Over oude mannen en dingen die voorbijgaan

jacques de vroomen over oud e manne n e n dinge n di e voor bijgaan ik loop meestal niet zo hard naar voordrachten het voordeel van een artikel is datje n a anderhalve pagina leesgenot gewoon kunt stoppen bij een voordracht ben je meestal gedwonge n d e hel e rit uit te zitten maar de naam frits van oostrom leids hoogle raar oudere nederlandse letterkunde trok me over de streep hij sprak in nijmegen over middeleeuwse geestelijke literatuur een boeiend betoog met veel verrassende en fraaie formuleringen tot de spreker tegen het einde van zijn verhaal begon te klagen over zijn studenten i k begree p da t zij n leids e alumn i va n bijbel christelijk geloo f en christelijke tradities ongeveer evenveel wis ten als u en ik van de theologie va n d e aboriginals e n vlotje s kreeg de geleerde spreker zijn toehoorders aan het lachen om de onwetendheid va n zijn studenten samson was voor die studen ten niet meer dan de naam van een zware shag de enige chris telijke feestdag die ze konden thuisbrengen was kerstmis wat er met pasen e n pinksteren gevier d werd was de meesten volsla gen onbekend e n name n en begrippen al s mozes de doop in de jordaa n o f getseman e ware n a l helemaa l verrijkingsstof waar ze absoluut niets mee konden aanvangen van oostrom voegde zich met zijn klaagzang in een bekend rijtje vaderlandse cultuurbeheerders een blaaskapel van ontevredenen waarin bijvoorbeeld oo k kee s fens graag zij n partijtj e mee blaast ee n woor d als abdis merkte hij laatst op in de volks krant verstaat bijn a geen enkele student meer en fens wordt op zijn beur t weer greti g geciteer d doo r rudy kousbroek di e zich ook krachtig kan opwinden over dit moderne cultuurverval oude manne n di e al s oudtestamentisch e onheilsprofete n hu n beklag doen over de jeugd die niet aan hun verwachtingen beant woordt en beperkten ze zich daar nog toe nee in het kielzog van hu n klaagzangen zie n zi j de cultuur van het avondland al s het legendarische atlantis in de golven verdwijnen cultuurpre laten die van mening zijn dat hun vaticaanstad de hele aardbol representeert opmerkelijk i s dit gemopper natuurlijk niet het is van alle tij den homeru s ha d e r al oo g voo r toe n hi j de gepensioneerd e 48 trojaanse hel d nestor overigens me t een subtie l gevoe l voo r ironie breedsprakig liet beweren da t het vroeger toe n hi j no g jong was toch allemaal een stuk beter was het pleidooi dat kennis van het culturele idioom van het verleden het geestelijk bezi t moet blijven va n nieuwe generaties etaleert een statische cultuuropvatting ook voor het christendom geld t het panta rhei va n de grieken va n een dominante levensover tuiging is dat christendom een geloof van weinigen geworden in de marge van de samenleving het is uiterst normaal dat jonge ren met een a religieuze opvoedin g geen gedetailleerde kenni s meer hebbe n va n christelijke tradities gebruiken feestdage n enz representante n va n een ouder e generatie di e he n hiero m belachelijk mene n te mogen maken misdragen zich op een er gerlijke wijze als je dante s divina comedia van regel tot regel wilt begrijpen zul je een teksteditie met een karrevracht aan voetnoten ter hand moeten nemen heeft die eenzame dante specialist die die voet noten niet nodig heeft het recht om zijn onwetende medemensen af te schilderen als culturele barbaren in de westeuropese cultuurgeschiedenis is het geloof i n wodan donar en frija in een bepaalde tijdsfase ingeruil d voor het geloof in de heilige drieeenheid vanaf die tijd is de historische kennis in de wederwaardigheden va n het germaanse tri o steeds mee r gaan slinken is de afnemende kenni s van cristendom e n chris telijke parafernalia niet even doodgewoon begrijp me goed ik spreek van oostrom niet tegen als hij vindt dat he t onderwij s kenni s va n he t christendo m aa n scholiere n moet meegeven ee n dergelijk streve n i s even lofwaardi g al s belastinggeld voo r monumentenzorg maa r de polsstok van het onderwijs heef t maa r ee n beperkt e lengte d e gedetailleerd e kennis waar van oostrom fens en kousbroek op duiden is in hun geval geen resultaat van goed onderwijs maa r een vanzelf sprekend gevolg van het feit dat zij de meest ontvankelijke jaren van hu n leve n hebbe n doorgebrach t binne n ee n samenlevin g waarin het christendom dagelijk s gehoord gezien geroken e n betast ko n worden gesmaakt ka n i k e r ook no g aan toevoe gen als ik denk aan de vele hosties die ik in mijn jeugd heb ge nuttigd het wordt tijd dat jongeren eens kwaad worden of is hun zwij gen feitelijk nog veel vernietigender 49