolboekentaal komt vaak zie je moeilijkheden nog eens aan de orde komen dat een leerling de moeilijkste woorden feilloos het voordeel van de cursus is dat de grammatica weet te schrijven maar geen zin over de lippen meestal duidelijk behandeld wordt en de oefenin krijgt gen geschikt zijn om te dramatiseren in de klas hoewel de teleac cursus nederlands voor bui een nadeel is dat i n het leerlingen boek de vele tenlandse werknemers voor volwassenen bedoeld zinnen tussen haakjes verwarring scheppen in de was besloten we toch deze met onze leerlingen teksten ook is de cursus te moeilijk voor leerlin te gaan proberen van de gemeente kregen we gen die nog maar pas in nederland zijn een videorecorder zodat ik de lessen op elk ge wenst tijdstip kon geven samen met de co rdi in augustus 19 76 intussen w as de ene startgroe p natrice van de vliegende brigade maakten we er uitgegroeid tot drie groe pen z ijn we gebruik verwerkingslessen bij gaan maken van de exp erimentele l eergang de cursus bestaat uit hoofdlessen en oefeningen nederlands als vreemde taal voor buitenlandse met grammaticale structuren in de vorm van dia tieners deze leergang is een project van het logen het thema van de hoofdlessen is een bui openbaar lichaam rijnmond projectleidster is tenlandse werknemer wegwijs maken in neder h enny van egmond b ij dit p roject is uitgegaa n land de inhoud van deze lessen spreekt de leer van het totaal nog niet aa n s p reekbaar zijn van de lingen erg aan met de leerlingen wordt de les in buitenlandse leerling dus je kunt er gelijk met zijn geheel op de tv bekeken de hoofdpersoon is nieu we leerlingen mee beginnen een buitenlander die net zoveel moeite heeft met de leergang biedt veel mogelijkheden om de leer de nederlandse taal als zij en met wie ze zich lingen spontaan te laten reageren en mond eling kunnen identificeren vooral de scenes waarin de bezig te zijn doordat in de leeslesjes op verschil buitenlander er niet uitkomt vinden ze prachtig lende onderwerpen wordt ingegaan die de leer omdat hun nederlands soms net iets beter is en li n gen zelf dagelijks meemaken zoals zij de clou wel begrijpen jammer is dat er onno o p school dig veel moeilijke woorden worden aangeboden in de kla s zoals vorkheftruckchauffeur ook is de tekst af bij de tandarts en toe slecht verstaanbaar de zwemles enz na het kijken wordt de inhoud van de tv les be e l ke les bestaat uit een a b en c les i n de a sproken en de moeilijke woorden op het bord be en b les worden grammaticale p roblem en sta p s handeld hierna wordt de les opnieuw bekeken gewijs behandeld en aan het eind van iedere les en zet ik het beeld af en toe stil om de leerlingen wordt de aangeboden stof getoetst de gelegenheid te geven dingen te vragen en te de c les is de herhalingsles elke c les begint met vertellen sommige scenes lokken veel reacties een dialoog waarin de pas aangeleerde begrippen uit kort geleden nog na het tonen van de les verwerkt zijn de grammaticale structuren uit de over een toerist in amsterdam hadden de leerlin a en b les worden herhaald in de vorm van gen hele verhalen over ervaringen met toeristen structuuroefeningen die op de band staan inge die destijds hun dorp in turkije bezochten en sproken de band geeft een zin of vraag de leer foto s wilden maken van jongetjes op ezels die lingen antwoorden horen het goede antwoord op niet stil bleven staan de band en herhalen dit nog een keer de schriftelijke verwerking houdt in een invulles jammer genoeg beschikken w e niet over een ta of het beantwoorden van vragen dit alles neemt lenpracticum zodat we ons behelpen met losse zo ongeveer twee lesuren in beslag koptelefoons en ee n verdeelkastje ook de dialo 33 gen staan op de band waardoor de leerling onder tijdens de lesuren waarin dialogen plus raadspel meer getraind wordt in het leren verstaan van ver letjes plaatsvinden kunnen leerlingen intensief schillende nederlandse stemmen mondeling bezig zijn niet bij alle lessen neder een groep leerlingen die nog maar pas in neder lands is dit mogelijk als je 15 minuten of langer land is laat ik deze dialogen letterlijk naspelen mondeling bezig bent merk je dat leerlingen on de volgende stap is om ze in kleine groepjes zelf derhand wel eens willen gaan schrijven ik pro een dialoog te laten schrijven passend bij het on beer dat na een tijdje weer te doorbreken door derwerp dat in de leergang is behandeld en daar niet te lange opdrachten tegelijk te geven als je na te spelen helaas is mijn ervaring dat de leer echter na een dag uit gaat rekenen hoeveel tijd lingen zich krampachtig vasthouden aan de ge elke leerling aan het woord is geweest schrik je schreven tekst als een medespeler even iets zegt ervan hoe weinig dat maar is wat ook best past binnen de dialoog raken ze gelijk de kluts kwijt en kunnen niet verder voor n i euwe l ee rlinge n dat de verwachte zin uitgesproken is ik ben nu aan het proberen de leerlingen wat na het is elke keer weer moeilijk om een leerling die tuurlijker te laten dramatiseren door de tekst tijdens het schooljaar binnenkomt goed op te niet meer met het papier in de hand te laten oefe vangen het staat vast dat hij tenminste de eerste nen de leerlingen krijgen de tijd om rollen te tijd een apart programma zal moeten draaien verdelen over de inhoud te praten en het even maar toch wil je hem niet helemaal afzonderen tueel eerst even samen te spelen soms laat ik ze van het klassegebeuren als de overige leerlingen gelijk zonder overleg een situatie spelen vooral met schriftelijk werk bezig zijn is het niet zo n de laatste werkvorm verloopt uiterst moeizaam probleem een gedeelte van die tijd kan ik me he maar ik wil hiermee doorgaan omdat ze in con lemaal met de nieuwe leerling bezighouden te tacten buiten de school ook gelijk in het neder gen de tijd dat andere leerlingen weer aandacht lands moeten kunnen reageren vragen is hij aan de schriftelijke opdracht toe bij bij deze werkvormen verspreid ik wel zoveel mo het verwerken daarvan wil iemand uit zijn groep gelijk de nationaliteiten om ook bij het overleg wel even helpen als ik met de andere leerlingen nederlands de voertaal te laten zijn sommige mondeling bezig ben laat ik hem in die tijd met leerlingen vinden dat niet altijd even leuk omdat de language master werken ze dan niet zelf kunnen kiezen met wie ze gaan we hebben geprobeerd hiervoor een speciaal be spelen als de leerlingen eenmaal gewend zijn aan ginprogrammaatje te maken eerst worden korte het dramatiseren neem ik elk gesprek op met de zinnetjes met bijbehorende plaatjes of tekeninge cassetterecorder als alle groepjes geweest zijn tjes aangeboden bijvoorbeeld wordt elk stukje eerst helemaal afgedraaid en dan de man zit nog een keer met stopzetten van de band de het meisje loopt enz leerlingen moeten dan proberen zelf de fouten te daarna worden de zinnetjes uitgebreid bijvoor ontdekken en te verbeteren beeld de man zit op de stoe l naast de beschreven cursussen besteden we ook het meisje loopt naast de fiets enz elke week tijd aan taalspelletjes spelletjes die we de kaarten worden op voorzetsel gesorteerd om doen zijn pim pam pet kwartetten memory lot dat vooral turkse leerlingen daar de meeste moei to winkelspel letterspel met dobbelstenen en lijkheden mee hebben het is ook noodzakelijk raad spelletjes een vereiste hierbij is dat je in dat het plaatje of tekeningetje geen overbodige kleine groepjes kunt werken vooral in de spel details laat zien maar zo eenvoudig mogelijk aan vorm gaan de leerlingen spontaan nederlands pra geeft wat aangeleerd moet worden ten de leerlingen zijn het er trouwens mee eens werkwijze de leerling kijkt naar de plaatjes luis dat er tijdens het spel alleen nederlands gespro tert naar de ingesproken teksten en spreekt deze ken wordt ze verdenken elkaar al gauw van in hij kan zelf controleren of het goed is door voorzeggen en gaan helemaal akkoord met de zijn eigen ingesproken tekst te vergelijken met de beetje gemene maar wel effectieve regel tekst die door de leerkracht is ingesproken bo een niet nederlands woord houdt in kaartje te vendien heb je als leerkracht ook de mogelijkheid rug of punt er af om achteraf te horen wat de leerling gedaan heeft 34 en waar de moeilijkheden zitten terman daarna worden ze in de a b of c groep hierna is het mogelijk de leerlingen de zinnen op geplaatst te laten schrijven leerlingen die erg veel moei lijkheden hebben met het schrijven gebruiken motivatie van de leerlinge n hiervoor uitgeknipte woordjes voor elke zin een andere kleur waarna ze de zinnen leggen ze vooral het eerste jaar had ik veel leerlingen die luisteren nog even op de language master of de niet tot het tonen van enige belangstelling te krij zin goed is en schrijven hem dan op gen waren dat waren hoofdzakelijk jongens die als er meer dan een nieuwe leerling bijkomt tot hun vijftiende of zestiende jaar op de lagere wordt het werken met de language master moei school waren blijven hangen sommigen zaten lijker een groepje van drie of vier leerlingen al zelfs nog in de derde of vierde klas ze zagen de leen bij de language master doet van alles behalve noodzaak om nederlands te leren helemaal niet het serieus luisteren naar en inspreken van de in ze gingen toch terug naar hun eigen land goede zinnen ik laat ze er dan nu maar beurte hiernaast zal mijn eigen onervarenheid in het ge lings mee werken dat betekent dat ik de anderen ven van onderwijs aan een internationale schakel in de klas houd en ander werk moet geven klas ook wel vaak geleid hebben tot een verkeer gelukkig hebben we dit jaar verschillende uren de aanpak van deze leerlingen wat ook de oorza per week waarin een groep opgesplitst kan wor ken geweest zijn we hebben in elk geval beter ge den zodat een leerkracht intensief met zo n klein motiveerde leerlingen misschien praten de ou groepje bezig kan zijn ders ook wat minder over terugkeren en houden ze hun kinderen voor dat hun toekomst wel eens groe pssam e ns telling in nederland kan liggen maar dit is maar gissen de groepen worden ingedeeld naar aanspreek contact leerkracht leerling baarheid dit jaar hebben we drie groepen groep a bestaat uit minst aanspreekbaren groep b is de het contact tussen leerkracht en leerling zie ik als middengroep en groep c bestaat uit de meest geen enkel probleem wanneer de leerling aardig aanspreekbaren in de loop van het jaar vinden in aanspreekbaar is de meeste zijn wel te vinden beide richtingen verschuivingen plaats elke voor een gezellig praatje en laten ook geen kans groep bestaat uit hoogstens 16 leerlingen en be voorbij gaan om bij onderwerpen die zich daar vat verschillende nationaliteiten helaas hebben voor lenen te vertellen hoe dat in hun land wel we dit jaar maar 8 meisjes een klein percentage gaat leerlingen van een andere nationaliteit rea van wat eigenlijk zou moeten komen gezien het geren daar weer op en zo wordt er ongewongen grote aantal oudere nog leerplichtige meisjes wat toch belangstelling voor elkaars culturen ge thuis gehouden wordt kweekt er zitten bij ons op school momenteel moeilijker is het om een contact op gang te bren turkse marokkaanse chinese chileense indo gen met de niet aanspreekbaren de lessen zelf nesische surinaamse en spaanse leerlingen waarbij van alles getoond kan worden zijn dan ik probeer in een groep zo veel mogelijk sprei nog niet eens het grootste probleem maar het ding aan te brengen hoewel dat moeilijk is door mislukken van gewone dagelijkse gesprekjes over de turkse meerderheid bijvoorbeeld een gympak dat kwijt is of een leer elk nieuw schooljaar is het weer moeilijk om de ling die in het ziekenhuis ligt is voor zowel leer leerlingen gelijk in de goede groep te plaatsen kracht als leerling vreselijk frustrerend leerlingen die regelrecht uit hun eigen land ko dit kun je ook niet vergelijken met een neder men worden gelijk in groep a geplaatst sommi landse leerling die bijvoorbeeld op een engelse les gen gaan na een paar maanden al door naar groep geen woord kan uitbrengen die zal dat ook niet b als blijkt dat ze zich de taal veel sneller eigen leuk vinden maar een uur later kan hij tenminste maken dan de overige leerlingen de leerlingen al zijn gedachten weer vlot kwijt desnoods bij die van de lagere school komen worden doorge dezelfde leraar voor een buitenlandse leerling sproken met de vliegende brigade die nederlands leert is dit heel wat anders hij alle leerlingen die wat langer in nederland zijn leert geen taal omdat hij die misschien later nog krijgen de taaltoets samengesteld door a kloos eens kan gebruiken in zijn werk of studie maar 35 het is een bittere noodzaak omdat hij elk mo eerste keer niet al te moeilijk te maken nemen ment van de dag gedwongen wordt om die vreem we hiervoor de best aanspreekbare groep als de taal zelf te gebruiken en te begrijpen doel hebben gesteld meer kennis en waardering wanneer de leerlingen na een paar maanden al krijgen voor elkaars culturen wat meer gaan begrijpen en zichzelf ook verstaan we hebben nog maar een werkbespreking gehad baar kunnen maken ontstaat er een veel meer maar onze voorlopige plannen zijn ontspannen sfeer als de leerlingen dan bijvoor in de eigen klas wordt een film over het andere beeld na gymnastiek met hele verhalen over doel land de andere landen gedraaid mensen van het punten en vals spelen aankomen zal ik ze eerder scholierencentrum in dordrecht die ook mee stimuleren en soms zelfs provoceren om nog meer werken aan dit experiment proberen hiervoor ge te vertellen dan ze vlug af te kappen vanwege de schikte films te pakken te krijgen geplande les als op die manier de belangstelling gewekt is dat hopen we tenminste laten we de leerlingen op contact leerkracht ouders schrijven wat ze allemaal zouden willen weten over de andere culturen we leggen de vragen van het contact met de ouders verloopt via huisbe de nederlandse leerlingen naast die van onze leer zoeken en ouderavonden als er bijzondere pro lingen en proberen daaruit verschillende thema s blemen zijn nemen we bij een bezoek de buiten samen te stellen dan worden de groepen ge landse leerkracht mee als tolk maar bij een vrij splitst blijvend bezoekje is dit niet altijd een voordeel we krijgen een halve brugklas en een halve scha met een handen en voetenspel heb je vaak een kelklas gaat naar de beroepsschool er worden beter contact dan met vertalers erbij het wordt groepjes gemaakt van twee nederlandse en twee na enige tijd toch vaak een gesprek tussen landge buitenlandse leerlingen en elk groepje gaat een noten waarbij jij gemakkelijk gemist kunt wor thema uitwerken den we moeten wel een vorm uitdenken die alleen de contacten op een ouderavond zijn ook maar resultaten kan opleveren als er samengewerkt beperkt over het algemeen komt maar een klein wordt de uiteindelijke verwerking komt dan op percentage naar de schoot toe de opkomst is wel een muurkrant zodat de groepen kennis kunnen wat groter als er een schoolkeuze voor het vol nemen van elkaars werkstukken gend jaar gemaakt moet worden we hebben al we willen een week lang elke dag 2 a 3 lesuren geprobeerd de ouderavonden wat aantrekkelijker hieraan werken en de week afsluiten met een ge te maken door bijvoorbeeld video opnames van zellige internationale ochtend hierover hebben hun kinderen te tonen maar we blijven met een we niet meer dan vage gedachten lage opkomst zitten doorstroming naar het voortgezet onderwij s contact anderstalige leerlingen en nederlands talige leerlingen aan het eind van het schooljaar kom je voor de moeilijkheid te staan waar iedereen in augustus de afgelopen jaren hebben we praktisch niets on heen zal gaan je kunt meestal alleen uitgaan van dernomen om onze leerlingen in contact te laten de ervaringen die je dat ene soms twee jaar met komen met nederlandse leerlingen het enige de leerlingen hebt opgedaan want van vorderin contact dat werd gelegd was in de introductiewe gen in eigen land kom je praktisch niets te weten ken voor de brugklassen van de algemene be van leerlingen die in nederland op de lagere roepsschool waar de isk ook aan meedeed spel school gezeten hebben kun je wel wat meer gege en sport en in de afsluitingsweek voor de zomer vens krijgen vakantie van echte samenwerking tussen neder verder weet je alleen de vorderingen bij het aan landse en buitenlandse leerlingen kon je daarbij leren van het nederlands rekenen en eigen taal nauwelijks spreken en cultuur de motivatie en niet altijd de wens we gaan nu proberen of dit in lesverband beter van de leerling en of vader omdat er van onze wil lukken aan dit experiment doet een brugklas schakelklas nog maar twee lichtingen doorge van de algemene beroepsschool mee en een stroomd zijn kunnen we van de uiteindelijke re groep van de schakelklas om het onszelf voor de sultaten van buitenlandse leerlingen in het voort 36 gezet onderwijs nog weinig zeggen wel heeft in verzorgt een andere schakelklas deze dag jam de loop der tijd een aantal leerlingen het voortge mer genoeg is het organisatorisch meestal niet zet onderwijs verlaten om te gaan werken meest mogelijk om meer dan twee docenten per school al kom je niet te weten o f uit te nodigen op zo n dag worden lessen bijge a de leerling de school niet aankan woond discussies gehouden en ervaringen uitge b hij echt liever wil gaan werke n wisseld c dat vader zijn zoon liever aan het werk ziet verdere informatie komt van het blad gaston we kunnen het al of niet functioneren van een derwijs in het begin stonden er alleen verhalen in buitenlandse leerling in het voortgezet onderwijs over scholen waar alles even goed scheen te gaan sinds augustus 1977 wel goed blijven volgen maar het afgelopen jaar stond er heel wat zinvolle doordat een leerkracht van de schakelklas de na informatie in helaas gaat deze belangrijke infor zorg op alle voortgezet onderwijsscholen in dor matiebron verdwijnen door het besluit van minis drecht doet ter pais om het blad op te heffen het zou fijn zijn als er een speciale is k cursus op begeleiding touw gezet kon worden waarbij de docenten a l lerlei ervaringen kunnen uitwisselen en adviezen natuurlijk is er behoefte aan begeleiding voor kunnen geven en krijgen over alles waar je als leerkrachten werkzaam bij isk s in dit werk een is k leerkracht mee te maken krijgt en dat is erg goede aanzet hie rv oor is de landelijke docenten veel dag waa rv an er nu drie geweest zijn elke keer 37