Nederlands in het middelbaar beroepsonderwijs

kritiek commentaar en beschouwing liesbeth hooijberg nederlands in het middelbaar beroepsonderwijs znkele maanden geleden verscheen de concept beleidsnotitie aanpassing lerarenopleiding aan het tweegradenstelsel van de minister van onderwijs en wetenschappen deze notitie gaat in de eerste plaats over de afschaffing van de derdegraads opleidingen iaar het is niet dit maar een ander punt dat ik hier naar voren wil halen na een uitvoerige discussie in het parlement is besloten dat het middelbaar beroepsonderwijs tot het tweedegraads gebied blijft behoren de beleidsnotitie zegt een paar keer als compensatie dat het mbo in de opleidingen speciale aandacht verdient voor de nlo s krijgt dit de volgende vorm van de twee vakken die studenten tijdens de opleiding bestuderen wordt er een het hoofdvak mede uitdrukkelijk toegespitst op het mbo de mo opleidingen krijgen de opdracht bijzondere aandacht te besteden aan de kwalitatieve behoeften van het mbo veld wat zou die programmatische afstemming van de lerarenopleiding op het mbo veld voor het vak nederlands kunnen inhouden ik wil op deze vraag ingaan vanuit mijn eigen ervaring als mbo lerares de leerlingen die in het mbo terechtkomen hebben als vooropleiding mavo de meesten lbo een minderheid of een doorgaans niet voltooide havo of zelfs vwo opleiding ze hebben al minstens tien jaar nederlands gehad uit gesprekken met eerstejaars die naar de laboratoriumschool kwamen tussen 1974 en 1976 en met eerstejaars die naar het mspo afdeling cultureel werk kwamen tussen 1976 en 1983 heb ik in die jaren werkzaam in het mbo kunnen opmaken dat slechts 15 a 20 die lessen genoten had de meesten waren niet gelukkig geweest met de invulling van het vak nederlands navraag leerde dat dat onderwijs vooral op spelling en grammatica gericht was geweest en dat aan het lezen zoveel verplichtingen werden verbonden dat ook dat niet meer kon boeien de meeste leerlingen waren dan ook in eerste instantie niet blij met mij alweer nederlands dat vak stak schril af bij al die 107 spiegel 4 119861 nr 2 107 110 nieuve dus veel intere2santere vakken eljt jr ar nadat ik dat onderzoekje r ad uitgevoerd inventariseerde ik vervolgens welke onderdelen van het vak nederlands volgens de leerlingen zouden kunnen bijdragen tot een goede beroepsuitoefening goede betekent hier kritische en niet slaafse alle onderdelen die genoemd werden verzamelden we we ordenden ze en we maakten een prioriteitenlijst daarna maakten we een dergelijke lijst van de onderdelen die volgens de leerlingen om andere dan beroepsgerichte redenen de moeite waard waren vaardigheden die altijd genoemd werden waren verslagen schrijven samenvatten moeilijke teksten lezen kritisch lezen brieven schrijven werkstukken maken kortom vooral produktieve en receptieve schriftelijke taalbeheersing mondelinge taalbeheersing kwam aan de orde bij het vak vergader en discussietechniek als ik conclusies trek uit mijn eigen negenjarige ervaring in het mbo dan zijn dat de volgende het vak wordt als zinvol ervaren als het beroepsgericht ingevuld wordt leerlingen raken meer betrokken bij de lessen als ze zelf mee kunnen bepalen hoe het programma wordt aangezien taalbeheersing een leeg vak is is samenwerking met collega s die inhoud aan het vak geven zeer goed mogelijk en heel zinvol bijvoorbeeld gericht schrijven samen met de maatschappijleerdocent in hoeverre dus moet de leerkracht nederlands speciaal geschoold worden voor het mbo de a s leerkracht moet leren de leerstof te kiezen rekening houdend met het toekomstig beroep van zijn leerlingen dat betekent waarschijnlijk dat zij niet veel kan beginnen met bestaande methodes zelf heb ik na een flirt met taaldaden en tussen de regels nooit met schoolboeken gewerkt zij moet dus leren lesmateriaal zelf te maken en of aan te passen bovendien moet de leerkracht leren samen te werken met collega s van andere vakken om thematisch en projectmatig mits zeer goed gestructureerd onderwijs te kunnen geven het beroepsgerichte karakter van het vak moet een grote rol spelen bij de keuze van materiaal of thema s in mijn mspo jaren kristalliseerde zich uiteindelijk een redelijk stabiel programma uit hoe kan dat nou zult u denken als de leerlingen het programma meebepaalden de prioriteiten die ze zelf stelden kwamen per jaar dusdanig overeen dat de inspraak de stabiliteit niet in de weg stond de leerlingen kozen heel duidelijk voor voornamelijk beroepsgericht onderwijs nederlands waar ze wat aan hadden aan het algemeen vormend aspect was veel minder behoefte al konden we het niet laten iedere les te beginnen met wie heeft er nog iets boeiends gelezen en wil daar 108 iets over vertellen of uit voorlezen dat bleek een goede manier van boekpromotie te zijn amsterdam najaar 1985 109