Documenten
richting van school en klas de ouders school en voorwaarden voor de ontwikkeling van intercul buurt de verzorgingsstructuur en het overheids tureel onderwijs beleid in verschillende paragraafjes worden de te verwachten consequenties omschreven mijn eindoordeel over de nota wil ik als volgt wat betreft de onderwijsinhoud licht ik er twee formuleren de nota onderwijs in een mu ticu fu nader uit re en een multi ethnische samenleving bevat een a voor het basisonderwijs groot aantal gedachten waar men op zichzelf po in de huidige praktijk beperkt intercultureel on sitief tegenover kan en moet staan de gedach derwijs zich vaak tot projecten over voedsel en ten zijn echter nog tamelijk ongeordend en daar kleding en dergelijke na afloop gaat men weer door voor de praktijk nog nauwelijks bruikbaar over tot de orde van de nederlandse dag het is te hopen dat deze eerste aanzetten spoe neemt men zo n project kleding geintegreerd op dig resulteren in uitwerkingen op de verschillende in het schoolwerkplan dan kan men ook aan aangeroerde terreinen mij lijkt dat het thema dacht besteden aan relaties als die tussen kleding nummer van moer over intercultureel onderwijs en klimaat kleding en modegeschiedenis kleding een aardig voorbeeld voor de slo kan zijn ten en arbeid kleding en sekse en de rollen van man slotte wil ik nog opmerken dat naar mijn mening nen en vrouwen in een samenleving in het vervolg geen enkel excuus van de aclo m b voor het voortgezet onderwijs meer aanvaardbaar is voor het niet betrekken van vooral taalbeschouwings en literatuuronderwijs de minderheidsgroeperingen bij het maken van lenen zich voor een interculturele aanpak bij het een dergelijke nota zo n werkwijze is anti inter eerste kan men bijvoorbeeld stilstaan bij het arbi cultureel 1 traire van het taalsysteem als geheel en de schrijf wijze in het bijzonder de mogelijkheden om be adviescommissie voor de leerplanontwikkeling tekenissen op verschillende manieren te omschrij moedertaal onderwijs in een multiculturele en ven de verschillen in rituelen bij begroeting het multi ethnische samenleving adviesnota van de doen van verzoeken ad hoc subcommissie taal onderwijs aan anders het laatste hoofdstuk bevat zo n 75 aanbevelingen taligen van de aclo moedertaal i o enschede aan de minister van onderwijs en wetenschappen 1982 te bestellen bij slo postbus 2061 7500 en de slo de grootste nadruk krijgen daarin de ca enschede prijs f 7 50 kees sluis nota taalbeschouwing niet publiekgerich t ruim drie jaar heeft het geduurd voordat het ge de makers zich niet laten verleiden tot een of an ruchtmakende advies over grammatica der taalgrapje de nota dient uiterst serieus geno onder wijs van de aclo moedertaal een vervolg heeft men te worden met name door onderwijsgeven gekregen blijkbaar was het toch niet zo gemak den die lesgeven in de basisschool in deze kelijk om tot een verantwoorde invulling van de nota is bewust gekozen voor een bepaald publiek vrijkomende uren taalbeschouwing te komen dat heeft consequenties voor de manier van na drie jaar wachten mag je een degelijk wel schrijven en vooral voor de manier waarop de on overwogen werkstuk verwachten de kritiek op derwerpen behandeld worden p 9 het advies over grammatica onderwijs was ten naar mijn mening is deze publiekgerichtheid een slotte niet in alle opzichten onterecht hier en mislukking geworden in het navolgende zal ik daar was de bewijsvoering uiterst pover het is proberen aan te geven hoe ik tot deze mening jammer dat de aclo m dit niet ruiterlijk toe ben gekomen geeft maar zich vrijpleit met het argument dat de criticus kennelijk het advies niet of niet goed de nota start veelbelovend met een leeswijzer gelezen had of verwijst naar de manier waarop voor een boek van 150 pagina s is dat geen slecht het advies in de publiciteit kwam p 10 begin in dit begin worden ook de doelstellingen over de nieuwe nota zelf dan de titel luidt over van de nota omschreven onderwijs in taalbeschouwing gelukkig hebben 1 een handreiking voor dat team van een basis 50 school dat een gefundeerde discussie wil voeren schiedenis van het advies en reacties op het over de inhoud van zijn onderwijs in taalbeschou advies wing de nota bevat ook nog een bijlage met de pers 2 een weg wijzen hoe aan de gekozen inhoud ge samenvatting van het advies stalte gegeven kan worden de nota makers zeggen er direct bij dat de nota een goed lezend schoolteam kan uit dit overzicht in beide gevallen meestal niet voldoende aanwij dus halen dat het deel b en de bijlage rustig kan zingen zal bevatten p 9 een kwestie van in overslaan dat doe ik in deze kritische beschou dekken of bescheidenheid wing ook hoewel de reacties best goed zijn ge daarna volgt een overzicht van de inhoud helaas groepeerd ze overlappen echter voor een groot weet de afdeling vormgeving van de slo niet deel de inhoud van hoofdstuk 3 zie verderop wat overzichtelijkheid is het overzicht is name blijft dan nog de vraag welke van de vijf hoofd lijk driekwart pagina tekst 37 regels zonder spa stukken van deel a het team moet raadplegen ties inspringing vetgedrukte letters verschil wie de nota begint te lezen met het oog op een lende lettertypen of regels wit waaruit ik als le fundamentele discussie zal twijfelen tussen zer moet halen hoofdstuk 2 welke inhouden van onderwijs in de nota bestaat uit twee delen a en b taalbeschouwing zijn mogelijk en 3 waarom deel a heeft als titel onderwijs in taalbe onderwijs in taalbeschouwing en waartoe wie schouwing wat waarom hoe wat meer praktisch is ingesteld zal twijfelen tus deel b heeft ook een titel nakaarten over het sen hoofdstuk 2 hoofdstuk 4 hoe organiseer je advies over grammatica onderwijs onderwijs in taalbeschouwing en hoofdstuk 5 deel a is onder te verdelen in vijf hoofdstuk hoe doen anderen het hierover geeft de lees ken wijzer geen uitsluitsel van elk van deze hoofdstukjes bevat deze hoofdstuk 1 van deel a heeft als titel hoe komt leeswijzer een korte inhoudsbeschrijving met een team tot beslissingen een zinvolle vraag pagina aanduiding want aanwijzingen voor een discussie in een al deel b valt uiteen in twee delen de voorge dan niet homogeen team zijn altijd welkom als zo dit slaan we maar over 51 een team besluit tot afschaffing of inkrimping wat de leerkrachten in het basisonderwijs met dit van het grammatica onderwijs dan kan het vol hoofdstuk moeten is voor mij een groot raadsel gens de schrijvers de volgende drie dingen met de er worden een viertal taalwetenschappelijke vrijgekomen tijd doen boekjes op een nogal populaire wijze samengevat 1 die tijd gebruiken om meer te doen aan taal hetgeen een wirwar van uitspraken oplevert over vaardigheidsoefeningen fonetiek fonologie morfonologie morfologie 2 die tijd besteden aan een min of meer syste semantiek woordgroepsleer zinsleer tekstgram matische behandeling van allerlei taalverschijnse matica de invloed van de situatie taalhandelin len gen communicatie gesprekken codewisseling 3 die tijd gunnen aan reflectie op het eigen registers regionale dialecten sociale dialecten taalgebruik hoewel hier weinig leerstof voor aan taal van minderheden taalpolitiek taalcontact wezig is taalattituden en psycholinguistiek waarmee geen hoewel de schrijvers het derde alternatief ook leerkracht iets kan voor hem haar zit er geen en waardevol vinden richten zij zich verder toch het kele lijn in als lezer kom je er niet achter wat nu meest op de invulling van de tweede mogelijk precies belangrijk is en of praktisch gemaakt kan heid worden kijken we naar de lengte van de para graafjes dan zou de zinsleer compleet met direct in het volgende hoofdstuk komen zij aan boomdiagrammen het belangrijkst zijn met een beknopte beschrijving van onder misschien zal een enkele pa student de nota werpen uit die gesystematiseerde wetenschappe schrijvers dankbaar zijn voor hun samenvatting lijke kenn i s over taal en taalgebruik p 21 hij zij moet de volle onoverzichtelijke pagina s ooa in ta m q rh arm a eea een o mieat vue opvati w n en rew e d mn i 1 i iamarak s eaud middel tot h ki rli middel tot k rn ind nn rereud leven d ke n ae9rahtkn d 7 rh rn f f1a ik smit 1 2 middel tot cultuioowdndn fo rmele mung ci 2 o odenip ir ood wijt m 1 3 m id0el tot uilbeschourmf ualbarj auwic omzie m e pntie v mi ddel tot vs doel van calor w p sdioohu0c wdr 1 1 2 1 middel toi b rinv loeding kd kennis enz vui de t aal nar d ip w nd m utlje nolc held 1 1 1 1 1 1 1 2 1 2 middel p o t ui lb reid inf middel tm o pvullen doel eaplidterin no dod intrinsiek van dr com pnrna vi n h cu rs uat 4novledje intaeawe keooh mx f1 n nieuwe nhuijun r don ten brid ce 52 dan maar voor lief nemen melden het lijkt er in eerste instantie niet op hoofdstuk 4 hoe organiseer je onderwijs in taal is hoofdstuk 3 over de vraag waarom onder beschouwing signaleert eerst vele problema wijs in taalbeschouwing en waartoe wat prak tische zaken het wordt pas aardiger als de duit tischer voor de beoogde discussie in het team se moedertaaldidacticus boettcher aan het woord hoewel de layout erbarmelijk blijft is hier toch komt die geeft een voorbeeld van hoe hij in de duidelijker een lijn in te zien de schrijvers onder basisschool met leerlingen uit de eerste klas al scheiden twee hoofddoelstellingen voor onder taal pragmatische overwegingen kon maken zo n wijs in taalbeschouwing vorm van taalbeschouwing eist van de leerkracht a taalbeschouwing als middel alertheid en vakman vrouw schap daarvoor b taalbeschouwing als doel acht de nota het blijkbaar nog te vroeg met in i n twee uitvoerige paragrafen citeren de schri jvers stemming citeren zij leo lentz en hans van diverse grootheden die zich over deze twee doel tuijl ook hier valt voorlopig echter niet meer te stellingen van het grammatica onderwijs dus concluderen dan dat experimenten nodig zijn p veelal niet het taalbeschouwingsonderwijs heb 74 ben uitgelaten en zowaar worden deze uits p ra ken in een schema gestructureerd p 60 tenslotte hoofdstuk 5 hoe doen anderen het komt hier dan toch de langverwachte invulling het trieste is alleen het schema bevat enkele fou van het onderwijs in taalbeschouwing helaas ten en is niet compleet het is armoe troef ik citeer eerst de nota oor vaak wordt een auteur aan een van zijn uitspra spronkelijk lag het in onze bedoeling het vervolg ken en niet aan zijn belangrijkste opgehangen op het advies over grammatica onderwijs hoofd dat wekt misverstanden je kunt trouwens toch zakelijk te vullen met een beschrijving van erva bezwaar hebben tegen de aanhaling van publika ringen met onderwijs in taalbeschouwing dat ties van verschillende mensen uit het vak het naar ons oordeel past in de nieuwe basisschool gaat tenslotte niet om wie en zeker niet om hoe dat is dus niet gelukt om toch niet geheel met die het zegt maar om de verschillende standpun lege handen te staan hebben we voor het volgen ten zelf de gekozen in hoofdstuk 2 is al gemeld dat een bij 2 2 doel cultuuroverdracht wordt ene poll medewerker van de slo een poosje gewerkt c s genoemd van deze heer is echter in het hele heeft met een aantal onderwijsgevenden aan an boek geen spoor te vinden der onderwijs in taalbeschouwing van hem zijn de auteurs hebben voor het gemak de motieven de beschrijvingen in paragraaf 5 2 in paragraaf ontleden ten behoeve van het spellingsonderwijs 5 3 vullen we die aan met voorstellen voor ander en het vreemde talenonderwijs maar uit het sche onderwijs in taalbeschouwing we hebben daar ma gelaten terwijl die toch een belangrijke rol in over allerlei publikat i es geraadpleegd zoals de discussie spelen schoolboekjes tijdschriftartikelen en handboe de schrijvers begaan daarnaast de fout om hun ken we noemen het voorstellen omdat we niet eigen commentaar niet van de citaten te onder hebben kunnen achterhalen of er ervaringen mee scheiden zo staat aan het eind van een paragraaf opgedaan zijn en zo ja welke p 77 de schrij in dit hoofdstuk ineens voorlopig houden we vers suggereren vervolgens dat ze de voorstellen het erop dat taalbeschouwing op school in ieder in een zekere volgorde hebben gezet namelijk die geval kan bijdragen tot bewust taalgebruik door van de behandelde onderwerpen in hoofdstuk 2 leerlingen p 63 hiermee zetten de nota schrij volgens mij kan dit nauwelijks een volgorde ge vers en de aclo m eigenlijk de doelstelling van noemd worden in ieder geval ontbreekt er elke alle onderwijs in taalbeschouwing op losse didactische systematiek in dit betekent dat leer schroeven ik en met mij vermoed ik vele krachten in dit hoofdstuk te hooi en te gras wel von leden had gehoopt dat deze nota juist aardige ideetjes kunnen vinden maar dat zij er te daarover geen twijfel meer zou laten bestaan en weinig ter invulling van een schoolwerkplan in een duidelijke leerweg zou uitzetten die tot het kunnen vinden en dat was toch het uitgangspunt genoemde doel leidt van de nota heeft de nota dan wel iets voor de praktijk te d it alles brengt mij tot de conclusie dat de 53 aclo m nota over onderwijs in taalbeschouwing digheids of thematisch onderwijs aan het geen handreiking voor onderwijsgevenden in de nut daarvan twijfelt in ieder geval binnen de basisschool zoals de ondertitel luidt kan von niemand worden genoemd b in de overgebleven tijd gaan experimenteren deze kritiek mag niet geheel aan de samenstellers met nieuwere vormen van taalbeschouwings van de nota jan sturm en albert kamer worden onderwijs dit is de moeilijkste weg voor de toegeschreven zij moesten binnen een aclo m invulling is er nog weinig en het nut moet nog in opricht i ng werken die ten dode is opgeschre worden bewezen de nota biedt echter wel zo ven geld voor een echt ontwikkelingsproject was veel aanzetten dat het experiment de moeite er niet de nota moest daardoor bijna geheel ach waard is ter het bu reau ontstaan had de nota dan beter niet kunnen verschijnen over onderwijs in taalbeschouwing een handrei dat geloof ik niet de nota maakt in ieder geval king voor onderwijsgevenden in de basisschool de volgende zaken duidelijk samenstelling secretariaat aclo moedertaal 1 de discussie over grammatica onderwijs inde i o en sectie moedertaal slo uitgave slo nieuwe basisschool is nog altijd actueel voor en postbus 2061 7500 ca enschede tegenstanders vinden hun argumenten in deze no ta bij elkaar gezet zij zullen die zelf wel kunnen noo t ordenen peter dekkers sc h reef over onderwijs in taalbeschouwing 2 de zwaarte van de argumentatie van de voor twee discussiestukken voor de von ledenvergadering standers van het traditionele grammatica onder van 8 mei jl wijs in de basisschool kan worden gerelativeerd taalbeschou wing en didactiek voor opleiders 3 wie besluit tot afschaffing of inkrimping van taalbeschouwing in het basisonderwijs van curso risch naar thematisch onderwijs voor leraren in het het traditionele grammatica onderwijs heeft de voortgezet en basisonderwijs keuze tussen twee wegen ge interesseerden kunnen deze discussiestukken opvra a de overgebleven tijd vullen met meer taalvaar gen bij het von secretariaat adressen van auteurs in dit numme r jan griffioen nederlands instituut rijksuniversiteit grote kruisstraat 2 z 9712 ts groninge n sjaak kroon de toverdans 96 6584 ee molenhoek rudi liebrand elderom 313 10 5813 ts boxmeer m arc spoelders kwastraat 26 b 9270 laarne belgie jan sturm boslaan 2 7231 dh warns vel d cees tahey dennenstraat 134 6543 jx n ijmege n 54