Nederlands als vreemde voertaal – ten geleide

nederlands als vreemde voertaal ten geleide toen hij de grens overschreed werden alle gesproken en geschreven woorden voor hem onbegrijpelijk in het begin probeerde hij te raden wat ze betekenden het merendeel van de woorden die tot hem gericht werden waren instructies of bevelen als hij verkeerd raadde kreeg hij moeilijkheden zo leerde hij dat hij beter niet kon raden hij leerde twintig woorden van de nieuwe taal maar tot zijn aanvankelijke verba zing veranderde hun betekenis zodra hij ze uitsprak j berger j mohr een zevende man het verhaal van een gastarbei der amsterdam van tiennep 1975 een redelijk welvarend boer met dertig bunder land zou tot de bedel staf worden gebracht indien hij zijn land zou moeten delen met een tiental collega s een fabrikant met een goed lopende fabriek kan tien tallen mensen werk geven op een honderdste van de grond die een boer nodig heeft voor zijn bestaan een concentratie van fabrieken en mijnen aan mondingen van rivieren op kruispunten van vaar wegen of in de nabijheid van grondstoffen heeft daarom altijd verhuizingen van hele bevolkingsgroepen tot gevolg gehad zo liep in de negentiende eeuw het verarmde nederlandse platteland leeg naar de steden de ontvolking gaat trouwens nog steeds door de amsterdammers bijvoorbeeld die rond de eeuwwisseling de pijp of de indische buurt bewoonden hadden bijna allemaal hun jeugd gesleten op het platteland van dik trom de kleinkinderen van deze oorspron kelijke gastarbeiders zijn gewoon amsterdammers al dan niet uit ach terstand milieus toen na de eerste wereldoorlog in belgisch limburg de mijnen voor ontginning werden opengesteld steeg in die provincie het aantal bui tenlanders van 3 5 naar 22 duizend binnen tien jaar tijd het waren toen voornamelijk polen en zuideuropeanen die bijna 7 procent van de bevolking uitmaakten nu is dat in belgisch limburg 9 93 procent en gezien de leeftijdsopbouw van deze groep is het percentage anders talige leerlingen veel meer dan 9 93 procent van het aantal schoolgaan de kinderen pas de laatste tien jaar worden er stichtingen in het leven geroepen en worden verenigingen opgericht die zich bezig willen houden met het welzijn van de buitenlandse werknemers en hun gezinnen deze groeiende belangstelling is te verklaren uit de massale toename van de immigratie als gevolg van de naoorlogse hoogconjunctuur de immi granten hebben de laagste maatschappelijke status doen het minst aantrekkelijke werk en verkeren doorgaans in de slechtste materiele omstandigheden zij hebben geen stemrecht zij spreken de taal van 3 hun werkgevers niet of slecht op de scholen blijven hun kinderen ver achter in leerprestaties bij de nederlandstalige leeftijdsgenootjes dit themanummer gaat over de problemen van anderstalige leerlingen het bestaat uit drie delen drie theoretische artikelen vier verslagen uit de praktijk en tenslotte twee boekbesprekingen plus documentatie we hebben het bewust beperkt tot taalproblemen2 en we hebben ons afgevraagd hoe kun je anderstalige leerlingen nederlands als vreemde voertaal op zo goed mogelijke wijze leren want de tijd dat de scholen in de lage landen bevolkt werden door al leen nederlandstalige leerlingen is voorbij en de tijd dat het onderwijs in het nederlands derhalve moedertaalonderwijs was is verleden de vraag hoe geef je nederlands als vreemde voertaal moet voorafgegaan worden doomde vraag waarom geef je nederlands alphons kloosterman stelt deze vraag in het eerste artikel en wijst een compensatie aanpak af hij wil dat het onderwijs als systeem zichzelf ter discussie stelt veranderbaar wordt zodat niet de anderstalige leer lingen zich moeten aanpassen aan het nederlands onderwijssysteem het systeem moet zich aanpassen aan deze groep leerlingen opdat het onderwijs aan hen emancipatorisch kan zijn hij bepleit onderwijs in de eigen voertaal en op organisatorisch en beleidsniveau een eigen ad viescommissie leerplanontwikkeling aclo en aandacht voor anderstalige leerlingen binnen de opleidingen voor onderwijzend perso neel klos pa en nlo zijn uitgangspunten zijn het kader waarbin nen de andere artikelen gelezen dienen te worden het tweede artikel van trudy pestana behandelt de didaktiek van het onderwijs in een vreemde voertaal voor 4 12 jarigen zij behandelt een aantal ingeroeste voor oordelen over dit leerproces onder het motto talenknobbels bestaan niet henny van egmond sluit de theorieartikelen af met hetzelfde onder werp maar dan voor 12 16 jarigen bij de praktijkverslagen vindt u een artikel over het kleuteronderwijs annie eikelenboom e a twee artikelen over het basisonderwijs frank bulthuis en eline buntsma en een artikel over het voortgezet onderwijs lbo koosje boulogne in de praktijkverslagen vindt u een enkele keer mededelingen die in strijd zijn met wat in de theorieartike len is beweerd dat hebben we dan zoveel mogelijk aangegeven schrappen leek ons oneerlijk en overbodig de schrijvers van het praktijkdeel werken in zeer verschillende organi satievormen annie eikelenboom werkt als teamlid van een zogenaam de vliegende brigade zij en haar collega s bezoeken elke dag enkele scholen en werken daar in een kamertje apart met een groepje anders talige leerlingen eline buntsma is ook een vliegende brigadeuse maar dan op haar eentje omdat zij in geldrop tot nog toe de enige extr a 4 leerkracht is koosje boulogne werkt i n een isk internationale scha kelklas een soort brugjaar ter voorbereiding op het voortgezet onder wijs ten behoeve van alle andere dan nederlandstalige leerl i ngen frank bulthuis werkt aan een school waar zoveel turkse leerlingen zijn dat ze met gespecialiseerde opvangklassen kunnen werken in het documentatiedeel vindt u twee boekbesprekingen en adressen en gegevens ter verdere informatie en zo willen we binnen de von dit probleemveld aan de orde stellen en de discussie openen er is verwantschap met de problematiek moe dertaalonderwijs en toch geen nederlands waar het immers gaat om de voertaal binnen het onderwijs nederlands als vreemde voertaal ook buiten het onderwijs roept ech ter nog tal van andere vragen op die direct te maken hebben met de maatschappelijke werkelijkheid om ons heen want er ontstaat een nieuw proletariaat het is er al wordt het door ons en ons onderwijssysteem bevestigd en vastgehou den in zijn ondergeschikte positie of kan het geholpen worden in een bevrijding die moet leiden tot ontploo i ing van de eigen identiteit en maatschappelijke erkenning voorlopig zijn we daar in 1978 uiterst somber over namens de redactie en de auteurs herman meddens samensteller van dit numme r note n 1 cijfers opgekregen van de provinciale dienst voor onthaal van gastarbeiders te hasselt 2 we vreesden anders te vaag en te utopisch te blijven 5