See it, say it. Werken met pictogrammen en andere tekens op beginnersniveau.

see it say it werken met pictogrammen en andere takers op beginnersniveau ann de schryver f a hallo b heel wat van min anderstalige studenten die zowat een maand op beginnersniveau nederlands leren zullen bij het zien van bovenstaande tekeningetjes zonder aarzelen volgend mini dialoogje produceren a dag meneer spreekt u neder ands het resultaat van lay zoekwerk zou min of meer b ja een beetje moeten lijken op korn binnen dit is mijn kamer doe je jas uit ga zittenl wil je een kopje koffier at ze dag zouden zeggen in mats indian dit inderdaad het geval is neem ik aan dat hallo en u in pleats van lir ligt u nog steeds een duidelijke link ziet tussen teke aan de 7 die signaleertdat het om een ningen en tekst en dat u tot nu toe zou kunnen formele situate gaat de rest van de dialoog kan u instemmen met mijn opvatting dat dergelijke vi na nog even toekijken waarschijnlijk wel vrij good suele representaties een aanvaardbare manier in overeenstemming brengen metdegeproduceer bieden om stukies dialoog van buiten to doen le de zinnen en misschien maakt u oak lets van ran probeert u dan zeker ook het volgende ipuz volgende tekeningetjes wanneer ik u vertel dat de zeltjel misschien maakte u er echter niets of fiats spreker een student is die bezoek ontvangt helemaal an gers van dan hoop ik nog meer dat u vendee least want dan behoort u tot diegenen order mijn collega sdie me sours lachend wagon wet ik nu eigenlijk onderwijs nederlands of een nieuwe mysterieuze teal of zelfs wiskunde en joist voor u schrijf ik dit artikel lk ben inderdaad heel stark overtuigd van het nut van dergelijke ale vial weergaven bij het aanleren van dialogen op beginnersniveau en ik hoop enkele vaak opdui kendebezwaren te kunnenweerleggen opdat meer lesgevers er gebruik van zouden maker dec 1989 19 de jaargang nummer 3 om de argumenten togen het gebruik van zo n de vorm van de grammaticale regel op geen enke gestileerde representaties eerlijkheidshalve zo le manier de inhoud ervan suggereert een verbale volledig mogelijk to laten zijn beef ik nog een regel verloopt immers in de tijd en kan daarom voorbeeldje met verbale gsignalen waarbij ook de geen signaalwaarde hebben wat men nodig lezers die nog niet protesteerden misschien toch heeft is een representatie waarvan de vorm zo afhaken informatie a en b doen boodschappen direct mogelijk ook de inhoud weergeeft dit houdt in dat grammaticale repels moeten herleid worden 4 rte p xx e h tot een soort u handelingstekens een soon uver keerstekens zodat bliksemsnelle toepassing mogelijk wordt bate e a 1983 idee ukortri 7 waar het hier om gaat is het verschil loser b v inversie betekent dat het werkwoord in de zin voor b suggestie ok nriendelijk het onderwerp komt to staan en heeft plaats als to4 een complement uit de zin vooraan geplaatstwordta de verbaal geformuleerde gram maticale regel u gelooft het of niet maar de regelmatige lesbe zoekers van nederlands voor beginners zullen enerzijds en de gekruiste pijltjes aof de halve over enkele maanden als volgt reageren bij het draai vanuit de pols die via de uitgestrekte duim en zien hiervan wijsvinger een plaatsomwisseling aangeeft het ihandelingsteken anderzijds wanneer een stu a hier is een goede winkel voor herenkle dent zegt morgen ik ga naar de zee is de pols ding draai in mijn klassen altijd heel wat efficienter zullen we even naar binnen gaan gebleken om een bliksemsnelle correctie aan to b ja laten we hier maar bens kiiken brengen dan de verbale uitleg lwerkwoord voor onderwerp de beweging duet immers een cogni tieve flits ontstaan die een directe stimulus is voor de taalproduktie dit betekent niet dat ik de verbale nadere informatie uitleg op geen enkel punt aan bod zoo laten ko men natuurlijk wel maar niet op het moment dat na de hier gegeven voorbeelden van het gebruik studenten min of meer spontaan zinnen produce van pictogrammen mediatoren visuals repro ren en vooral communicatief mien zijn sentatiess of welke naam u aan de gebruikte teke ningeties ook wil geven ga ik er even theoretisch wat ik uit het voorgaande wil haler in verband met op in zowat vijf jaar geleden werkten lut baton het gebruik van allerlei tekens om de studenten annik de geest en ik een artikel uit waarin we dialogen to doen inoefenen is dit visuele repro toelichting gaven bij het gebruik van imediatoren sentaties vormen een hulpmiddel om corrects om gram m aticale regels van een taal weer tegeven taal te produceren dat de link met taal directer is lk citeer daaruit bij een vrij concrete weergave b v spy wilt hoe komt het dat grammaticaregels die door de u een kopje koffie dan bij een semantische b v studenten begrepen worden of zelfs van buiten korts vooreverr of een nog abstracters vorm is gekend zijn toch niet toegepastworden bij actieve natuurlijk zonder meer duidelijk toth vind ik alle taalproductie de reden waarom een verbaal soorten weergaven verantwoord indien ze good geformuleerde grammaticale regel geen link biedt gebruik worden dit neemt niet weg dat ik liever met de realiteit van het spreken is dat hij niet als van imediatoren of isignalen spreek in het ver directs stimulus dienst kan doen om de inhoud volg van dit artikel dan van pictogrammen of van de regel to vatten most de student steeds i visuele representaties omdat het pure tekenele een omweg maken naar de verbale formulering ment wel sans op de achtergrond verdwijnt lk hij moet d us een soon metataal gebrui ken waarbij gebruik immers ook gewoon streepjes al dan niet 19 de jaargang nummer 3 dec 198 38 gelijk in aantal met de in te vullen woorden begin blijken trouwens vaak een heel schooljaar mee te letters van woorden synoniemen enz gaan en als officieer werkinstrument gebruikt te hoewel de term mediator oorspronkelijkgebruikt worden weer anderen blijken de mediatoren over ward omwille van de intermediaire rol tussen in to semen om zo zeggen ze thuis te kunnen oefe houd en toepassing van de grammaticale regel nen lijkt het me ook bij het aanleren en inoefenen van terwiji de studenten per 2 oefenen luister ik hies dialogen een geschikte term de visuals repre en daar sans doe werkpartners wisselen moedig sentatie dient als bemiddeling tussen de inhoud sterkere groepjes aan erbij te acteren of te helper van een zin en de verbale produktie en an in andere groepjes enz tenslotte sluiten de stu denten hun boeken weer en last ik ter controls ook minder sterke studenten de dialoog klassikaal pavan op basis van de mediatoren op het bord werkwijze de aansluitende face bestaat erin dat er door een wat doe ik nu precies met al die mediatoren lk groepje werkelijk geacteerd wordt met het gezicht breng ze per 5 a 10 regels van een dialoog aan op naar het bord toe en het nodige concrete materiaal het bord en last de studenten dan de dialogen uit voorhanden b v bij op bezoek een kopje een leveed nederlands inoefenen totdat ze zowat pote met klontjes enz sterkere studenten begin zonder haperen het geheel kunnen zeggen en nen dan ook automatisch te varidren nieuwe din eventueel bepaalde stukken zelfs kunnen produ gen in to lasses onvoorziene readies te pavan ceren zonder nog naar de mediatoren to kijken enz essentieel hierbij is dat de studenten hun boeken een eerste belangrijke toevoeging bij deze wer gesloten houden lk spool eerst zelf een aantal kwijze is natuurlijk dat zoals bij elke manier van keren een van de rollen last dan enkele malen 2 werken soepelheid in de aanpak nodig is bij middelmatige tot vrij sterke studenten oefenen moeilijke dialogen wordt er reeds per 5 a 10 repels terwijl er klassikaal geluisterd en zo nodig gehol even per twee geoefend nieuwe of lange woorden pen wordt dat herhaal ik tot er een afgerond geheel kunnen aanvankelijk boven de mediator geschre is afhankelijk van de dialoog 20 a 30 repels dan ven staan en dan weggeveegd worden eventueel en pas dan semen de studenten het boek met de per lettergreep bij lange dialogen kan de aanslui tekst en oefenen ze in groepjes van twee weer tends acteerfase als herhaling naar de volgende enkele malen waarbij ze naar de tekst kunnen les verschoven worden waarbij de mediatoren via kijken telkens ze problemen hebben fotokopies aan de studenten bezorgd worden zie voorbeeld in bijiage het voordeel van dit oefenstadium is dat de minder een tweede essentieel punt is dat ik de mediato vlugge studenten nu ook meer aan bod komen ze ren meestal slechts begin te gebruiken nadat de kunnen eerst gewoon hun rol lezen terwiji de aan te wren dialoog reeds aan bod gekomen en werkpartner eventueel wel op basis van de media besproken is hetzij via luisteroefeningen met luist toren werkt ook studenten die de bingen graag of fout uitspraken of into wien spatieteksten hetzij eens geschreven zien staan krijgen nu wat ze via inleidende vragen en gespeeldesituaties hetzij willen bovendien bevat het boek voor elke regel via ordeningsoefeningen of ook nog via mimeren van de dialoog een tekeningetie dat eventueel een terwijide dialoog door de recorder of door modes extra hulp kan zijn voor wie nog niet alles precies tudenten gegeven word wat ik u by het begin van begreep er zijn ook veal studenten die in plaats dit artikel vroeg ni van zonder veel context zinnen van de mediatoren op het bord in deze oefenfase to lantaseren op basis van mediatoren doe ik de tekeningen in het boek gebruiken als stimuli en nietzo vaak wanneer ik het toch doe let ik er extra de tekst bedekken de witte kaartjes die ik daartoe op de signalen zo doorzichtg mogelijk to makes uitdeel de eerste keer dat ik ze zo laat werken heel wat studenten blijken hetjuist erg leukte vinden dec 1989 19 de jaargang nummer 3 de correcte zin te radon en b v te zoeken of een wat de abstractiegraad betreft komt het er ten pijltje naar rechts zeker geen eenduidig signaal eerste natuurlijk op aan die zo laag mogelijk te dr gdaar of rear moet betekenen houden wat betekent dat de lesgever vooraf geschikte mediatoren moet zoeken dat heeft dan het is zo belangrijk te weten dat ik eerder zelden meteen als voordeel dat hiyzij ook moat nadenken enkel en alleen op basis van de signaler taalpro over de betekenis van ikleine woordjes zoals dukties verwacht omdat vaak het bezwaar geop maar in b v korn maar of loch in b v hebt perd wordt dat ik de studenten eigenlijk dubbel toch een balkon enz het zijn net die woordjes belast ze moeten niet aileen nederlands leren die de nuances van een taal uitmaken maar jam maar ook mijn mediatorensysteem ze zouden mer genoeg gaan heel wat taalmethodes er niet op twee keer zoveel moeten onthouden om de niet in en wordt er vaker niet dan wel aan het actieve altijd even logische links te leggen tussen een gebruik ervan door anderstaligen gewerkt voor tekening en een woordizin lk kom hierop nog terug maar in imperatiefzinnen gebruikte ik oorspron maar het is alleszins van fundamenteel belang te kelijk de verbale mediator l geen probleem dank weten dat als ik op basis van 11 de zin ga zittens zij de studenten die b v o k kom zeiden maakte last zeggen de studenten die zin gewoonlijk al ik er o k van eens gehoord gezien of uitgelegd gekregen heir ben of nog een voorbeeld vertrekkend van 4 een tweeds punt in verband met de abstractie een bedroefd gezicht zegt u natuurlijk niet auto graad is dat ik duidelijk wil stellen dat er under mijn matisch dat is jammer maar als u dat is jam studenten geen analfabeten zijn en dat ik niet wil mer al gehoord en event eel in voorbeeldsitua ontkennen dat bij die doelgroep het frequents ties herhaald hebt en als er in de dialoog inder gebruik van mediatoren w61 problemen zou kun daad iets jammer is dan wordt de mediator wel nen veroorzaken het is immers bekend dat in het duidelijk en is er geen dubbele belasting het gaat bijzonder voor daze groep vlugge schetsen of dus eerder om een geheugensteun bij de stay gestileerde tekeningen nogal ears onherkenbaar naar de actieve taalfase van zelf praten zijn omdat het besef dat met een plaatje naar iets hiermee is een eerste bezwaar al even ter sprake concreets verwezen wordt vaak ontbreekt gebracht en zo hoop ik toch gedeeltelijk weer legd maar er zijn er nog ik zet ze op een rijge en aansluitend bij het probleem van de abstractie geef ter iverdediging mijn opinie en ervaringen graad wil ik nog even terugkomen op de sdubbele ethij belasting die het mediatorensysteem zou beteke nen ook hier geldt natuurlijk eerst en vooral hoe concreter duidelijker het signaal hoe baler toth zal ik niet ontkennen dat er een leerproces aan bezwaren tegen het vastzit dat merkte ik ears loan ik er midden in het schooljaar een nieuwe student bijkreeg die stond frequent gebruik van aanvankelijk perplex over het felt dat de anderen mediatoren signaler b v behalve het hierboven aangehaaldeprobleem van een extra taalsysteem ligt het voor de hand dat u zal zeggen de graad van abstractievermogen en de culturele achtergrond nodig om de mediatoren correct te interpreteren is vrq grout eigenlijkclirect twee bezwaren a de abstractiegraad en b het o gebrek aan sinterculturele mediatoren 19 de jaargang nummer 3 dec 1989 tic 40 vrij moeiteloos omtoverden tot jammer maw hij ticum kunnen uitvoeren maar eigenlijk totaal niet heeft gears foto s bij zich dat het echter niet om waters waarover het nu allemaal gaat of aan de een moeizaam en extra belastend leerproces gaat lesjes die u vroeger zelf kon opdreunen terwijl u bleak dan weer uit het fait dat diezelfde student na zich misschien zelfs nu sums nog afvraagt wat enkele lessen enthousiast mee avertaalde van bepaalde zinnen betekenden lk zou integendeel mediator near dialoog lk heb de indruk dat het om zelfs durven beweren dat u bij de imediatorenme een bijna onbewust aannemen van bepaalde thode speller zal merken wanneer iemand jets gewoontes gaat zeker als de leerkracht de media eigenlijk niet begrijpt omdat de mediatoren meest toren ook nog zoveel mogelijk gebruikt bij het uit al slechts als geheugensteun dienen zal iemand leggen van een dialoog b v droevig gezicht trek die de zin niet begrijpt de mediatoren niet kunnen ken wanneer je zegt dat iets jammer is constant vertalenu allerlei mediator achtige gebaren makers enz een verder mogelijk bezwaar is afkomstig van de studenten en meer specifiek van de heel sterke dan iets meer over het gebrek aan ainterculturele studenten zij vinden wel eens dat ze zich vrij lang mediatoren een probleem dat gezien de dikwijls moeten houden aan de tekst zoals die in het boek heel brede varieteit aan nationaliteiten en sociale gegeven is hier moet de lesgever soepel optre culturele achtergronden in klassen nederlands voor den en of expliciet uitleggen dat het belangrijk is anderstaligen inderdaad moet worden vermeld eerst een aantal automatismen te creeren voor er daarbij het volgende als buitenlanders in onze gevarieerd wordt lk heb nog gears studenten gehad maatschappij willen functioneren betekent dat die echt boos warden dat ik aanvankelijk heel strikt eveneens het leren herkennen van allerlei picto ben bij wat ik verwacht op basis van de mediato grammen in openbare gebouwen van verkeers ren bovendien wordt dit probleem grotendeels borden e d het is dan ook mooi meegenomen dat opgevangen in de oefenfase per twee en bij het daar in de klas aan gewerkt wordt zeker voor acteren studenten uit culturen die veel minder met dergelijk voor zover ik uit eigen ervaring kan vaststellen visueel materiaal werken ook is het goed dat heb ik de belangrijkste argumenten lagers het eventuele misverstanden bij de interpretatie van systematisch gebruik van signalers besproken loch signalers b v een bepaalde mediator zou obsceen in zover die bezwaren van theoretische acrd zijn kunnen zijn in de arse cultuur en niet in de andere ik kan me natuurlijk nog een aantal praktische in de beschermde klasomgeving duidelijk worden moeilijkheden indenken er is een voor iedereen in plaats van in de kbuitenwerekr tenslotte kun goed zichtbaar bord nodig om met de aangegeven nen mediatoren voor het aanleren van dialogen in methodete kunnen werken en liefst is het bord ook gelijk welke taal gebruikt worden en in homogene niet te klein zodat er een samenhangend geheel groepen van nederlandstaligen die b v duits le op kan ook denkt u misschien maar ik kan hele ren valt het bezwaar van gebrek aan iintercultura maal niet tekenen i nu ik ook niet misschien hier liter hoe dan ook totaal weg een stukje ihistoriek door m lin vroeger werk rond wat nog kan geopperdworden is dat er studenten grammaticale mediatoren was ik reeds overtuigd kunnen zijn die juist doordat ze een vrij gedetail van het belang van pictogrammen en dergelijke leerde reeks mediatoren krijgen om ears enkele zin het uitgewerkte systeem zoals ik dat nu gebruik is te produceren de zin netjes opzeggen zonder in eigenlijk grotendeels zo gegroeid omdat ik de de verste verte het geheel te begrijpen natuurlijk tekeningen uit het leerboek op het bord wou aan is het in de eerste plaats aan de leerkracht om dat brengen zo kon ik er klassikaal mee werken en te merken zo niet direct dan loch in de controle kon ik beter controleren of iedereen echt mee was rende acteerfase vervolgens wil ik hieraan toe en de zin die bij het plaatje hoorde kon zeggen en voegen datditgevaar niet inherent is aan hetgebruik juist omdat ik niet kan tekenen ontstonden er stark van signalers om dialogen aan te leren dank maar vereenvoudigde tekeningetjes die nog succes aan studenten die feilloos een drill in het talenprac bleken te hebben ook en bovendien bleekvrij snel n dec 1989 19 de jaargang nummer 3 41 dat ik zo de structuur van de zin kon weergeven veal sp eller dan zij van buiten kan opzeggen op b v basis van de mediatoren bovendien een test als dat u niet lukt of als u na enkele lessen merkt dat u niets mean kan maken van mediatorenreeksen die u voor twee waken opstelde dan schort er watt indien u nog steeds niet gewonnen bent voor de mediatorenmethode wil ik er ook nog op wijzen dat ik er natuuriqk niet constant mee work ik doe ook normals dingen zoals schriftelijke oefenin gen theorie uitleggen drills enz nu ik echter heel wat mogelijke tegenkantingen kan alleen zijn nu moet hij weg en niet nu hij besproken heb wil ik ter afronding ook eens de moetweg toen de studenten de mediatoren vaak goede kanten expliciet maken ook als een grappig moment in het lesverloopbleken te zien of erg nieuwsgierig waren naar wat ik er nu weer zou van gemaakt hebben wend ikalleen maar aangemoedigd om steeds vender te zoeken en de positieve punten steeds moeilijker wordende dialogen loch in mediatoren to blijven omzetten toen ik gelukkig in de loop van het voorgaande heb ik reeds enkele nier omzette naar pfff avas het jolijt groot en voordelen van het werken met mediatoren ter aanvaardde ik natuurlijk dat de studenten het ge sprake gebracht het leren interpreteren van gesti luid van opluchting ook elke keen maakten soms leerde tekeningen zoals die in onze samenleving komen ze zelf met veel betere ideeen of of demon streert iemand even zijn haar tekenkunst lk be schouw dat niet als storende ogenblik k en maar tekst de image als ontspannende momenten die er in iedere les a1 dag meneer bergsma nodig zijn 82 ho meneer king dat is leuk hoe gaat het maar terug naar de praktische bezwaren u ziet met u misschien niet direct wanneer u die mediatoren op a3 goad dank u en met u het bard moet krijgen dat moet to een geknoei b4 uitstekend komtubinnen ditismijn carnet zijn als men dan intussen ook de tekst moet laten doet u uw jas uit gaatu zitten wilt u een kopje inoefenenin misschien nog verschillende kleuren koffie krijt moet gebruiken b v per rol in de dialoog en a5 ja grasp dan moet men zelf die dialoog vooraf nog van buiten 86 alstublieft meneer king kennen ook zeker wel het aanbrengen van de a7 dank u wel maar ik heet john zegt u maar mediatoren is geen probleem als u ze ergens john duidelijk op papier hebt staan handig is een aantal b8 graag 1k heat kees wil je sulker en melk repels te noteren terwip de studenten b v nog aan in je koffie john een schriftelijke oefening werken na dat stukje a9 een beep melk en veal sulker alsjeblieft dialoog een korte oefenfase per twee in te lassen b10 hier is de sulker maar waar is de melk waarvan u gebruik maakt om weer enkele repels all daar is de melk op het bond to zetten enz het noteren kan trou b12 0 fa alsjeblieft wens heel goad terwiji u een zin luidop zegt en ik a13 je woont kier fantastisch zeg woon je heb mijn boek daarbij open de studenten aan hier al lang vaarden dat zelfs al moeten zij hun boek gesloten 814 ja ik woon hier al drie jaar houden u zal merken dat u de dialoog trouwens 19 de jaargang nummer 3 dec 1989v 42 ncieeft i 474 kinti ice ed 3ciuip4oz4 l 9 14 00 avneei iiii 2 he itir 1 i him qtrufte i 3 1 4 ita 7 brawl i t a u a mc 8 01 kii f etainated s alft l lw iv 4 4 a hamiiiiimmowiiimmin 7 zt 12 0 14 j l 1 4 6 i ig444 6 4 ai axfir ai o 4 h f i al 3 dec 1989 19 de jaargang nummer 3 43 i ie ili heel vaak gebruikt worden de eventueel humoris boek of controleer zelf tische kant van de zaak het actief doen gebruiken verder krijgen de studenten oefening in het beluis van kleine woordjes natuurlijk geldt zoals overal teren en nazeggen van zinnen die ze nog niet dat niet gemotiveerde studenten ook met due geschreven hebben gezien hoewel bit mensen methods niet zullen werken en dat u van de stu met een geheugen voor geschreven materiaal denten niet kan verwachten dat ze willen deelne misschien benadeelt is het lets dat constant moot men aan de acteerfase als u dat zelf nooit doet gebeuren bij het beluisteren van taalmateriaal buiten de klas dit belet niet dat ik moeilijke woor het allerbelangrijkste voordeel vied ik echter dat den tijdens het inoefenen gerust even wil note deze werkwijze de mogelijkheid biedt om vrij lang r e n aan het van buiten leren van een dialoog to werken aan het credren van een aantal automatis misschien vindt u het nog steeds allemaal watgek men zonder dat het saai wordt lk heb nog geen toch hoop ik u met bit artikel een beetje in de rich andere manieren gevonden om dialogen zo sterk ting gebracht te hebben van een uitspraak die een tot de actieve taalkennis te doen behoren als deze student van me eens deed die hieroglyfen we lachen wel maar het functioneertr bijkomende punten zijn dan nog het inoefenen van synoniemen na enkele keren weten de studenten ann de schryver dat ze verondersteld worden een ander woord to geelhandlaan 15 zeggen als een woord in de signalenreeks tussen 2540 hove haakjes of aanhalingstekens staat en in de loop van het inoefenen kan u eventueel het ens woord door het andere vervangen of signalen aanpassen b v in plaats van dat prima uitlokt schrijtt u prima als u wilt dat uitstekend gebruikt wordt voor geweldig schrijft u lantastisch i voor welte noot rusten slaap wel enz ook idiomatische bingen deze titel komt van een door de addison kunnen goed weergegeven worden als ik opinie wesley publishing company in 1981 uitgege schrijf reageren de studenten met hoe vind je r ven fotoreeks en geeft eigennk heel kernachtig of vind je r het gebruik van pronomina kan het principe weer waarop het uitgebreid ge met kleuren good verduidelijkt worden in de bruik van mediatoren gebaseerd is mediatorenreeks voor hij neemt zijn jas zouden het mannetje voor hij en het halve boogje voor bibuografie zijn dezelfde kleur kunnen krijgen lets kan eaten lut de geest annik de schryver ann omcirkeld worden en als men een referentie wil aspecten van een pedagogische nederlandse haar dat woord tekent men de cirkel opnieuw b v grammatica voor anderstaligen in vlaanderen in de reeks voor lk woon in amsterdam lk woon 12 biz in werkblad voor nederlandse didac er al brie jaar trekt men cirkels rond orn in tiek jaargang 11 1983 nr 2 p 55 67 amsterdam en er waarbij er daarna wegge veegd wordt in b v hier zijn mijn nota s maar ze levend nederlands een curses nederlands zijn niet erg netjes rond de mediator voor mijn voor buitenlanders cambridge cambridge nota s en rond ze university press 1984 ook bieden de mediatoren de mogelijkheid een schrijfoefening into lassen die leuker blijkt dan het waage klassieke dictee vraag na het inoefenen een dialoog levend nederlands es 4 blad uitge bepaald stukje dialoog uit to schrijven eventueel deeld aan de studenten in groepjes en laat vergelijken met de tekst in het 19 de jaargang nummer 3 dec 1989villr