Publicatie datum: 1993-01-01
Auteur: Tracy van Poppel
Collectie: 03
Volume: 03
Nummer: ?
Pagina’s: 24-28
Documenten
tracy van poppel onder het stof vandaan poesie over het lezen van franse poeziebundels in de literatuurles van nestdrang had ik als aanstaande moeder niet echt last of het moet in mijn laatste week op school voor de zomervakantie geweest zijn toen ik op een snikhete dag met een collega en een dikke buik eindelijk die kast op de gang opgeruimd heb we moesten letterlijk alles onder het stof vandaan toveren maar we deden dan ook zeer interessante vondsten naast stapels stoffige stencils die in een zeer saaie lay out de franse literatuurgeschiedenis weergeven en waarvan ik het toch niet kon nalaten steeds twee blaadjes af te nemen kwamen we een groot aantal gedichtenbundels tegen het bleek een oude uitgave van wikor te zijn namelijk amour humour uit 1976 na de stof van het bovenste boek verwijderd te hebben stelden we al gauw vast dat het om een twintigtal ongebruikte bundels ging die jaren in die kast gelegen moeten heb ben onmogelijk te achterhalen wie ze destijds besteld heeft en wat hij of zij er mee van plan is geweest de bezetting van onze sectie is namelijk op een collega na volledig vernieuwd en verjongd ik besloot na onze vondst een exemplaar mee naar huis te nemen en de bruikbaarheid daarvan voor mijn literatuurlessen eens nader te bestuderen maar dat is er zelfs nu het einde van mijn verlof in zicht komt nog niet van gekomen vandaar slechts de volgende korte inhoudsbeschrijving de titel amour humour en de ondertitel qui pon vit autrement mais eest ainsi qu on aiine geven volgens de inleider een aardig beeld van het spectacle poetique dat la nouvelle compagnie in de schouwburg gaat brengen het betrof toen een voorstelling waarin de gedichten door middel van spel zang en mime werden gepresenteerd de titel geeft aan dat het gaat om textes romantiques en textes d humour en de ondertitel biedt de gelegenheid om ook iets te laten zien van wat het leven nog meer in petto heeft de bundel bestaat uit vier delen in het eerste deel mignonne allons voir komt de liefde aan bod zoals daar in vroegere tijden over gedacht werd de hoofse liefde de verering van de vrouw maar ook wat men mooi vindt aan de vrouw het bevat gedichten van onder andere ronsard marot du beau tetin villon corneille la fontaine moliere en voltaire die een petit bois touffu zoekt de romantiek de musset hugo de nerval met zijn lyriek en melancolie neemt een grote plaats in het tweede deel le salon ou l on cause bovendien vindt men fantasieen visioenen en dromen van de symbolisten rimbaud verlaine en is er plaats voor spot van de maupassant het aparte sfeertje van montmartre vindt men in deel 3 hop la v la montmartre met bijdragen van bruant maar men kan ook glim lachen om de gedichten van allais donnay queneau cros en tardieu voor het laatste 24 van poppel onder het stof vandaan poesie deel un jardin extraordinaire heeft men un peu d imagination nodig dan kan men trenet prevert valery brassens en peguy bijvoorbeeld wel volgen maar michaux vraagt wat meer van de verbeeldingskracht het totale aantal gedichten bekende en onbekende is groot en het is onmogelijk deze allemaal te behandelen de bundel lijkt me meer geschikt als handig hulpmiddel bij het werken rondom een van de thema s amour of humour of een combinatie van deze twee wie weet komt dat er nog eens van jammer is dan dat er geen bandopname beschikbaar is zoals dat de laatste jaren wel het geval is bij uitgaven van het lokv wat wij zelf doen met poezie wat onze kasten op school verder aan poeziebundels te bieden hebben is een anthologie de la poesie en de bundel paroles van jacques prevert de bundel van prevert is al enkele keren in mijn literatuurprogramma op 5 en 6 vwo aan bod gekomen we lezen dan klassikaal een selectie uit de bundel en ik laat ter illustratie enkele opnames van les freres jacques horen ik lees de gedichten zelf voor of laat dat na voorbereiding of na behandeling een van de leerlingen doen bij sommige gedichten krijgt de tekstbestudering meer nadruk bij andere juist de tekstervaring de methode bleich wat is voor jou het belangrijkste woord de belangrijkste zin of passage is goed van toepassing ook de methode koch lijkt me erg bruikbaar de leerlingen kunnen zelf naar aanleiding van een poezie idee uit de gedichten van prevert een gedicht schrijven ik laat ook wat vaker leerlingen individueel de bundel doorbladeren en lezen wat ze willen lezen wanneer ze besluiten de bundel op hun lijst te zetten moeten ze ongeveer vijftien gedichten kiezen ik raad ze wel aan de hele bundel of in ieder geval een heel groot gedeelte van de bundel te lezen voor ze een eigen keuze maken natuurlijk verschijnt de bundel vaker op de lijst als we een deel klassikaal behandeld hebben of moet ik zeggen gelukkig een andere bundel uit een andere kast die ik al eerder ontdekt heb is chansons francaises in 2 delen aan de staat van de boekjes en de kwaliteit van de bijbehorende bandopnames was goed op te maken dat deze boekjes meer dan eens gebruikt zijn ik heb ze gebruikt bij de behandeling van de franse literatuurgeschiedenis en dan echt a vol d oiseau ik snelde door de theorie om meer aandacht te kunnen besteden aan de gedichten en chansons die ik gekozen had ter illustratie zo vergeleken we mignonne allons voir si la rose met quand au temple beide van ronsard het laatste gedicht dat in deel 1 van chansons francaises staat en gezongen wordt door ferrat maakte de onderliggende betekenis van mignonne een stuk duidelijker in deel 2 staan een aantal gedichten van aragon die gezongen worden door ferre est ce ainsi que les hommes vivent en ferrat que serail je sans toi tijdens hun vogelvlucht door de franse literatuur hebben de leerlingen ook enkele fabels van jean de la fontaine gelezen op mijn vraag of ze nu zelf een fabel konden schrijven rekening houdend met ritme versvoren en moraal bijvoorbeeld volgde eerst heel wat gesputter maar ook verrassend goede resultaten 25 van poppel onder het stof vandaan poesie sensibili sering een verhaal over dichter tijd of stroming of het samen lezen van een kort gedicht of strofe volgt een klassegesprek over meningen en erva ringen tijdens het lezen hij laat de leerlingen soms een texte a trous van een gedicht invullen waarna ze geconfronteerd worden met wat de dichter zelf geschreven heeft de volgende fase is die van stevig doorlezen tot slot worden ervaringen en conclusies besproken bij prevert laat hij de leerlingen zelf een gedicht schrijven a la prevert die hij dan ook meestal bundelt de leerlingen zijn verdeeld in hun oordeel gedichten lezen staat op zich vrij ver van hun af maar de meesten zeggen achteraf altijd dat ze nooit gedacht hadden dat er zoveel zit achter zo weinig woorden en dat is dan ook meteen moeilijk voor ze af en toe leest een leerling individueel een bundel ze lezen voornamelijk prevert en dat na de behandeling van de gedichten in de klas zodat ze de werkwijze kunnen kopieren ze blijven het lastig vinden om zelfstandig poezie te lezen bij het literatuurtentamen over de in de klas behandelde werken worden er altijd een of twee cognitieve vragen gesteld voor de leerlingen die absoluut geen affiniteit met poezie en of literatuur hebben verder krijgen ze een paar tekstervarubgsvragen bij een nieuw gedicht van de behandelde auteurs door af en toe in de klas een aantal boeken kort te bespreken probeert vos het lezen in het algemeen te stimuleren daar zit ook altijd een poeziebundel bij collega han severins van het dominicuscollege te nijmegen werkt in 5 en 6 vwo met la grande parade deel 1 en parade na een korte kennismaking met simpele speelse poezievormen krijgen de leerlingen in verschillende blokken te maken met gedichten van verschillende auteurs zo lezen zij bijvoorbeeld verzetspoezie van druon en kessel van eluard en van prevert vooral de technische benadering van poezie krijgt veel aandacht in 6 vwo wordt de literatuurgeschiedenis behandeld en daar valt ook de geschiedenis van de poezie onder de benadering is eerder tekstbestuderend dan tekstervarend men leest klassikaal geen bundels individueel lezen leerlingen wel eens een bundel voor de lijst van baudelaire rimbaud of verlaine bijvoorbeeld maar dat gebeurt dan wel in het verlengde van de les de leerlingen maken een keuze van tien a vijftien gedichten waarvan zij de plaats in de verschillende delen van de bundel moeten kunnen verklaren prevert wordt in 5 vwo wel gelezen maar verschijnt niet op de lijst severins maakt voor zijn lessen onder andere gebruik van een uitgave uit de collectie profil van hatier namelijk pour etudier un poeme en van poetes des xixme et xxme siecles une nouvelle approche een uitgave van livre de poche kanttekening het is niet verrassend dat er weinig franse poeziebundels in de klas gelezen worden het kost op de eerste plaats te veel tijd niet alleen om alles te lezen 26 van poppel onder het stof vandaan poesie in 4 havo heb ik wel eens gebruik gemaakt van de collectie folio junior en poesie bundels als paris en poesie bretagne en poesie l amour et l amitie en poesie zijn zeer goed te gebruiken bij het werken rondom een thema vooral het bundeltje adolescence en poesie met gedichten van jongeren van dertien tot en met zeventien jaar kwam zeer goed van pas de gedichten zijn eenvoudig van taalgebruik en de thema s spreken nederlandse jongeren ook zeker aan hier volgt een voorbeeld van christian i1 n y a qu une difference entre l ecole et les vacances c est que je fais ce qui me plait i1 n y a qu une difference entre la classe et la maison c est le ciel bleu par la fenetre i1 n y a qu une difference entre la cour et mon j ardin c est que je joue avec mon chien il n y a qu une difference entre un eleve et un ami c est que l ami je le choisis ook de structuur van de gedichten is eenvoudig en leent zich goed voor de werkvorm van koch het poezie idee is gemakkelijk te vinden en leerlingen kunnen hiermee op een simpele manier komen tot een klassikaal twee aan twee of individueel geschreven gedicht in 5 vwo heb ik zelfs zo n poezie idee gebruikt om het thema van een kort verhaal in een gedicht te laten weergeven voor docent en leerlingen werkt het stimulerend de resultaten te bundelen of op te laten nemen in een eigen leesdossier wat doen twee collega s met poezie uit belangstelling maar ook uit nieuwsgierigheid heb ik een aantal collega s van andere scholen gevraagd naar hun lessen in poezie en het gebruik van poeziebundels collega frank vos van het comeniuscollege te uden leest nooit klassikaal een bundel omdat deze naast leuke mooie en emotionele gedichten vaak ook gedichten bevat die een leerling niets zeggen hij leest wel een selectie uit prevert en maakt gebruik van een eigen bundel poesie door de eeuwen heen verder maakt hij een keuze uit verlaine rimbaud eluard apollinaire en aragon de gedichten van deze laatste schrijver gezongen door ferrat vindt hij prachtig waar zijn we dat eerder tegengekomen de aanpak laat hij afhangen van het soort gedicht na de eerste stap van 27 van poppel onder liet stof vandaan poesie maar ook om een deel te behandelen en de leerlingen zelf aan de slag te laten gaan daarnaast willen we ook allemaal aandacht besteden aan andere onderdelen van de franse literatuur of ontbreekt het ons aan materiaal moed of creativiteit degene die hier een ontkennend antwoord op geeft met concrete voorbeelden en uitwerkingen geef ik graag het woord anderen met mij zullen hem of haar zeer dankbaar zijn der muller aber mit vergnugen sieht in der luft den esel fliegen indessen haut dem bauerlein ein flugel an das rechte bein 39 28