Publicatie datum: 1990-06-01
Auteur: Jos Thijssens
Collectie: 19
Volume: 19
Nummer: 6
Pagina’s: 27-31
Documenten
nooit gezien kijken een taalvaardigheid jos thijssens als je kijkt zie je als je goed kijkt zie je wat je nog noon hebt gezien als je goed kijkt ben je noon gezien liken is een vaardigheid die een steeds toene mende rolspeelt in het communicatieproces beeldtaalbeschouwing in ooze samenleving het belang van de beeklcultuur wordt steeds grater in de verzameling taal vinden we drie deelverza in het moedertaalonderwijs houden wij melingen ons meestal beig met de traditionele taalvaardig de beeldtaal met daarin de symbolentaal let heden maw wij moeten ons er terdege van be ters pictogrammen wust zijn dat onze leerlingen gulzige consumenten de klanktaal van het beeld zijn zil lezen strips worden over de gebarentaal met daarin mimiek art pantomi spoeld met beeldreclame verslinden de televisie miek beelden zif worden door het beeld omgeven en de taal heeft verschillende functies ingepalmd zj consumeren maar zelden hebben een signaalfunctle cfr verlceersborden picto ze leren proeven nog minder leren selecteren en grammen zeker niet leren savoureren daarom most sr vol een symbooltunctie am de realiteit te ordenen doende aandacht warden besteed aan de opvoe een convnunicatleve functie ding van het kijken die drie functies zijn vetvat in het beeld we kun op school is wild kiiken een veal beoefende nen zeggen dat het beeld een vorm van teal is vaardigheid gericht leren kijken daarentegen blijft beeldtaalbeschouwing houdt zich bezig met alle meestal daldoos lk pleit etvoor dat kijken als aspecten van beeldtaalgebta beeldtaalbeschou vaardigheid een onderdak vindt in de moedertaal wing ondersteunt het beeldtaalhanteringsvermo lessen niet alleen omdat de taal het onontbeerliik gen daarbij warden beeldtaalstrategiein gebruikt instrument is om to leren kijken het beeld is nauw beeldtaalbeschouwing evert hulpmiddelen am verweven met de taal het beeld is taal good to leren kijken 19 de jaargang nummer 6 juni 1990w precies zoals voor de taalbeschouwing most voor ontwerpen van reclamefolders en affiches de beeldtaalbeschouwing bij de leerling de attitude lezen van fragmenten uit verfilmde boeken om to willen leren kijken groeien die kijkhoucing vergelijken van verschillende verfilmde versies impliceert bereidheid en zelfstandigheid zodat hij van een book meer nut van het kijken heeft en er meer plezier aan beleeft kijkopvoeding gebeurt systematisch tiidens de in die kijkhouding kunnen we twee vaardigheden moedertaallessen beeldmateriaal kan in bijna elke onderscheiden namelijk het prentlezen en het les functioneel ingeschakeld worries als sfeer filmkgken met andere woorden het kijken naar schepper als illustratie als het middel bij uitstek een beeld en naar een aaneenschakeling van dm het denken to activeren beelden door de beeldtaalbeschouwing leren de er kan gewerkt worries met verschillende soorten leerlingen de inhoud van de beelden verwerken beeldmateriaal videofilm die fora arent tekst dat wil zeggen zo snel mogelijk en met zo weinig affiche reciame strip reproduktie mogelijk inspanning de essentie van het beeldma als de leerlingen een kritische ontvankelgkheid teriaal achterhalen kortom de beelden begrijpen ontwikkelen t o v de beeldcuituur groeit bij hen met de bedoeling er gepast op to reageren het beset dat weerbaarheid tegen oppervlakkige eenzijdige of tendentieuze informatie en reclame beeldopvoeding gebeurt door de leerlingen gericht noodzakelijk is to wren kijken het waargenomene to bespreken en eventueel daama to gebruiken als aanloop tot andere taalactiviteiten lezen schrijven verbale expressie bq lezen geef je nooit de opdracht aan de leerlin een concrete aanpak gen om een tekst izomaari to lezen je laat hen lezen met een of meer doelen bij gericht kijken kijkaspecten en vaardigheden beschikken de leerlingen overgezichtspunten over beoordelingscriteria dat wil zeggen dat de leraar 1 bewustmaking van de klilcaspecten meedeeltwaaraan ze aandacht moeten schenken ze zoeken al kijkend antwoorden op wagon ze de leerlingen leren gericht kijken ze selecteren achterhalen de essentie van de inhoud ze semen hun waamemingen vergelijkend wear ze leren bewust kijken ze leren belangrijke beelden onderscheiden van op het eerste gezicht iijken die lessen wel leuk en andere dat zouden ze ook moeten zijn maar we moeten ze leren interpreteren wat ze zien ons wel realiseren dat ze een grondige voorberei ze oefenen zich om zich to herinneren wat ze ding vragen de harm verzarnelt het aangepaste hebben gezien tekst en beeldmateriaal en bekijkt het met het oog op de les hij zorgt ook voor de materiole voorbe a wanneer kw jet reiding o a afspraken i v m toestel len schikking en verduistering van het iokaal de leerlingen spelen toneeltjes we niet speelt die activiteiten kunnen een aanloop zijn tot andere kijkt na elk toneeltje volgt een korte bespreking taalactiviteiten bespreken en opstellen van een plan voor het de varier ligt op een zondagmiddag in zijn luie zetel maken van een diareeks of een videofilmpje naar de tv to kijken dat kijken duurt niet lang zijn spreeklessen in verband met de apparatuur ogee vallen dicht hij slaapt schrijven en spelen van redamespots en scines even later ziet de moeder dat de tv voor niets uit bekeken films staat to spelen ze drukt op het knopje en wag vir juni 1990 19 de jaargang nummer 6 beeld weg geluid ga naar de leraarskamer of een antler lokaal op dat ogenblik schiet de vader wakker en zegt elke beetling krijgt een kijkopdracht zoals be verontwaardigd dat h naar de 71 zit to lojken of schrijf de vloerbeldeding hoe is de verlichting mag dat soms niet wat hangt er aan de wand welke zitmeubelen kijk de vader echt naar de tv zijn er hoe komt het dat hij wakker wordt als moeder op het knopje drukt mask een grondplan van jo kamer respecteer de juiste verhoudingen bekijk jouw kamer sans de inspecteur komt in de klas de leerlingen zijn alsof het de kamer van een antler is geef enkele aan het werk de leerkracht loopt schijnbaar zo opvallencle kenmerken wat zou er aan de inrich maar wet rond ting verbeterd kunnen worden welke steer ademt na de les zegt de inspecteur dat de leraar goad de kamer uit met de leerlingen kan opschieten en dat de leerlin gen funk hun best doen c rawest kljken maar zegt de leraar 1 the me niet eons echtles ziengeven dathoeftooknier meentde inspec kijkgewoonten verschillen teur sik heb mijn ogen de kost gegeven wat bedoelt de leraar met echt les geven mask een lijstje van uitstalramen van winkels of wat bedoelt de inspecteur merik heb kin ogen afdelingen in een warenhuis waar je veal naar de kost gegeven kijklibijna nooit of nooit naar kijict vergelijk el kaars lijstjes je speelt een volleybalmatch tegen een moeilijke tegenstander je volgt het spel seer geconcen beschrijf een grate reclameaffiche die je in het treerd je ziet apes wat er in het spel gebeurt straatbeeld opvalt valt dezelfde affiche bij ieder na de match zegt de trainer je dat twee supporters een het meest op vergelijk elkaars beschrijvin hevig ruzie hebben gemaakt ze scholden elkaar gen van dezelfde affiche zook meer voorbeel uit voor hetvuil van de straat en wilden elkaar to lijf den van verschillende kijkgewoonten pan hoe is dat mogelijer vraag je je at gik heb daar mots van gezien hoe komt het dat je niets hebt gezien van die selectieve kijkoefeningen ruzie vergelijk dat met andere situaties bijvoorbeeld a met teksten aandachtig lezen en luisteren lees de volgende tekst wet onderstreep en als b gericht mitten los woord oats deal van een woord b v gescho ten niet alles wat je ziet neem je waar meestal sta je daar niet bil stil het zou trouwens onbegonnen in de verte wordt geschoten het ls de kant uit van work zijn om altos te zien je selecteert je waarne de haven strong verboden gebied voor ons het mingen jekiestwat je ziet dat gericht kijken moat kan dus geen kwaad gek hoe goed je dat leert na je oefenen omdat je niet alles kunt zien en zeker een bid wanneer schieten achtergrand is waar ook omdat je bewust moat leren kijken van je je niks hoeft aan te trekken of wanneer het menens is en je onmiddellijk kijk gedurende 64n minuet rond in de klas no lees de tekst niet teer daama wat je hebt gezien vergelijk jouw onderstreep able wooden die meet dan 1 keer waarnemingen met die van anderen els volledig woord in de tekst voorkomen w 19 de jaargang nummer 6 juni 1990 b met prenten en fikns 5 vergellikend kipcen welke elementen b v bloemen vruchten die vergelijkend kijken is zeer belangrijk met het oog ren zie je op de prent op de begripsbepaling iets is maar iets in vergelij king met iets b v donkergroen lichtgroen welke elementen op de prent geven aanwijzin gen naar de tijd wanneer gebeurt het naar de zook de verschillen weaken met twee teksten plaats waar gebeurt het naar woorden die verschillen twee prenten details die verschillen twee films b v ander tijdstip die hetzelfde onderwerp behandelen 3 kijklezen werken met 1 tekst 1 prent 1 film vragen naar a combinatie prent en tekst de plaats waar lets zich bevindt naar kleuren naar vomien of het er al of niet is bij deze oefeningen kan gebruikworden gemaakt van handleidingen bij apparaten b v de handlei ding bij een video of cassetterecorder of een ander 6 intense kgkoefeningen toestel als controle wordt het apparaat door de leerlingen bediend a elementen onthouden van beelden b combinatie film video en tekst samenhangende prent film zonder verband werken met kookrecepten op video voer dad voorbeeld generiek van het brt journaal recept uit desnoods simulerend naspelen van filmfragmenten b mikan near versneide flkn zonder geluid td teraard 4 kijkspreken en kijkschrilven c mitten naar film zonder geluid wat gebeurt or in die film a van beeld naar woord journaal zonder commentaar waarover gaat het omzetten van beeld en in woorden zeggen zeit commentaar schrijven mondeling of schriftelijk wat je ziet prent film echt d zappend kijken ook mogelijk een betiding ziet het beeld en zegt wat hij ziet een andere schrijft hoeveelzenders hebje gezien welke program voorbeelden ma s het plan van een huffs een interieur wat zie je verkeerssituaties wat kiss je om naar to kijken waarom een toneeldecor e wat past niet in een reeks beelden b van woord naar beeld f assockkend kijken een beschrijving lezen of beluisteren en daama tekenen de inhoudeliike weergave van de beschre beeld en tekst associeren ven elementen is belangrijk tekentalent is daatij voorbeelden handig max helemaal been beoordelingsfactor foto s of mopjes onderschriften juni 1990 19 de jaargang nummer 6 weggelaten tekstgedeelten bij prent film aanvul de van personen taken dieren combinatie beeld len onderschriften de film wordt beoordeeld is het tekeningen van stripverhalen ordenen mooi waarom is het waar onjuistheden heb prent en film zonder tekst van tekst voorzien je ervan genoten waar wanneer is het in de echte stomme film tewoorden werkelijkheid ook zo wat vond je bijvoorbeeld van welke redametekst past bij die prent film en het hoofdpersonage zou jii ook zo handelen hoe andersom ban wet hoe zou het ookanders kunnen aflopen heb je iets bijgeleerd wat ban hoe zal je erop beeldbegrip en beeldbeoordeling reageren door beeldtaalbeschouwelijk te wren weaken bij het prentlezen vraagt de leraar eerst naar de kunnen de leerlingen een gepaste verantwoorde globale indruk die het beeld geeft daama wordt volwassen kijkhouding verwerven zodat dat beeld geanalyseerd de hoofdzaken perso ze meer plezier aan het beeld beleven nen dieren voorwerpen warden opgesomd de ze snel de essentittle informatie uit beeldmate relevante details i v m de hoofdzaken worden riaal puren opgemerkt de relates tussen de hoofdzaken ze gepast op het beeld reageren en het zo juist worden ontdekt hoe waarmee waar wan mogelijk beoordelen neer waartoe hceveel waarom de aard en de bedoeling van de pent warden achterhaald is jos thqssens het beeld onderhoudend informatief beinvioe cooperatielaan 103 2710 antwerpen hoboken dend realiteit fictie de middelen diode maker gebruikt om zijn boodschap over te brengen wor den nagegaan kleuren contrasten aandachttrek kers realiteitsweergave of vervorming symbool waarde combinatie beeldionderschriften combi natie beeld woord analyse van het beeld vluch tigheid van het beeld de arent wordt beoor tuss deeld is het mooi waarom is het waar hoe weet je dat heb je iets bijgeleerd wat dan heb jonas ilder of pus je ervan genoten waar wanneer reageer je brt journalist walter gansemans heeft erop hoe togas de prijs knokke heist bests jeugd bij het filmkijkon wordt eerst gevraagd naar de book 1990 gewonnen voor zijn historische globale indruk van de film daarna wordt de film jeugdroman jonas schikier of geusi geanalyseerd de hoofdzaken worden gezocht bestemd voor jongeren vanaf 14 jaar het wie wat welke gebeurtenissen waar wan book verschgnt in het najaar bg uitgeverij neer de relates tussen de hoofdzaken warden davidsfonds opgespoord hoe waarom waarmee waar de prifs knokke heist baste jeugdboek ward toe de structuur van de film wordt nagegaan in 1970 ingesteld met de bedoeling de nader chronologie flashbacks duur van de sequen landse jeugdliteratuur voor 12 tot 16 jarigen ties de aard en de bedoeling van de film war le bevorderen en daarbq ook jonge auteurs den achterhaald onderhoudend informatief kansen tot piblikatie te bieden de prijs documentair beschrijvend verhalend werkelijk bedraagt momenteel 100 000 fr heid fantasia beinvloedend publicitair clip auto biografisch de middelen die de maker gebruikt lnlichtingen mark vanvaeck kasteel van ast om zijn boodschap over te brengen worden nage aststraat 250 3311 goetsenhoven tel 016 gaan kleuren contrasten close ups vergezich 82 04 29 of 016 22 18 01 kantoor ten mate van realiteitsvervorming symboolwaar ma memi w4m olnk 4 1m i xs w 4 ti f iii i 19 do jaargang nummer 6 juni 1990mic