Spelling: anders en toch gewoon

spelling anders en toch gewoon hugo de jonghe er wordt nogal wat ova de spelling van mensen gekankerd dat kan terecht zijn als het b v om de slechte schrijfgewoontes gaat van wie het beroepshalve beter zouden moeten weten of doen het gekanker kan ook vreselijk onterecht zijn in het onderwijs b v als het gaat om leerlingen die men didacti sch in de steek gela ten heeft in dat laatste geval moet er op het spel li ngonderwijs zelf gekankerd wor den en dat wil ik eerst even doen om er dan niet meer op terug te komen pellingonderwijs is vaak ontzet spelen we zo weinig op vastgestelde noden tend saai alsof het niet mogelijk en behoeften in en willen we de spelling tel was om het op een ludieke en of kens weer systematisch onderwijzen motiverende manier te doen waarom ieren we de leerlingen niet om effi vaak houden we echt niet cient bronnen te gebruiken waarom genoeg rekening met de eigen aard van maken en gebruiken we schoolboeken kinderen door ze bijna moedwillig tegen de waarin de spelling helemaal los van de con haren in te strijken bovendien mikken we crete leerlingen behandeld wordt zodat ze bij voortduring ook wel helemaal op het ieder jaar opnieuw met een boek te maken verkeerde doel kennis van spellingregels hebben waarin de stof van het vorige jaar en niet op het goede zo correct mogelijk niet meer terug te vinden is waarom orga spellen zo krijgen de leerlingen lessen niseren we die eeuwig slechte lessen over waarin het niet om hun teksten gaat maar de leestekens de woordtekens de werk om regels en regeltjes met ais daar nog woordvervoeging enz met alle regels die tijd voor rest een tikje schoolse oefening er ook maar bij kunnen horen waarom nt we maken het spellen los van het schrijven nog erger hoe vaak doen we niet alsof toch is het anders mogelijk alles telkens helemaal opnieuw te beginnen een aantal stelregels was alsof er geen basisschool bestond waarin echt al wel wat i v m spelling gebeurd is waarom maken we zo weinig 1 spellingcorrectheid is een na te streven gebruik van wat de leerlingen al geleerd teksteigenschap die niet voor iedereen hebben waarom hechten we ook zo n en in alle omstandigheden even dwin overtrokken belang aan spellingfouten gend is ik moet ieren om teksten die ik wellicht omdat meer essentiele tekstaspec voor een ander schrijf goed te verzor ten aan onze greep ontsnappen hebben gen maar niet iedereen heeft in zijn we ook nog niet begrepen dat vergissingen leven dezelfde teksten te schrijven niet eigen zijn aan ieder leerproces waarom iedereen wordt journalist of leraar nme 20e jaargang nummer 5 juni 1991 nederlands een kattebelletje van een habitus te ontwikkelen en daar moet zo huisvrouw een krabbel voor jezelf zijn min mogelijk theorie bij komen kijken iets anders dan een rapport voor een zjn er regels nodig dan kan men die college van deskundigen beter op een blaadje geven op toepas sing komt het aan 2 spelling is maar een aspect van tek sten en is dan nog tamelijk perifeer 8 leerlingen moeten weten waar ze schrijven is onnoemelijk veel complexer oplossingen kunnen vinden en het dan het vermijden van spellingfouten nodige materiaal moet daarvoor vend ter beschikking staan spelling 3 het basisonderwijs slaagt er heel boekje spraakkunst eventueel een set behoorlijk in om kinderen te leren lezen stencils en schrijven dat daarbij nog wat fout kan gaan spreekt vanzelf begin maar 9 leraren nederlands moeten vertrouwen met zo n ongedifferentieerde massa kin hebben in de mogelijkheid van iedere deren en onderschat de moeilijkheid leerling om de spelling te leren beheer van spellen niet sen in de mate die voor hem haar van belang is 4 leraren nederlands zijn er om kinderen te helpen in de ontwikkeling van hun 10 bovendien moeten zij zelf de spelling taalvaardigheid niet om erover te kla achtergronden ingoed beheersen dat gen dat die taalvaardigheid nog gebre zij in staat zijn om hun spellingonderwijs ken vertoont ze moeten maar overwe ludiek te organiseren gen dat tandartsen ook niet klagen over de toestand van de gebitten van hun patienten een hoofdletterles 5 spellingonderwijs moet inhaken op de als voorbeeld concrete behoeften van de leerlingen leraressen en leraren nederlands moe ten die behoeften kennen door gewe lc liet me eerder uit tegen systematisch tensvolle analyse van wat de leerlingen spellingonderwijs dat moet ook wel als je schrijven schrijfopdrachten schriften van de concrete noden en behoeften van je agendas enz goede taalleraren orga leerlingen wilt vertrekken toch kan een les niseren boeiende taal activiteiten en over een enkel spellingonderwerp ook wel stellen zich daarbij observerend op eens zin hebben b v als je hebt vastge steld dat je leerlingen er systematisch last 6 wat voor de klas als geheel geen punt mee hebben dan organiseer je een spel is moet niet klassikaal behandeld wor lingles maar die richt je dan zo in dat je den mor klassikale behandeling komt echt je doel bereikt het probleem groten alleen datgene in aanmerking wat in het deels althans uit de wereld helpen niet schrijven van de meeste leerlingen nog weer maar wat stof aan de examenmate een probleem is de toevoegen 7 inductieve spellinglessen zijn tijdverlies stel dat de leerlingen van een eerste klas er inductie is aangewezen als het om in hun teksten blijk van geven problemen te inzicht niet als het om de ontwikkeling hebben met het schrijven van hoofdletters van een vaardigheid gaat in het geval je zou dan b v met het in dit artikel gepre van spelling gaat het erom een goede senteerde materiaal kunnen werken het is juni 1991 nummer 5 20e jaargang vit zo aangemaakt dat al het onderstaande samenwerking de leerlingen werken in mogelijk is paren een hoge oefenfrequentie degelijke motivatie door verrassing en directe terugkoppeling de leerlingen spanning doe ik het in de volgende taak komen zo gauw mogelijk te weten dat beter wat ze schreven goed was en wat ze eventueel nog verkeerd deden na een inleidend praatje meteen maar over versterkend effect door ruime herhaling het hoofdletterprobleem waar ze blijkbaar wat van belang is komt vaker terug nog wel eens mee zitten krijgen de leerlin gebruikmaking van niet te onderschat gen de bovenste helft van de volgende ten voorkennis transparant te zien 1 in de luchthaven zaventem datum 21 december 1985 de heer en mevrouw janssens mien naar new york gaan vertrekken vertrek 10 15 u ze hebben de lijd hij leest z n standaard zij een boekje overnoord amerika kerst en nieuwjaarsvakantie in de verenig de staten iets van de amerikaanse ambassade of van het reisbureau van de vtb mis schen in de luchthaven zaventem datum 21 december 1985 de heer en mevrouw jans sens zullen naar new york gaan vertrekken vertrek 10 15 u ze hebben de bjd hij leest z n standaard zij een boekje over noord amerika kerst en nieuwjaarsvakantie in ale verenigde staten lets van de amerikaanse ambassade of van het reisbureau van de vtb misschien het onderste gedeelte van de transparant heb maar riet te gauw de indruk dat je niets met het kopieerapparaat gevoeglijk wat uit te doen hebt terwijl de leerlingen aan het werk vergroot blijft voorlopig verborgen de ajn je hebt de handen vrij om te kijken hoe ze leerlingen schrijven het hoofdletterloze het doen je kunt luisteren naar het overleg in tekstje over nu met de nodige hoofdletters de sanenwerkende paartjes je kunt nu meer erin omdat ze telkens met z n tweeen te weten komen over de manier waarop ze samenzitten is het prima dat ze bij elkaar te tot oplossingen komen aver de manier waar rade gaan zijn alle paren klaar dan is er op ae fouten hebben gemaakt en waarop ze tijd om vragen te stellen leraar of lerares die al of niet verbeteren enz observatietijd is kom hier nog niet tussenbeide zorg er gouden tijd het duurt niet lang of je hebt maar voor dat de hele klas zoveel mogelijk door dat je als lerares of als leraar eigenlijk bij het bepraten betrokken wordt hou er eitijd te veel zelf gepraat hebt te veel zelf liever maar wat spanning in zo van toch oplossingen hebt aangedragen voor proble maar eens kijken of jullie er helemaal uit zult men waar de leetiingen zelf best achter kon komen lopen de leerlingen vast verwijs ze den komen ook ervaa je hoe prettig het is dan maar naar een beschikbaar hulpmid om in de klas met leuken aantrekkelijk mate del een spelling of nog beter een spraak riaal voor de dag te icomen dat je thuis ont kunstboek of desnoods de spellingsten wikkeld of in de lerarenbibliotheek opge cil die je voor hen hebt klaargemaakt zie spoord hebt en zo moeilijk is het ontwerpen het voorbeeld in bijlage 1 van goed materiaal niet juni 1991 nummer 5 20e jaargang v plezier om de leerlingen eens doen alsof ze het antwoord riet zo meteen weten zodat ze de leerlingen naar hun boek moeten verwijzen het duurt riet leraressen en leraren hebben recht op lang of de leerlingen komen ook wel achter arbeidsvreugde ze gaan mopperen als ze het geheim van de didactische onwetend geen resultaat bereken als de leerlingen heid riet meewillen als ze tegen eindeloze obstakels op moeten tornen ze beleven mijn ervaring met deze les is dat de leerlin arbeidsvreugde als het resultaat niet uitblijft gen er ffink de pas in motten en na het eer als ze zien hoe leerlingen steeds meer big ste stukje tekst gauw met het tweede ver ken te kunnen en te willen kunnen als ze der willen omdat ze zich sterk voelen hoe die leerlingen zich inzetten en aangesproken voelen werken ze in een hoe ze met hun medeleerlingen en onder prettige sfeer van samenwerking en een tik de leiding van hem of haar die de oefening je competitie tussen de verschillende paren opgezet heeft het ene obstakel na het ze laten ook zien dat ze tussen de paren andere te boven komen onderling informatie uitwisselen er ontwik kelt zich een didactische dynamiek waar we moeten maar niet twijfelen aan de goe door de klas het leren zelf duidelijk in de de wil van de leerlingen toch zeker nog hand neemt niet als ze pas twaalf a dertien jaar oud zijn worden ze later onhanteerbaar dan zal in uiteraard kan de oefening voortgezet wor veel gevallen de school zelf daar ook wel den zolang er nog wat bij te leren valt maar voor iets tussen gitten de leerlingen heb dan moet je als lerares leraar voldoende ben nu eenmaal hun aangeboren leerin materiaal achter de hand hebben transpa stinct ze leren heus wel wat ze leren willen ranten waarop het vervolg van de amerika of wat zij zelf als belangrijk ervaren een reis te lezen staat daar kijken de leerlingen herformulering van ten brinkes normale met enige spanning naar uit het geeft niet functbnaldeit het ongeluk is alleen maar dat het een wat fantastisch verhaal betreft dat we er telkens weer in blijken te slagen ook gekke kronkels zorgen voor wat aflei om van de school een schoolse instelling ding als toetje kregen de leerlingen het te maken maar goed ik zou niet meer vermakelijke en leerrijke ganzenspel mee mopperen naar huis waar in een van de oefentekstjes sprake van is een hoofdletteroefening in de plezier om de lerende leerling het kan vorm van een ouderwets ganzenspel zie maar dan moeten wij van ons belerende bijlage 3 toontje af dat we iets weten dat we vak kundig zijn dat we zelf naar school zijn geweest enz dat moeten we niet doen hugo de jonghe blijken door telkens weer voor een hele klas ten doom 6 uit te leggen hoe het moet we moeten het 1852 beigem integendeel demonstreren door de manier waarop wij het ieren van de kinderen orga niseren ook al staan we er op het eerste gezicht misschien zelfs ietwat onkundig bij mensen in het onderwijs hebben nu eenmaal dat dwaze gevoel dat ze zelf voor geen gat te vangen mogen zijn lk zou zeg gen laten leraressen en leraren maar eens wat onwetendheid spelen laten ze maar juni 1991 nummer 5 20e jaargang vp pri bijlagen bijlage 1 een didactische stencil hoofdletters hoofdletters hoofdletfers hoofdletters met een hoofdletter schrijf je de eerste letter van een nieuwe zin alle eigennamen voor en faminenamen kerkelijke feestdagen aardrijkskundige namen namen van gebouwen namen van instellingen namen van hemellichamen namen van partijen namen van talen namen van straten namen van schepen ale woorden die god aanduiden let op alles wat soortnaam is krijgt een kleine letter vraag een kun je van allemaal een voorbeeld vinden schrijf het naast de regel vraag twee kijk goed naar wat hieronder staat waar zijn dat uitzonderingen op zjn het allemaal uitzonderingen a s morgens staat jan altijd vroeg op b de antieke volkeren vereerden verschillende goden c de meneer van het kasteel rijdt met een oud fordje d ten opzichte van brussel ligt leuven in het oosten e bartholomeus en marjolein woonden in een eenvoudig boerenhuisje hoofdletters hoofdletters hoofdletters hoofdletters c 20e jaargang nummer 5 juni 1991 immerminen itytemennommim bijlage 2 meer mate ri aal 2 pieter en harsje janssens gaan mee op de transatlantische vlucht dwars over de atlanti sdieocean daarvoor moeten ze nog even landen in shannon ierland om de tijd te kor ten spelen ze het vermakelijke en leerrijke ganzenspel zolang ze nog in zaventem zijn pieter en hansje janssens gaan mee op de transatlantische vecht dwars over de atlanti sche oceaan daarvoor moeten ze nog even landen in shannon lerharrd om de tijd te korteen spelen ze het vermakelijke en leerrijke ganzenspel zolang ze nog in zavenfem din 3 dames en heren zegt een stem passagiers met bestemming new york worden verzoet ach naar exit 8 te begeven allerlei mensen zie je opstappen amerikanen aziaten de meesten japanners zwarten noordafrikanen en ook nogal wat landgenoten en mensen uit andere europese landen dames en heren zegt een stem passagiers met bestemming new york worden verzocht zich naar exit 8 te begeven allerlei mensen zie je opstappen amerikanen maten de meesten japanners zwarten noordafrikanen en ook nogal wat landgenoten en mensen uit andere europese landen 4 een dame trekt de aandacht hare koninklijke hoogheid prinses anastasia amalia van wit tenheuvel maar niemand weet dat ze reist incognito met een gezelschapsdame juf frouw amanda van bergstraten en twee knechts op het kaartje op haar koninklijke koffer stond het volgende adres mrs a x 5th avenue 1027 n y onopvallend dus zeer onop vallend een dame trekt de aandacht hare koninklijke hoogheid prinses anastasia amalia van wittenhewel maar niemand weet dat ze reist incognito met een gezeischapsdame juf frouw amanda van bergstraten en twee knechts op het kaartje op haar koninklijke koffer stond het volgende adres mrs a x 5th avenue 1027 n y onopvallend dus zeer onop vallend 5 exit 8 je loopt door de slurf en belandt in de ruime boeing die de dames en de heren maar ook harsje en gietex janssens naar het land van uncle sam zal vliegen de janssen sen krijgen hun plaats prinses anastasia zit incognito achter een gordijntje met juffrouw amanda en de knechts zitten achterin verborgen achter een engelse en een spaanse krant de new york herald tribune en ei pais er zijn twee hostesses aan boord exit 8 je loopt door de slurf en belandt in de ruime boeing die de dames en de heren maar ook hansje en pieter janssens naar het land van uncle sam zal wiegen de jans sensen krijgen hun plaats preses anastasia zit incognito achter een gordjnt e met juf frouw amanda en de knechts zitten achterin verborgen achter een engelse en een spaanse krant de new york herald tribune en ei pais er zip twee hostesses aan boord juni 1991 nummer 5 20e jaargang i s wat vellen we gebruiken er is minestronesoep twee lapjes orlortfgebraad met aardappel tjes en groente dat laatste een fijne macedoine een glaasje bourgogne gaat daar goed bij als dessert een ijsde niet van ola en niet van t ijsboerke ditmaal maar iets wat recht tit het zonnige it2di8 komt galati s eusebio zegt de kleurige verpakking recht tit bolog na leuk op het bestek staat altijd weer sabena doen ze dat bij de wm air franca of luf thansa ook zo en wie met alitalia reist krijgt die een belgische roomsoes ais dessert wat zullen we gebruiken er is minestronesoep twee lapjes aloflgabraad met aardappel tjes en groente dat laatste een fijne macedoine een daasje bourgogne gaat asdar goed bij at dessert een ijsje niet van ola en niet van t ijsboerke atmaal maar iels wat recht uit het zonnige hag komt gelafi s eusebio zegt de ideurige verpalddng recht uit bolbg na leuk op het bestek staat altijd weer sabena doerr ze dat by de klm air france of lufthansa ook m en wie met aljtalra reist krijgt die een belgische roomsoes als dessert 7 de heer k j van deuren gaat voor zaken naar amerika business class dus hij reist voor de n v pom lei die overal pompen en leidingen verkoopt hij woont in de lange parklaan nr 8 het grote witte herenhuis in houtwerf wd voor de maaltijd boven midden engeland en de ierse zee las hij de beursberichten van wall street na de maaltijd geniet hij van z n kopje mokka echte braziliaarue koffie en van een glaasje cognac gebotteld bil lean boulanger te cognac france kavel van deuren is een echte v i p de heer k j van deuren gaat voorzaken naar amerika business class dus hij reist voor de n v porn lei die overal pompen en leidegen verkoopt hij woont in de lange parklaan rr 8 het grote witte herenhuisij a houtwerf zuid voor de maaitijd boven middan enge land en de ierse zee las hij are beursberichten van wall street na de maaltijd geniet hij van z n kopje mokka echte braziliaanse koffie en van een glaasje cognac gebotteld bij jean boulanger te cognac france karel van deuren is een echte v i p tussedoor een boekenbeurs op maat scholen oudercomites en andere verenigingen kunnen samen met qavidsfonds infodak een boekenbeurs op maat opzetten davkisfonds infodok stelt daartoe een pakket uitge znchfeboeken fe beschkking zorgt roar publiciteitsmateriaal en staat de kandidaat organisatoren met raad en daad bij het boekenbeurspakket kan van 100 tot 650 titels omvatten je kunt het eeltnee samen stellen in functie van de bezoekers die je verwacht er is een ruime kenre uit prentenboe ken en boeken voor kleuters kinderboeken jeugdboeken boeken over kindercultuur onderwijs en lezen neratuur non fictie vdwassenen godsdienst en relde geschenkboe ken cda platen en cassettes volwasseneneducatie en allabetisarngswerk posters en wenskaarten in de speciale boekenbeurslvant wordt een aantal boeken uit het pakket voorgesteld naast boekbesprekingen bevat de krant ook artikels over het belang van boeken auteursinformatie interviews en een keuzelijst inlichtingen davidsforros infodok brabanvonnesfraat 95a 3000 leenren tel 016 22 87 44 20e jaargang nummer 5 juni 1991