Praktijkervaringen met de technisch leesmethode ‘Lezen doe je overal’.

wij hebben het lee s formulie r g ebruikt zo als recensi e in afbeelding 4 s taat de ha ndleiding geeft echter nog veel meer interessante verwer kingsmogelijkheden cathy berg ter afs luiting van dez e activit eit nodi gden w e vier auteurs uit die ieder drie l e zin gen zouden praktijkervaringen met de v e rzorg e n we ginge n uit van de aut eurs van d e dertig kerntit els e n koz e n voor caja technisch leesmethod e cazernier mintres tegenbeeld th e o hoogstra at e n blind dat e ted van lies hout g ebr e n lezen doe je overal simone van d e r vlu g t de amul e t donder dag 15 januari 1 998 slot e n we hi ermee h et proj ect af i e de re aute ur vult op zijn e ig en mani er de le zing van 4 5 minut en in d e m eest ga ngbare guchte c van de lezen doe je overal een invu ll ing i s wat over lev en e n w erk v erte llen methode aanvankelijk lezen in het neder e e n stukj e voorle zen e n vra gen b ea ntwoor lands voor allochtone neveninstromers zwij de n van de l ee rlingen d e l eerlin gen wiste n al sen tilburg 1996 handleiding isbn 90 bij de start va n he t proj ec t dat deze aut e urs 2 7 6 85 630 f2 10 9 geluidscassettes isbn 90 zoud e n komen ve e l tw ee d e kl asse r s h a dd en 2 76 85 649 fi35 losse poster isbn 90 2 7 6 dan ook d e bo eken van d ez e aut e ur s gele z e n 8 5 657 f42 5 0 12 leesboekjes boekje i t m 6 a fro zs 7 t m 12 a fi4 so he t w e rd ee n g ewe ldi ge midd ag die door de leerl i ngen zeer werd gewaardeerd er was een zo ge naa md journalistiek gro epj e b es taande s ed e rt e nige jare n b e staat op v ivts o ni e uw uit e en aa ntal leerlin ge n dat de ta a k had om rott e rdam h e t alfa proj ec t in dit proj ec t h e t ge h e el in goede bane n t e l e ide n dit worden a nd e r s talig l ee rlinge n tu sse n d e twaalf gro e pj e wa s zee r fanati e k aanw e zig e n zes ti en j a ar ge alfa b e ti see rd h e t g ro o tst e na d e l ezingen was er tijd om bo ek e n t e probl ee m in v oorafga a nd e j a r e n wa s h e t vin la t e n sign e r e n en er w erd nog wat informeel d en van mat eriaal da t gesc hikt was voor n a g epraat ook d e aut eur s vind en dit v e elal leerlin gen van d ez e do e l g ro ep e e n l ee rling een leuke ac tiviteit om a a n me e t e werken k an immers ook instrome n wanne r hij of zij z es tien is gedur ende het proj ect kan d ez e de definitieve afronding van dit proj e ct d e leerlin ge z elfs z e ve nti e n of ac httie n worde n e i genlijke jure ri n g he b ik ni e t m e e g em aakt mat eriaal van de b asi ss c hool we rd do o r d e ik ging op 17 janu ari m e t opfrisverlof en mees t e do ce nten dan ook t e kinderac htig h eb mijn w e rkz aamh e den op 2 5 me i w ee r b evond e n zo we rd er vaak ma t eriaa l gebruikt h erv at tijd e ns mijn verlof mo est ik nog wel d at oorspronk elijk vo o r volwa sse ne n b e do e ld ev e n wat z a ken rege le n d e spu lle n b est elle n i s h e t gee n ni e t a ans loot bij de b e levings voor d e jonge jury van dit sc hoolj a ar en ac ht w er eld van ande rs t a lige j o n ge re n d e m e tho a uteurs va s tlegg en voor wo en sda g 4 nove m de leze n do e je o ve ral die onlangs be sc hikb aa r b er 199 8 de nege nd e sc hrijve rsmiddag ee r s t e kwam i s sp ec i aal b e do e ld voor alfab e ti seri n g klas van leerlinge n van tie n tot veerti en j aar noo t waaruit bestaat lezen doe je overal i het informatie mate ri aal voor de elname a an na bes tuderi ng va n d e m e thode lezen doe je d e jonge jury kan aange vraa g d word en bij ove ral be s loot d e we rkgroep alfa proj ect van de jonge jury pos tbu s 3704 tooi am am de v ivt o sc hool nie uw rotterdam onge s terdam veer anderhalf j aar gele den d e z e meth o d e aan te sc ha ffe n sinds het begin van dit schoolj aar 266 moer 1998 6 doos de activiteiten bij doos kunnen in een les gecombineerd worden met de activite iten bij poes zoals aangegeven in werkplan a kern 3 hetzelfde geldt voor eet en koek ijs en zeep introductie bekijk met de leerlingen het omslag en de pagina s 1 t m 7 van leesboek 3 bespreek leesboek 3 waar het verhaal speelt in een keuken en vertel hoe de personen heten lees de pag 1 um 7 voorleestekst bij deze pagina s voor en wijs daarbij de personen en voorwerpen uit he t verhaal aan laat ook een echt stuk zeep zien en laat iemand uitbeelden wat de poe s met de zeep doet eraan ruiken ermee spelen een tik geven instructie wijs op de poster het plaatje van de doos aan en lees het woord doos benoem ook poste r de andere plaatjes van kern 3 zonder daarbij de geschreven woorden te behandelen stru cture er strook u laat de structureerstrook van het woord doos zien de leerlingen lezen het woor d doo s hardop vervolgens laat u steeds een gedeelte van het woord zien en leest u de afzon derlijke letters met verlengde klankwaarde samen met de leerlingen let op d e klank d kan niet verlengd worden uitgesproken vestig in het bijzonder de aandach t op de eerste letter d laat deze letter afzonderlijk zien en laat de leerl ingen de klan k d nazeggen als de d teveel als t wordt uitgesproken kunt u a l s aanwijzing geve n dat de tong bij de d verder naar achter moet liggen laat de leerlingen met de hand op de keel de trilling van het strottehoofd voelen bij de d bij de t is die tri lling e r niet laat de leerlingen ook gedeelten van het woord lezen klap daartoe de letter d weg en vraag wat staat er nu wisselwoorden laat met behulp van de structureerstroken en letterkaartjes of op het bord wissel woorden ontstaan maak uit het woord doos de woorden roos en boos door wis seling van de eerste letter de wisselwoorden kunt u als volgt laten ontstaan u laat de leerlingen het woord doos van de structureerstrook lezen daarna houdt u het le tterkaartje van de r op de plaats van de d en u vraagt wat staat er nu de leer lingen lezen het woord roos woorden m et e en d u tekent op het bord een structuurschema met de letter d vooraan en u noemt woorden op met en zonder d aan het begin de leerlingen steken hun hand op als er een d in het woord zit als een aantal woorden beluisterd is noemt u de woorden met een d nog eens op en laat u de leerlingen ieder woord nazeggen let daarbij op de juiste uitspraak van de d deur pen dop tas doek boek tafel kast liniaal das jas zak duim tee n lidwoord de het lidwoord de kan in combinatie met het herhalen van de structureerwoorden worden aangeboden u zegt wijs de maan eens aan en laat een leerling het juiste plaatje op de poster aanwijzen doe dit ook met andere structureerwoorden van de kernen 1 en 2 let op bij het woord oog kan het lidwoord de er niet voor gezet worden geef daarbij ook andere voorbeeldzinnen bijvoorbeeld ik zie de maan 3 8 kern 3 afbee lding i voorbeeld uit d e d oce nte nhandle iding 1998 6 mo er 267 1 99 8 1 999 wordt lez en do e je ov eral in twee b o uwd vo l gens h e t mode l in trod uctie alfabetise ri ngsklassen gebruikt instructie inoefening kenmerken van werk analfabete leerlingen kunnen bij instroom plan b zijn beperkte instructie van de le e r in verschi ll ende niveaus ingedeeld worden kracht geen vast tijdsindeling sneller en grofw e g kun j e spreken van echte analfabe meer z e lfstandig werken overstappen van ten nog nooit naar school gewee s t s emi w erkplan a naar s en weer terug behoort tot offunction eel analfabete n weinig naar school d e mogelijkheden geweest e n anders a lfabeten gealfabetis e erd de uitwerking van de kernen volgt op d e in een ander schrift dan het latijnse het i s we rkplannen iede re les is zo uitgebreid voor belangrijk dat een methode voor alfabeti s e b e reid e n beschre ven dat elk e doc e nt dus ri ng voor a l deze groepen mate ria al biedt ook di e ge ne zond e r e rvari ng met aanv anke in h e t al ge me en g edeelt e van d e doc e nt e n lijk lez en d e lessen zou moeten kunn en h a ndle iding van leze n d oe je ov e ra l wordt in ge ven in a fb ee lding i is als voorbe eld een h et kort i et s verteld ov e r de ontwikkelin g van pagina uit d e handl e idin g va n k e rn 3 op ge d e methode de methode kwam tot s tand no m e n waari n b es chreven wordt ho e he t m et finan ci e ring van d e ge me e nte rott e rdam wo o rd doo s mo e t word e n aangeleerd vo o r door d e s amenwerking van tw ee proj ec t e n al w a nn ee r men werkt in nive a ugro e pe n i s de van h et projectbureau die in rotterdam d e handl e iding bij d e kernen een grote st e un eers te opvang van all ochton e leerli nge n onde r bij de voorber eiding van de le s sen kan de st e un en het prisma proj e ct voor he t p rimair do c ent exact zien welke mate ri alen bo ekj es ond e rwij s en het ster proje ct s c hake l tra w e rkboekje s c assetterecorder et ce te ra hij of ject eerste opvang rott erda m voor het zij nodig h ee ft voor welk groepj e voortge zet ond e rwijs mijn e rva ri ng is echter w e l dat docente n die zijn opgeleid voor het voorgezet onderwij s in kerne n de praktijk moeite h ebben met het werken me t dit mat e ri a al zij gaan va ak te s nel door de do e lgroep doelen het lere n lezen in h e t de s tof h e en en slaan soms essentiel e stapp e n nede rl a nds kenmerken van de method e en over ook h e rhalen zij de leerstof te w e inig de m a terialen worden uitgebre id in h et e n ga an er vaak v a nuit dat het niet nodig is a lgeme e n ged e elt e b e sproken d a arna volgt nog ee n keer a a ndacht aan iets t e b es te den een specifiek gedeelte over d e opbouw d e w a nne e r h e t eenmaal behandeld i s s tart het differe ntiere n de tijdspl a nning en h e t laats t e g edeelte van de h a ndleiding d e werkpl a nnen na het algemen e deel v an bes taat uit kopi ee rbladen bij het materi al e n de handleidin g volgt de eigenlijke h and ov e rzi c ht hi e rn a wordt opgesomd wat hie rbij leiding bij de methode d e m e thode bes t aat hoort in i e der geval zitte n hi e rbij ook d e uit twaalf hoofdstukk e n ke rn e n ge noe md vord eri ngenov e rzicht e n van de me thode zi e in de e ers t e ze s k e rnen wordt de fase v a n de afb eeldin g 2 el e me nt air e lees hand e lin g ofw el he t sp e l wij h ebben zelf ec hter gekoze n voor e en le nd lez e n b ehandeld v a n a f kern 7 tot en and e re vorm wij hebb e n in s am enw erking me t 12 b ehandelt men d e fas e va n ve r me t o n ze be g eleider v a n het ced de rott e r s n e lling en ve rkort i ng van de woordh e rke n damse sc hoolb egeleidings di e nst ee n toets nin g map en e en individuele vord e ringenm a p ge maakt w aa r wij zeer veel ge mak v a n i e dere ke rn begint met e en overzicht van h ebb e n de toets map is e en map di e all e wat e r wordt aangeboden e e n werkplan d e to e ts en gekopieerd in doorzichtige mapj es me thode g eeft de docent de mogelijkheid om b e vat de to e ts z elf staat op ge el papie r de uit twee ty pen werkplannen te kiezen we rk nakijkbladen op blauw papi er e n a lle s is plan w en werkplan b het zijn echt planne n geso rte erd naar k e rn e n e e n van de doc e nten di e nog moeten worden toegesneden op de n e derlands van het alfa team de doc e nten eigen situatie kenmerk e n van werkplan n die lesgeven aan d e klassen van het alfa zijn uitge breide instructie door de leerkr acht proje c t toetst tijdens de remedial teaching tijdsindeling aangegeven per a c tiviteit opge uren ieder niveau groepje dat een kern a f 268 moer 1998 6 vordey ingehovey zicht 0 ycefsb lad ern 3 grafeemkenni s lee rling p oe d t k n ce b ij z aa oo totaal pe r leerlin g totaal per letter afb eelding a voorbeeld va n een kopieerbla d uit de h a ndleiding heeft e n hoeft daa rvoo r allee n d e to et s map po st e r st aa n d e pla atj es va n de s tru c tuurwoor t e p a kke n d en m e t h e t wo ord e rond er de resultate n van d e ze to e tse n ko m e n in d e z es l eesbo e kj es va n z estie n pa gina s v oor d e individu e l e vorderi n ge nm a p zie a fb ee lding k e rne n i to t e n me t 6 d e ve rha altj es e n 3 zo k a n m e n sn el va n i ed er e l ee rling zi e n i llus trati es sluite n a an bij de oude r e ande r s ta hoe hij de to e ts ge maakt h ee ft e n welk a dvi es lige lee rlinge n m en moe t vol ge n he t meel evere n van deze z es l ees bo e kj es v a n 3 2 pagina s vo o r d e twee mappen bij d e me thod e zou h et optim aal k e rne n 7 tot e n m et 12 inz ette n van d e ze me thod e z ek er b evord er en n ege n audio cassett es m e t d e t e ks t van d e l ees bo ek e n wat is er nodig om met de methode e e n h a ndle iding te werken kopi ee rblad e n t oe ts blade n vo rd eri n g enove r zi chte n zes ori e nta ti e bl ade n e n 4 1 we rkbl a om go e d me t h e t mate ri aal t e kunn e n w er de n v oor seri e b k e n zijn n ogal wat v e rsc hille nd e m a terial en n o dig sommige zitt e n in h et p akk et l ezen naas t d e ze mate ri al en di e bij de m e thode doe je o v e ral ande re mo e t e n a p art word en gelev e rd word e n di ent m e n no g d e vol gende aangesc haft ma t e rial en te b es te ll e n van ve ilig le ren lezen h e t pakket lezen d oe je overal b es taat uit de e e n me thod e voor a anv a nkelijk l e z e n vo or v olge nde ma t erial e n het b asi sond erwij s een pos t er m et d e s tru c tuurwoord e n op de e e n doos m et s tru c tur ee r s troke n e n le tt e r 1998 6 moer 269 kaa rtj es d e z e word e n ge bruikt bij h e t aan wij z ijn van plan d e volge nd e mat eriale n n og bi e d e n v an d e woord e n va n kern i tot e n t e gaa n ge bruike n m e t 6 om de wo o rde n sp elle nd t e kunn e n comput e rpr ogra mma s va n veilig l ere n leze n l e z en d ez e programm a s b e vatt e n extra ve rw er n ege n we rkbo ekj es ge bruiks materiaal v oor kingss tof e n v o rm en ee n v erlic hting v a n d e i e d ere leerling taa k va n de do ce nt wannee r e r in nivea u g ro e n e gen w erkbo e kj e schrijfm o tori sc he onde r p e n wordt gewe rkt s t e unin g ge bruiksm a te ri aal voo r i ed e r e lee r computerprogramma s van he t o w c bur eau 2 ling de l ees tre in 1 5 xr sp el ling i o dagelijkse dia loge n ho re n zi en en spreken 1 0 x t z 1 1 n aar de z e mat erial e n wordt in d e ha ndl eidin g e n synth ese kik k er d e ze ma t eria le n wille n we van leze n doe je ove ra l v erwez en w annee r j e gaan ge bruik e n v oor r em edial teaching o f in nive a ugro e pen w erkt is daarnaas t d e aan voor h e l e zwakke gro e p e n sch af van mins t e ns twee go ed e cassette r eco r d e rs me t een aa nsluiting v oor mee rd er e kop onze ervaringe n t el e foon s n oo dz ak elijk als aa nvu lle nd o efe nmateria al wordt sp ec i wij zijn e rg blij m et de go ed e ges tru c turee rde fie k o p onze sc hool ge bruikt lees me th o de leze n doe je ove ral en oo k de m a pp e n m et l eeskaarte n al s extra o efe n s tof leerlinge n w e rk e n e r z eer e nthou siast mee pass end bij elke kern d e ee rst e d rie k e rne n gaan vrij s n el e n w erkb o ekj es veilig in s tapjes o efen s tof met zond e r veel proble me n vanaf k ern 5 ga at er de wo o rd e n van elk e ke rn in h el e kl ein e nive auv ersc hil o ptreden in te mpo of door stapj es voor de h el e zw a kk e l ee rlingen ve rsc hil in intell ige nti e van d e lee rlin ge n er m agn eti sc h e letterdoze n voor d e ec ht e a n al w o rden nu mo e ilijke re dubb e lklank e n aan ge fab e t e n die in he t begin no g ni e t kunn e n bo d e n zo al s eu i e ij ou e n uu tot sc hrijv en e n me t k e rn 6 word e n a llee n kl ankzuiv ere woorden a an ge bode n n a k ern 7 ligt d e 2 70 moe r 1998 6 individueel vorderingenoverzicht lezen doe je overal ker n 3 naam klas op de nr sinds k ern 3 grafee m fo neem datum p oe d t k n ce b ij z aa oo totaa l goe d le kee r 2e kee r score kern 3 grafeem foneemkennis 10 o f meer dan 10 goed doorg aa n naar k ern 4 9 o f minde r da n 9 goed herhaling van d e s to f van kern 3 geheel of gedeelt elij k zie h an dleiding p 3 24 auditieve sy nthes e 1 2 of meer d an 1 2 goed d oorgaan naar kern 4 11 of minder d an 1 1 goed extra oefen ing z ie h and l e i ding 3 24 letterdictee geen score gebruik dit d ictee als diagnos e van evt moeilijkhede n ad vies afb eelding 3 vo rde ringen ov erz icht gem aakt in sa m e nwerking m et h et ced nadruk op bepaalde leesmoeilijkheden en d e l eerling en die vlot kunnen lezen d e begrijpend lezen de zwakke leerlingen heb inhoud van de leest eksten minder be grijp en ben hier veel moeite mee dit geldt ook voor de minder intell igente l eerlingen d e leesteks ten gaan niet meer de leesboekjes tot kern 7 worden de altijd over concrete onderwerpen dicht bij leesboekjes niet als moeilijk ervaren vanaf huis titels van boekje 9 en zo zijn bijvoor kern 7 gaan vooral die kinderen die qua beeld tijl uile nspieg e l en aladin onbek end technisch lezen en schrijven zeer snel zijn heid met het onderwerp bemoeilijkt het bijvoorbeeld andersalfabeten of hoogbegaaf tekstbegrip ook blijken de verhaaltjes me t 1998 6 moer 271 e en z e ke r e clou of met hum o r vaa k te n e d e rl a ndse kind ere n bijna va nze l fspre ke nd mo e ilijk d e d oce nt m oet d e gr a p da n zo t o t hun w oorde n sc h a t voor o nze lee rlinge n int ens i ef uitle g g en dat h e t ni e t g ra ppig m ee r zijn ze ec ht er tot aal onb e ke nd en so ms ook i s het t empo ve rminde rt e n d e le erlinge n niet releva nt dit b et ek e nt d at z e ni et bij d e h e bb e n ve el hulp nodig omdat het de b e do e leeftijd of bij d e b e le v i ngswe r e ld van o nz e lin g i s dat zij begrijp e n wa t z e le z e n e c ht e lee rlin ge n p asse n z oal s in we rkbo ekj e 5 de a n alfab e te n h e bb e n dit probl ee m mind er wo orde n d e bij en d e b ee r e n i n we rk wann ee r zij bij k e rn 7 zijn zijn z e va ak a l bo e kje 11 12 h et kor e n en d e m o le n d e lan ger in n e derland z e kenne n da ardoor lee rlin ge n h ebb e n bij de laa t s te w erkb oekj es bijvoorbe eld meer woord e n of kunn e n de v ee l inten s i ev e b egel e iding nodi g de tijd inhoud van d e verh aaltj es bet e r plaat se n da a rvoor ontbreekt echt er va ak ni e t rele to c h blijk e n ook voor d eze lee rlinge n de vante w o ord e n en oefe ningen sl aan wij da ar laatst e lees boekje s heel moeilijk om over soms s troomt ee n g o e de l ee rling bo vendi e n al bij kern io of r r door afhan de werkboekje s d e werkbo e kj e s van die k e lijk va n de ni e uw e in s troom bij lezen d oe je ove ral gebruikt word e n zijn d e we rkboekj e s van veilig l ere n lezen d eze zijn aanwinst naast andere methode s ontwikk eld voor nederlands e basi sschool l e erlingen dit i s in het b e gin niet zo n groot leze n doe j e o ve ral i s een aanwinst voor probl e em me n moet er echt e r wel a an alfab e tis eri ngs kla sse n in h et vervol g onderwij s d e nk e n dat daardoor s ommi ge oefe ning e n h e t we rken me t de m etho d e vere i st w e l e en me t hulp van de do c ent gemaakt moeten goe de t ijdrove nd e voorb e re iding op onze worden l ater ec hte r wanneer d e hog e re sc ho ol krij ge n d e lee rli n gen z e sti en uur kern en b e reikt worden blijkt dat de le e rlin n e d e rlands dit bet e k e nt dat ve rschillend e ge n somnuge o e feningen ni e t begrijp en of do ce nten w erke n me t d ez e me tho de hier niet kunnen maken dit hee ft t e maken me t voor hebb en wij ee n l esver sla gformuli er ont de gebruikte woorden deze behore n voor wikkeld zoda t direct duide lijk i s wa t ee n 27 2 moer 1998 6 lesverslag leze n do e je overal datum docent lesuur groep 1 k ern woord 0 leesboek 0 werkboe k 0 werkblad 0 schrijfmoto ri ek 0 aanvullend mat 0 toets werkvorm 0 met instructie 0 individueel 0 in groepje s huiswer k opmerkingen groep 2 kern woord 0 leesb oek 0 werkboe k 0 werkblad 0 schrijfmoto ri e k 0 aanrollen d mat 0 t oets werkvo rm 0 met instructie 0 ind ividueel 0 in groepjes huiswerk afb ee lding 4 in s am enwe rking m e t h e t ced is ee n l esve rs lagformuli e r gemaakt 1998 6 moer 2 73 docent beh a ndeld h eeft en hoe dat ging zie schrijve n lee rplan nede rlands ana fab ete nieuw afbeeldin g 4 zoals e e rder ve rmeld moeten ko m ers in h e t voortgeze t onde rwijs rott erdam wij vas tste lle n dat docenten zonder erv arin g partners training innovati e 1998 m e t a anvank elijk lez en en sc hrijv e n een scho guc hte c van de j kurvers analfab et e zij ling op dit gebie d nodig h e bben ondank s d e in s tromers in h e t ond erwij s feit en fic ti e in uitgebre ide besc hrijvinge n van de l es sen moe r 1 997 4 zek er wanne er men gaa t we rk en in niv e au kurvers j nog b e t er l e zen be ginn end e groepen i s scholing aan te rade n lezers in d e volwass enen e ducati e in moer wij vinden dat je m et ec ht e analfab e t e n niet 1 997 2 me te e n kunt s t a rt e n me t he t l ez en er di e nt linde ma n m e a mijn e ige n handschrift hou ee n p eri ode van woord e n sc hatv erw ervin g e n t en edu c atie ve partn ers ne derland 1996 ontwikke lin g v an le es e n le ervoorw a ard e n momme rs c e a vei lig lere n leze n tilburg a an voora f te gaa n bij ons op scho ol is dat zwij sen r99 i ee n periode van mi nim aa l acht weke n hi e r voor zit geen materia al in d e me thode de doc e nt en mo ete n d a arnaas t de w e rk boekj es kri ti sch be kijke n om te se l ec te re n w e lke o e fe nin ge n re le vant zijn h et g aat erom dat de le e rlinge n woorde n l e re n leze n en schrijve n die in e ers te in s tanti e behore n tot hun l ee fw ereld voor h et b egrijpe nd le z e n is h e t mijns inzi ens b e ter om e r vanaf ke rn 7 ee n me thode naa s t te ge bruik e n zoal s b ete r lezen zi e moe r 199 7 2 of om z e lf vrage n t e mak en bij de l eesbo e kj es naas t h e t we rk en me t de z e le e s meth od e mo et me n t egelijke rtijd een me thod e ge brui ke n om in ap art e l e ss en h e t sc hrijv e n t e ontwikkel en er wordt a l sn el ee n b eroep ged a an op sc hrijve n van le tt e rs e n woord e n d e h a ndleiding g e e ft s ugge s ti es welk e me th o de s hi ervoor geschikt zijn wij gebruike n mijn e igen handschaft lind e man e a 199 6 d a t l eze n doe je overa l go e d e r esult a te n bo e kt op onze sc hool blijkt uit h e t feit da t d e doorges tr oomd e l ee rlin gen zee r gunstig afst e ke n bij de ande re ree ds vee l lange r gealfab e ti seerd e l e erlinge n w ij de nk e n er ze lfs ove r de meth ode br ed e r in t e z ette n zodat alle instro me r s me t l ees e n uit spraakproble me n tijdi g geholp e n kunne n worden noot en literatuu r i zie voor een uitgebreide beschrijving van de achtergronden c van de guchte j kur vers in moer 1997 4 2 owc bureau postbus 1296 6040 ke roer mond dijk a van m d e lc our ho re n zi e n e n dan 274 m o er 1998 6