Over Helena en andere heksen. Een lessenreeks rond magie en bijgeloof.

Publicatie datum: 1994-11-01
Collectie: 24
Volume: 24
Nummer: 2
Pagina’s: 41-44

Documenten

over helena en andere heksen een lessenreeks rond magie en bijgeloof luc vercammen zoekende jongeren staan vaak open voor bijgeloof en parapsych ol ogie zij experi menteren wel eens met seances heksen magie en bijg el oof vormt zo een onder werp waarover je binnen het vak nederlands heel wat lesactiviteiten kan opze tten die kunnen rekenen op een intrinsieke belangstelling van leerlingen bovendien stelt dit onderwerp de leerkracht in staat om een aantal maatschappelijk relevante thema s aan te snijden zoals vijandsbeeld zondebokdenken rollenpatronen en de positie van de vrouw dit artikel verzamelt een aantal lesideeen rond deze onder werpen 1 is je het onderwerp bijgeloof gedegen verklaring een aantal interessante met leerlingen aankaart vinden voorbeelden leveren een lijstje van mogelij zij veel terug van wat ook in hun ke onderwerpen telekinese telepathie eigen omgeving te zien is of wat astrologie helderziendheid wichelen een rol speelt in hun eigen bele wichelroede witte magie zwarte magie vingswereld de openingsactiveit duivelsuitdrijving magie rond dieren en kan bestaan uit een analyse en planten bespreking van horoscopen leerlingen proberen uit te vinden waarop het geloof in horoscopen berust en vergelij ken daarvoor een aantal horoscopen uit bijgeloof tijdschriften naar aanleiding van zo n ver gelijking kan je een klasgesprek opzetten de draad van de instap kan terug opgeno rond fenomenen zoals helderziendheid en men worden met de vragen bestaat er de ufo manie een vergelijking met de tegenwoordig nog bijgeloof welke vormen chinese dierenriem levert wellicht ook inte van bijgeloof ben je al tegengekomen en ressante gespreksstof op deze instap kan welke rol speelt bijgeloof in je eigen leven afgesloten worden met een opdracht de le9rlingen lezen vervolgens de krantearti leerlingen zoeken in groepjes informatie kelen theo wen twisten of duivel iets echts rond parapsychologie zij moeten naast een is of een verzinsel zie bijlage 1 en paus nov dec 1994 nummer 2 24e jaargang nm e s t a 1 gevraagd om erkenning van het occulte zie en versterkt heksen werden ervan ver bijlage 2 als leescontrole va tten de leerlin dacht zich af te geven met de duivel en zich gen deze artikels samen in twee tot drie te keren tegen god en de kerk aldus richt kernzinnen de verdere verwerking gebeurt te de heks allerlei schade aan en werd zij op basis van inzichtsvragen welke twee beschuldigd van alles wat fout liep dit opva ttingen over de duivel staan tegenover beeld berustte uiteraard op waanideeen en elkaar waar komt de duivel vandaan wat de bekentenissen van de heksen werden is de oorzaak van heksenvervolging en wat afgedwongen na folte ri ngen hee ft de mariaverering te maken met de heksenwaan de vragen vormen een evalu dit negatieve en vijandelijke beeld kan histo atie van de synthese opdracht en zorgen risch verklaard worden door de langdurige voor een inhoudelijke verwerking van de oorlogen en kruistochten in de middeleeu leesopdracht deze les bevat dus een ruim wen vonden veel mannen de dood gamma van vaardigheden spreken lezen bovendien bleken de vrouwen beter bestand en schrijven de les rond bijgeloof kan eindi tegen de pest op die manier ontstond er gen met een overzicht van de verbanden een vrouwenoverschot terwijl de sociaal tussen germaanse rituelen en christelijke economische toestand er helemaal niet zo feesten zoals processies het paasfeest rooskleurig uitzag de heksen als heelmees kerstmis de vasten teressen apoteeksters en wijze vrouwen vormden een hinderpaal voor de nieuwe mannelijke geneesheren daarnaast waren de heksen gekant tegen het gebruik van heksen en heksenjacht suiker terwijl de kerk net stevig in deze industrie geinvesteerd had tenslo tte vrou een heks is misschien wel de guur bij uit wenhaat en vrouwenvervolging vormen nu stek om aan bod te brengen in een lessen eenmaal een deel van het patriarchaat dit reeks rond magie en bijgeloof heksen wor zondebokbeeld van de heks kunnen de leer den in het volksgeloof geduid als boze lingen afleiden uit de teksten waarschuwing krachten die het leven in slechte zin bein tegen heksenjacht ex ddr zie bijlage 3 en vloeden een heks is in de eerste plaats een de heksenhamer zie bijlage 4 middeleeuws personage vooral dan wegens de heksenvervolging de pauselijke na deze tekstvergelijking kan het zonde bul van innocentius viii verschenen in bokbeeld geactualiseerd worden door leer 1484 en de heksenhamer van de theolo lingen in groepjes te laten nadenken over gen sprenger en kramer gepubliceerd in de volgende opdrachten 1487 hebben dit negatieve beeld bevestigd 1 in onze tijd gaat het slecht met de economie er heerst werkloosheid vind je dat mensen nu ook zondebokken voor hun tegenslagen zoeken verklaar je antwoord met voorbeelden 2 welke kijk heeft onze maatschappij op mensen zonder vaste woonplaats op jongelui die er anders uitzien is dat erg verschillend van de middeleeuwen 3 sommige auto s dragen de zeilklever zeg niet te gauw t is weer een vrouw welk vrouwbeeld overheerst vandaag geef voorbeelden leven wij nog steeds in een patriarchale ideologie mn 24e jaargang nummer 2 nov dec 1994 mg hc vs een heksenproces kan ook het onderwerp vooroordelen en eerlijke procesvoering vormen voor een spreekoefening 3 je kan hiervoor steunen op het heksenproces van salem in de winter van 1691 1692 werden te salem massachusettes een aantal meis heksen vandaag jes hyste ri sch kraamden wartaal uit kregen stuipachtige aanvallen en verklaarden dat ze hekserij wordt bestempeld als een middel behekst waren een negerslavin kreeg er de eeuws fenomeen maar dit klopt helemaal schuld van maar samen met haar werden niet vandaag zijn er ook nog tal van hek nog tientallen andere vrouwen voor het senconventen en sabbatvieringen om de gerecht gedaagd negentien mensen wer heks in de hedendaagse context te plaat den ter dood veroordeeld de heksenwaan sen kan je de leerlingen laten reageren op van salem heeft wellicht een natuurlijke oor de tekst de heksen waren high zie bijlage zaak een schimmel die op graangewassen 5 de leerlingen lezen de tekst met de vol woekert zou de hysterie hebben veroor gende leesopdracht zaakt voor zo n simulatiespel moeten rol len getuigenissen en aanklachten worden reageer op deze tekst door de uitspraken uitgeschreven via zo n spreekoefening krij die jou opvallen in de volgende kolommen gen de leerlingen inzicht in massahysterie te plaatsen dit stoot mij af dit trekt mij aan dit verbaast mij in een nabespreking worden deze lezersreacties toegelicht en met elkaar vergeleken deze leesoefening kan dienen als opwarming voor een stellingenspel je laat de leerlingen stand punt innemen tegenover de volgende uitspraken4 1 als ik heks opvat als een vrouw die zich niet door externe maatschappelijke restric ties laat inperken maar leeft hoe zij wil en volgens wat er aan mogelijkheden in haar is ja dan ben ik een heks 2 voor mij is een heks een vrouw die zich van haar krachten bewust is en ze gericht kan inschakelen deze vrouw weet dat ze met deze innerlijke krachten alles kan ver anderen zoals zij dat graag zou zien 3 het begrip heks is een woord dat op de vervolging en onderdrukking van vrouwen in de patriarchale maatschappij de aandacht wil vestigen 4 lk ben een heks en hou van sex maar geen geboeleer met een duivelse heer wel met een lekker lijf van een ander heksenwijf nov dec 1994 nummer 2 24e jaargang nn 5 een heks bestaat niet iedereen heeft zijn goede en slechte kanten wanneer er vroeger iets slechts gebeurde kregen heksen altijd de schuld die vrouwen wisten meestal iets meer dan de anderen en de anderen waren te stom om dat in te zien 6 nieuwsgierigheid actief worden brutaal zijn als het moet op je stuk staan kracht tonen een heks is iemand magie en bijgeloof in de literatuur tot slot ook in literaire teksten vind je tal van magische motieven terug het magisch realisme als genre vindt aansluiting bij dit thema bijvoorbeeld het verhaal gelijkenis van harry mulisch uit de verhalenbundel het mirakel 1955 nog een lijstje van romans die hier aan bod kunnen komen de duivel en de maagd hubert lampo 1955 de komst van joachim stiller hubert lampo 1960 de kelner en de levenden simon vestdijk 1949 het grote gebeuren in nieuwe verhalen belcampo 1946 het noten winterjaar ton van reen 1986 en als 1 dit artikel werd geschreven aan de recente roman over liefde en andere dui hand van twee onuitgegeven bun vels gabriel garcia marquez 1994 als his dels lesmateriaal die ter beschikking torische tekst moet zeker mariken van werden gesteld van de redactie van nieumeghen hier vermeld worden zo kan vonk de eerste bundel getiteld je het pact met de duivel en de herbergsce heksen is een onuitgegeven les ne in den boom cursorisch lezen ontwerp van de voormalige werk groep ehbo eerste hulp bij t deze lessenreeks steunt sterk op interactie onderwijs de tweede is de prijs via een oefening zakelijk of literair lezen winnende lessenreeks voor het vak worden inzichten en discussiestof aange nederlands van de vijfde landelijke reikt die dan in een communicatief proces onderwijswedstrijd 1993 van de verwerkt worden deze lessen worden dus volkskrant getiteld magie en bij gedragen door de leerlingen zelf over geloof in de literatuur helena en de andere heksen kan dan ook het laatste woord niet gezegd worden 2 dit lesidee steunt op de lessenbun trouwens wie in de wereld van de kosmos del magie en bijgeloof in de lite wil binnentreden moet een magische ruim ratuur van a noot 1993 te open laten 3 zie verder heuts 1989 luc vercammen 4 zie verder symforosa 1989 2 j charlottestraat 11 2550 kontich nw 24e jaargang nummer 2 nov dec 1994