Schoolbibliotheek en basisonderwijs (slot)

Publicatie datum: 1969-01-01
Auteur: A. Oldersma
Collectie: 01
Volume: 01
Nummer: 1
Pagina’s: 121-125

Documenten

te prefereren viel uiteindelijk het oordeel van een klein team g l o b a l e beoordelaars waarmee in de jaren 5 0 geexperimenteerd werd ook bleek dat een oordeel over meer dan een werkstuk van dezelfde s chrijver beter voorspe ll ende waarde had recente studies toonden aan dat het gekozen onderwerp de beoordeling beinvloedt wesdorp is zelf g a an werken met een groep van 16 onderwijzers 0 4 0 j aa r ervaring die 105 werkjes tweemaal globaal nakeken apart hierv a n formu leerden ze 66 punten waarop men een opstel kan toe tsen 5 soorten vorm c onventi es zinsbouw st ijl inhoud opbouw in een later stadium werd nage gaa n waaraan men de mee ste aandacht w ilde schenken hi e rbij ble ke n dui delijke tegen s tellingen overeenkomst i g verschillende schools of thought voor wie tot toet s constructie wil komen is wesdorps studie een nu tti g over zicht van onderzochte technieken voor wie taal v aardighei dsvergroting na streeft i s het nog een open vraag hoe dit werk zijn didactiek k an vooruit h elpen we wach t en af h j roll aar drs h wesdorp opstelbeoordelingstechnieken experimentele constructie van toetsen voor de schriftelijk productieve taalvaardigheid in de moeder taal nive au eind basisonderw ijs interimrapport project 0123 amsterda m 1970 schoolbibliotheek en basisonderwijs slot achtergronden van het individueel leze n a olde rsm a met individueel l ezen wordt het lezen uit de boeken v an de school en klas s ebibliotheek bedoe ld en voor de laagste kl assen o ok het gebruik va n le es spelletjes en prentenboeken individueel betekent hier elk k i nd lee s t een boek naar eigen keuze en dus m in of meer op zijn nive au individueel kan dan o o k betekenen de kin de ren uit de klas zijn met versch i llend werk bezig de een rekent de ander leest enz bij he t individueel lezen lezen de k i nderen stil wat later e n ook op school de meest voorkomende vorm is individueel lezen met e en klas is meer dan de kinderen zoet houden door het laten l ezen van kinder boeken als stopwerk om de klas stil te houden of als vulwerk voor de kinderen die klaar zijn met een vak als k i nderen niet reeds vanaf de eerste klas de kans krijgen te lezen in de kinderboeken uit de school en klassebibliotheek dienen zich in d e hog e re klassen nogal eens problemen aan wanneer men dan p as met individueel lezen wil gaan beginnen als kinderen niet opgevoed worden tot het lezen van goede lectuur moeten ze in hogere klassen over een l ee s drempel g eholpe n 121 worden om te kunnen genieten v an boeken men zou dan de indruk kunnen krij gen dat kinderen niet graag lezen uit het rapport kinderen en boeken 1963 een onderzoek naar de koop lees en studieg e w oonten opgesteld door de nederlandse stichting voor de statistiek blijkt dat 37 z van de onderv raagde kinderen het liefst leest in zijn vrije tijd de kinderen mochten uit tien vormen van vrijetijdsbested i ng er twee kiezen lezen en spo rt werden elk met genoemd percentage het meest gekozen leesbereidheid is er dus wel zij het niet bij a ll e kinderen hetzelfde rapport leert ons echter dat slechts 11 van de kinderen boeken van enig niveau leest en dat de huidige vorm van leesonderwijs noch de ver hoging van dit niveau noch de vergroting van de leesbereidheid voldoende bevorde rt wat is echter een boek van enig niveau en waaruit bestaat dan die l ectuur zonder enig ni veau niv ea u op het kinder en jeugdboekencongres 1961 zocht prof dr j c bomhoff het in de consumptieve s feer de ty pische ontspanningsboeken met vaak sterke spanningen kr a sse illusies en sch ijnvariaties het v ers chil zit vaak in het mes of het pistool noemde hij consumptiegoederen boeken waarin de spanning kan ontaarden in sensatie men ontzegt aan kinderen ndch ijsjes noch s noepje s om hun geringe voedingswaarde maar eenm a al aan t afel ge zeten zetten we hun voedzame spijzen voor ui t het r apport kin deren en boe ken 1 96 3 blijkt dat 8 9 van de ki nde r en slechts consumptiegoederen leest ze lezen sp annende boeken knokboeken oppervlakkige clich e matige gevalletjes met vele oversimplificaties de markt biedt deze boeken overvloedig aan voor deze kinderen z al als niet reeds v an af de eerste klas op een juiste wijze individueel gelezen wordt een lees drempel overschreden moeten worden uit w at vele volw a ssenen thans lezen b lijkt dat ook zij thuis en op school nooit die leesdrempel hebben overschre den m a we dat ze niet opgevoed zijn tot lezen door kinderen op school de kans te geven boeken te lezen die berusten op wa aracht i ghe i d wat niet wil zeggen zoet of flauw maar geschreven door een auteur d i e werkelijk iets te verte ll en heeft komen ze er vaak zelf toe e cht v an v al s te onderscheiden door veel te lezen door te vergel ijken en te ontdekken proeven ze vaak zelf de onwaardigheid v an de consumptieboe ken de les individueel lezen wil ertoe bijdragen het kind tot dit onder scheid en tot leesbereidheid te brengen op school zitten de kinderen aan tafel en krijgen ze niet alleen ij sjes voorgeschoteld op school zal men tijdens de lessen individueel lezen de boe ken als een smakelijk en dat mag gerust wel stevig maal moeten op dienen vele goede de kinderen nog onbekende b oeken zal men moeten aanprijzen moeten brengen door erover te vertellen door er fr agmenten uit voor te lezen 122 blijft de vraag uit welke i ngredie nten zoen smakelijk en voedzaam boeke n maal dient te bestaan we volstaan hier met te verwijzen naar l i teratuur waarin deze zaken ruime aandacht krijgen de druiven zijn zoet ze v ent ie n bijdr agen over het kinderboek doo r an rutgers v an der loeff ba sen au bij eengebracht voor all e n die met ki n deren en boe ken werken e n jeugdb oeke n lezen en kiezen van louise m boerlage uit het laatste hoofdstuk v an de druiven zijn zoet hoe beoordele men een kinderboek nemen we ee n a a n tal punten over het grondthema en de uitgewerkte inhoud de compositie is di e evenwichtig en logisch tot het eind toe voortgezet de figuren in het verha al zijn ze levend doorgewerkt of s chema ti sch cli che s 7 de taal is die levend persoon lijk niet b an aal spreekt elke f i guur de taal die in zijn mond past de spanning wordt er naar een b ehoorlijke climax gewerkt wordt d i e volge houden o f treedt er herhaaldelijk verslapping op eventuele inform atie zo ja is de informatie dan org ani sch in het g eheel op genomen k en zinnigheid dit laatste menen we mag iedere beoordelaar voor zichzel f uitmaken de zi n vooral het bepalen van die zinnigheid is een subjectieve aangelegenheid alle l ezen berust op een wisselwerking tussen boek en lezer een reactie op het g elezene is uiterst individueel bij het beoordelen van kinderboeken dient de volwa ssen beoordelaar zich tevens af te vragen welk effect het ge schreve ne op kindere n van uiteenlopende ontwikkeling kan hebben hij mo et begrip hebben voor de instell ing van de jeugdige lezer en voor het wezen v an het boek om die zinnigheid te kunnen be p alen moeten we ons eerst bezinnen op de betekenis van het lezen van boeken lezen en taal vormen terecht de hoofd schotel v an het menu voor de basisschool zij vormen de bas i s van alle a n dere schoolvakken sterker nog het kunnen lezen is in vele gevallen de sleutel tot cultuurdeelneming cultuuroverdracht is vanouds een taak v an de school waarbij lezen onmisbaar is een gecultiveerde maatschappij wordt o m gekenmerkt door ruime lee s mogelijkheden en een grote leesbereidheid kinderliteratuur valt als zodanig reeds onder ons cultuurpatroon maar er i s nog iets anders in het s pel het lezen van kinderboeken kan mede en in niet onbelangrijke mate de innerlijke groei van het kind beinvloeden goede kinderboeken dwingen tot meestal onbewuste zelfbezinning bij de lezer het gesproken woord bereikt doorgaans slechts tijdelijk een kleine kring een ge schreven tekst die leestekst wordt bestrijkt een ru i mer geb i ed en ka n j a renlang invloed hebben op de cultuur op de mens op het kind dat leest 123 over kinderboeken kinderboeken schrijven houdt in wezen in dat je telkens weer opnieuw een kleine wereld moet opbouwen waarin veel kinderen al lezend tij delijk zullen leven als ze er ni e t kunnen leven deugt het boek niet als het niet n z ij het kleine wereld met wezenlijk perspectief is deugt het ook niet goedkope toneelmatige gevalletjes zijn er maar al te veel oversimplificaties vinden we bij bosjes om de nuancering van het waarlijk perspectief te vinden moet je be reid zijn om in anderen en in jezelf te kijken anders kan je nooit een verhaal schrijven wa arin je gelooft dat betekent dat je in de eerste pl aats moet geloven in de zinnigheid ervan al behandel je je thema nog zo luchtig het thema zelf moet van wezenlijk belang zijn wat is voor ons allemaal in de eerste pla ats van wezenlijk belang de intermenseliike betrekkingen an rutgeis van der loeff b a senau men leest om te weten kennis te nemen van iets maar vo or al om te bele ven naast een technische vaardigheid een verstandelijk kunnen vra agt lezen vooral ook een emoti onele instelling bij lezen is het kind evenals bij sport film en televisie emotioneel betrokken het verhaal wekt in de jonge lezer gevoelsbewogenheid en overgave over datgene waar het kind emotioneel bij betrokken is uit het zich graag in onze lessuggesties bij individueel lezen speelden we da arop in van walt whitman is de uitspraak vrienden dit is geen boek wie dit aanraakt ra akt een mens het lezen van een verhaal een boek i s een ont moeting een gesprek met een ander met name via de hoofdpersonen in het verhaal met de auteur het zou te ver voeren in dit bestek uitvoe riger in te gaan op de rol van de identificatie in de opvoeding d m ve het boek we hopen in het voorgaande aangetoond te hebben welke betekenis de lessen individueel lezen hebben beinvloeding van de innerlijke groei van het kind s het v ersterken van het plezier in het lezen als goede ontsp anning het beter deel kunnen nemen a an de cultuur der volwassenen over werkel ijk al l es be staan of verschijnen boeken voor kinder e n de opvoeding tot het gebruik v an die boeken begint behoort althans te beginnen thuis en op de kleuterschool voorlichting over kinderboeken is dan ook dringend nodig het organiseren van kinderboekenweken ouderavonden over het kinderboek is belangrijk het levert een bijdrage voor de lee s opvoeding als er op de basisschool reeds in de eerste klas individueel gelezen wordt zull en de kinderen in de hogere klassen gretiger lezen uit de school en klassebibliotheek als onze woorden in de school weerklank vinden kunnen we mogelijk over een aantal jare n 124 zeggen 89 van de kinderen leest boeken van niveau hier ligt voor de school nog een grootse taak in het proces van de cultuuroverdracht o o o o als u individueel gaat lezen met de klas moet u kinderboeken gelezen heb ben u moet uw materiaal kennen het is echter onmogelijk alle kinder boeken te lezen u bent tenslotte geen jeugdbibliothecaresse of jeugdbiblio thecaris een eenvoudig begin is de aanschaf van het boekje boek en jeugd gids voor jeugdlectuur samengesteld door en onder verantwoordelijkheid van het bureau boek en jeugd der centrale vereniging voor openbare bibliotheken bezuiden houtseweg 239 s gravenpage tel 070 853903 jaarlijks verschijnt een sup plement hierin worden vele nog verkrijgbare kinderboeken kort besproken in elke klas behoren die gidsjes aanwezig te zijn om u vlot te kunnen orien teren t a v een boek dat u niet kent maar dat gelezen wordt door een van de kinderen uit de klas 0 0 0 0 basislijst voor de sch oolbibliotheek in het basisonderwij s de centrale vereniging voor openbare bibliotheken heeft ook een basislijst uitgegeven voor de schoolbibliotheek in het basisonderwijs deze bestaat uit twee delen deel 1 verhalende lectuur deel 2 informatieve lectuu r de basislijst is bedoeld als een hulp bij de eerste inrichting van een school bibliotheek in een lagere school een basis die aanvulling behoeft bij de samenstelling is er van uit gegaan dat 1 de lijst een opsomming dient te geven van de boeken die eigenlijk in elke basisschool aanwezig behoren te zijn 2 voor de inrichting van de schoolbibliotheek in kleine scholen ongeveer f 200 ter beschikking staat uit de grote hoeveelheid beschikbare lectuur is een verantwoorde keuze ge maakt zij het een voorlopige daar deze lijst nog wel aanvulling en verbete ring behoeft van alle boeken van de basislijst worden cataloguskaartjes gemaakt die men kan bestellen bij bovengenoemde vereniging de basislijst kan men daar be stellen tegen de kostprijs van f 1 pieter quell e 125