Schrijfonderwijs in de Verenigde Staten. Review van didactische literatuur 1.

dees maas schrijfonderwijs i n de verenigde staten review van didactische literatuur 1 er wordt veel gepubliceerd over de didactiek van het taalonderwijs voor de gemiddelde docen t is he t onmogelijk o m alle vakliteratuur bij t e houden zeker als het buitenlandse publicaties betreft onlangs schafte de afdeling lite ratuurdidactiek va n d e katholieke universitei t nijmege n ee n flink aanta l amerikaanse werken aan in deze nieuwe rubriek biedt tsjip zijn lezers een overzicht van de inhoud ervan zodat u de relevantie van deze boeken voor uw vakgebied op voorhand kunt toetsen korte directe aankondigingen gee n diepgravende analyses da t zul t u begrijpen i n dez e eerst e afleverin g behandelen we vijf boeken met betrekking tot het sc injj bnderwijs mocht u dat no g vreem d lijke n i n on s tijdschrif t over literair e vorming i n d e angelsaksische landen is het heel gewoon om het schrijven en lezen van fictie in het verlengde van elkaar te leggen daarover heeft wam de moor in 1987 en 1988 verschillende stukken geschreven die verschenen zijn in levende talen aan de slag dus hoe leer je leerlingen schrijven in a short history of writing instruction onder redacti e va n jame s j murphy schetsen zeven auteurs de geschiedenis van het schrijfonderwijs va n het oude griekenland to t en met het amerika van de twintigst e eeuw ho e werden alfabet en de eerste beginselen van het schrijven door de eeuwen heen aangeleerd de historische invalshoek wordt weinig gekozen op didactisch gebied niet in d e laatste plaats omdat onderzoek ernaar bemoeilijkt word t door schaarse en indirecte bronnen dat de resultaten van dergelijk onderzoek echter de moeite waard zijn bewijst a short history of writing instruction een boeiend boek voo r ieder die met het elementaire onderwijs t e make n heeft hoe leer je nu leerlingen die het alfabet onder knie hebben vanuit hun eigen belevingswereld t e schrijven op die vraag geeft het boek personal fiction writing van meredith sue willis een antwoord de methode die zij introdu ceert heeft ze zowel bij kinderen als bij volwassenen gebruikt daarbij gaat ze uit van een lesduur van ongeveer 45 minuten de geinteresseerde lezer kan natuurlijk haar hele programma in de praktijk gaan brengen maar het boek biedt ook mogelijkheden genoe g o m er een les ui t te halen of o m gewoo n wat lesideeen op te doen willis gaat uit van de regel eerst eenvoudig dan complex zowel de methode als de lessen an sich zijn volgens dat principe opgebouwd leerlingen leren eerst plaatsen vervolgens mensen en later handelingen beschrijven dan vol gen oefeningen in het schrijven van mono en dialogen en ten slotte komt het creeren van struktuur aan bod in de lessen zel f begin t willis me t het voorlezen van fictie van kafka tot de new york daily news magazine o f een woordspelletje vervolgens discussieert de groep aan de hand hiervan as 90 maas review van didactische literatuur 1 long as the students seem interested dan schrijven de leerlingen een minuut of twinti g zelf d e le s word t beeindig d me t het voorleze n va n wer k va n verschillende leerlingen die al een afgerond geheel op papier hebben anderen nemen de opdracht mee naar huis willis formuleert zelf bij iedere les verschillende ideeen om de opdrachten te varieren en op de leeftijd e n achtergronden van de cursisten af t e stemmen ook geeft ze belangrijke aanwijzingen ten aanzien van het beoordelen van de epistels zowe l doo r de leerlingen zel f al s de docent het boek is ook al s handleiding voo r nederland s schrijfonderwijs goe d t e gebruiken het i s praktijkgericht bevat leuke ideeen en is niet alleen geschikt voor lezers die een strak programma als voorbeeld willen maar ook voor de lezers die wat aanvullingen voor hun eigen lessen zoeken hoe win je ze voor poezie ook over het leren schrijven gaat poetry starting from scratch van michael a carey carey gebruikt het lessenplan dat hij in dit boek beschrijft voo r studenten van alle leeftijden the job is not to get nice little poems out of people it s to get the process started op een heel persoonlijke manier doet carey verslag van zijn ervaringen hij gebruikt daarbij veel voorbeelden die laten zien hoe leerlingen de opdrachten verwerkten carey gaat uit van een lesprogramma dat enkele dagen achtereenvolgens in beslag neemt het leent zich echter ook voor een langere periode waarbij men een dag per week aan het schrijven van poezie besteedt carey gaat net als willis van eenvoudige opdrachten over tot de meer complexe poetry starting from scratch geeft voora l ee n aardig beeld va n de manier waarop carey leerlingen voor poezie weet te winnen en hen over drempels van verlegenheid heenhelpt ook daardoor kan de lezer met zijn oefeninge n waarschijnlijk goed in de eigen lessituatie uit de voeten de oefeningen zij n bovendien bi j uitstek geschikt voor het vreemdetalenonderwijs leerlinge n kunnen zich op een creatieve manier uiten in een vreemde taal zonder dat zij daarvoor over een zeer uitgebreid vocabulaire hoeven te beschikken portfolio of leesdossier wanneer de leerlingen inderdaad tot schrijven zijn gekomen kun je hun wer ken natuurlijk verzamele n in een speciale map in portfolios in the writing classroom doen tien docenten en onderzoekers verslag van hun ervaringen met de portfolio die vergelijkbaar is met een leesdossier studenten verzamelen daarin hun artikelen opstellen gedichten e n andere epistels voo r het va k schrijven dat in amerika een belangrijker plaats in het curriculum inneemt dan bij ons inhoudelijk biedt dit boek weinig nieuws het blijkt dat het ook in amerika heel wat overtuigingskracht vergt om het gebruik van portfolio s tot ee n serieuz e e n zinnig e bezighei d t e maken maar heeft d e docen t d e leerlingen eenmaal op een voor allen aanvaardbare manier aan het werk dan blijkt d e portfoli o i n belangrijk e mat e bi j t e drage n aa n he t reflexie f vermogen van de studenten in het boek komen veel vragen aan de orde die in nederland spelen rond het 91 maas review va n didactische literatuu r 1 leesdossier ho e kunne n w e ee n portfolio beoordelen ho e ko m i k al s docent te weten of he t gebruik ervan voor alle leerlingen werkt hoe ga ik om met leerlingen die absoluut geen eigen initiatief tonen toch doen dit soort dilemma s gee n afbreu k aa n he t enthousiasm e va n d e portfoliogebruikers zelf s d e docent die schrijft da t bij er absoluut niet aan wilde beginnen omdat hij al uitgeput was door het normale werk en op de introductie van de portfolio op zijn school slechts met diep zuchten reageerde werd gaandeweg overtuigd portfolios in the writing classroom kent kortom haar equivalenten in de ne derlandse didactische literatuur wie nieuwsgierig is naar de amerikaanse er varingen zal bij lezing vele momenten van herkenning ondergaan goed schrijven goed denken lezers die zich willen verdiepen in de positieve gevolgen va n schrijfonder wijs kunne n terech t bi j judith a langer e n arthur n applebee hu n namen zijn verbonden met het center for language studies in albany waar ook alan c purves werkt zi j schreve n how writing shapes thinking volgens hen is schrijven de manier om de denkkwaliteit va n de kinderen te verbeteren goed schrijven en nauwkeurig nadenken gaan hand in hand deze thes e onderbouwe n d e auteur s i n he t boe k me t verschillend e onderzoeken naar de wijze waarop schrijven het leerproces beinvloedt binnen het onderzoek werden docenten en leerlingen gevolgd het bleek dat onderwijs waarin naast lezen en studeren ook schrijven geintegreerd was meer vruchten afwierp e n verschillende vormen van schrijven die leerlingen dwinge n op verschillende aspecte n t e letten bleke n to t specifiek e vorme n va n informatieverwerking te leiden ook onderzochten de auteurs welke vormen van schrijfopdrachten domineren in het klaslokaal e n wat de effecten daarva n zijn en hoe kun je ten slotte vooruitgang i n analytisc h denken beoordelen de conclusi e da t schrijve n inderdaad het denken beinvloed i s nie t wereldschokkend maa r het i s we l aardig om te zien hoe zo n stelling door middel van onderzoek gestaafd kan worden murphy james j a short history of writing instruction californi a 1990 hermagoras press isbn 0961180064 willis meredith su e personal fiction writing new yor k 1984 teacher s writers collaborative isb n 0915924137 carey michae l a poetry starting fromthescratch lincoln 1989 foundatio n books isb n 093498817 x yancey kathlee n blak e portfolios in the writing classroom urban a 1992 national council of teachers of englis h isbn 0814136451 langer judith a applebee arthur n how writing shapes thinking urban a 1987 national council of teachers of english isbn 0814121802 92