Openingslezing

ria jaarsm a basisvormin g openingslezing een belangrijke recente ontwikkeling voor het vak nederlands is de basisvor ming gezien het belang ervan heeft het von bestuur ria jaarsma onderwijs kundige en lid van de eerste kamer gevraagd de jubileumconferentie te ope nen met een lezing over dit onderwerp wat is basisvorming m isschien moet ik wel beginnen w at is basisvorming zeggen sinds gisteren de vertraging bekend is gew orden wat w as na v b ao verlengde professor gee l hoed l i d van de wrr en be brugperiode etcetera de basisvorming wie kend vanwege zijn voorzitt erschap van de de be paalt wat kw aliteit is hoe gaan w e die me reguleringscommissie omschrijft in inz icht ten en w at zijn de voorspelbare effecten voor maa rt 1986 de basisvorm i ng als min i mum groepen die nu al aan het kortst e eind trek bagage die aan i eder kind moet worden mee ken gegeven ik citeer deze bagage moet toerei d ie vragen w il ik de revue laten passeren d e kend zijn om te zorgen dat men niet met twee taal aspecten vlecht ik er en passant in linker benen in de samenlev i ng staat moet vo l doende basis zijn om op latere leeftijd een de vraag wat is basisvorming lijkt even vervolgopleiding te kunnen volgen en moet het academisch te w orden als de vraag wa t is gereedschap b i eden om zelfstandig te kunnen waarheid zo opende elseviers magazine op reageren op nieuwe dingen 12 april 1 986 een verslag van de conferentie op 2 april van dat jaar over het advies van de leuke omschrijving w el vind ik oo k d e nade wrr wetenschappelijke r aad voor het r ege re toelichting die hij gee ft bevalt me op het ringsbelei d over d e basisvorming in het onder eerste gezicht w el d e g e d achte dat je op w ijs een verslag van die happening hee ft school alles z ou kunnen leren wat je later no destijds ook in moer gestaan ik lees elsevier dig hebt d at is onzin de maatschap p ij veran niet regelmatig maar kw am het citaat tegen dert teveel daarvoor d e school moet voor b e toen ik mij ter gelegenheid van deze inleiding reiden op het leven m aar dan zo dat d e door een stapel knipselkranten heen w orstel school een aantal basisvaardi g hed en aanleert de zonder welke je in de maatschappij niet kunt ik vin d het w el een goede vraag om mee te functioneren 142 moer 19891 4 p 1 42 146 n e d erlands g oe d n ederlands iemand die zijn ten grondslag het streven naar kw aliteitsver taal niet beheers t is sociaal en beroepsmatig betering en globalisering van re g el g evin g ter gehand icapt wie zich gebrekkig uitdrukt ver g roting van de autonomie van de instellin houdt zijn mon d wie geen sollicitatie b rief kan gen verk laart de m emorie van toelichtin g b ij schrijven durft hem ook niet te schrijven de o w b egroting voor 1989 dan ook onom bij d at laatste b ekruipt me enige twijfel vergis w onden en toch krijgt geelhoe d niet helemaal ik me of verneem i k d aar d e eerste tekenen gelijk van de regering i n d e m emorie van ant van de zogenaamde rationele benadering woord bij het wetsvoorstel basisvorming lezen wordt hier voorzichtig d e selectie al voor we speld want wie be p aalt wat gebrekkig is en wie bepaalt hoe een sollicitatiebrief eruit moet het i s de opva tti ng van de regeri ng dat houd ingen zien h oort tot vorming een begrip d at ten en gedrag i ngen tot de wezenl ij ke doelstel li ngen van slotte in basisvorming besloten ligt niet juist het onde rw i js behoren echter het z ijn ju ist deze je wel durven uitdrukken en w el durven schrij el eme n ten d i e bepa l end zi jn voor het e igen karakter van het onder w ijs aan elke afzond erlijke sc hoo l h et ven ook al voldoet het pro d ukt niet voor is om d ie reden dat a tti tudes n i et in de lande l ijk vast 100 aan d e abn norm is hier geen sprake te s tellen e i ndtermen zul len worden opgenomen van het eenzijdig waarderen van bepaalde scholen zu ll en i n de e igen i nvul li ng van en aanvul kwaliteiten bepaalde k ennis bepaalde vaardig l i ng op de landelijke eindtermen aan de elementen heden h ebben we hier te maken met een ver houdinge n en gedrag i ngen aandacht kunnen beste borgen agenda den de ove r he i d past dan waakzaamhe id eindter men loute r geri cht op voornoemde aspecten raken nou erg verborgen is de agenda niet want vanuit de pl i cht tot zorgvuld ighe i d gezien te zeer de v ri jhe i d van inrichting even later als geelhoed erkend heeft dat le ren niet alleen kennis vergaren is maar ook het verwerven van houdingen attitudes dan er is dus nog hoop duidelijk is echter wel dat acht hij voorzichtigheid geboden kijk eens houdingen en gedragingen niet tot de kwali zegt hij je moet voorzichtig zijn met het in teitseisen behoren dat is meer iets voor de houd geven aan wenselijke attitudes van leer gepassioneerde opvoedkundigen onder de do lingen dat krijgt al gauw een ideologische la centen of voor het bijzonder onderwijs en dat ding mensen die zeggen kinderen moeten zus doen ze dan maar in hun eigen tijd merkwaar of zo ten opzichte van de samenleving staan dig is dat de overheid hiermee tevens de stel hebben vaak een uitgesproken mening over ling verkondigt dat kennis en vaardigheden hoe die samenleving eruit ziet of zou moeten blijkbaar in tegenstelling tot houdingen wel zien daar voel ik niet voor dat moet niet waardevrij zijn wat wel zeker voor het voortgezet onderwijs zo goed als ik geelhoed ervan verdenk niet geldt dat de leerlingen au serieux genomen echt te weten hoe het in het leger toegaat zo dienen te worden vooral geen vrijblijvendheid meen ik te bespeuren dat de bewindslieden school is dienstplicht voor leerplichtigen zij niet helemaal op de hoogte zijn van de werk die aan dienstplicht onderworpen zijn wensen vloer in het onderwijs staatssecretaris voor vol te worden aangezien een school is tinjaar maas verkoopt als een overijverige ver geen vormingscentrum en ook geen kinder tegenwoordigster het produkt van deetman en opvangplaats haarzelf in een interview als leuk letterlijk ik heb nooit in het leger gezeten maar ik krijg zegt ze niet alleen gaat de kwaliteit van het de indruk dat dat voor geelhoed ook geldt onderwijs omhoog en krijgen de leerlingen een want het is mij nooit zo opgevallen dat het breder pakket van onderwerpen aangeboden meest kenmerkende voor dienstplichtigen is maar het onderwijs wordt ook leuker daar dat zij voor vol worden aangezien door zullen leerlingen met meer plezier naar integendeel school gaan en dat betekent weer want zo maar goed zijn boodschap is duidelijk de pre zitten mensen nu eenmaal in elkaar dat tenties van de jaren 60 en 70 liggen achter leerlingen meer van het onderwijs zullen ons en de basisvorming moet worden opgevat opsteken als een produkt van de nuchtere jaren 80 ik zat een paar weken geleden met haar in een aan de beleidsvoornemens voor het voortge forum op een conferentie over en met rand zet onderwijs ligt het volgende uitgangspunt groepjongeren in het onderwijs die vonde n 143 wat betreft onderwijs l euk is anders en g i n ring van de on d erw ijsinhoud en zeg maar de gen er dan ook met de rug naar toe staan de schoolvak ken en ook al is er geen sprake van algemene verwachting onder de mensen d i e een expliciete hierarchie de selectieva kk en met deze drop outs werken is dat ze in tal en zijn nu al blindelin gs aan t e w ijzen de wrr l ast alleen maar zullen to enemen het moet heeft een fraaie analyse bijgeleverd maar w el wel erg leuk worden wil je die weer b i nnen wat eenzijdig de kennis en vaardigheden die halen met een vakkencanon van 14 en een te maken hebben met het functioneren buiten voor hen niet te halen eindtoets de wereld van de b etaalde arbei d komen er bekaaid af geen maatschappijleer geen ver al met al blijven we w el met minstens een zorging om maar iets te noemen de eerste probleem zitten wat is kwaliteit wie bepaalt fase van het voortgezet on d er w ijs lijkt meege dat zogen te worden in de 1 99 2 euforie d e abso a ls we basisvorming beschouwen als een lute dominantie van de sociaal economische w enselijk geacht minimumniveau dat door ie functie van het onderwijs dereen nou ja iedereen 20 uitval wordt in feite al acceptabel geacht een minimum het bedrijfsleven klaagde altijd d at leerlingen dus dat door iedereen bereikt moet kunnen zo schandelijk slecht door het onder w ijs w er w orden dan doet zich de vraag voor wie de den afgeleverd hebben de belangen van het inhoud van dat minimum be p aalt w at moet bedrijfsleven het gewonnen in de strijd om de iedereen kunnen en kennen en in w iens be basisvorming lang vanuit een oogpunt van maatschappelijk op het eerste gezicht lijkt dat er veel op toch belang een individueel belang wie bepaalt zijn er ook wat verrassende geluiden uit die dat de samenleving in den brede het lijkt hoek te horen zo haalde de secretaris onder me een interessante gedachte om over zo n wijszaken van het n ederlands christelijk werk thema een referendum te houden ik houd mijn geversverbond met een toespraak tijdens de hart vast voor de resultaten themadag van het genootschap onze taal de w ordt het minimumniveau bepaald door de ou kranten met zijn uitspraak ze kunnen geen ders d e gekozen invulling van de basisvor pen meer vasthouden hoewel i k gretig al ming lijkt ondanks het feit dat ze niet ge mijn vooroordelen botvierde door er op basis raadpleegd zijn behoorlijk te sporen met van de kranteberichten op te reageren bleek wat ouders vinden uit een in 1987 versche toen ik hem ook bij die randgroepjongeren nen onderzoeksrapport blijkt dat een meerder ontmoette dat er minstens sprake was van heid van de ouders vindt dat kennis opdoen op selectieve berichtgeving ik kreeg zijn tekst en school belangrijker is dan het graag naar zijn betoog was inderdaad heel wat genuan school gaan dat kinderen met leermoeilijkhe ceerder hij legde daarom ga ik er hier op in den extra aandacht moeten krijgen op gewone het accent op taal als communicatiemiddel scholen in plaats van ze onder te brengen in ik citeer aparte en dat docenten eerder ervaren vak specialisten moeten z ijn dan goede pedago via taal worden boodsc happen gedachten en emo gen tie s ove rgebracht van de spreker of s chri jver naar de d e inhoud van de basisvorming lijkt al even lu is teraar of leze r natuurlijk heeft de taa l ook een min bepaald te zijn door het onderw ijsveld ik soci ale een cu l turele en een esthet isc he functie verwijs daarvoor naar het themanummer van voor het bed ri jfs l even z i jn deze functi es echte r nau we lijks van belang a ls belangr ij kste cri teri um bij de moer 1989 1 2 beoorde li ng van schrifte lij ke taalu itingen ge ldt voor toch is het een naar mijn smaa k erg funda ondernem i ngen de communicati eve funct ional i te i t mentele vraag die naar het prevalerende be komt de boodschap ove r b ij degene voor w ie zij lang bij de invulling i mmers dat belang is dan b es temd i s en wordt zi j ook correct begrepen b epalend voor welke kennis en vaardigheden d ienen als primaire selectienormen want zo het had in moer kunnen staan en nog verras w erkt het natuurlijk in het wetsvoorstel staat sender w ordt het als hij het over spellingon welis w aar nog iets over gelijke k ansen en het derwijs heeft verminderen van ongelijkheden maar laten we elkaar niets w ijs ma k en iedere invulling van de vr aag kan gesteld worden naar het belang van basisvorming berust op een impliciete waarde een goede s pe lling voo r een goed begrip van ee n 144 geschreven tekst i s deze zelden belangrij k of het dragen aan de emancipatie van de sociaal cul tureel woord consequent volgens de voor keursspelling zwakkere is het aanreiken van de sport en van de met een c en een q schrijven of vo l gens de toe l adder waar l angs iemand met die achtergrond om gestane spe l ling met twee maal een k is voor een hoog kan k l immen over taa l gebru i k gesproken goed begr i p van de tekst i rre levant beteken i sver r j de goede leerli ng u i t een zwak m ili eu moet van schi l op bas is van ver schi l i n spe lli ng of omgekeer d de s chool de ge legenheid kri j gen u i t te blinken en doet z ich slechts een enke l e keer voor en het is dat moet je dan ook certifi ceren v i a een door de eerder u itzonder i ng dan rege l het spe llingonderwij s overhe i d gewaa r merkte toets a l s je dat n i et doet is dus relatief onbelangr ij k voor het tra inen i n com dan gaat het informele ci r cu i t werken en daar municat i eve s chrifte lijke taalvaard i ghei d het is dan dat is een keiha rd hi storisch gegeven profiteren ook onbeg rij pe l i j k dat met name in het bas isonder de soc i aal bevoorrechten altijd meer van d i e weten wi js maar toch ook nog i n de onderbouw van het de weg voort gezet onde r w ijs zoveel tij d be s teed moet wor den aan de spe lli ng ik pl e it voor een drast ische ver eenvoudigi ng van de spellingvoorschriften zodat in a ls ik het goed b egrijp w orden de gelij k e kan het onde rwijs meer ti jd beste ed kan worden aan we sen van vroeger langs de achterdeur weer bin zenlij ke e l ementen van taa l vaardighei d nengehaald als be w ijsvoering voor het feit dat toetsing op t w ee niveaus goed is voor de ach hoort u het eens van een ander zo n uit terblijvers schuyt beroemd geworden d oor spraak zet oo k de stelling van geelhoed over het w rr rapport basisvorming schrijft in eco die sollicitatiebrieven lelijk o p d e tocht of zou nomisch statistische berichten 1 987 deze meneer misschien niet zo representatief zijn voor wer kgeverskringen want ik meen de ongeli jkheid i n en door het onderw ij s i s i n de pe toch te weten dat er heel wat sollicitanten ri ode 1955 1985 verminde rd maar niet verdwenen worden afge wezen op grond van slechte een onderzoek u it 1977 waarbij 37 000 leer li ngen sollicitatiebrieven we rden getest gaf aan dat 27 van de a rbei ders kinderen de hoogste testscores bereikten tege n toch blijft de twijfel aan de legitimiteit van de 41 u i t de m iddengroepen en 52 uit de hogere vertaling van wat wij de volgende generatie groepen de verklar i ng van deze versch illen geeft nog steeds stof voor veel wetenschappe l ij k speu r aan minimum bagage willen meegeven bij mij werk werkgelegenheid r j uit d i t ze lfde coho rt knagen onderzoek bleek dat b ij ge lijke prestaties op de toet en die twijfel wordt alleen maar groter door de sen leerl i ngen ui t lagere mili eus naar m i nder hoge toetsing op twee niveaus het zijn eigenlijk onderwijsvormen worden doo rverwezen leden van twee problemen in een de toetsing en de zich emanc i perende maatschappeli jke g roepen moe twee niveaus over de validiteit van de toet ten het altijd beter doen dan de gevest igden de sing is in moer al uitvoerig geschreven daar middel mati gen u i t de gevest igde groepen hebben be wil ik dus niet teveel over zeggen sowieso t e re kansen dan de middelmatigen u it de n i et zullen de allochtone leerlingen wel tot die 20 gevesti gde groepen s oms ze l fs betere dan de besten u i t de n i et gevest i gde groepen uitval gaan behoren maar als ik lees in de t ien procent van de leerlingen komt i n het speciaal voorstudie periodieke peiling van het onder onde r wijs en de m il ieufactor weegt h i er zeer zwaa r wijsniveau ten behoeve van taalonderwijs op daarnaast sl u it ongeveer 20 van a ll e l eerl i ngen i n lom en mlk scholen dat ruim 90 van de het voortgezet onderw ijs met moeite hun scho li ng af ouders van kinderen in het speciaal onderwijs op lbo b niveau d it ni veau leve rt b ijna geen kansen een periodieke peiling van het onderwijsniveau op een arbei dsplek meer op dus b ij na 30 van a ll e wenselijk vinden en dat deze door 93 resp le erlingen komt i n de zeer nab ije toekomst in de ge 85 van de lom resp mlk leerkrachten varenzone doordat zij vlak voor of al in de definit ie ve beze mwagen van de grote ronde van nederland haalbaar en wenselijk wordt geacht dan denk te rechtkomen de harde kern van een ha r de maat ik tja dan moeten jullie het ook zelf maar schappel ijke onge lij khe i d i n onze samenl ev i ng wordt weten gevonden b ij deze g roepen en bij hun toekom st i ge ki nde r en een drast i sche inspann i ng van bedrijfsle voor de twee niveaus ga ik even terug naar ven ove rheid en onderwijs om snel wat te doen aan geelhoed d i e zegt d e ze lost generation is dringend nod i g om hen i n een adequate onderwijsvo r m praktijkgeri cht op het ja voor een toets ing op twee n i veau s hebben m ij n m i n i maal noodzake l ij ke onderwijspe i l te brengen het mederaadsl eden en i k on s i n de d i s cus si e sterk ge gaat om een van de dr ie en d i e ene is ook een ech maakt de beste w ijze waarop het onde rw ijs kan b ij te die hoo rt b ij de s amen l eving 145 o f de invoerin g van de b asisvormin g voor die a ls ze veroordeeld worden om bij hun ouders ene ook een oplossing b iedt valt op zijn minst met zu lk een wanhopige boodschap aan te ko te bet w ijfelen u it het ook door schuyt aange men je moet mij nu niet rekenen redeneerde haald e cohort onderzoek van het c bs blijkt dat ik want ik weet wel dat de waarheid een een pakket van 1 4 vakken tot een algemeen hee l andere is dan iemand zou denken die op streefniveau op ibo mavo c niveau binnen een zulke rapporten af ging ik weet dat mijn periode van drie en in uitzon derin g en vier jaar geest heel aard ig groeit en dat mijn geregelde voor tenminste 4 5 van d e leerlin gen niet omgang hoe ook n omgang vol h indernissen haalbaar is d e combinatie variant biedt geen met deze leraren di e waarachtig a llemaal wel oplossing en lei d t straks tot een langduri g er hun weetje weten die groei flink bevorde rt verblijf in de eerste fase van het voortgezet m ijn ontwikkeling neemt geregeld toe de on d erwijs zonder duidelijk perspectief op het geschiedenis man b ij voorbeeld die zou alle verw erven van een beroepskwalificatie reden hebben om in bewondering neer te zin ken voor zijn eigen werk als hij zien kon zo de vraag is dus wat schieten w e op met de als ik wat n geweldige hoeveelheid stukken basisvorming of liever wat schieten de groe inzich t stukken causaliteits begrip hij ons be pen die altijd al aan het kortste eind trokken zorgde hoe veel helderder ons reeds nu ons ermee op wel k e stimulans gaat er bij tw ee vijftien zestienjarigen a llerlei dingen van het niveaus van afsluiting en behou d van de huidi tegenwoordige zijn geworden al weten we ge structuur p lus nog eens de grotere autono daa r nog niet over te spreken met een rustig mie van en dus concurrentie tussen scholen hanteren der geijkte termen zoals volwasse uit naar het onder w ijs om aan de fraai e nen dat kunnen het is niet veel als je t ver d oelstelling verkleining van verschillen ook gelijkt bij wat de menselijke geest kan bevat wat te doen 7 ten dat is waar maar het is onmeetbaar veel ik den k eerlijk gezegd d at die doelstellin g er wanneer je bedenkt hoe leeg de menselijke per ongeluk in is b lijven staan a ls curiositeit geest aan begrip van historie kan zijn en dat uit een achter ons liggende periode of als ziet deze wanhop ige man maar niet he hij zit cosmetisch effect omdat het zo cru staat om nog maar aldoor vast aan dat malle idee dat ge w oon op te schrijven wat je w ilt een onder wij van zijn vak iets moeten kunnen opspui w ijssysteem dat maximaal mark tconform ten hij wil aan derden het bewijs kunnen le werkt en dus optimaal selecteert veren dat hij ons kenn is heeft bezorgd en nu want z6 moeten wij het europa van na 1992 verwart hij twee dingen het resultaa t van zijn tegemoet tre d en m et glanzende resultaten eigenlijke werk en ons vermogen om dat re gereed om overal op de vrije markt ons p artij sultaat tastbaar te ve rtonen tje mee te blazen ik word er soms heel moe het zou allemaal n iets z ijn als deze mensen van nou maar consequent waren en er zich op g ingen toeleggen ons mooie cijfers te bezor a ls moraal uit jeugdsentiment of wat er ook gen maar ze denken dat di e vanzelf komen voor etiket opgeplakt ma g worden lees ik to t van het leren onzer lessen en ze verknoe i slot een stukje voor uit het grijze kind van en uit n oogpunt van t rappo rt is het ver theo thijssen het gaat over resultaten het knoeien de tijd met een soort van onbekom schoolrapport kw am nog nie t tot stand via die merd lesgeven prachtig dat ze dat doen het pracht ige toetsbatterijen van te g en w oordig ple it voor hun gezonde schoolmeestersinstinct maar de moraal is uiterst actueel het pleit voor hun geloof in de menselijke geest maar ze moesten inzien dat het be ik liep dan naar huis met mijn rapport en zorgen van goede c ijfers een heel ander be grijnsde ziedaar nou toch een stel behoorlijk drijf is ontwikkelde mannen dacht ik door w elk soort massa betovering worden zij er nou toe e n w ilt u nog een citaatje toe gebracht om een jongen de boodschap mee de opvoeders verwaandheid is iets als een naar huis te geven dat ie in letterlijk alle op hagedissen staart als tenminste w aar is wat zichten een niets waardig intellectueel prul is wij als jongens elkaar van die hagedissenstaart is het eigenlijk nog niet een wonder dat niet vertelden da t ie telkens weer aangroeit al hele scharen kinderen tot zelfmoord overgaan had je hem nog zo radicaal afgetrokken 146