‘Nederlands is een basaal vak’. Interview met Clan Visser ’t Hooft.

studiehuis en leren leren interview als je werkelijk met versc hi ll en tuss en leer lingen reke ning ga at houden dan krij g je te mak e n m e t vormen van tempodiffe re ntiatie en ook met ve rsc hill ende mani e re n w aarop helge bonset de l e erlingen zi ch de stof eig en maken ik denk dat de le e romg e ving da a rop afge stemd nederlands is zou moeten zijn de s c hool di e ik mij voorstel heeft bijvoorbeeld ee n m e diath eek een basaal vak met een behoorlijk e studi e ruimt e e n s tudie niss en wa ari n leerlin ge n alleen of in tw e e interview met dri e of vi e rta lle n kunn e n zitt en werken nie t all een ma a r in klaslokalen dus clan visser t hooft ik zie het s tudiehuis als conce pt voor e en hele school ni e t all een voor een bov e nbouw volgens mij mo et je m et zo n studiehuis gewoon in de brugkl a s b eginne n in het pro ces man a ge me nt vo o rtgez e t onderwij s clan visse r t hooft was a ls lid va n de stuurg roep r m vo de nke n w e e r algemeen zo ov e r tweede fase d e gees t e lijke m oe der van het begrip trouwens d e mate van zelfw e rkzaamh eid en s tudi e hui s ze was v oo r die tij d ond e r m ee r l erares z e lfstandigheid moet natuurlijk geleidelijk nede rlands in le ide n den ha ag en bilth o ven toenemen het i s e en gradu ele gro ei naar co nrec tor in bilthoven e n recto r in hilv e rs um a ls z e lfs tandigheid voor leerlingen v a n twaalf voo rz itte r v an d e coo rdinati eco mmiss i e van de beteke nt dat dus heel iets a nd ers dan voor vako ntwi k ke lgroep en h a d ze oo k te m a k e n m et de lee rlinge n van zesti e n want j e mo e t ook nie u we voo rste l ex am enprog ra mma s ned e rlands r e kenin g houden met de fasen wa arin le erlin op dit m o m ent maa k t ze dee l uit van het proces gen verk ere n leerlingen in de brugkl ass en manage m e nt voo rtgez e t ond e rwijs ons l ee k dit vinden h et nog harts tikke l e uk om zi ch alle red en voo r ee n int e rview o v e r wat he t ontzettend veel eigen te maken terwijl het studiehuis nu prec ies is e n wat h e t t oeko ms tige va k bekend is dat lee rlinge n tussen de ve ertien en ne de rlan ds aa n d a t s tudiehuis kan bij dragen z e stien jaar v ee l liever in groepj es w e rke n en he t i nterv i e w we rd afgen om en op 19 juli 1996 z es tien jaar dan wi ll en ze w ee r liev e r a llerlei dinge n z elf uitplussen ik de nk dat j e in zo n studiehui s ook m e t l ee ftijdsfa se n van kinderen wat s t el jij je voor bij h et studie huis b e te r rek ening kunt houden in d e werkvor ik st el h e t me voor als ee n buitengewoon m en die j e to epast en de begele iding di e je lev e ndig b e drijf a l s een school waar he t ge eft letterlijk gonst van b edrijvigheid waar du s ni e t ie de ree n in ee n kl as zit op ges loten in ee n wa t voo r pl aa ts z ie jij v oo r h et kl assenve rb a nd e n s oort van b edrukt e s tilte e en multifunctio voo r d e k las a ls soc ia le g roep ne el b edrijf wa ar in a lle rl ei v e rschi ll ende d aar i s zeke r plaat s voor b ep aalde s tukken s oort en ru imtes l e erlingen e n do c ente n a an de leer s tof zijn uits t ek e nd gesc hikt voor klass i slag zijn ruimtes di e ook op vers chi ll ende kaal onderwij s d a t moet je ni et afs c haffen wijzen b e nut worden om rustig te studeren het is een go e de werkvorm maar je moet om dinge n me t elkaar uit t e zo eken om in h em gebruik en op het moment dat j e h e m kla ss enverb and te w e rk e n een heel gev a e cht nodig hebt e n niet als enig e we rkvorm ri eerd patroon v an mogelijkh eden v oor all er vari e teit in ac ti v iteiten s timulee rt lee rlingen lei versc hi lle nd e werkvorme n al s wij z elf z even uur op e en da g s t e ed s 260 moer 1996 6 studiehuis en l e ren lere n op dezelfd e manier bezig zouden moeten dat is een goede vorm al s tussens tap zo n zijn denk ik dat ook wij volstrekt afge studiehuis vergt namelijk nogal w a t van s tompt zouden raken dat doen we kinde do c enten j e moet docente n d e mogelijkheid r en elke dag aan als o f h e t een vanzelfspre geven naar zo n s itua tie to e te g roei e n ook ke nde z aak is de l e rarenopleiding zal moeten g a an inspelen de s ociale gro e p ik d enk dat je di e moet op zo n andere wijze van werken houden kind e ren mo eten bij een groep horen zeker als je ov er grote scholengemeen maar jouw einddoe l je ideaal is dus toch i ede re sc h appen praat dan mo e ten ze ergens een lee rling z ijn e ige n roos ter vas t e kern h e bb en ma ar dat kunnen n a tuur nee niet p er s e het gaat er mij om dat lijk ook m e ntorgroep e n zijn of in de tw ee leerlingen in ee n t e mpo kunn e n stud e r en dat de fase bijvoorb ee ld profi elgroepen of s tudi e bij hun pas t dat er de ruimte voor is om begel e idin gs groe p e n w a arbij d e do cent de sne ller door d e s tof te ga an of o m b e pa a ld e ve rantwoord elijkheid krijgt over to tot 15 ding en ni et te do e n omd a t j e in dat vak of di e le erlin gen die volgt hij dan ook door d e dingen to ch al go e d b ent ni e t maa r a lles op jare n hee n zodat hij z e go e d kent en zijn het gemiddelde afs temmen dat i s voor kinde s tudiebe geleidin g optimaal kan toepas s en ren niet go e d h e t werkt n aar twee ka nte n zowel hoo gb ega afde n al s le erlinge n di e e xtra heeft een bep aalde orga nisatie va n he t s tudie huis hulp nodig h ebbe n komen b e t e r aan hun jo u w voo rk e ur tre kke n in ee n studie hui s i ed e reen in het nee wat j e nu in het l and zi e t ge b e ure n studiehui s krij gt d e ruimte di e bij h em p a st di e e norme va rie teit a a n mogelijkheden i s zonder s tigma s opgedrukt te krij gen jui s t buitengewoon interessant op mijn oude hi e r komt no g bij dat ik sa me nw e rking he e l school het rol a nd hol s t coll ege in hilve r bel a ngrijk vind en dus ni e t a lle s op de kaart s um i s er nu ee n 8 o minut en roos te r m et van h e t individu ee l werk e n wil z ett e n m aa r drie a vi e r v a kke n per dag de l e ra a r he eft binn en die ta c hti g minute n de moge lig t e r ee n re latie tu ssen he t s tudi ehu is e n lijkhe id me t a lle rl ei we rkv orme n aan d e ga ng ze fsta ndig l eren te gaan dat kan binnen ee n 45 of 50 nou en of dat is d e essenti e ervan plu s dat minuten roos t e r nooit het voorde el is j e omga a n me t v ersc hill e n tu sse n l eerlin ge n die houdt h e t klassenverband in ta ct en zor g t to ch twe e pijl ers d aar leunt h e t s tudi ehuis op voor di e va ri eteit in werkvormen e e n go e de h eel inter ess ant voor z elfsta ndig l ere n is wat tussenfa se ma a r ook hi er ge ldt het groeimo er in l eid en ge b e urt door he nk witt eman del e en s chool in nijm egen het monte ss ori ond er l eidin g van moniqu e boekaerts h e t c o llege heeft m e t e e n n og ve el ruime re m a te interacti ef l ee r g ro ep en sys t eem d aar wor v a n z e lfwe rkzaamh e id geexp eri m e ntee rd in den le e rlinge n me t versc hi lle nd e lee r s tijl e n bij exame nkl ass en vwo elke 6v klas wa s ee n elkaar in de gr oep g ezet en da n blijkt d a t z e kle in s tudiehuis op zich elke l e erling had ee n van elkaa rs l eer s tijlen l eren want h e t i s ei ge n werkpl e k m et ee n eigen bureau met natuurlijk ni et go e d al s je altijd z egt dat i s zijn boek e n erop een s in de zoveel tijd mijn leerstijl en dat is dan d e enige di e je je kwamen d e leraren binnenlopen zodat d e eigen maakt h e t blijkt dat al s j e le e rlin gen l ee rli nge n a ll em a al hun vrage n kwijt kond e n onderlin g met verschillende l ee rs tijl en con dat i s natuurlijk d e he l e uiter s t e ka nt da t j e fronteert d a t ze die dan ook van e lka ar gew oon z e lf s tud ee rt en de hulp vraagt di e j e oppikken d at vind ik zo int e ress ant a a n dit nodi g he bt op het mom ent d a t je daar aan t o e hele traje c t dat nu op e en s ook op onderwij s bent e en uiters t e kant qua sc hoolorganisa ti e je kundig gebi e d van alle s in bew egin g komt h ebt dan al s leerli ng je eigen individuele rooster dat terre in heeft toch jarenlang op s cholen leraren zijn op spe c ifi e ke momente n beschik gewoon braak gele gen nooit w erd er i e ts ba a r om jouw vra gen te bea ntwoord e n gedaan met a ll es wat er toch al b e kend was op mijn oud e school zitten ze gewoon nog gegro ep eerd in 4 xnv o e nzovoo rt met ban hoe ga at h et m e t he t st udi ehuis d e n van zelfwerkz a amh eid e r tu sse ndoor zoal s h et s tudi e hui s nu na drie ja a r tijd l eeft 1996 6 moer 261 studiehuis en le r en l ere n en iedereen in het land er mee bezig is dat is af aan ondergronds is ga an woelen kohn op zich ee n wondertje grappig want we stamm geloof ik heeft gezegd leerenergi e i s waren als stuurgroep ingesteld om met name een constante en hoe harder de leraren gaan vorm te geven aan nieuwe examenprogram werken hoe minder de leerlingen hoe meer ma s en de profiel en maar intu ssen he bben leraren de verantwoordelijkh e id op zich w e on s als stuurgroep geprofileerd op het nemen voor het leerproce s hoe mee r de pedagogi sc h didactische het studiehuis voor leer li ngen achteruit gaan hangen die balans ons als stuurgroep was dat ook uiteindelijk moet de ander e kant op dat de leerlingen verreweg het belangrijk s t hard werken en de verantwoordelijkheid e e n initiati e f dat he el goed werkt is het dragen voor hun le erpro c e s en dat de l e raren aangaan van netwerke n waa ri n sc hole n erva toekom e n aan hun e igenlijke taak h et beg e ri ngen uitwis selen w e hebben het ministe ri e leid en van dat leerproce s ook weten te porren om een financ iele bijdra ge te geven vijftienduizend gulden per nu over h et v ak ned e rlands hoe ste l je je d a t sc hool is natuurl ijk ni e t veel om e en hee l ja ar voor in h e t s tudi e huis welk e b ijdrage ka n h et in een netwerk te participeren maar ocw leve ren aan het studiehuis laat zo w el zi en dat z e het een belangrijk nederlands is een basaal vak en ik vind initiatief vindt en al met al spendee rt ze er bov e ndien dat het in de uitei ndelijke voor pe r jaar toch d rie miljo en aan dus da t is ook stelle n van de vakontwikkelgroep ba saal ve r ni e t niks en daar zie j e die grote varie teit in anderd is het is e en veel instrume ntel e r vak e xpe ri menten met zelfstandig leren en in geworden als je kijkt n a ar de eindtermen omgaan met versc hi lle n vorm krijgen waar dan zie je dat de vaardighedenkant daa ri n nu ov er ik h e t al ha d daardoor kan he t ministe veel s terker benadrukt wordt spr e ek e n rie het studiehuis ook s teun en zonder zi c h een luis tervaardigh eid bijvoorb eeld al s j e zi e t bu il te vall en aan het bijzondere k a rakter van wat e r moet geb euren in het kader v a n he t sc hol e n het is een open concept s cholen exame ndossier da n zullen l e raren nu to ch kunnen er hun eigen invulling in vinden het ec ht dis cu s sies of voordrachte n moeten gaa n e nige wat h e t ministe rie voors chrijft is e en org anis er en te rwijl er nu in schol e n ik zou studielast van iooo uur plus dat het voor de bijna ze ggen d e h and mee wordt geli c ht inspectie inzicht elijk moet zijn ho e die iooo ook de schrijfvaardigheid wordt zwaarder uur wordt vormgegeven iooo uur daa rvan aangepakt dan nu een sc hrijfplan make n mo et de s chool begeleid aa nbiede n we rkwe tek s ten kiezen als informati ema teri aal ei gen ken toetstijd ex cursies e nzovoo rt de overige lijk een s oort geri cht sc hrijven w a t ze 60o uur is zelfs tudie waaronder ook huiswerk vroeger ook al ded en maar wat zachtj es aan verdwe nen is nog maar zes pro cent van de hoe zo u h e t k o m en dat h e t s tudiehui s zo s cholen doet dat nu maar die kant lijkt h e t nu a ans laat jui s t we e r uit t e gaan ik vind dat e en h eel dan mo et ik denke n aan die 4h film van de belangrijk e zaak niet all e e n voor ve rvolgstu vrxo dat vond ik l e f dat een school zich zo dies maar voor j e hele leven dingen g oed in de keuke n liet kijken ik denk dat dat een le re n formuler en goed l e re n beargume nte behoorlijk e aanz e t h ee ft gegeve n dat een re n go ed op sc h ri ft le r en zett e n w et e n wat j e sc hool zove e l problemen op tafel l e gde en liet zegt en waarom j e het zegt daar heb j e j e zien jongen s op deze manier pakken we die hele leven wat a a n kinderen niet m eer men praatte in de sc hool we reld h e el veel over die film het was zo dat is de ta a lvaardig heids kan t hoe kijk je tege n duidelijk in die film dat leerlinge n in de d e lit era tuur aan buitenwereld buiten de s chooldeuren vol als stuurgro ep h ebben wij s terk gepleit voor strekt in staat waren b elangrijke besli ssinge n gemee ns chappelijk vakovers tijgend litera te nemen en din g en te organiseren terwijl ze tuuronde rwijs ik heri nne r m e nog toen ik in sc hool de m e e s t onaanspreekbare lastpo s ten nederlands ging studer e n d a t ik ge e n flauw waren daar klopte iets echt niet ik denk dat idee had hoe al die strominge n nu eigenlijk in het idee dat er iets moest gebeuren van toen elkaar zaten en dat ik pas door de literaire 262 moer 1996 6 studiehuis en ler e n lere n fo to chris van ho uts studie een beetje zi cht kre eg op onderlinge tegreerd lite ratuuronderwij s zie de bijdrage internationale same nhang het lijkt me v eel van hoebers in dit nummer te komen en int e r ess anter als je dat inzicht al als le erlin g in ook hebb en w e d e geu geme ensc happelijke het voort g ezet onderwij s op zou doen educ a tiev e uitge ve rs g ea dvi see rd om toch maar in d e b es prekin g in de tweede kame r een geint egreerde lite ratuurme thod e te ont i s het idee van ge m een sch appelijk litera tuur wikkele n want we d e nken dat h e t uit e inde onde rwij s behoorlijk afgezwakt met n a me lijk toch di e kant op gaat door het cda i s er heel heel hard op in ges tok e n dat is ov e rgenomen door de vvn wat hadden cda vvn e n d66 t ege n ee n en uiteindelijk ook we l door d 66 en toen gemee nschapp e lijk vak lite ratuur heeft het voorstel he t afg el e gd er wordt nu ze vond e n h e t ee n verarming van de talen allee n ge ze gd dat e en gem ee ns chapp elijk vak vakken h e t i s het uitkle den van he t tal e n we ns elijk is m aar h e t is geen vereis te m eer ond erwij s z eiden z e als nede rlands frans w el hebbe n cda e nzovoo rt de verpli chtin g duit s en enge ls g een e ig en li teratuur me er o ve re ind gelaten dat e r een cijfe r voor litera mogen ge v e n wat blijft er dan nog voor tuur geleverd moet worden ze vonden h et leraren over d an kunnen di e a llee n nog maar e en interessante g e dacht e om leraren op di e de taalvaardigheden aanleren de e ssentie van manier to c h wel de mogelijkheid te bi e den het vak gaat e raf e en geintegreerd vak li teratuur te geven l erar en nederl ands en modern e vr ee mde ik d enk da t in i e de r ge val v eel docen t e n nede r talen moeten nu du s same nwerken om tot la n ds di t ind e rdaa d zo e rvaren te rw ijl voo r jo u ee n cijfer te kom e n voor het lees dossier en het nu juis t h e t inst rum ente le de taalvaardigheid de ex a men literatuur maar ze hebben da a rbij k e rn is v an het vak nede rlands dus de mogelijkheid om vi e r cijfers te mak e n een tijdj e geleden heb ik e e n verhaaltje ned e rlands frans duits en engel s di e op g ehoud e n ove r he t e xam endos s i e r ne derlands te t ellen en te delen door vier dat vind ik in rotterd am voor docenten uit h et open ontze t te nd j ammer baar onderwijs daar daar heers t e aan de ene wij hebben er aan ge d a an wat wij kond en k ant e e n v e rslagen s feer een s oo rt matheid als stuurgroep door m e t een netw erk g ein e n a a n de andere kant veel verzet te ge n zake n 1996 6 m o er 263 studiehuis en leren lere n al s s pr ee kva a rdigheid ik moet er nu w eer a a n we e r opbouwe n van die school over de hele denke n door jouw opmerking lini e we h a dd e n io proc ent all o c hton e leer lingen niet veel m aar ook niet weinig die een groo t punt van angst e n o nge noege n bij lerare n we in de cumi ure n extra taall ess e n ga ven ne de rlands is oo k nu wo rden wij allee n maar maar een taalbeleid i s er nooit van ge komen die ns tv erlen e rs aan ande re vakk en bijv oo rbee ld t erwijl je daar nogmaals volgens mij nu niet ja ik ze i het al ik vind nederland s ee n meer om heen kunt ik denk dat de stuur buiten ge woon b asaal v a k door dat vak lee r gro e p of liever gez e gd z n op v ol ger he t j e vo or j e h ele leven go ed c ommuni ce ren pmvo proc es m ana gem e nt vo ortge ze t on formuler en a rgum e nte r e n w a t is daar nu de rwijs hierin zal moeten gaan inves teren diens tverl enend aan dat i s toch zo ba s aal als wat ik snap dez e redenerin g ni e t ik hoe b eoo rd ee l je nu he t uite inde lijke ex am e n s napte we l vro eger h e t ve rzet ertegen dat wij prog ra mma ne de rla nds na de wijzig ingen doo r de gr a mma ti ca mo es t e n bijbr e ng en zod at oc w e n de twee de kam e r fr a ns e n duits er hun v oord ee l m ee konde n o ve r ge meen sc happ elijk lit e ratuurond erwij s do e n d aa r kon j e j e no g wat bij v oors t e ll e n he bb e n we he t al ge had maar a l s h e t om zulk e bas ale va ardi gh e d e n k ennis over t aal is geschrapt daar b e n ik ga at dan is dat di e ns tve rlenend a an het z e lf h ee l gelukkig m ee het aant a l uren dat e r l ev en dat kan to c h nooit kwa ad zijn voor s tond e n w a t er in moest ge b e ure n s tond in gee n enkele v erhouding tot e lk a ar di e hoe z ie je de p laats van ne de rlan ds in h e t uren kun j e dan b et e r op e en and ere m a ni e r toeko m stige s tudi ehui s ze lfs tandig e n los va n gebruik en a n de re schoo l va kk e n of in ee n nauw ve rb an d d a t argumentati elee r uit filos ofie geh aa ld da a rm ee is e n bij ned e rl a nd s ing e bracht h ee ft me ik de nk dat dat onge lofelijk p er sc hool z a l wat verbaasd omda t ik d e ze w e ns v a nuit ve rschill en om in h et k a der v an pro fiels tuk ocw a l k e nd e en doorge g e ven had aa n de ken m et doc e nt e n va n ande r e vakk en i e ts v akontwikk e l g ro e p ned e rlands di e h e m sa me n t e doen zou ik p e rs oonlijk al s do ce nt naa r mijn idee duidelijk had op ge pa kt ik n e d erlands e e n buite nge won e uitdagin g vin b e n e r niet g elukki g m e e d a t dat nu we er den ik zou het intere ssa nt vind en als ee n ande rs moet het i s ook on gelofe lijk vee l l ee rling een be p a ald natuurkundi g vraagstuk ik zou het cito e n de slo die de examenpro of vanui t d e biolo gi e i et s over bio gen e ti c a gramma s nu v erd er te chnis ch uit mo eten we r m et ee n disc u ssiegro e p in mijn les n e de rlands ken willen z eggen h o u he t alsj e b lieft binne n aan de ord e zou wille n s telle n vo o r a l o o k de moge lijkh e de n van h et vak n e de rlands binn e n he t kader v a n he t s tudiehuis zou ik e r waar mo et de tijd va ndaan komen di e vind je e e n groot voors tand e r va n zijn h e t vak ni e t t e ook ni e t in de zesti en uurtj es van ke nni s over isole r e n m aar het inte gratie f t e ontwikkele n t aal argumentati eleer moet mijns inzi e ns ook m et an de r e do cent e n sa m e n h et h oe ft ni e t geintegr eerd worde n in de vaardigh ede n e n we zulle n h e t ni e t voo rsc hrijven ni et ee n ap art d o me in worden d at vak n e d e rl a nds kan een bijdrage zijn aa n een g rot e wins t die ge ble v e n is vind ik h et and e r e v akke n gee n di e ns tv e rl e nin g d at r evi sere n va n t e kste n dat j e op j e ze lfd e te k st klinkt zo se rviel he t kan e e n bijdrage zijn ve rd er moet plo et eren en da t j e dan de om in a nd e re vakk en ee n hoger nivea u te ve rsc hille n kunt zi en h e ik h e b he t nu ber eik e n e e n hoge r p e il van communi c ati e he ld e rd e r en b e t er gekre gen dat i s ee n groot argumentatie enzovoo rt ve rsc hil m e t wat e r tot nu toe ge b e urde de do cent ze gt dit e n d a t i s nie t goed e n ee n t aa lbe l eid voo r de he l e sch ool vervolgen s verdwijnt d e s chrijfopdrac ht in de op grote s chol enge mee nschapp e n di e ho e prulle nb ak hi e r kan informatietechnologie lan ger ho e meer all o c htone leerlingen krij ook e en hele grote rol gaan sp e le n ge n kun je om taalbele id niet me er he en op al met al ben ik gelukkig met de voorstelle n mijn oude school ben ik er nooit aa n toe van de vakontwikk elgro e p n e d e rl a nds zoals ge kome n omdat wij zo b e zig waren m e t het di e uiteindelijk ge worde n zijn 264 moer 1996 6