Odysseus en de Sirenen in Zeeland

kees combat odysseus en de sirenen in zeeland sirene odysseus die twee zijn onlosmakelijk i n in december 199 2 konden we ze in een aanzienlijk bescheidener kader plaatsen dan dat van de wereldlite ratuur odysseus zo u de beschermheer worden van het leesbevorderingspro ject dat in 199 3 in zeeland van start ging sirene lokte lezers van 12 18 in de regio arnhem nijmegen oftewel he t kan gebied tsjip 2 4 in april 199 4 deden w e versla g va n he t gelders e sirene projek t tsjip 4 1 maar a l i n maart 199 3 heeft odysseus zich in zeeland laten verleiden en is sirene de be naming geworden voor beide projecten met aanvankelijk wv c en thans de stichting lezen als subsidierende instantie alle reden om na te gaan hoe er ook in middelburg en vlissingen en goes axel terneuzen en hulst aan leesbevordering wordt gedaan voor de achter gronden van het project kan hier verwezen worden naar het gesprek dat mar gitka van woerkom in genoemde april tsjip had met de projectleider van si rene kan gebied enny snoeren de functie di e beide projecten hebben al s speerpunt de rol va n sardes en sss u vindt ze in die bijdrage beschre ven in zeeland wordt het project geleid door hannie bruijnooge een boek is een brief aa n onbekenden citeert zij adriaa n va n der veen op een vriendelijk e kaart uit middelburg en vanuit dat motto is zij met medewerkers overal van daan maar voora l oo k docenten uit zeeland aan de slag gegaan om va n di t project iets te maken zij kon beschikken over een bestaand netwerk van lite raire activiteiten van de stichting lurv en dat er goede banden zijn tussen de zeeuwse bibliothee k i n middelbur g waa r bruijnoog e werk t e n d e schole n blijkt a l ui t ee n der eerste nieuwsbrieven di e de projectleider ui t laa t gaan want terwijl in het schooljaar 1993 199 4 voor docenten jongeren en biblio theekmedewerkers cursussen werden gegeven voor een gezamenlijke benade ring van het lezen en docenten aan een cursus jeugdliteratuur begonnen waar aan doo r onde r andere n harr y bekkerin g e n cor geljon wer d meegewerkt schreef maarten de klerk in de tweede nieuwsbrief ove r de rockmusical odys seia als dat niet het lezen bevorderde de christelijke scholengemeenscha p walcheren in middelburg kent nog de klassieke grote avond in de plaatse lijke schouwburg men heeft e r een traditie opgebouwd om die met toneel t e vullen en liefst drie avonden waren er deze keer nodig om de vele belangstel lenden voor de rockmusical rond de klassieke held te kunnen bergen de lera ren muziek en klassieken van de csw of zegt men daar het csw hebben er maanden werk aan gehad een drinklied van penelope door de vrijers dat sluit aardig aan op de hedendaagse weekend besteding de musical bracht zo n honderd leerlingen van de derde tot de zesde klas en anderen in beweging de klerk havo en vwo leerlingen hebben samen kans gezien om de moraal die eeuwen geleden al in de legenden verstopt zat op eigentijdse wijze uit te beelden en homerus zou met tevredenheid zie n hoe zij hun draai geve n aa n 80 combat odysseus en de sirenen in zeeland een maatschappij waar goden en helden centraal staan en waar nog heel wa t stof voor schoolavonden uit geput kan worden nu geeft di t verhaaltje voora l aan in welk klimaat het zeeuwse sireneprojec t kan werken er is in zeeland zo constateerde outsider cor geljon ee n uitste kend netwerk van cmderlinge relaties van scholen en bibliotheken en er zij n al veel in te passen activiteiten echt aan het werk moesten bruijnooge en de haren voor bijvoorbeeld he t thema boek en him dit was in 199 3 belangrij k voor zo n driehonderd leerlingen en hun docenten nederlands zij werkten met een lespakket rond krabbe s roman het gouden ei en de verfilming daarva n onder de titel spoorloos brugklasleerlinge n organiseerde n zelf ee n ontmoe ting met jeugdboekenschrijfster ank e de vries en 5 vwo ers zagen hun idool ronald giphart in levenden lij ve op de studiedag leesplezier en literatuuronderwijs di e sirene op 1 7 novem ber 199 3 in westkapelle organiseerde was half onderwijzend zeeland aanwe zig niet verbazingwekkend dat herman pleij e n harry bekkeringhxm voo r tsjip lezers welbekende standpunten uiteenzetten over de verplichte literatuur lijst fleij riep maar weer eens dat het literatuuronderwijs i n de afgel open de cennia aan volstrekte willekeur te grond dreigde te gaan terwijl e r in de ja ren 70 80 en 9 0 toc h mee r ove r literatuuronderwij s i s nagedach t e n ge schreven dan ooit en hekelde het herkennen d lezen terecht i s natuurlij k zijn voornaamste opvatting namelijk dat literaire werken ook in de literaire vorming in hun historische context moeten worden geplaatst mij dunk t da t het een he t ander absoluut niet uitsluit bekkering dacht al wat meer vaniiit de pedagogisch didactische situatie en er kende dat herkennend lezen kan bijdragen tot de motivatie maar literatuuron 81 combat odysseus en de sirenen in zeeland derwijs is pas goed wanneer het de leerlingen inleidt in wat is aangeduid al s het literaire systeem cor geljon tegelijkertijd docen t in het voortgezet onderwijs en vakdidacticus aan de universiteit droeg het ideeengoed va n de spl uit toen hij in zijn le zing over literatuuronderwijs va n brugklas to t schoolonderzoek begrippe n besprak als literaire competentie tekstervarings en tekstbestuderingsmetho de de respons van de leerling het leesdossier en de samenhang tussen de na tionale e n de europese letteren op het symposiu m kwam ook d e relatie ter sprake tussen school e n biblio theek die intussen in het gelderse sireneprojec t z o nadrukkelijk aandach t heeft gekregen daar zijn in november 199 4 de twee contactorganen biblio theek school amhe m e n nijmegen ge rnstalleer d di e gaan kijke n hoeve r een samenwerking tusse n d e plaatselijke bibliothee k e n de scholengemeen schap in de buurt kan gaan we berichten daarover belangrijke start in 199 4 was voor het zeeuwse project de cursus jeugdlitera tuur opgezet door docent max verbeek die de contouren van de jeugdlitera tuur schetste met o p de laatste bijeenkomst va n d e vie r emdewerkin g va n wil van der veur poezie ron lubbersen dramatisering liesbeth kerpel film en boek zes scholen verspreid door de provincie werden in de gele genheid gesteld om op kosten van sirene een zgn literair cafg 1 te organise ren in samenwerkin g me t d e plaatselijk e bibliotheek he t enthousiasm e bleek groot een andere vorm van samenwerking tussen school en bibliotheek ontstond in vlissingen daar werkt een team van drie docenten nederlands twee docenten tekenen een muziekleraar en een conrector samen met de plaatselijke biblio theek aan een zgn poezieleesdossier voo r de onderbouw de beleving van de poezie staat hier centraa l e n in het schooljaa r 1993 199 4 werden gedichte n behandeld va n wilmink bernlef van lieshout en ekkers titels respectie velijk voo r d e nieuwsgierig e docent ee n pakje me t d e post alleen thuis glas en foto de openbare bibliotheek vlissinge n verstrekt het oeuvre van de dichter en aanvullende informatie staat er wat deftig in de nieuwsbrief heel passend in het zeeuwse project wa s de tweede studiedag de odyssee in de klas georganiseerd o p 2 3 maart 1994 daar was nico out di e kort zij n lessenpakket odysseu s toelichtte daar sprak caroline heijer enthousias t e n met grote kennis van zaken over de rol van de school bibliothecaris zij be heert de bibliotheek va n het rijnlands lyceum te oegsgeest en liet zien hoe veel er bereikt kan worden wanneer bibliothecaris en docenten heel veel con tact met elkaar onderhouden een zeldzame situatie niemand beter dan classi cus rudi van der paardt is in staat om de invloed te laten zien van de odyssee op de wereldliteratuur en in het bijzonder de nederlandse literatuur en vakdi dactica klassieken caroline fisser heeft grondi g studie gemaakt van de wijze waarop homerus d e beeldende kunst heeft geinspireerd al die verzameld e kennis komt tot zijn recht in de literatuurlessen rond de odyssee waarvan cor geljon en lily coenen verslag deden 82 combat odysseus en de sirenen in zeeland die 23 e maart was voo r he t zeeuws e project een belangrijk e dag want s avonds werd een andere activiteitenreeks afgerond rond leon de winter de auteur heeft zich de laatste jaren meer en meer overgegeven aan het therna van zijn joodse identiteit en dat gegeven stond met de problematiek van het ver filmen van literatuur centraal in de ontmoetingen die hij gedurende drie dagen had met leerlingen van zes scholen en wat wordt er gedaan om de bibliotheekmensen bij de problematiek van het lezen door leerlingen te betrekken in aansluiting op een cursus projectmana gement die in de tweede helft van dit jaar aan bibliothecarissen werd aangebo den om meer greep te krijgen op het werken in projectvorm organiseert si rene zeeland in 1995 een studiedag voor bibliothecarissen al bij al toont het zeeuwse sirene project vooral een convergerende functie te hebben wat er al was wordt ingepast in het programma met studiedagen en korte cursussen biedt sirene de literatuurdocent ee n zekere bijscholing en voor leerlingen zijn de ontmoetingen met schrijvers meer mogelijk geworden dan zonder sirene het geval was dat de projecten van bijvoorbeeld de chris telijke scholengemeenschap walcheren en de scholengemeenschap schelde mond in vlissingen via de nieuwsbrief van het project meer bekendheid krij gen is meegenomen 83