Projectonderwijs in Bokrijk, vervolg

wat erachter zit projectonderwijs past natuurlijk in het kader van vredesop voeding een onontbeerlijke taak voor ons in deze tijd leerlingen pakken zelf een stuk realiteit aan waardoor de zelfstandigheid wordt vergroot en ook de samenwerking omdat er in groep gewerkt wordt leerlingen leren de reali teit ontdekken essentieel is dat vanuit de sociale reali teit de muren tussen de vakken worden doorbroken vakkennis is belangrijk maar moet gezien worden binnen de globale realiteit in de projecten vertrekken leerlingen vanuit hun eigen leefwereld en leefsituatie een andere doelstel ling is dat leerlingen leren zich te verwoorden project onderwijs is opvoeding tot mondigheid de mens is namelijk meer dan een leermachine schoolgaan is meer dan een aantal vakken leren iedereen op school moet de kans krijgen een persoonlijkheid te worden de school zou er dus moeten zijn als een bijdrage tot de zelfontplooiing van de leer lingen en tot respect voor de zelfontplooiing van anderen daarbij is een goede relatie leerkracht leerling erg belangrijk het leven is keuzes maken neutraal kun je niet door het leven gaan maar vaak genoeg wordt er op slinkse manier boven ons hoofd al voor ons gekozen en over ons beslist projectmethode wil een methode zijn niet alleen om je daarvan bewust te maken maar ook om te leren kiezen welke keuze je maakt doet er niet toe maar wel dat je weet waarom op grond van welke gevoelens ideeen informa tie ervaringen projectonderwijs is een methode om zelf standig en rekening houdend met anderen te kunnen kiezen je krijgt de kans tot zelfontplooiing en je neemt actief deel aan veranderingsprocessen op vlak van relaties gezin school land en wereld ik weet het het klinkt lekker vaag maar wanneer zijn doelstellingen dat niet hoe we dat nu in bokrijk proberen te realiseren is al eerder vermeld toch een paar opmerkingen zoals reeds gezegd is een basisvoorwaarde voor projectonderwijs een goede relatie leerling leraar bij ons op school worden de leerkrachten met de voornaam aangesproken je kunt dat als een aardig manipulatietruuk je beschouwen maar toch is t een middel waardoor de sfeer wat losser is en dat het praten makkelijker maakt het statuut van groene mensen zoals het door luc verstey len uitgewerkt is is bij ons een aanvaard principe waar mee ik niet wil zeggen dat het voor 100 in werking is maar t kan er wordt geluisterd naar en gepraat met leer lingen de vakkenstructuurdoorbreking is een teer punt laten we eerlijk zijn en duidelijk onderkennen dat die doorbreking 47 niet in de structuren van de lessenrooster e d is uitge werkt af en toe wordt in een vak wel uitleg gegeven over een projectthema zelfs met bijdragen van de leerlingen van die projectgroep maar verder lukt het toch niet en ik denk dat dat op andere scholen ook niet gerealiseerd wordt want als er dan een projectweek is worden gewoon alle lessen opgeschort veel meer wordt er buiten de lessen om bepaalde vakkennis geintegreerd zo zal projectgroep bio industrie als projectpeter de leraar van biologie nemen die hen zo inhoudelijk op weg kan helpen project groep theater koos iemand van buiten de school die met moderne theatervormen bezig is en die ook tijdens de pro jecturen maar ook veel na vier uur samen met de leden een toneelstuk opzette en uitvoerde op het moment wordt er vooral tijdens de uren nederlands en godsdienst aan project gewerkt dat is ongeveer een vier uur per week binnen die uren worden een aantal werkvormen gehanteerd en een aantal technieken aangeleerd zoals opzoeken in een bibliotheek het synthetiseren interviews en enquetes opstellen afnemen en neerschrijven creatieve verwerkings methodes een hoop gesprekstechnieken enz kortom nor maal functioneel onderwijs om t met de woorden van de didacticus steven ten brinke te zeggen wat het moeilijk maakt naast de hele dikke muren tussen de vakken zijn er nog heel wat moeilijkheden waar we de laatste jaren mee te kampen hebben de jeugd van nu is niet meer dezelfde als die van vijftien jaar geleden dat is geen verwijt maar een vaststelling zoals rik camaer in een interview volgens ons heel juist formuleert in de volwassenheid is een weerslag gekomen na die enorme klemtoon op vernieuwing een terugslag die meeloopt met de economische krisis en waardoor er veel meer aandacht be steed wordt aan zekerheid veiligheid aan een stuk car riere een veilige studie een overleven die voorzichtig heid wordt vertolkt door de eigen ouders van deze jonge mensen die gaan zeggen van pas maar op er is schaarste enzo de volwassenen leggen voortdurend de klemtoon erop dat we voorzichtiger moeten zijn en de jonge mensen nemen dat voor een stuk over met dan weer een vanzelfsprekend heid waarvan andere mensen dan weer schrikken en zeggen van wat is de jeugd toch laks ze komen toch niet los maar de aksenten liggen nu anders het gaat meer om over leven werkloosheid was een vooruitzicht dat wij einde zestiger jaren niet kenden daarmee zitten jonge mensen nu wel opge scheept vele jongeren vooral dan in het a s o zullen echter zeggen dat zij wel later werk zullen vinden maar 48 toch klinkt er ook bij hun een een ondertoon van dat je met het diploma niet veel meer kunt doen je kunt je daar mee niet waarmaken en jongeren zoeken buiten de school hun identiteit macht en zelfwaardering worden gevonden op de enorme markt van vrijetijdssbesteding waarin consump tie mode sport disco de hoofdtoon aangeven deze vorm van collectieve subcultuur proberen jongeren zo zeggen bepaalde onderwijssociologen ook binnen de schoolmuren te brengen je krijgt een tegenkultuur op school die dan vooral gekenmerkt wordt door in de ogen van volwasse nen negatief en agressief gedrag bij ons is het gelukkig met die tegenkultuur nog niet zo erg gesteld maar als we de projectkeuzes de laatste jaren eens bekijken dan komen er steeds meer onderwerpen uit de vrijetijdsbesteding bij dat zijn nuttige onderwerpen op zichzelf maar men behandelt ze oppervlakkig zonder zich de vraag te stellen hoe men vrijetijd zinvol kan maken ook is er een grote belangstelling voor items als mysteries hypnose occul tisme e d die neiging naar maatschappij afgewende on derwerpen is nu ook niet zo groot en zeker niet algemeen maar ze is duidelijk en ze vergroot steeds meer de restauratie in de maatschappij is na 75 ook volop aan de gang de gevestigde blokken hebben het nu weer meer voor het zeggen gekregen ze zeggen volgens camaer van laat ons terug gaan naar onze fundamentele waarden en laat ons proberen vooral de jeugd die nog niet bezoedeld is binnen te rijven en laten we dat doen met een verstrak king van ons aanbod dan krijg je restauratieve beweging die is duidelijk in alle ideologien en ze gaat samen en daarin zit het gevaar met vormen van indoktrinatie propaganda mythologie symboliek maar niet met vorming met kritische houding men vraagt blind engagement men vraagt opzien naar de leidersfiguur beste adoratie dat zelfde is gebeurd in de jaren 20 30 de restauratieve bewegingen zijn nu maar een stukje van de volwassenwereld en het zal voor de rest van de volwassenwereld afhangen of ze de kans krijgen de meerderheid te verwerven of niet dat zal niet zozeer van de jeugd afhangen maar van de volwassenen en ook in de mate dat volwassenen de jeugd afvloeien naar die gemakkelijkheidsoplossingen zeggen van daar ligt de waarheid is gemakkelijk je hoeft niet meer te zoeken en die tendens is aanwezig en ook in het onderwijs het vrij onderwijs wordt katho lieker het rijksonderwijs neutraler van bovenaf word je als leerkracht bedolven onder de stapels circulaties die wel door de papiermolen worden uitgespuwd maar niet vermorzeld daarnaast is er ten gevolge van de denata liteit een minder aanbod van kandidaatleerlingen dus een hevige concurrentieslag onder de scholen onderling en binnen de maatschappelijke sfeer van onzekerheden binnen het kader van de restauratieve beweging wil de school zeker niet opvallen door eventuele van het bestaande pa 49 troon afwijkende evenementen hoe gewoner hoe grijzer hoe minder in opspraak hoe meer leerlingen lijkt de redenering te zijn een dreigende werkloosheid van leer krachten reaffectatie en andere toestanden beinvloeden het schoolleven ook bij ons er zijn dus leerkrachten die vanop de zijlijn het projectgebeuren volgen om direkt kritiek te spuwen als er ook maar iets niet vlekkeloos verloopt binnen het schoolgebeuren en dat werkt zacht gezegd remmend maar ook uitdagend van de andere kant zijn er ook leerlingen die willen profi teren zo wordt er weliswaar sporadisch tot nog toe ns misbruik gemaakt van het recht om een halve dag vrij te krijgen om op interview te gaan ook binnen de groep zijn er leerlingen die graag het werk door de anderen laten doen leerlingen hebben de neiging om bij hun pro jectvoorstellingen in de culturele week heel wat techniek te laten aanrukken micro s spots p a s zouden de op voering kwalitatief moeten opkrikken maar door t feit dat men er vaak niet mee kan omgaan gebeurt het tegenoverge stelde uren wordt er getimmerd aan decors en geexperimen teerd met bandmontages waardoor er weinig tijd overblijft om aan de inhoud te werken de oppervlakkigheid van de praat shows op de tv is ook voelbaar in hun naar spektakel neigende shows om het gebrek aan inhoud te camoefleren wordt gerekend op de technische inbreng maar door de onkunde hiermee zakt ook de show als een pudding in elkaar dat is vaak het geval bij projectgroepen die weigeren een projectpeter te nemen angst voor controle en die zeggen dat ze het zelf wel kunnen klaren als leer kracht nederlands heb je niet altijd een duidelijk over zicht van laat staan inzicht in de 5 a 6 projectgroepen per klas hoe we willen bijsturen indien je nu al die moeilijkheden op een rijtje zet zou je kunnen zeggen in een ontmoedigde bui we stoppen er mee binnen het onderwijs is toch niets aan te vangen laten we ons maatschappelijk engagement beperken tot het biologisch tuinieren ons jaarlijks antiraketten uitstapje naar brussel en eventueel tot gewetenssussende aftrekbare giften aan amnestie international zover willen wij het niet laten komen we willen het project niet met het badwa ter weggooien het ook niet in de badkuip laten verzuipen maar wel iets doen tegen de vervuiling van dat badwater zonder milieu onvriendelijke detergenten om de boel wat overzichtelijker te houden zouden we in overleg met de leerlingen opteren voor een beperkt aanbod thema s we denken bijvoorbeeld aan oorlog en vrede milieu expressie e d het idee om met thema s te werken is niet zo maar uit de lucht komen vallen we hebben een jaar geleden goede resultaten gehad met een themadag rond vrede en dit jaar 50 rond zuid afrika nelson mandela werd zelfs tot ereleraar van onze school uitgeroepen in het eerste trimester zouden binnen de informatiefase de leerlingen hieraan individueel werken door verschil lende facetten in subthema s te behandelen op basis van individueel opgestelde basisteksten zouden dan groepen gevormd worden interviews en enquetes worden door die subthemagroepen afgenomen en verwerkt ondertussen komen ook deze groepen samen om de verdere aanpak van het thema uit te stippelen zo n hoofdthema wordt begeleid door twee leerkrachten die dan ook regelmatig samenkomen met de leerkracht nederlands dat kan tijdens vakvergaderingen of klassenraden elk thema wordt dan door die groepen voor de andere leerlingen en liefst ook voor buitenstaan ders op een themadag naar voren gebracht die verschillende themadagen kunnen al dan niet gebundeld worden in een culturele week voor 85 86 zal het wel het geval zijn zo maar ineens breken met een fijne traditie valt moeilijk door die groepering rond thema s en door die pyramidewer king eerst alleen dan in groep dan in grote groep hopen we dat veel energie die in organisatorische toestan den werd gestoken vrij komt om op inhoudelijk vlak te werken doordat de begeleiding overzichtelijker wordt hopen we het langs onder boven en naast elkaar doorwer ken te verhinderen technische hoogstandjes tv show ele menten hopen we terug te dringen tot waardevolle estetische vormgeving door middel van die bijgestuurde methode en natuurlijk door het verder hanteren van werkvormen het verder uitbou wen van sfeer en relaties e d hopen we de leerlingen zinvol bezig te laten zijn dat ze er iets bij opsteken en er ook plezier aan beleven en wij leerkrachten ook wij hopen dat vonk ons de kans biedt om over het verloop van deze andere aanpak op het einde van het schooljaar een konkreet verslag te geven tuur devens en luc meuwissen hasseltweg 383 3600 bokrijk genk 51 noten 1 hoe het er de eerste jaren in bokrijk aan toeging staat uitvoerig beschreven in roger rutten projectonderwijs in bokrijk 2 heel veel praktische en nuttige tips met de nodige theoretische informatie i v m projectwerk vind je in nest van loo en tuur devens hoe maak je een project tweede herwerkte en uitgebreide druk 1985 een basisreceptenbeeld al zeggen we het zelf 3 citaten van rik cammaer komen uit het artikel als de jeugd laks is dan is dat de schuld van de volwassenen van t d in de morgen 7 mei 1985 4 meer over schooltegenkultuur e diekenhof leren wat moet je er mee coutinho 52