Spelling: ziekenzorg en gezondheidsbeleid

spelling ziekenzorg en gezondheidsbeleid opdat ze de dagen van wijsheid zouden mogen doorbrengen in treurige geestdodendheid om een karig schijntje brood te verwerven in onwetendheid een klein deel te zien te denken dat dat alles is en het bewijs te noemen blind voor al de eenvoudige regels van het leven william blake jerusalem inleiding uit het leven g e g r e p e n l a a t s t kreeg een van m i j n k i n d e r e n 4de j a a r a s o een d i c t e e over i n t e r p u n c t i e ze maakte een h e e l goede beurt nagenoeg geen i n t e r p u n c t i e f o u t e n maar kreeg toch een erg l a a g c i j f e r de l e e r k r a c h t rekende n l b i j de c o r r e c t i e a l l e s p e l l i n g f o u t e n aan en dat werd pas a c h t e r a f meege deeld deze en g e l i j k a a r d i g e p r a k t i j k e n van l e e r k r a c h t e n nederlands en vaak ook andere een l e r a a r g e s c h i e d e n i s rekende 2 5 punt aan per s p e l l i n g f o u t i n z i j n t o e t s z i j n m i s s c h i e n wel goed bedoeld maar s o r t e r e n w e i n i g of geen e f f e c t ik ben z e l f s de mening toegedaan dat ze b i j de l e e r l i n g een e r g n e g a t i e v e houding t g o s p e l l i n g v e r o o r z a k e n s p e l l i n g w o r d t i s voor v e e l l e e r l i n g e n u i t e i n d e l i j k i e t s waarmee men j e op s c h o o l v o o r t d u r e n d t r a c h t t e s t r i k k e n en daar s l a a g t men t e l k e n s opnieuw i n n i e t zo m o e i l i j k trouwens dat s t r i k k e n van de l e e r l i n g de s p e l l i n g van het neder l a n d s i s b e h o o r l i j k complex en u i t de groene w o o r d e n l i j s t z i j n t i e n t a l l e n z o n i e t honderden v a l s t r i k k e n t e bloemlezen dat zou de l e e r l i n g wel eens t o t een verregaand d e f a i t i s m e kunnen brengen a l s h i j er toch n i e t i n s l a a g t b e h o o r l i j k te s p e l l e n waarom zou h i j er z i c h dan nog voor inspannen ik s l u i t me dan ook aan b i j de v a s t s t e l l i n g van w i l l i e van peer z o a l s het er thans u i t z i e t l i j k t het er s t e r k vonk 13de j g e x t r a nummer s p e l l i n g 30 op dat de o v e r g r o t e meerderheid der l e e r k r a c h t e n w e r k e l i j k begaan i s met de s p e l l i n g van hun l e e r l i n g e n maar dat z i j p a r a d o x a a l genoeg p r e c i e s datgene doen wat het b e r e i ken van dat d o e l i n de weg s t a a t er gaapt een k l o o f tussen wat de l e e r k r a c h t w i l en wat h i j i n f e i t e doet van p e e r 1982 5 in d i t a r t i k e l t r a c h t i k d i e p a r a d o x a l e houding van de l e e r k r a c h t t g o s p e l l i n g wat door t e l i c h t e n ik ga ervan u i t dat h e e l wat l e e r k r a c h t e n l i j d e n aan o r t h o g r a phospasmus o f t e s p e l l i n g k r a m p d w z een p a r a d o x a l e k r a m p a c h t i g e vaak o n b e g r i j p e l i j k e houding t g o s p e l l i n g d i e z e l f mede aan de b a s i s l i g t van het f a l e n d e s p e l l i n g o n d e r w i j s de s p e l l i n g r a m p 1 ik t r a c h t een h e e l v o o r l o p i ge diagnose t e s t e l l e n van deze c h r o n i s c h e aandoening en s c h e t s daartegenover het beeld van een gezonde p o s i t i e v e s p e l l i n g b e n a d e r i n g wat zo n p o s i t i e v e i n s t e l l i n g o p l e v e r t bij de i n t e r p r e t a t i e van s p e l l i n g f o u t e n i l l u s t r e e r i k met enkele v o o r b e e l d e n u i t de l a g e r e school tenslotte s t e l i k een h e e l c o n c r e t e nieuwe aanpak van de werkwoordsdi d a c t i e k voor een aanpak d i e v a n u i t zo n p o s i t i e v e i n s t e l l i n g gegroeid i s en binnen a f z i e n b a r e t i j d gebruiksklaar zal z i j n o r t h o g r a p h o s p a s m u s ofte spellingkramp e e n c h r o n i s c h e aandoening de houding van l e e r k r a c h t e n t g o s p e l l i n g s p e l l i n g l e r e n en s p e l l i n g f o u t e n i s b i j m i j n weten nog n o o i t g r o n d i g onder z o c h t het gaat h i e r nochtans om een u i t e r s t b e l a n g r i j k gegeven voor het o p z e t t e n van l e e r p r o c e s s e n opvattingen en waarde oordelen over s p e l l i n g maken d e e l u i t van iemands t a a i v i s i e en d i e t a a i v i s i e beinvloedt i n ruime mate het t a a l g e b r u i k en de t a a l l e e r p r o c e s s e n d i e deze persoon op gang b r e n g t ik noem deze houding s p e l l i n g k r a m p omdat ze o n d u i d e l i j k inconsequent v r e e m d s o o r t i g paradoxaal kortom k r a m p a c h t i g i s wat houdt deze aandoening i n en waardoor wordt ze v e r o o r zaakt en i n stand gehouden ik w i l h i e r even naar o p k l a r i n g d e l v e n z i j het eerder s p e c u l a t i e f a heel wat l e e r k r a c h t e n hebben t i j d e n s hun o p l e i d i n g t e maken gehad met l e e r k r a c h t e n o p l e i d e r s die spelling k r a m p l i j d e r s waren vaak waren 1 of 2 s p e l l i n g f o u t e n voldoende om een k a n d i d a a t t e r p l e k k e t e l a t e n stoppen de l e t h a l e d o s i s maar ook de minder e x t r a v a g a n t e p r a k t i j k van e x t r a m o e i l i j k e d i c t e e s de a r c h i v a r i s s e n en de n o t a r i s s e n d i e a l l e n nog s t a a r t s e n s c h r i j v e n i n hun n o t u l e n reden i n een landauer van s gravenhage naar o i r s c h o t bezorgde de t o e k o m s t i g e l e e r k r a c h t een kramptoestand met b l i j v e n d e gevolgen de l e e r k r a c h t herhaalt s l e c h t s wat hem i s voorgedaan van peer 1982 5 2 31 wie er dan i n slaagde deze a f v a l l i n g s k o e r s t e o v e r l e v e n had p r e c i e s z i j n of haar diploma t e danken aan s p e l l i n g v a a r d i g h e i d d w z de v a a r d i g h e i d om m o e i l i j k e d i c t e e s te maken i n een bedreigende s f e e r waartoe u i t e r a a r d een d o s i s geluk behoort voor deze mensen betekent een meer t o l e r a n t e houding tegenover s p e l l i n g en s p e l l i n g f o u ten a l s het ware een miskenning van hun diploma en de haast bovenmenselijke inspanningen d i e z i j daarvoor l e v e r d e n op het gebied van de s p e l l i n g de p r a k t i j k van t e m o e i l i j k e d i c t e e s h e e f t m i ook te maken met een i n g e w i k k e l d p s y c h o l o g i s c h proces van z e l f b e v e s t i g i n g de l e e r k r a c h t e i s t van de l e e r l i n g een niveau van s p e l l i n g v a a r d i g h e i d dat voor de l e e r l i n g zo goed a l s n i e t h a a l b a a r i s minstens g e l i j k aan het n i v e a u van de l e e r k r a c h t de l e e r l i n g p r e s t e e r t dan ook voortdurend beneden d i e maat en dat toont t e l k e n s opnieuw aan hoe knap de l e e r k r a c h t wel i s op het v l a k van s p e l l i n g 3 in de o p v a t t i n g van s p e l l i n g k r a m p l i j d e r s z i j n s p e l l i n g f o u t e n a b s o l u u t n i e t g e o o r l o o f d de l e e r l i n g d i e zo n f o u t maakt begaat een zware o v e r t r e d i n g de l e e r k r a c h t d i e zo n f o u t t o o n t of l a a t s t a a n of t o e l a a t i s een g e v a a r l i j k s u j e t z i j i s m i s s c h i e n immuun voor o r t h o g r a phospasmus e i g e n a a r d i g genoeg i s de l e e r k r a c h t d i e leerlingen t o t het s c h r i j v e n van f o u t e n brengt door het geven van e x t r a m o e i l i j k e d i c t e e s i n geen e n k e l o p z i c h t l a a k b a a r dat i s toch v r i j merkwaardig er s c h u i l t i e t s p u r i t e i n s c a l v i n i s t i s c h i n deze a f k e e r van f o u t e n en t e g e l i j k i e t s j a n s e n i s t i s c h o f m a n i c h e i s t i s c h i n de manier waarop we l e e r l i n g e n er toch v o o r t durend weer i n l a t e n lopen v e l e n z i j n geroepen maar weinigen u i t v e r k o r e n in f e i t e verwacht de l e e r k r a c h t van de l e e r l i n g dat h i j de s p e l l i n g beheerst van peer 1982 h e e f t d u i d e l i j k gemaakt hoe deze o n r e a l i t i s c h e o p v a t t i n g b e r u s t op een c i r c u l a i r e redenering een l e e r k r a c h t d i e deze v e r w a c h t i n g koestert i s i n f e i t e geen l e e r k r a c h t z i j miskent p r e c i e s het permanen te proces van veranderen dat l e r e n i s z i j kan dan ook geen echt pedagogisch didactisch standpunt innemen z i j l a a t e n k e l de l e e r l i n g f o u t e n maken en s t e l t ze v a s t maar p r e c i e s op het o g e n b l i k dat z i j a l s l e e r k r a c h t aan de l e r e n d e s t a p g e w i j s en r e k e n i n g houdend met de l e r e n d e a l l e r l e i dingen k e n n i s i n h o u d e n en v a a r d i g h e d e n moet gaan a a n l e r e n zodat de l e r e n d e bij leert p r e c i e s dan l a a t z i j v e r s t e k gaan zo n l e e r k r a c h t be p e r k t z i c h i n f e i t e t o t de r o l van c o r r e c t o r d i t negeren van het l e e r a s p e c t van s p e l l i n g i s g r o n d i g f o u t het i s a l s o f j e j e zoon of dochter w i l l a t e n auto r i j d e n maar b i j e l k e poging e i s t dat a l l e s gesmeerd loopt o f w e l l e e r t j e zoon dochter het n o o i t o f w e l van iemand a n d e r s deze miskenning van het l e r e n houdt tevens een fundamen t e l e miskenning i n van de l e r e n d e a l s persoon d i e v o o r t durend v e r a n d e r t en o n t w i k k e l t m i v o e l e n z e l f s jonge l e e r l i n g e n d i t s t e r k aan f en zo komen we t e r e c h t b i j wat i k reeds i n v o r i g e a r t i k e l s aanhaalde z i e b i b l i o g r a f i e een t h e o r i e over s p e l l e n en l e r e n s p e l l e n i s nog l a n g n i e t voorhanden van r i j n s o e v e r 1980 147 wel een o p m e r k e l i j k e v a s t s t e l l i n g a l s j e weet dat er t o c h a l meer dan 150 j a a r s p e l l i n g o n d e r w i j s b e s t a a t waarvan b i j n a de h e l f t onder het s t e l s e l van de l e e r p l i c h t de l e e r k r a c h t w i l dus wel i n g r i j p e n z i j i s i n d e r d a a d begaan met de s p e l l i n g van de l e e r l i n g e n maar z i j b e s c h i k t n i e t over de ade quate middelen om dat op een efficiente manier te doen v a n z e l f s p r e k e n d houden l e e r k r a c h t e n en andere mensen er wel bepaalde o p v a t t i n g e n op na over s p e l l i n g l e r e n d i c t e e s t k o f s c h i p e d maar d i e b e r u s t e n op t r a d i t i e en behoren eerder t o t de volkslinguistiek het zou de moeite waard z i j n s c h o o l b o e k e n s p e l l i n g b o e k j e s enz eens te onderzoeken om na te gaan welke t h e o r i e over s p e l l i n g l e r e n de s a m e n s t e l l e r s ervan i n hun a c h t e r h o o f d hadden 5 maar ook onderzoek over de h e l e l i j n s p e l l i n g a a n p a k a n a l y s e van f o u t e n g e b r u i k t e l e e r m i d d e l e n omstandighe den r e s u l t a t e n i s d r i n g e n d n o d i g p r e c i e s om aan e r n s t i g e t h e o r i e v o r m i n g te doen we kunnen u i t het voorgaande b e s l u i t e n dat o r t h o g r a p h o s p a s mus een h e e l complexe aandoening i s zodat de t h e r a p i e ervan eveneens erg i n g e w i k k e l d z a l z i j n t e n z i j iemand zo g e n i a a l zou z i j n om het s i m i l l i m u m te v i n d e n v o l g e n s de l e e r van hahnemann in de p r a k t i j k gaat z i j dan vaak nog gepaard met een andere aandoening n l misoneismus d w z t e g e n z i n tegen nieuwe d e n k b e e l d e n p i n k h o f 1963 als er a l een afdoende g e n e e s w i j z e voor s p e l l i n g k r a m p zou z i j n maakt p r e c i e s deze bijkomende aandoening het gene z i n g s p r o c e s erg p r o b l e m a t i s c h een wonderbaarlijke g e n e z i n g u i t de b e s c h r i j v i n g van de z i e k t e v e r s c h i j n s e l e n van o r t h o graphospasmus l a a t z i c h g e m a k k e l i j k het gedrag afleiden dat kenmerkend i s voor een gezonde c q genezen patient ik som h i e r e n k e l e punten op zonder er d i e p e r op i n te gaan 6 a de l e e r k r a c h t weet dat l e r e n t i j d v e r g t b z i j weet dat z i j n i e t weet hoe l e e r l i n g e n u leren spellen 33 c z i j weet dat de nederlandse s p e l l i n g zo ingewikkeld i s dat men zonder behulp van een woordenboek n i e t goed kan s p e l l e n d z i j weet dat s p e l l i n g v a a r d i g h e i d een onderdeel i s van schrijfvaardigheid e z i j aanvaardt s p e l l i n g f o u t e n a l s een onvermijdelijke stap i n het l e e r p r o c e s en behandelt ze ook a l s dusdanig f z i j h e r i n n e r t z i c h l e v e n d i g haar eigen moeilijkheden b i j het s p e l l i n g l e r e n bv door de muren van haar werkka mer te v e r s i e r e n met o p s t e l l e t j e s en d i c t e e s u i t haar l a g e r e en m i d d e l b a r e s c h o o l t i j d g z i j weet dat z i j z e l f nog f o u t e n maakt en dat ook z i j nog kan b i j l e r e n z i j houdt dat n i e t verborgen voor haar l e e r l i n g e n h het s p e l l i n g g e d r a g van de l e e r k r a c h t i s r e v e r s i b e l l e e r l i n g e n mogen haar ook g e r e g e l d op de proef s t e l l e n met a l l e r l e i s p e l l i n g s p i t s v o n d i g h e d e n i enz slechts vanuit zo n positieve instelling tgo spelling en s p e l l i n g l e r e n i s m i een z i n n i g e f f i c i e n t en normaal functioneel spellingonderwijs mogelijk hoe dat er kan u i t z i e n h e e f t n i e l e n 1979 reeds u i t g e s c h r e v e n de l e e r l i n g spelt goed i n z i j n eigen s c h r i j f p r o d u k t e n waarbij h i j over voldoende t i j d b e s c h i k t en de nodige h u l p m i d d e l e n e f f i c i e n t gebruikt eerst g o e d kijken dan pas aanstrepen s p e l l i n g f o u t e n moeten n i e t worden v e r d o e z e l d of weggemoffeld dat i s e v i d e n t maar hoe moet je dan anders p o s i t i e v e r gaan a a n k i j k e n tegen s p e l l i n g f o u t e n ik i l l u s t r e e r dat even met enkele v o o r b e e l d e n u i t de l a g e r e s c h o o l het gaat om f o u t e n tegen v a s t e woordbeelden van l e e r l i n g e n uit het 2de l e e r j a a r de f o u t i e v e s p e l l i n g e n worden i n h o o f d l e t t e r s weergegeven a een l e e r l i n g s c h r i j f t gsmot i p v g e s l o t e n i n de z i n s wending met g e s l o t e n mond een e e r s t e r e a c t i e i s w a a r s c h i j n l i j k dat t r e k t er helemaal n i e t op waar h a a l t i e z o i e t s en toch w i l l e n we d i t eens wat van naderbij bekijken g s t a a t voor de k l a n k g d i e reeds een d o f f e e inhoudt g betekent i n f e i t e ge s is juist m i s d u i d e l i j k f o u t maar de l e e r l i n g s c h r i j f t geen k of f maar wel een m d w z een verwante m e d e k l i n k e r b e i d e z i j n l i q u i d a e hoe de f o u t p r e c i e s o n t s t a a n i s kunnen we n i e t meer a c h t e r h a l e n hoort de l e e r l i n g minder goed heeft de o n d e r w i j z e r minder d u i d e l i j k gesproken of v e r w i s s e l t de l e e r l i n g de grafemen m en l 34 o wordt g e b r u i k t voor a a n d u i d i n g van een h e l d e r e k l i n ker i n open l e t t e r g r e e p wat h i e r het g e v a l i s en i s dus j u i s t t h i e r g e l d t d e z e l f d e opmerking a l s b i j de g de d o f f e e z i t i n de t dus s t a a t er t e de e i n d n wordt i n het nederlands n i e t u i t g e s p r o k e n dat i s m i s s c h i e n ook n i e t gebeurd b i j het d i c t e r e n o f w e l i s ze geheel of g e d e e l t e l i j k o p g e s l o r p t i n de lm van mond wat i s dan de c o n c l u s i e deze jonge l e e r l i n g h e e f t b i j het s p e l l e n van d i t woord h e e l wat o p e r a t i e s prima uitgevoerd z i j n a u d i t i e v e a n a l y s e i s op de m 1 na j u i s t de fonemen s t a a n i n de j u i s t e v o l g o r d e de fonemen z i j n a f z o n d e r l i j k c o r r e c t waargenomen en door de adequate grafemen weergegeven behouding 1 m b i j die foneemrepresentatie gelden echter allerlei r e g e l s bv de d o f f e lel s c h r i j f j e vaak met een e deze r e g e l kent deze l e e r l i n g d u i d e l i j k n i e t ook de a f s p r a a k dat we h i e r een e i n d n s c h r i j v e n d i e n i e t wordt u i t g e s p r o k e n kent de l e e r l i n g nog niet wie zou nu nog durven beweren dat de s p e l l i n g gsmot van deze l e e r l i n g waardeloos i s n a t u u r l i j k w i j k t ze b e h o o r l i j k af van wat w i j overeengekomen z i j n a l s c o r r e c t te beschouwen maar dat eindgedrag kan d i t k i n d nog n i e t v e r t o n e n de j u i s t f o u t d i c h o t o m i e i s m a w ook i n de s p e l l i n g d i d a c t i e k o n b r u i k b a a r deze p o s i t i e v e benadering kan m i j dus h e e l wat l e r e n over hoe l e e r l i n g e n l e r e n s p e l l e n fouten worden z e l f s i n hoge mate v o o r s p e l b a a r ook daarvan een v o o r b e e l d wat kan er z o a l misgaan met t a f e l tl v e r w a r r i n g met d omkering van het teken t a zowel a a l s aa z i j n te verwachten f h i e r ook m o g e l i j k e v e r d u b b e l i n g f f f daar naast ook m o g e l i j k e v e r w a r r i n g met v el z a l m o g e l i j k weggelaten worden il w e i n i g v e r w a r r i n g m o g e l i j k welke f o u t i e v e s p e l l i n g e n werden inderdaad geschreven taafel taffel tavel tafl taafl de lezer kan zelf de a n a l y s e maken aan de hand van het v o r i g e v o o r b e e l d o p m e r k e l i j k i s de o n z e k e r h e i d i v m enkele of dubbele klinker medeklinker in open gesloten lettergrepen n i e t zo eenvoudig i s dat het woord s l u r p l e v e r d e nogal wat m o e i l i j k h e d e n op b l i j k b a a r i s de c o m b i n a t i e van dubbele medeklinker v o o r 35 aan en a c h t e r a a n erg m o e i l i j k ik geef gewoon enkele a f w i j k e n d e s p e l l i n g e n sloerp d i a l e c t k l a n k slrep h i e r z i t m o g e l i j k de u i n de u i t s p r a a k van de 1 zodat de l e e r l i n g e n de s v a r a b h a k t i v o c a a l i n v o e g t tussen r en p slurk slup r d e l e t i e a c h t e r a a n a l s v o o r l a a t s t e k l a n k komt v e e l v o o r surlf h i e r d u i d e l i j k problemen met a u d i t i e v e a n a l y s e in het s p e l l i n g o n d e r w i j s moeten d e r g e l i j k e vormen g r o n d i g worden g e a n a l y s e e r d e v e n t u e e l ook met de l e e r l i n g zelf besproken lees eens wat j e geschreven hebt waarom kan je dat n i e t wat heb j e p r e c i e s geschreven en waarom hoe een u i t v o e r i g schema voor f o u t e n a n a l y s e i s te vinden i n nijmeegse werkgroep 1978 470 474 de w e r k w o o r d s v o r m e n wat w e t e n we ervan de werkwoordsvormen b l i j v e n een s t r u i k e l b l o k en een zeer been i n het s p e l l i n g o n d e r w i j s dat h e e f t e n e r z i j d s te maken met het systeem z e l f maar daarnaast s p e e l t ook de gevreesde orthographospasmus h i e r een belangrijke r o l zo t r a c h t men jonge k i n d e r e n een r e g e l s y s t e e m aan te l e r e n op een o g e n b l i k dat ze er n i e t r i j p voor z i j n wat dan v e e l meer n e g a t i e v e dan p o s i t i e v e gevolgen h e e f t d a a r b i j neemt men aan dat de werkwoorden een n i e t g e r i n g a a n t a l f o u t e n o p l e v e r e n i n de s p e l l i n g van l e e r l i n g e n van peer 1982 3 m i j n s l e c h t k a r a k t e r brengt m i j e r t o e d e r g e l i j k e u i t s p r a k e n i n t w i j f e l te t r e k k e n komen d i e f o u t e n p r o c e n t u e e l g e z i e n inderdaad vaak voor of denken w i j dat omdat we v o o r a l d i e f o u t e n aanstrepen ik t e l d e even de v r i j e o p s t e l l e n na van een 6de l e e r j a a r 21 m e i s j e s z o e r s e l op 4 180 woorden waarvan 672 pv s komen s l e c h t s 136 f o u t e n voor waarvan 18 werkwoordsvormen 14 pv s en 4 v o l t o o i d e d e e l woorden het aandeel van de f o u t i e v e werkwoordsvormen i s m a v 13 25 zo n beperkte s t e e k p r o e f mag je n a t u u r l i j k n i e t veralgemenen maar i k hou er voor mezelf toch aan over dat dat n i e t g e r i n g e a a n t a l wel eens beduidend g e r i n g e r zou kunnen z i j n dat brengt m i j op i e t s anders hoe s t a a t het met de f r e q u e n t i e van de werkwoordvormen i n het nederlands hoe groot i s het percentage werkwoordvormen i n het nederlands daarvoor t e l d e i k een 4 t a l t e k s t e n van u i t e e n l o p e n d e aard t e k s t 1 i s een o p s t e l u i t een 6de j a a r a s o t e k s t 2 i s een e e r s t e v e r s i e van het a r t i k e l van r roger i n d i t z e l f d e vonknummer t e k s t 3 i s het e e r s t e hoofdstuk u i t zazapina i n de zoo l i v a w i l l e m s en t e k s t 4 het e e r s t e hoofdstuk u i t heb j i j het b u s k r u i t soms uitgevonden d o l f verroen 36 van e l k e t e k s t vermeld i k het t o t a l e a a n t a l wooraen het a a n t a l werkwoordsvormen d a a r b i n n e n het a a n t a l n i e t k l a n k z u i v e r e vormen 7 d a a r b i n n e n het a a n t a l vormen met dd of t t en d t dat g e e f t volgende t a b e l t u s s e n h a a k j e s s t a a n de p e r c e n t a g e s de p i j l e n daaronder v e r w i j z e n naar het g e h e e l n n ww nnkz dd tt dt t l 546 104 19 05 4 3 85 0 73 1 t 2 2 800 534 19 07 72 13 48 2 57 1 17 t 3 1 660 284 17 11 41 14 44 2 47 2 2 t 4 1 065 263 24 69 43 16 35 4 04 3 1 t o t a a l 6 071 1 185 19 52 160 13 50 2 64 6 21 het a a n d e e l n i e t k l a n k z u i v e r e vormen i s dus n i e t zo b i j z o n der groot h e e l wat v o l t o o i d e deelwoorden z i t t e n d a a r b i j ook het e r g k l e i n e a a n t a l dt vormen i s o p v a l l e n d daarbij gaat het dan bv i n t e k s t 2 om wordt 6 x v i n d t 4 x g e l d t 3 x en houdt 2 x de w e r k w o o r d s v o r m e n het e i n d e van e e n tragedie 0p het p e d a g o g i s c h centrum van de stad antwerpen hebben e n k e l e mensen z i c h eveneens beziggehouden met d e r g e l i j k e t e l l i n g e n z i j telden l i e f s t 15 798 werkwoordsvormen na i n o p s t e l l e n van l e e r l i n g e n ook z i j kwamen t o t de b e v i n d i n g dat het a a n d e e l van de reele c o n c u r r e n t e n d w z vormen die i n twee v e r s c h i l l e n d e s p e l l i n g e n voorkomen bv gebeurt en gebeurd e r g k l e i n i s een b e p e r k t e c o n t r o l e aan de hand van de f r equent i e l i j st van werkwoorden van u i t den bogaert i n spellingwijzer praxis 14 b e v e s t i g d e d i t vandaar het i d e e om de s p e l l i n g van werkwoorden a l s v o l g t aan t e pakken vonk k r i j g t de primeur van d i t n i e u w s het o v e r g r o t e d e e l van de werkwoordsvormen bestaat u i t v a s t e woordbeelden d i e worden samengebracht i n een a l f a b e t i s c h g e r a n g s c h i k t e w o o r d e n l i j s t h i e r b i j wordt gedacht aan een 1 500 werkwoorden wat zeker voor de l a g e r e s c h o o l meer dan voldoende i s bij de reele c o n c u r r e n t e n bv gebeurt gebeurd wordt verwezen naar een tweede l i j s t waar de l e e r l i n g v i a e n k e l e eenvoudige denkstappen m o g e l i j k een beperkt algoritme de passende vorm k i e s t met deze k l e i n e w e r k w o o r d e n l i j s t kan de l e e r l i n g z e l f a l z i j n werkwoordsvormen j u i s t s c h r i j ven in de derde graad van de l a g e r e s c h o o l kan dan een meer s y s t e m a t i s c h e b e h a n d e l i n g van het werkwoordssysteem volgen 37 deze uitdagende idee z a l binnen a f z i e n b a r e t i j d c o n c r e e t omgezet worden i n een w o o r d e n l i j s t d i e i n het o n d e r w i j s g e b r u i k t z a l worden het i s d u i d e l i j k dat deze idee s l e c h t s kon o n t s p r u i t e n aan het b r e i n van mensen d i e n i e t meer aan orthographospasmus en misoneismus l i j d e n p r e c i e s omdat z i j de s p e l l i n g en de l e e r l i n g au serieux nemen kon d i t z o v e e l s t e e i van columbus op t a f e l komen en denk erom na de t r a g e d i e graag a p p l a u s maar l i e f s t geen bisnummer jef pepermans swaenebeeklaan 29 2232 s gravenwezel noten 1 dat het spellingonderwijs i n de lagere school inderdaad i n hoge mate faalt heb i k eerder i n d i t t i j d s c h r i f t aangetoond zie peper mans 1981 en peeters pepermans 1982 2 de praktijk van extra moeilijke dictees i n een verkrampte sfeer wordt jammer genoeg ook gehanteerd door sommige inspecteurs l o waardoor vooral de onderwijzer zich geviseerd voelt ik heb zo n dictee voor een 4de leerjaar uitgeprobeerd in verschillende klassen h s o en p h o het bleek ook voor deze gevorderden nog ruim voldoende moeilijkheden te bevatten om ze een v r i j hoog aantal fouten te laten scoren 3 het volstaat natuurlijk een rondschrijven van de school of een exa menopgave grondig na te lezen om te zien dat zulks helemaal niet zo i s maar leerlingen horen zoiets niet te doen en als ze het toch doen kan je je als leerkracht nog a l t i j d u i t de slag trekken met foefjes als tikfout zetfout drukfout of dat heb ik met opzet gedaan om eens te zien of j u l l i e wel aandachtig lezen de machtheb ber laat zich niet zo gauw i n z i j n blootje zetten 4 ik w i l niet beweren dat foutieve spellingbeelden geen invloed hebben op de leerling alleen s t e l ik de draagwijdte ervan i n vraag als foutieve woordbeelden zo n invloed zouden uitoefenen waarom geldt dat dan niet voor het veel grotere aantal goede woordbeelden dat de leerling ziet vormen als i k heb gespeeldt h i j geeft geen antwoordt enceclopedy enz heeft h i j toch nooit gezien 5 een voorbeeld men spelt mijns inziens niet met behulp van interne fonologisering van een woord maar doordat men zich b i j een woord 38 i e een fonologisch semantische eenheid een bepaalde orthografie herinnert verhoeven 1979 160 en daarmee i s voor hem alles gezegd 6 met weten duid i k i n wat volgt aan dat de leerkracht niet alleen de kennis bezit maar die ook gebruikt b i j het opzetten van spelling leerprocessen 7 niet klankzuivere vormen z i j n die vormen waarvan de schrijfwijze afwijkt van de uitspraak bv h i j wordt daartegenover staan klank zuivere vormen a l s i k eet h i j loopt wij schrijven er i s een ge denkteken opgericht bibliografie nielen e normaal funktioneel spellingonderwi js in moer 1979 2 3 14 nijmeegse werkgroep taaldidactiek taaldidactiek aan de basis wolters noordhof f groningen 1978 peer w van het anker leert nooit zwemmen ook a l l i g t het steeds in het water in moer 1982 5 2 15 peeters b j pepermans spellingonderwi js 2 in vonk 12 1 1982 4 14 pepermans j spellingonderwi js 1 in vonk 11 5 1981 3 14 pinkhof h vertalend en verklarend woordenboek van uitheemse genees kundige termen haarlem f bohn 1963 rijnsoever r van hoe leer je lezen en spellen in b tervoort red wetenschap en taal iii d coutinho muiderberg 1980 137 157 verhoeven g verbeelding en werkelijkheid spelfouten in de opstel len u i t v e r s c h i l l e n d e typen van onderwijs in tijdschrift voor taalbe heersing 1 2 1979 146 163