Roman en onderwijs

roman en onderwijs ruim twee jaar na de postuniversitaire bijscholing voor literatuur leraars t georganiseerd aan de ufsal te rsrussel verschenen bij acco de gebundelde referaten in een boek dat als titel meekreeg roman en onderwijs nieuwe benaderingsmogelijkheden van de roman in het onder wijs de bundel die behalve de referaten ook enkele eerder gepubli ceerde stukken bevat is als volgt ingedeeld a basisinformatie trends in de recente kederlandse roman b f van vlierden vernieuwingen binnen de literatuurwetenschap h van worp belangrijke etappes in het verhaalonderzoek sedert het einde van de 20e eeuw h van gorp literatuur in het secundair onderwijs doelstellingen en evalu atie h de jonghe cursorisch lezen en huislectuur j d janssens drie lesstrategieen voor literatuuronderwijs h bousset b oudere werken vanuit een nieuwe hoek bekeken de trojeroman van segher diengotgaf j d janssens max havelaar sterke koffie h bousset jantje verdure van streuvels schrijven tegen de verstening b f van vlierden c hoe recentere romans benaderen elias een nachtegalenroman h bousset een structurele benadering van het boek alfa van ivo michiels m de clerq hugo claus de verwondering b f van vlierden het boek bevat ook twee registers een zaken en een numenregistert samengesteld door j janssens die kennelijk ook als eindredacteur van de bundel optrad hoewel de literatuurwetenschappelijke literair historische en analytische bijdragen het leeuwendeel voor zich nemen zou ik me voor deze bespreking willen beperken tot de voor het litera tuuronderwijs relevante hoofdstukken als ik de terloops aan de orde gestelde aspecten in de romananalyse buiten beschouwing laat betekent dit dat ik alleen zal ingaan op de hoofdstukken 4 5 en 6 van het eer ste deel de bijdrage van h de jonghe behandelt twee belangrijke aspecten van het onderwijsproces doelstellingen en evaluatie de daartussenliggen de aspecten leerstof didactische werkvormen en leeractiviteiten komen aan bod in de referaten van bousset en janssens op die manier worden in deze drie hoofdstukken toch de belangrijkste componenten van het di dactische handelen aan de orde gesteld een analyse van de beginsitu atie voor het literatuuronderwijs in de hogere cyclus toch wel een be langrijk aspect ontbreekt hier echter omdat concrete en geoperationa liseerde doelstellingen slechts voor welbepaalde curricula geformuleerd kunnen urorden s beperkt de jonghe zich tot een analyse van de gronddoel stellingen zoals die worden genoemd in vier didactische handleidingen en in het vso leerplan wat de evaluatie betreft houdt hij een kort maar krachtig pleidooi voor selectievrij literatuuronderwijs fen bie zonder helder maar m i te beknopt hoofdstuk dat te veel probleme f in dit verband onbesproken laat ik noem bijvoorbeeld het niet yer melde onderscheid tussen doelen van literatuuronderwijs in strikte zin en doelstellingen die onder meer met behulp van literatuur maar ook met andere leerinhouden bereikt kunnen worden en verder de rela ties tussen doelstellingen en stofkeuze literatuurgeschiedenis jeugd boek strip lectuur verhaal poezie essay de verhouding tussen het cognitieve en het affectieve terrein ti de betrekkingen tot het taal onderwijs waarvan het literatuuronderwijs deel uitmaakt de specifieke doelstellingen bij een leerplan verhaal of romananalyse enz heel lezenswaardig is bet referaat van j janssens over cursorisch le zen en huislectuur dat als ondertitel het getuigenis van een leek meekreeg hij formuleert hierin enkele bezwaren tegen de huidige prak tijk van deze times onderwijsvormen en stelt als alternatieven respectie velijk de structuuranalyse en het lezen als project voor wat dan weer met enkele praktijkvoorbeelden wordt geillustreerd nog uitvoeriger op de praktische toer gaat h bousset met zijn drie lesstrategieen voor literatuuronderwijs de eerste strategie is het ver klarend stilistisch lezen van korte afgeronde teksten die in een les tijd kunnen worden aangebracht een methode die intussen door hem is uitgewerkt in de manteau bloemlezing driesprong in miniproza 1978 deze strategie sluit ook aan bij recente opvattingen van griffioen en ten 3rinke die zelfs niet aarzelen om de klassikale lectuur van roman fragmenten expliciet af te keuren vervolgens krijgen we het cursorisch lezen van lang re structureel afgeronde teksten ook jeugdboeken dat wordt gepresenteerd in twee zinvolle didactische werkvormen pro jectonderwijs en groepswerk en ten slotte lichamelijke en verbale ex pressie van on rondom literaire teksten in niet minder dan veertien werkvormen gaande van dramatiseren tot taalspelletjes een schatkamer van didactische tips en aanwijzingen voor zinvol en geintegreerd lite ratuuronderwijs hoewel ik in deze korte bespreking aan de rijke gevarieerdheid van de bundel roman en onderwijs ontegensprekelijk tekort heb gedaan meen ik te mogen concluderen dat het belang en de bruikbaarheid van dit boek noor de didactiek van het literatuuronderwijs aanzienlijk is m i kan geen enkele literatuurleraar het zich veroorloven er geen kennis van te nemen jan uyttendaele l doce o werkc roe p ltpsa o1lderu i roman en onder wijs s nieuwe benaderin g smo elijk h e van de roman n aacco n oml hetonderwijs l everl e uitgeverij ac c n euve 1979 d 250pag prijs f r 14