Op eigen houtje dingen veranderen… dat kan!

op eigen houtje dingen veranderen dat kan guus de bakke r ellen loos madelon spiegel ineke verkerk jeanne van de graaf en jan tito zijn vorig jaar gezamenlijk begonnen de nieuwe school de driehoek in een nieuwe wijk in dordrecht van de grond te krijgen het bijzondere is dat binnen dat vijftal ellen en madelon kleuterleidsters zijn en de anderen basisleerkrachten althans op papier in het team wordt dat onderscheid in het geheel niet gehanteerd zonder begeleiding van een schooladviesdienst zijn ze vorig schooljaar met een dubbel veranderd schoolsysteem begonnen integratie kleuter basis onderwijs en doorbreking van het jaarklassensysteem dat is dus leerplan ontwikkeling aan de basis en kan dat zomaar guus de bakker ging een kijkje nemen op de driehoek hij heeft met allen tegelijkertijd een gesprek gehad waar madelon door ziekte niet bij aanwezig kon zijn details over doelen en werkwijzen komen in het interview niet aan bod het team van de driehoek is echter graag bereid nadere info te verstrek ken adres de driehoek 39 dordrecht dit interview gaat over de praktijk de redaktie van moer juicht dat toe en zou het fijn vinden als meer scholen in moer zouden reageren of met haar kontakt zouden opnemen voor ook een artikel over de praktijk konflikten aankunn e n toen je ons vroeg om dat gesprek zegt j an tito het papieren schoolhoofd van de basisafdeling was onze eerste reactie waarom wat hebben we de moerlezers te vertellen de von is meer geinteresseerd in wat de leraren doen dan in wat de deskundigen vinden dat moet gebeuren hoe zijn jullie bij elkaar gekomen jeanne de basis van dit experiment wordt gelegd door de gemeenteraad van dordrecht die heeft een beleidsnota geformuleerd voor het onderwijs aan 4 tot 12 a 13 jarigen deze nota spreekt zich uit voor integratie kleuter basisonderwijs en voor nog vele andere vernieuwingsaspecten de driehoek mocht een school zijn volgens de uitgangspunten van die nota ik heb als gemeenteraadslid voor de pvd a 50 in de onderwijscommissie gezeten ik ben 12 jaar uit het onderwijs geweest ik zag hier een mooie kans mijn ideeen in daden om te zetten jan dat geldt voor mij ook in het traditionele klassikale onderwijs kreeg ik met mijn ideeen geen poot aan de grond werkelijke verandering op een school kan pas plaats vinden wanneer het hele team daar aan mee wil werken ellen en ineke wij werkten al samen om de overgang van kleuter naar basis school te vergemakkelijken we hebben dan ook als koppel gesolliciteerd zijn jullie het allemaal erg met elkaar eens jan ik zei al als je werkelijk iets w il t ver an deren moet dat iets zijn van het gehele team maar dan moet je wel invu ll en wat en hoe je wilt veranderen je moet dezelfde uitgan gspunten en doelstellingen hebben voor ons zijn dat integratie kleu ter basisonderwijs en doorbreking van het jaarklassensysteem aan de andere kant blijf je zitten met een paar zeer globaal geformuleerde uitg angspunten en doelstel lingen hoe je het een en ander invu lt daarbij doen zich wel tegenstellingen voor en die moet je ook kunnen hanteren dat lukt ons erg goed jeanne ja dat vind ik ook we zitten op een goede manier in een vicieuze cirkel we zitten in een gebouw en we vergaderen frequent niets raakt daardoor onder tafel we gaan elkaar steeds beter begrijpen ineke en ook dingen waarover we geir riteerd zijn komen op tafel die laten we niet liggen jan een bel angrijke doelstelling van ons onderwijs is het kind te leren functioneren in groepsverban d dit moeten we d an ook zelf waar maken ook kleuters krijgen taa l je hebt het over de sociale vorming als belangrijke doelstelling de moerlezers zijn natuurlijk erg geinteresseerd in het moedertaalonderwijs op de driehoek jan moedertaalonderwijs neemt uiteraard een belangrijke p laats in naast rekenen en we proberen binnen dat moedertaalonderwijs een doorgaande lijn te bevorderen we gaan hierbij zoveel mogelijk uit van het kind belangrijk onderdeel binnen dat gebeuren is daarom het kringgesprek en daarbij neemt ook de sociale vorming weer een belangrijke plaats in het leren luisteren naar elkaar jeanne precies en dat geldt ook voor de creatieve vorming van de kinderen ook dat vinden wij erg belangrijk kinderen hebben recht op een eigen stuk ontplooiing dit gebeurt door middel van de volgende activiteiten vertellen voorlezen poppen kast creatief spel dramatische expressie en creatief schrijven welke plaats neemt nu moedertaalonderwijs binnen de kleuterbouw in ellen ja bij alle activiteiten o a klassegesprek voorlezen vertellen poppenkast muzikale vorming bewegingsonderwijs arbeid met ontwikkelingsmateriaal creatief spel dramatiseren enz die in de kleuterbouw plaats vinden neemt moedertaal onderwijs een hele belangrijke plaats in wij richten ons er erg op om opgedane ervaringen bewust te maken door die zoveel mogelijk te laten verwoorden zodat het kind geactiveerd wordt met taal bezig te zijn 51 kinderen die voldoende erv aring hebben opgedaan met het werken met concreet materiaal werken in een plakboek een aan tal opdrachten uit hierbij wordt ook veel aan dacht besteed aan het verwerken van een aantal begrippen bijv hoog laag klein groot enz voor achter naast enz en dan l e zen en hoe leren jullie kinderen lezen ellen wel er gaat natuurlijk aan dat lezen een voorbereidende fase vooraf die niet is los te koppelen van de totale ontwikkeling van het kind a an dacht wordt daarom besteed en dat wordt geintegreerd in a lle activiteiten die op een kleuterschool plaatsvinden aan taalbeheersing objectivering visuele en auditieve discriminatie zingeving en synthese en dan natuurlijk de wat algemenere leesvoorwaarden en als een kind die voorbereidende fase heeft doorlopen gaat het dan met lezen beginn en ellen als wij inderdaad vinden dat een kind aan het aanvankelijk lezen toe is nemen we het ter controle de leesvoorwaardentoets v an sixma af dan hebben we mogelijkheden dat is ongeveer twee keer per jaar om kinderen te laten doorstro men het komt er op neer dat ze dan vier maal driekwart uur in de week doorstro men en de overige tijd in hun eigen groep blijven we zoeken oplossingen naar meer instapmogelijkheden ook naar bijvoorbeeld het rek enen toe maar we hebben uiter aard ook met wettelijke bepalingen te maken twee kinderen hebben we nu al laten doorstromen ineke ja dat gaat erg goed voor het aanvankelijk lezen geb ru iken we de methode veilig leren lezen caesar e a zwijsen na het a anvankelijk lezen wor den de kinderen naar aanleiding van het a an tal woorden dat ze lezen in een minuut niveau woordenlijst v an glimmerveen ingedeeld in niveaugroepen vier leerlingen per groep mede bepalend voor de indeling is het groepsgedrag het inzichtelijk leespe il in vergelijking met het technisch lezen een jong kind met een lage leessnel heid zal misschien toch in een hogere groep geplaatst worden omdat anders zijn leerstof te simpel van inhoud is ook de motivatie de wil om te lezen speelt een grote rol bij het controle houden op de groepen worden moeders ingeschakeld de groepen wisselen eens in de twee maanden van samenste lling in de niveaugroepen worden bepaalde leestechnische moeilijkheden geautomatiseerd kinderen die het aanvankelijk leesproces nog niet volledig beheersen krijgen aanvullende instructie en oefening terwijl de anderen in niveaugroepen lezen kun je iets meer vertellen over het voordrachtslenen jeanne ja het voordrachtlezen vindt plaats in heterogene groepen in de leesk ri ng in de leesk ri ng lezen de kinderen elkaar zelfgekozen fragmenten uit boeken verha len of gedichten voor dit lezen zal regelmatig afgewisseld gaan worden met bezoe ken aan de jeugdbibliotheek zodat de kinderen ook daar fragmenten verhalen of gedichten kunnen gaan uitzoeken 52 en begrijpend lezen jeanne het begrijpend lezen wordt voornamelijk bepaald door de mate van in zicht in de inhoud van het leesstuk zodat het criterium voor de samenstelling van de groepen hierbij een vrijwel vast gegeven zou zijn een constante samenstelling van de groepen zou echter een nivellering van de prestaties in de hand werken en ook een scheiding van minder intelligente en intelligente kinderen voorlopig heb ben we voor een individuele benadering gekozen het kind werkt op zijn niveau met de leerkaarten met inzicht leren lezen er bestaat echter ook de mogelijkheid tot samenwerken jullie hebben hulp van de zogenaamde leesmoeders hoe werkt dat jan goed wel het kost ons wel tijd want we kunnen de moeders niet zomaar a an het werk zetten ze moeten regelmatig instructie bijeenkomsten bijwonen punten die dan aan de orde komen zijn hoe houd je toezicht op de kinderen hoe oefen je controle uit en welke houding moet je a annemen tegenover de kinderen de instruc tie bijeenkomsten zijn er ook voor om erva ri ngen uit te wisselen en het inzicht in het werk op school te vergroten w ee rstand e n o u der s jullie zijn dus in feite de ouders aan het bijscholen voor hun actieve rol in de school jan ja zo zou je het kunnen noemen en we hebben daar bepaalde procedures voor de instructies en de gemaakte afspraken tijdens de inst ru ctie bijeenkomsten worden bijvoorbeeld na afloop op een stencil vastgelegd zijn de ouders wel altijd enthousiast over jullie onderwijs jan de meeste ouders beslist wel met an deren moet je wat meer praten om duide lijkheid te brengen we hebben juist gistermiddag een team bespreking gehad over het probleem v an de ouders jeanne kijk we zijn erg open we informeren de ouders over wat we a an het doen zijn en daardoor krijg je bij verschi llende ouders twijfels onze andere manier van lesgeven wordt als minder effectief e rvaren een vraag die je vaak hoort is bereiden ju ll ie de kinderen wel goed voor op het voo rt gezet onderwijs jan ja en dan moet je voor voort gezet onderwijs altijd invullen vwo havo en het lukt ons bij een aan tal ouders niet duidelijk te maken dat ons flexibele onderwijs juist goed is ook als voorbereiding voor dat voortgezet onderwijs jeanne en dat heeft te maken met het feit dat er ouders zijn die all een de intellectuele ontwikkeling bel angrijk vinden zij zouden van ons nu reed s de verze kering will en hebben dat hun kinderen een plaats op het v w o zu llen krijgen jan hierdoor wordt ons onderwijs op het punt van de sociale vorming dus ook niet ondersteund dat is vaak duidelijk merkbaar a an de andere k ant is het zo dat we juist van de ouders geweldige medewerking krijgen we hebben je al op leesmoeders gewezen en dat er in totaal 40 moeders bij de school betrokken zijn ook een a antal vaders komt de school in sommigen verrichten hand en spandiensten er zijn er ook die op school vertell en over hun werk o f hobby 53 jeanne en we proberen de ouders ook zelf mee te laten denken over het onder wijs ons onderwijs heeft op het ogenblik het project de wijk dat is door een groep ouders voorbereid een aantal ouders heeft ook een inbreng in de uitwerking e rvan met de ouders samenwerken is noodzakelijk eventuele communicatieproble men zijn altijd weer oplosbaar motivatie denken jullie dat kinderen op de driehoek gemotiveerder zijn jan misschien als je de kinderen de ruimte geeft zich vrij te ontplooien zoveel mogelijk zonder negatieve e rv aringen en zonder concurrentiesfeer jeanne door ons onderwijs krijgt ieder kind de kans op zijn eigen manier te functioneren e l len een van de kinderen praatte nooit dat werd al voll edig geaccepteerd als dat kind iets gevraagd werd gaven de an deren het antwoord wel de drempel om iets te ga an zeggen werd voor dat kind daarom steeds groter ik heb toen dit probleem aan de kinderen voorgelegd bij afwezigheid van dat bewuste kind uiter aard en we hebben afgesproken dat we niet meer voor haar zouden antwoorden er niet meer de a an dacht op zouden vestigen en dat wanneer het moment van praten daar was dit als normaal zouden accepteren dit moment is gekomen en de meeste kinderen hebben dit geweldig opgevangen inneke ja conflicten binnen de groepen worden zoveel mogelijk uitgesproken er wordt een oplossing voor gezocht jeanne ik vind ook dat de kinderen op deze school toler an ter worden ze accep teren elkaar beter we werken er erg bewust aan de concurrentiesfeer eruit te krijgen ellen ja en dat moet ook wel als je w il t werken in niveaugroepen alsje dat niet doet werk je juist rivaliteit in de han d bijna all e s ze lf do e n naar ik meen zijn er op het ogenblik circa 20 integratieprojecten kleuter basisonder wijs in nederland aan de gang die door het departement zijn aangewezen die krijgen dus extra geld en speciale begeleiding zijn jullie een van die twintig projecten jan nee we waren te laat met de a an vraag we zijn pas in augustus gesta rt we vinden dat trouwens niet zo erg dus jullie krijgen helemaal geen begeleiding jullie doen alles zelf jan ja er is hier nog geen schooladviesdienst er is wel een werkgroep schoolbe geleidingsdienst daar kunnen we een beroep op doen verder krijgen we wat hulp van de pedagogische academie uit dordrecht onder leiding van een leraar zijn d rie studenten bezig met een rekenvoorwaardenonderzoek daar hebben we om ge vraagd i v m aansluiting dus de samenwerking met de p a is zo dat jullie er ook wat aan hebben jan ja inderdaad 54 ellen de p a en de kleuterleidsters opleidingsschool zitten hier in een gebouw ze hebben erg veel belangste lling voor ons project maar de gemeente houdt om ons te beschermen al te veel kijkers buiten de deur wel is er in samenwerking met de p a klos een integratieproject dat wordt hier uitgewerkt daar doen studen ten van de p a en de klos aan mee twee leraren pedagogiek zorgden voor begeleiding de gemeente neemt jullie in bescherming maar nemen jullie jezelf wel in bescher ming laden jullie niet te veel hooi op je vork jan ik vind dat jet niet moet prutsen in de marge je moet goed du rv en te verande ren voor ons is het doorbreken van het jaarklassensysteem onlosmakelijk ver bonden met integratie v an kleuter en basisonderwijs jeanne aan de an dere kant hebben we toch ook wel een gewenningspe ri ode doorgemaakt we zijn in augustus klassikaal begonnen en dat was erg goed maar het zal jullie toch allemaal erg veel tijd kosten hoe zag jullie vergaderrooster de afgelopen week er uit ellen maan dagavond oudercommissievergaderin g dinsdagmiddag voorbereiding v an dit gesprek public relations ouders die twij fels aan onze opzet hebben dinsdag van 3 30 tot 5 15 uur gesprek met de leesmoeders interne vergadering woensdagavond gesprek met een redacteur van moe r donderdagavond gesprek met ouders over het project wijk er komen ook ouders van an dere schole n maar dit is wel een uitzonderlijk druk bezette week hoor zo erg is het heus niet altijd mijn hypothese is dat in het nederlandse onderwijs vernieuwingsprojecten zoals dat van jullie randverschijnselen zijn er zullen er maar heel weinig zijn die jullie vergader rooster acceptabel vinden ook bijscholingscursussen e d worden door een kleine groep enthousiastelingen gevolgd als je die bezoekt kom je altijd bekende gezichten tegen ik ben benieuwd naar jullie cursussen e d ellen ik ben bestuurslid van de von zit in de schoolraad en volg bij toerbeu rt en een cursus a an vankelijk rekenen ik ben 1 keer op een von congres geweest jan ik volg twee bijscholingscursussen correctieve hulp voor kinderen met gedrags en leermoeilijkheden en een curs u s teamopbouw ineke ik doe m o pedagogiek ik zit ook bij de cursus a an vankelijk rekenen en ik zit in de von kwikgroep kiboekwik ik heb drie von congressen bijgewoond jeanne ik volg een bijscho lingscursus creatieve vorming madelon zo deelde men mij mee studeert voor hoofdakte kleuterleidster en zit in de leerpl an commissie wat betekent de von voor jullie ineke nou de von congressen zijn voor mij altijd geweldige oppeppers geweest 55 gewoon geweldig drie dagen l an g a an het werk te zijn met allemaal enthousiaste mensen zo n congres bijwonen vind ik wel haalbaar het wordt moeilijker wanneer je er ook nog activiteiten bij wilt doen v an kwikgroepen j eanne ik zie wel iets in het idee v an de regionale bijeenkomsten we zouden d an informatie moeten uitwisselen gewoon eerlijke rea listische informatie niets op kloppen je moet geen pretenties hebben kom vooral met je moeilijkheden ellen in het bestuur zitten en er nog niet actief genoeg aan kunnen deelnemen ineke ik vind die theman ummers van moer erg theoretisch daar was niet door heen te komen jan zo n a rt ikel over het amsterdamse project van co van calcar dat vind ik wel erg goed kijk we hebben nou eenmaal weinig tijd om te lezen ik zou best graag meer wil len lezen maar dat lukt gewoon niet ineke ja en ik vind dat je die theoretische dingen dan maar beter door middel v an literatuu rverwijzingen kunt vermelden jeanne uit interkom haal ik altijd praktische ideeen dat vind ik nou een erg goed praktisch tijdschrift ja en het is ook best goed dat daar a lle schooltypen a an bod komen want het idee van het ene schooltype is vaak bruikbaar voor het andere f i y 100 j jr f a r s 4 yp 1 56