Schooldropouts in het voortgezet onderwijs

sander van gangeten peter kokk e begeleiding van de leerling schooldropouts in het voortgezet onderwijs ondanks het feit dat veel scholen wel hun best doen om het de leerlingen naar hun zin te maken haken er nog steeds grote aantallen leerlingen af het probleem van het spijbelen is nog nooit zo groot geweest bestaat er enige opvang voor leerlingen voor wie de school gestolen kan worden in amsterdam stuitten we op de dagopvang van het psychologisch pedagogisch insti tuut we spraken met de co ordinator otto slok wat voor jongen komen hier terecht blemen met een in de huidige school moeilijk in de jongeren die bij ons terecht komen zitten in te lopen leerachterstand ook zijn er jongeren die de leeftijd van veertien vijftien zestien jaar de hun eigen ontwikkelingstempo aanhouden het meesten zijn jongens 60 procent de overige zijn gevolg is dat ze niet meer naar school gaan soms meisjes twee a drie jaar niet meer via leerplichtambtena ze hebben meestal een jaar voortgezet onderwijs ren justitie of bekenden komen ze op onze dag achter de rug veel komen uit gebroken gezin opvang terecht nen een aantal komt uit tehuizen en sommigen ter illustratie hier het verhaal van een jongen die zijn met de justitie in aanraking geweest in de schrijft over hoe hij ging spijbelen school en daaromheen worden deze kinderen het spijbelen is begonnen toen ik op de lagere vaak gekarakteriseerd als traag slordig oneer school zat een tijdlang kregen ze genoeg van me lijk onoplettend passief of agressief ongemoti toen zat ik in de zesde vijfde klas en de meester veerd kortom genoeg negatiefs om ze een hekel die in de zesde klas zat waar we meer mee heb aan school en leren te laten krijgen ben toen werd ik overgeplaatst naar de tech het lukt hun niet meer om zich nog langer aan te nische school don bosco de eerste twee weken passen aan ons huidige onderwijssysteem dat ging alles goed maar niet lang want daar begon ik komt omdat het jongeren zijn van wie de per een hekel aan de meesters te krijgen en hun ook soonlijkheidsstructuur geen tempodwang presta aan mij omdat ik daar ook begon te spijbelen en tievergelijking en dergelijke toestaat of het zijn dus duurde het niet lang of ik moest bij de direc jongeren van wie de belangstelling en aanleg niet teur komen daar kreeg ik een paar waarschuwin aangesproken wordt door de gewone school gen een paar dagen later moest ik weer komen anderen zitten als gevolg van emotionele pro en toen zei hij dat ik als ik weer zou gaan spijbe 48 len dat ik kon oprotten ook de leerstof is nog maar weinig aangepast aan de huidige ingewikkelde sociale structuur de wat voor klachten hebben deze jongeren over leesboekjes bijvoorbeeld zijn meestal nog volgens school het piet en nel model huisje boompje beestje de jongeren vinden dat ze niet serieus genomen we krijgen jongeren met enorme achterstanden in worden dat er niet naar hen geluisterd wordt ze taal en rekenen soms vraag ik me af of kinderen voelen zich niet begrepen dat roept natuurlijk wel altijd voldoende de basisvaardigheden leren reacties op veel van hen worden van school ge je kunt rekenen wel heel ludiek maken maar het stuurd omdat ze brutaal zijn of omdat ze een le is toch verschrikkelijk handig als je ook de tafels raar bedreigden beheerst een sollicitatiebrief met spelfouten ver ik heb hier ook een meisje meegemaakt die zich mindert de kans op het toch al weinige werk nog verkeerd bejegend voelde ze spoot een brand meer blusapparaat leeg in het gezicht van de directeur dan kom ik op het gat tussen het basisonderwijs die dingen hoor je altijd die jongen en dat meis en het voortgezet onderwijs in het basisonder je zijn brutaal agressief maar het verhaal ervoor wijs hebben we het reuze gezellig gehad en dan wordt nog wel eens vergeten het verhaal van komen ze in het voortgezet onderwijs waar wel zich in het nauw gedreven en onbegrepen voelen naar exameneisen toegewerkt wordt waar ge klaagd wordt over de slechte ondergrond van de gelden deze klachten ook voor het basisonder leerlingen er is geen aanpassing naar het voortge wijs de kwestie van de schuldvraag zet onderwijs vanuit het basisonderwijs de kin er wordt altijd gevraagd naar de schuldvraag van deren gaan er met grote verwachtingen heen in de schooluitval de vraag naar waar de schuld de brugklas gaat het nog wel die heeft nog iets ligt lijkt me niet zo zinvol de ouders geven de algemeen vormends die heeft nog een beetje van school de schuld de schoo t de begeleidingsdienst bekijk het nog eens eventjes maar dan slaat het die weer de scholen kortom men wijst maar uur u het talenpracticum maakt plaats voor het doorlopend naar elkaar boekje ik heb het meegemaakt dat kinderen van ik denk wel dat het bas i sonderwijs niet altijd een negen voor frans duikelden naar een twee even goed inschiet op de maatschappelijke reali voor frans en dan begint de grote uitval teit van de kinderen om een voorbeeld te noe men het huwelijk is niet meer wat het voor de wat willen jullie bereiken met de dagopvang oorlog was het aantal echtscheidingen is enorm een vraag naar de doelstellingen en uitgangspun toegenomen daar komen naar mijn gevoel veel ten van de problemen van kinderen uit voort de we willen met onze dagopvang die jongeren meeste huwelijken springen uit elkaar als de kin benaderen die door aanpassingsmoeilijkheden deren in de tweede derde klas van de lagere buiten het gewone onderwijs vallen of dreigen te school zi tten dan is het gezin natuurlijk een pe vallen we willen ze in emancipatorische zin be riode behoorlijk ontwricht naderen dat betekent dat we de jongeren ruimte als een volwassene s avonds met zijn haar pa rt en tijd laten en middelen geven om van zichzelf ner moeilijkheden heeft dan kan het gebeuren uit hun persoonlijke wijze van aanpassing te dat hij zij de volgende dag niet zo geweldig ge realiseren daarvoor is nodig dat we proberen de concentreerd aan het werk is van een volwasse innerlijke weerbaarheid van de jongeren te ver ne pik je dat maar a ls het kind de volgende dag groten we helpen ze hun nog onaangesproken ongeconcen treerd is misschien wel lastig is dan gebleven talenten ontdekken en te ontplooien wordt daa r vaak met sanct ies op gereageerd die de jongeren die hier komen komen uit een zwart varieren per school de gang op strafwerk of een gat van verveling ze hebben heel lang rondgelo reprimande de school accepteert maar moeilijk pen met een volstrekt gebrek aan zelfvertrouwen opvallend gedrag je moet eenheidsworst zijn ik ze hebben geen idee wat ze met hun leven aan denk dat het nog te vaak voorkomt dat de school moeten ze zijn op zoek naar een bepaalde struc te we i nig inspeelt op dit soo rt sociale problema tuur we laten ze eerst tot rust komen en gaan tieken of eigenlijk mag je het geen problematiek dan met ze op zoek naar wat ze wel kunnen op noemen het gaat behoren tot het sociale wezen hun negatieve kanten is al genoeg gehamerd we van de huidige jongeren gaan met een grote bocht om de dingen heen di e 49 ze nog niet kunnen langzamerhand gaat zich van de jongere verlangen we dat hij weer iets wil dan een bepaalde wens aftekenen van ik wil ver gaan uitzoeken in verband met zijn eigen toe der gaan dan kan gebeuren dat een jongen bij je komst ook verwachten we van hem dat hij mini komt en zegt voor wat ik wil heb ik wiskunde maal bereid is deel te nemen aan een programma nodig kun je me daar bij helpen en dan help je hem met wiskunde waar hij altijd slecht in was we onderscheiden drie fasen in de dagopvang en geen zin in had we bekijken dan hoe we die 1 de bezinningsfase wiskunde er zo inkrijgen dat het leuk voor hem 2 de orientatiefase blijft 3 de realisatiefase we werken toe naar een beslissing van de jongere over elke fase zal ik iets ve rtellen maar eerst nog over zijn opstelling tegenover de mogelijkheden even over de aanloopgroep we vinden dat we een die de maatschappij en de school voor hem bie lage drempel moeten hebben en dat de jongeren den na zijn besluit helpen we de jongere de door snel moeten kunnen instappen dat kan door hem gewenste aanpassing aan de bestaande moge middel van de aanloopgroep binnen twee weken lijkheden te realiseren terug naar een school in de aanloopgroep krijgen de jongeren vast een een scholings of een school werksituatie voorlopig programma van ongeveer zes weken de groep is bedoeld om over en weer kennis te maar blijven school ouders niet buiten schot met maken en te wachten tot plaatsing in een te jullie doelstelling dat verandert niet sta rt en groep die groepen starten een keer per we willen de jongeren zeker als ze jong zijn zes weken weer terug zien te krijgen naar school daarom gaan we niet met ze kankeren over de school en daarmee begint debezinningsfase die drie maan dat die niet deugt ze moeten die school binnen den duurt deze begint met een kennismakings zijn huidige systeem aanvaarden zoals die is ze week samen naar de film sporten en een kamp moeten ermee leren leven dat geldt ook naar de voorbereiden daarna samen op kamp meestal ouders toe we accepteren de ouders zoals ze zijn naar het buitenland weer terug gaan we vanuit en we proberen de kinderen te leren leven met de het groepswerk kijken wat hun interesses en hob situatie die om hen heen is als die situatie slecht bies zijn en hoe ze van hun hobbies en interesses is proberen we hun in die situatie weerbaar te hun werk kunnen gaan maken langzamerhand maken we geven ze een zekere sociale training willen we een lijn gaan leggen naar een beginnen om ermee te leren omgaan om te aanvaarden en de scholing want daar willen we uitkomen te relativeren je zit op die school om een diplo het programma is nogal strak gestructureerd de ma te halen en je pikt dan maar dat je wel eens bezinningsfase wordt afgesloten met een verslag een leraar hebt die het beroerd doet mede gericht aan de jongere zelf naar aanleiding van dat verslag maken we met de jongere een hoe ziet het er in de praktijk allemaal uit contract in dat contract wordt vastgelegd wat hij eerst maar ons gebouw de indeling maakt van de komende negen maanden zal gaan doen bin de werkwijze al veel duidelijk beneden is er gele nen het aanbod van de dagopvang genheid voor allerlei activiteiten creatieve tech nische huishoudelijke muzikale en sportieve dan volgt de orientatiefase negen maanden daar kan de jongere zijn draai vinden en iets ont in deze fase gaan we steeds meer gericht werken dekken wat hij leuk vindt boven zijn groepska naar een school scholings of een school werk mers en een grote gemeenschappelijke studie situatie toe ook het middel stage gebruiken we ru imte daarbij als het nodig is wordt de jongere in deze onze toelatingsprocedure de jongere hij of zij fase door ons bijgeschoold het is verbijsterend moet in de leeftijd zijn van dertien tot achttien hoe groot soms de leerachterstand en de hiaten jaar staat daarin centraal hij neemt deel aan alle zijn aan het einde van de negen maanden moet hem betreffende besprekingen met de jongere de jongere zover zijn dat hij een keus kan maken wordt besloten of er onderzoeksmiddelen bij voor een school een scholings of een school voorbeeld tests worden gehanteerd en zo ja wel werksituatie waar hij daadwerkelijk heengaat ke met wat voor reden de uitslagen worden ook met hem besproken dus na ongeveer een jaar komen de jongeren i n 50 de realisatiefase de jongere wordt begeleid in dat de jongere iets met zijn toekomst moet willen zijn nieuwe school scholings of school werksi doen we vertellen ze dat als zij iets met hun toe tuatie deze begelei d ing duurt nog een jaar komst willen doen en naar ons toe willen komen maximaal kunnen we de jongeren dus twee jaar dat wij dan wel iets vinden begeleiden vaak gaan ze ook eerder dan na een jaar terug naar school zo gauw ze eraan toe zijn wat zou er moeten gebeuren om deze jongeren worden ze teruggeplaatst in het gewone onder binnen de school zelf op te vangen hoe voor wijs kom je schooluitval h et is nog aardig te vertellen dat we hier met de huidige leerkracht is er helaas niet voor opge groepen van twaalf j ongeren werken e lke groep leid de opleiding heeft weinig diepgang de leer wordt begeleid door een mentor een assistent krachten krijgen te weinig vakinhoudelijke baga mentor en een stagiaire ge mee ook is de afstand tot de praktijk te groot wat doen jullie met moedertas onderwijs toen ik vroeger onderwijzer was heb ik wel eens als we met de jongeren uitstapjes maken vragen tegen een leraar van de pa gezegd geef jij nou we ze er een verslagje van te maken daaraan zelf eens hier les een paar dagen dan weet je toch kunnen we al zien hoe ze met de taal omgaan we weer eens een beetje waar het over gaat de op analyseren de taalproblemen die ze hebben en be leidingen lopen achter bij de ontwikkelingen en kijken welke hulp ze nodig hebben de problemen van de praktijk echte goede all er zijn jongeren die amper kunnen schrijven die round leerkrachten vormen is er niet meer bij de slecht lezen vooral onder de buitenlandse jonge opleidingen laten aanstaande leerkrachten te wei ren komt dat voor nig het sensationele van het lesgeven ervaren het we werken hier op alle niveaus aan taal vanaf is nodig dat leerkrachten sociaal vaardiger wor het bijbrengen van de taalvaardigheden van de den beter leren omgaan met groepen met lasti onderste plank af tot en met het niveau waarop ge kinderen een leerkracht moet iemand zijn ze eigenlijk volgens hun leeftijd horen als hulp die veel leest en breder dan alleen over onderwijs middelen gebruiken we alle methodieken die hij moet wat hij zegt in groter verband kunnen voorhanden zijn plaatsen kinderen kunnen boeien kunnen prik de spreekvaardigheid is prima maar het heeft kelen weer nieuwsgierig kunnen maken veel wel eens weinig inhoud het is vaak holle taal leerkrachten zitten met een autoriteitsconflict we proberen ook hier aan te sluiten bij wat de ze durven geen autoriteit meer zijn want dat is jongeren zelf willen we beginnen daarom niet uit de mode tegenwoordig kinderen vragen juist met dictees het kan gebeuren dat de jongere zelf vaak een autoriteit dat is iemand die iets over zegt dat hij wel eens een boek wil lezen en daar kan brengen die structuur kan aanbrengen die een verhaal over wil schrijven naar aanleiding leiding kan geven daarvan kun je weer verder gaan met andere taal de kinderen bij ons zijn haast niet meer nieuws activiteiten soms geeft iemand aan dat hij juist gierig dat kan liggen aan de opvoeding aan het wel dictee wil onder het motto pak me maar schoolsysteem aan ons hele maatschappelijke goed aan en dat doen we dan dus als ze ne systeem je zet om zeven uur de televisie aan en derlands willen leren dan vragen we waarmee ze dan hoeft de nieuwsgierigheid niet meer geprik willen beginnen wat ze leuk vinden en daar be keld te worden dat wordt overgenomen door de ginnen we dan mee gelukkig heeft het vak ne beeldbuis derlands veel ingangen en er is altijd wel een in het is de belangrijkste opdracht voor de school gang te vinden die ze leuk vinden vanaf de kleuterschool om kinderen nieuwsgie rig te maken en ze vooral nieuwsgierig te houden krijgen jullie nooit de klacht van jongeren te ho ons onderwijs is inhoudelijk allemaal zo prachtig ren van waarom zou ik toch de school af moeten en logisch opgebouwd maar wel volgens de nor maken als ik toch geen baan krijg men van volwassenen en niet volgens de nieuws die klacht horen we wel maar we geloven niet gierigheid van de kinderen de leerstof staat te dat dat de reden is voor hun schooluitval de oor ver van de kinderen af erfelijkheidsleer is op zaak daarvan is breder wortelt in het hele sociale zich heel interessant maar is niet de beste start leven in onze toelatingsvoorwaarden stellen we om kinderen te interesseren voor biologie het 51 menselijk lichaam ligt als start zeker in de puber of pas later voor jongeren bij wie de keus niet teit veel dichter bij ze en houdt de nieuwsgierig lukt zoeken we naar oplossingen buiten ons insti heid gaande tuut je vroeg waar de jongeren naar toe gaan om misverstanden te voorkomen wil ik wel tot flink wat gaan naar de mavo ook naar de lts slot nog benadrukken dat er ook geweldige leer stromen ze door een paar gaan naar specifieke krachten zijn in amsterdam leerkrachten die beroepsopleidingen en streekscholen we hebben maar heel weinig schooluitval leveren dat zijn de ook een jongen die bezig is voor computerkunde leerkrachten die veel meer kindgericht denken en van tevoren als een groep start is er nog geen hun vak goed weten te verkopen die met ge peil op te trekken waar ze allemaal terecht zul dragsmoeilijkheden om kunnen gaan len komen dat blijkt pas later als we een tijd be zig zijn met de scholen waar onze jongeren naar ter afronding hebben we nog de volgende vra toe gaan proberen we een goede verstandhou gen levert jullie aanpak succes op en naar welke ding op te bouwen we praten als er problemen scholen stromen jullie kinderen door zijn we zouden graag intensievere contacten wil in 60 tot 70 procent van alle gevallen lukt het de len maar daar hebben we op dit moment nog te jongeren tot een keuze voor een school scholing weinig geld voor ik hoop dat dat op den duur zal of school werksituatie te brengen is onze e rv a verbeteren ring bij de overi ge 30 a 40 procent lukt dat niet de leraren waar ik tegenop keek vond ik ge woon een beetje eng in het begin ze praten in de docentenkamer over stoute en goede leerlingen natuurlijk niet altijd hoor ik vind nu alle docenten wel aardig maar het is nu allemaal toch anders ik zou niet durven om te praten over mezelf op zo n hoge school doe je dat toch niet vind ik angelique 52