Schrijven als aanzet tot lezen. Een verhaal opbouwen aan de hand van illustraties uit een boek.

schrijven als aanzet tot lezen een verhaal opbouwen aan de hand van illustraties uit een boek als je het geluk hebt om geregeld in de buurt van kinderen te vertoeven dan merk je dat kinderen veel consumptie boeken lezen knokboeken liefdesromannetjes in spe oppervlakkige toneelmatige gevalletjes de markt biedt deze boeken overvloedig aan wat zonde van de tijd en de energie op school moeten we kinderen op weg zetten om bij het voor zichzelf lezen een keuze te maken uit het rijke aanbod van kinderboeken vele goede kinderboeken zal men moeten brengen door erover te vertellen door er fragmen ten uit voor te lezen ik zocht in een poging tot variatie naar een andere vorm om de zesde klas warm te maken en kreeg het idee om het schrijven enkele stellessen te gebruiken als opwarmer tot het lezen van briefgeheim van jan terlouw aan de hand van de illustraties van het boek zou ik de kinderen een eigen verhaal laten opbouwen het gehele lesverloop werd uitgesmeerd over 3 lestijden van 50 min in een eerste lestijd vertel ik kort wat ik van plan ben de leerlingen weten dat ze uiteindelijk een verhaal zullen schrijven de lln zitten in groepjes van 4 elke groep krijgt de 13 illustraties fotocopies achtereenvolgens in de juiste volgorde te zien bij elke illustratie vertel ik kort over de personages die er op staan nu hebben de lln gedurende enkele minuten de tijd om op een kaartje vrij te associeren rond die prent zo komen de 13 illustra ties om beurt aan bod je hoort de lln hier zoemen som migen zagen al een verband waar de anderen het niet mee eens waren toch was een van de spelregels dat ze alles maar moesten opschrijven wat bij hen binnenkwam het gaat hier om een voorbereiding om het verzamelen van informatie bij dit associeren is het echt van belang om ruim baan te geven aan alle opwellende invallen zonder al direct een oordeel uit te spreken over de waarde ervan de lln waren erg geboeid en wilden meer weten dan ik vertelde zo zei desiree ongeduldig kom meester geef ons de volgende prent want het begint spannend te worden op het einde van deze eerste lestijd werden de illustra ties in de klas opgehangen daarrond brachten de verschil lende groepjes hun associatiekaartjes die zouden enkele dagen blijven hangen de bedoeling hierbij is om het verza melde materiaal te laten rijpen inspiratie en ingeving laten zich niet dwingen er moet een conceptie groeien vonk 1985 15de jg nr 5 17 van het geheel als die er al niet van bij de aanvang was ook al gebeurt er in deze fase blijkbaar niet veel toch is het goed om deze trap niet te verwaarlozen want het zou best wel eens kunnen dat het kind al dagdromend plots een inval krijgt of een verband ziet in een tweede lestijd 3 dagen later gaan de lln aan het schrijven ze maken nu hun verhaal briefgeheim vooraf vertel ik hen dat ze echt vrijuit mogen schrijven ze hoeven niet per se vast te hangen aan al die illustra ties je mag gerust andere en nieuwe elementen ter sprake brengen je mag er jouw boek van maken ook de groepe ringswijze wordt open gelaten 8 lln werken individueeel 8 lln 4 x 2 zoeken een partner en 4 lln zullen in groep een verhaal schrijven bij het schrijven grijpen ze geregeld terug naar de illustraties en naar de associa ties die gemaakt worden de meeste lln vliegen enthousiast aan de slag en schrijven honderduit enkele lln hebben het toch nog moeilijk om in gang te geraken op hun verzoek praat ik met nen nog even over die illustraties en zo geraken ook zij op pad wat opvalt en tegelijk heel veel plezier doet is dat sommigen anja en sandra moeite loos 5 bladen volpennen terwijl ze het anders toch zo lastig hebben om iets op papier te krijgen ik geef hen een pluim ze hebben er echt deugd aan op het einde van deze les zijn nog niet alle lln klaar ik zeg hen dat ik hun werk graag over 2 dagen zou hebben ze mogen er gerust in de klas aan verder werken op daarvoor geschikte momenten 18 in een derde lestijd is er kans tot confrontatie met de verschillende versies lln die willen komen hun verhaal voor de klas brengen na elke beurt is er spontaan applaus de twee lln katrijn en ann die het boek al gelezen hadden hebben in de vorige lestijden uiteraard aan andere opdrachten gewerkt ik had hen de taak gegeven om even tueel samen iets te schrijven over het boek de pointe mocht nog niet verteld worden ze moesten de anderen zin doen krijgen om het boek te lezen ze waren heel enthou siast over het boek trouwens katrijn zelf maakte mij warm om het boek te lezen toen ze op een morgen in de klas vertelde dat ze gisteravond zo n knap boek had gelezen ze hadden enkele spannende personages uit het boek gehaald en lazen die om beurt voor ook hadden ze een interview met jan terlouw over dit boek uitgeschreven en brachten dit nu voor de klas tot slot zeg ik hen dat briefgeheim vanaf nu in de klasbibliotheek zal zitten en dat ik hoop dat ze er erg veel plezier aan zullen bele ven direct wordt er gebekvecht om het boek in handen te krijgen katrijn en ann stellen hun boek ook ter be schikking bij het lezen correctie van de verschillende verhalen valt mij op dat kinderen tussen de illustraties originele verbanden leggen die helemaal niet in het boek staan maar toch wel best kunnen en goed gevonden zijn er zijn ook lln die los rond elke prent schrijven zonder dat er direct een logisch verband in hun verhaal te bespeuren viel sommigen slagen er in om een niet zo voor de hand liggende samenhang uit het echte verhaal in hun eigen tekst weer te geven vb verband tussen juf tijnman en meneer van pasen het is een en dezelfde persoon want op prent 12 zie je op het tafeltje precies een pruik liggen 19 ik koos di t boek omdat het gaat om kinderen van dezelfde leeftijd eveneens zesdeklassers ze kunnen er zich in herkennen de gevoelens van die kinderen krijgen serieuze aandacht in het boek vb wat er in hen omgaat als ouders ruzie maken terlouw schrijft een frisse originele en klare taal alle moeilijke woorden op een eenvoudige manier uitgelegd het is ook een boek dat je in een adem uitleest sommige kinderen hebben nogal wat last met het uitlezen van een boek wel dit is een boek waar je niet van kan afblijven zo zullen ook zij eens de vreugde mogen beleven om een boek helemaal uit te lezen op het einde van het schooljaar hebben inderdaad alle lln het boek gelezen het hoeft natuurlijk niet bij die 3 lestijden te blijven wat in mijn klas wel het geval was je kan vanuit zo n boek bijna eindeloos verder werken zomaar enkele ideeen als alle lln het boek gelezen heb ben kan er een recensie gemaakt worden misschien kunnen we die verslagjes opsturen naar jan terlouw wie weet laat hij wel iets van zich horen ook andere boeken van terlouw kunnen hier ter sprake gebracht worden er kan ook achteraf een gesprek volgen over de suggestiviteit van de illustraties vind je de illustraties dragend voor het verhaal zou je sommige weglaten zou je er andere bijmaken hier liggen dan weer kansen tot manuele expressie tot slot nog deze bedenking ik geloof dat voor deze lessen en trouwens voor alle andere sfeer in de klas van groot belang is marc mathyssen groene weg 42 2180 kalmthout bibliografie oldersma a lezen en muzische vorming brochurereeks nr 2 stichting lodewijk de raet verslagbrochure over de 5de jeugdweek te sint niklaas 1975 verlaeckt w teksten over creativiteit in schrijven antwerpen terlouw j briefgeheim geillustreerd door f van der veen rotter dam lemniscaat 1973 20