Onderwijs in het Papiamento

olga orna n onderwijs in het papiamento awor ku ta asins leu ku papiamento lo bai skol na antia maneho huland e s lo mester realis a ku huland es ta un segundo lenga pa muchanan antiano ku ta papia papiamento na kas 1 ku ta pesei e muchanan tin mester di un akohida apropi a den enseyansa huland e s ademas ta asins ku e muchanan ak lo tin derecho segun e lei hobo di edukashon b a siko di hans enseyansa di han lenga materna asins ku no tin mester di interumpf desaroyo di lenga di muchanan ku ta papia papiamento na kas i e muchanan por disfrut a di un pida di han propio kultura lokual ta dunanan mas siguridat di han identidat e muchanan lo por sina huland es bands di papiamento i komprond e ta pakiko tin biaha han tin difikultat ku struktura etc di huland e s papiamento oorsprong en ontw ikkel ing mi lang e papiamento is de taal die de meeste be w oners van aru b a bonaire en curagao gebruiken om mi lenga met elka ar te communiceren p apiament o is den nesesidat sal een iberisch creoolse taal die ont staan is uit fo i alma di aventurero het contact van verschillende volken d e k ultivs na bok s di katibu eerste basis voor het papiamento is ontstaan a baj drecha su para uit het contact van de caribische en a rowaa k den k wen tanan di jaja se in d ia n en de oorspron k elijke bew oners van de eilanden m et de s p anj a arden n a de ont su kurashi sin keber dekking van het gebie d door de sp anja a rden e msrka brutu di su nasementu is er een contacttaal onts taan uit de indiaanse a butele rements buss talen en de gallego de taal van waaruit het 1 forsa di su gan i biba te gen w oord i g e p ortu g ees en spaans oo k hun a lan te di s wela oors p ron g hebben n a d e verovering door d e den un war warti di pust e boks h ollanders w er d curapao cen trum van de sla ven h an d el vanaf die tijd zijn er invloeden van su kantika tin kandela het n ederlands de taal va n de sefardische jo su simplesa tin ko16 den uit beien brazilie die zich op de eilanden ku su wega di palabra gevest i g d ha dd en en de talen van de af ri k aan mi por nabo bo sojs se slaven d aar de slavenbazen de slaven uit ku su ritmo i su stansha he tzelfde geb ied in afrika zoveel mo g elij k uit mi por sinta namors el k aar hielden w aren zij g enoodzaakt om een na mi lenga di kriojo taal te gebruiken die ze allemaal kon d en ver ku su zjetu di zonidu staan om met el kaar te com m uniceren z ij no tin d wele ni legris pa herami he b ben in grote mate bij g edragen aan de ver ni tin sort i sintimentu d ere ont w i kk eling van het p a p iamento o ok ku mi n tribi machik8 zijn de eiland en korte tijd in han d en gew eest van de engelsen en fransen ook van hun ta p ierre lauffer len vinden we invloeden terug d e oudste geschreven te k st die tot nu toe 99 gevonden is is een liefd esbrief uit 1775 nicolas echter ook in san nicolas bleef de of ficiele taal op de scholen nederlands papiamento ta bal skol helaas wordt met de lager onderwijs wet van de strijd van een moede rtaal 1920 het nederlands als officiele taal inge om off ic iele taal te worde n voerd evenals in nederland in die tijd waren er twee schooltypen een voor de rijken en om het volk d i rect te bere i ken pred i kten de een voor de armen bijna alle veranderingen in franciskaanse paters al in 1776 i n het papia het nederlandse onderwijs werden zonder wij mento in de negent i ende eeuw kreeg de ka zigingen op de antillen toegepast papiamento thol ieke m i ssie meer interesse voor het wel wordt als een struikelblok voor de vooruitgang en wee van het volk men vond het nod i g om in het onderwijs beschouwd en het is zelfs het volk meer zede l i j khe i d b ij te brengen d i t verboden om tijdens de schoolpauze papia wilde men doen door middel van de cate mento te spreken ch i smus maar om deze te kunnen lezen desalniettemin beseffen enkele mensen uit de moesten de mensen eerst leren l ezen vandaar gemeenschap zoals de liberale advocaat dr dat er kle i ne schoolt jes ontstonden de toen chumapeiro dat juist het nederlands de ont mal i ge bisschop mgr nieuwindt ve rt aalde de wikkeling van de schoolkinderen in de weg cate c hismus i n het papiamento in 1874 staat hij schrijft een boek waarin hij consta maakte een zekere pater van ewijk een lijst teert dat schoolkinderen leren lezen zonder te van de toen bestaande papiamento woo rden weten wat ze lezen er worden verschillende en hij maakte notities over de grammatica van discussies gevoerd rond de instructietaal in het het papiamento beide documenten zijn be onderwijs die zelfs het nederlandse parlement waard gebleven bereiken echter zonder resultaat behalve de motivatie van de m is si e om het hoewel het papiamento zich als communica volk te kerstenen en op het rechte pad te tiemiddel zowel in de pers als in de literatuur houden door m i dde l van communicatie preek wist te handhaven en zich verder ontwikkelde en onderw i js was e r we i n i g waardering voo r stokten met de verdere industrialisatie de dis het papiamento als moede rt aal van het vo l k cussies rond het papiamento voor een tijdje getuige de vo l gende arrogante u itspraak van om in de emancipatorisch gerichte jaren een neder l andse onderwijzer i n 1816 het pa zestig weer heftig op te leven hieronder p i aments bestaat uit bedorven spaans in volgt een korte beschrijving van de d i aans en ho ll ands arm in woorden maar rijk ontwikkelingen i n hevig uit de keel u i tgesproken wordende s chel l e k l anken en vooral i n schel dwoorden 1 964 de onderw ijsraad ond er k ent dat d e onverdraaglijk is dit gekake l voor het fijne oor pr ob le m e n d i e zich voordoe n in het onderw ijs van de europeaan en moei lijk kan men z i ch te maken hebben met de onder waarder i ng aan dit kalkoengeluid wennen van het pap iamento het onde rw ijs werd voornamelijk door fraters 1 968 de c ommiss ie van het gouvernement en zusters u it nederland gegeven bovendien stelt het rappo rt leerplan en leidraad op dit deed i n 1915 de o l ie industr i e zijn intrede op rappo rt bevat twee alternat ieven de nede r l andse sc hoo l en de moedertaal s chool cura ao en daarmee kwamen er meer neder au gustu s 1971 het depa rtement van onde r l and s e functionarissen met hun gez i nnen zich w ij s kiest voor de moede rt aal sc hoo l en pu daar vestigen hierdoor werd het pap i amento b lic eert een p l an om het pap iamento in 1974 meer en mee r verdrongen en beinv l oed door te i n t r od uce ren i n h et voo r b ereid e nd onder het nederl ands op aruba werd het papiamen w ij s en de eerste twee k l a ss en van de lagere to met de komst van de o l ie i nd u st r ie door het school op aruba curai ao en bona ir e amerikaans engels be invloed hoewe l de func jun i 1973 een mot i e i n het parl ement ei st tionari s sen van de lago oi l company een e i dat er een off ici ele o rt og r af i e moet komen gen dorp met e i gen school ziekenhu i s club ja nuar i 1974 de centr ale rege ri ng wij dt 27 van het 57 regels te ll e nde hoofdstuk over on winke l s en andere voorzien i ngen maakten derw i js aan onder wij s in het papiamento werd de taal in de contacten met de arbe iders maa rt 1974 de rege ri ng benoemt de com beinv l oed bovend i en t rok de maatschappij mi ssie daantje om een et imo l ogische o rtogra steeds meer arbe iders aan vanu i t de en f ie te bewe r k st elli gen er komt wee rstand gel s sp r ekende do r pen u i t lago heights en san van cu r ao ao dat een fono log i sche ortograf i e 100 voo r staat d oor de hui d i g e minis ter v a n onder w ijs februa ri 1975 leerkrachten op curayao sta b ehalve de politie k e discussie die g evoerd ken i n verband met de stagnatie van de i ntro w ordt rond het papiamen t o wordt er o p alle ductie van het pap i amento andere terreinen ge w er kt aan d e be w ust wor ap ril 1975 de centra l e regeri ng besluit dat ding en herwaardering van de moe d ertaal to de eilandsr egeri ngen ze lf moeten beslis sen neelgroepen dichters en linguisten he bben ge we l ke o rtograf ie zi j kiezen b ij de i ntroductie d urend e al die jaren van st rijd het hoofd g ebo van papi ame nto i n het onderwijs d en aan een van de laatste koloniale uitwas fe bruari 1976 de ei landsregeringen krij gen de mac htig i ng om te experimenteren met de sen doch oo k het volk heeft steeds in voer i ng van het papiamento w eerstand kunnen bieden aan w at ini statia in november 1976 op cura cao wordt de ko haar scriptie konta mi algo krioyo noemt de mishon grandi grote commiss i e opgericht allereerste g eestelijk e vermin k ing d ie via het om het voorbere i dende we rk voor cu r agao te onderw ijs plaatsvin d t d oor nos dushi len g a doen vrij vertaald onze dierbare taal te blijven jul i 1977 het bestuursco ll ege va n curagao gebruiken bes luit dat het papi ame n to de i nstruct i etaal wordt vanaf de eerste tot de ze s de kla s l age re school en dat het nede r lands a ls vreemde papiamento lo bal skol na hulanda taa l wordt onderwezen zal papiamento als eigen taalonderw ijs februar i 1980 de comm is s i e woorden lijst in nederland mogelijk zijn pap i amento bbo krijgt de opd r acht van het bestuursco ll ege van het e il andgebi ed aru ba de antillen hebben de laatste jaren zwaar te om een papiament sta li ge woordenli j st op te kampen gehad met werkloosheid onder ande ste l len d i e gebru i kt zou kunnen worden bij re als gevolg van de automatisering in de in het voorbere i dend onderw ijs de eerste twee dustrie de werklozen met hun nederlandse l eerja ren van het basisonderw ijs en het bui onderwijsachtergrond hadden weinig andere tengewoon basisonderwijs februari 1981 de comm iss i e woorden lij st alternatieven dan uit te wijken naar nederland pap i amento bbo van a r uba geeft een woor neem daarbij een ruim aantal studenten dat de nli js t uit die n i et a ll een a l s lei draad ge bru ikt ook vanwege hun nederlandse onderwijsach kan worden bij het ontw i kkelen van lesmate tergrond al van oudsher op nederland aange r iaal maar die ook als uitgangspunt kan d i e wezen is voor verdere studiemogelijkheden nen voor het ontwi kke l en van een l ees taa l dan is het niet verwonderlijk dat er op het mo methode i n het papiamento en eventuee l pa ment een respectabel aantal rond 40 000 p iamentstalig toetsmate ri aal antillianen zich in nederland bevindt onder de s eptember 1982 de grupo sine lesa van antillianen smalend het zevende antilliaanse het e ilandgebied aruba brengt een rappo rt u it voor een eerste exper imente l e fase voor een eiland genoemd leren lezen methode da l bai numa voor het deze antillianen en hun kinderen hebben ener bu i tengewoon bas i sonderwij s zijds de wrange vruchten van het negeren van me i 1984 het depa rt ement van onderw ijs hun moedertaal mogen plukken en anderzijds stuu rt ee n c oncept land sbe sl u it i nr ic ht i ng ba hebben zij met een steeds groeiende bewust s is onde rwijs naa r het onderwij sve l d voor wording hun moedertaal kunnen behouden a dvies vanaf de tijd dat het beleid meer aandacht juni 1985 hetzelfde concept landsbe sl u it ging besteden aan de etnische groepen die in met de verwerkte adviezen van het o nde r de minderheid zijn in de nederlandse samenle w ijsveld wo rdt naar de m i n i ster van onde r w ijs ges tuurd ving zien we dat de problemen rondom de moedertaal niet onderkend worden in gesprekken met nederlandse parlementariers hoewel er wederom door tussenkomst van de wordt de zaak afgedaan met het feit dat het olie industrie nu met name door de problemen papiamento nog niet als officiele taal op de rondom de sluiting van shell een vertraging antillen is ingevoerd men gaat voorbij aan de komt in de besluitvorming en in de invoering noodzaak om voorbereidingen te treffen voor van het landsbesluit ter uitvoering van artikel als het zover is bovendien onderschat men de 11 van de landsverordening basisonderwijs consequenties die het hebben van een andere wordt het schooljaar 1985 86 als het jaar van moedertaal met zich meebrengt in het onder het papiamento in het onderwijs gepropageerd wijs wordt geen rekening gehouden met he t 101 feit dat het nederlands voor antillianen een en der g elijke wor d en vaa k d oor de cursus g e tweede historisch opgedrongen taal is op vers zelf ontw ik k el d soms met behul p van vangmogelijkheden ontbreken voor antilliaanse bestaande method es e en va n d e belan g rij k ste kinderen of het moet zijn dat men terugplaat kenmerk en van h et p a p iamento is dat het een sing in een lagere klas of onterechte doorver tonale taal is de veranderin g en van w oord be wijzing naar het buitengewoon onderwijs als te k enis vinden p laats d oor accentver le gg ing in zodanig beschouwt veel antilliaanse kinderen p l aats v an verbui g in g of vervoeg in g in het al stromen als gevolg van problemen met het ne g e meen kost het veel moeit e om d it goed te derlands door naar het lbo leren d aar het p a p iamento meer als s p ree k in nota s van de overheid wordt slechts gepro taal d an als schrijftaal w ordt ge brui k t door de pageerd dat een snelle integratie een opeen meeste a ntillianen besta at d e b ehoeft e om stapeling van achterstandsfactoren moet voor ook d e t a a l als schrij ftaal te leren be heersen komen zelforganisaties categorale organisa o nlangs is er in u t recht een cursus ges tart om ties en koepelorganisaties volgen zowel de z ow el de schrijftaal als d e sp reek taal van a n ontwikkelingen op de antillen als de nota s en tilliaanse journalisten en p ersonen die v a a k in projecten van het nederlandse beleid moei het o p en b a ar spre ken o p te wa ar d eren onder zaam wordt steeds geprobeerd om inspraak te d e d es kundi ge leid in g van d e d ic hter schrijver krijgen de plataforma di organisashonan anti linguist luis d aal word t het on d erg esneeu wd e ano poa heeft studiedagen georganiseerd pa p iamento schoon g epoe tst en cre atief gehan over oetc over het algemeen vonden ouders teerd getui g e de vol g en d e fra g men ten van en leerkrachten het belangrijk dat de kinderen een ge d icht on t staan t ijdens d e cursus les zouden kunnen krijgen in het papiamento maar de organisatie zou zo moeten zijn dat na kamin s het niet ten koste gaat van het nederlandse onderwijs nu de antillen bijna zover zijn dat zij het pa mi ta sigui kan i buska piamento als officiele taal voor de beneden riba un kamin s windse eilanden zullen invoeren is het alles skur nubia zins logisch dat de nederlandse regering niet yen di piedr i otro mundo aan dit feit voorbij kan gaan impo rta ku kada bes ta pone m i trompeks papiamento ta na skol kabu na hulanda papiamento wordt al in nederland onderweze n pero poko poko mi ta hal e p iedranan un bands ondanks alle strijd rondom ortografie en of in traha dam ku nan voering van papiamento als officiele taal wordt pa warda awaseru er in nederland ijverig papiamento les gege e awaseru di sabana ven uit een oppervlakkige inventarisatie blijkt e awaseru tan spers dat bijna alle categorale organisaties wel een cursus papiamento organiseren veel antilli onderweg aanse jongeren van 12 tot 18 jaar die hier ge boren zijn of die op jonge leeftijd hier naar toe j zijn gekomen en die het nederlands als eerste ik blijf lopen zoeken taal zijn gaan spreken volgen de cursussen op een weg daarnaast worden de cursussen door neder donker en mistig landers bezocht zij willen bijvoorbeeld de taal vol stenen u it een andere wereld van partners en vrienden leren hebben zakelij waarover ik steeds struikel ke interesse juristen politie agenten drukkers van bladen van de categorale organisaties of maar langzaam aan zijn geinteresseerd vanwege de studie taal leg ik de stenen opzij wetenschap maak dammen ermee de lessen worden meestal verzorgd door gein om de regenbu i af te wachten teresseerde antillianen die het als een soort de savanne regenbui hobby beschouwen de lesmaterialen leerstof de lang verwachte regenbu i 102 moge de verwachting in het gedicht het beleid niet als kalkoengeluid ontgaan maar hopelijk dienen het als instrument om meer duidelijk heid te krijgen in de achterstandsfactoren die meespelen bij sommige antilliaanse kinderen in het onderwijs in nederland l iteratuu r castro j g de un bosg u eho ribu origen di pap iamen t o cheng h e nnep ph ov er antillianen sam e n wonen samen le ven ro tterdam 198 4 enfa sis ana j r g 6 1982 nr 7 8 sc hoolbege le i dingsd i en st baa i makol aweg will emstad cu ragao fraai j ata pa labra curagao 198 1 lauffer p un se lekshon di palabra i eksp reshon 197 1 p al m j ph d e he t nederlands op de cu r agaose s c ho o l g ron i ngen wo lte rs noo rdhoff dissertatie 196 9 pe re i ra j het antilliaanse schoo lk ind het papia mento en het nederlands werkstuk taalkunde r ijk sun i ve rsi teit gron i nge n 197 5 p rins w inkel a c kabes duru a ss en van go r cum 1 973 p rin s w inkel n e a papia men to proble ms and po s s ibilities zutphen de walbu rg pe rs 1981 romer r de taalsituatie op de nederl andse antillen nede rl and se ant ill e n cult u re el mozaiek 1977 stat i a i konta mi algo k rioyo gron i nge n 1984 103