Spellingpassen-op-de-plaats

vervolg von informatie spellingpassen op de plaat s h j hopaar er is op het spellingfront het afgelopen jaar nogal wat te doen geweest de grote start daartoe is gegeven door do lf kohnstamms s pellingaksie die in oktober 1 971 begon met een dikke zoen van de juffrouw daarna weit bij vele h onderden zesdek l assers een dikteep roef genomen waarmee kon worden aangetoont dat nog maar twaalf prosent van deze ki nderen na zes jaar onderwijs de werkwoortsspe lling beheerst terwijl de d oor ons voorgestelde spelling na een h a lf uur instruksie d oor 78 prosent van die kinderen fautloos werf geschreven de reaksi e de reaksie kon niet uitblijven al heel snel zag harry mulisch er wel broot in en publiceerde zijn soep lepelen met een vork waarschijnlik wel literatuur maar verder wijnig soeps dan breekt een chaoties debat los in krant radio en televisie aan het ijnt van maart 1972 wort een balans opgemaakt van alle diskussies en die blijkt zeer positief te zijn ondanks alle bestrijding het onafhankelike instituut voor marktonderzoek en marketingadviezen inter view heeft een landelik representative steekproef genomen bij 250 nederlanders boven de vijftien onze voorstellen ten aanzien van de werkwoortsspelling werden door 65 prosent van de ondervraagden ondersteunt de nootzakelike uitbrijding tot de andere woortsoorten door 43 prosent de vernederlantsing van vreemde woorden met als onjuist voorbeelt sjofeur kreeg bijval van 37 prosent en de ene ij afschaffing van de ei werf toch nog door 47 prosent van de ondervraagden toegejuicht verder bleken mannen vaker voorstander van spellingwijziging dan vrauwen en jonge ren vaker dan auden alleen de jongsten de groep 15 tot 24 jaar vormen op deze tendens een uitzondering in verschillende publikaties wort erop gewezen dat deze groep de kwellingen van het spellingonderwijs net achter de rug heeft en dat het idee opnieuw te moeten beginnen tot een soort schrikreaksie kan hebben gelift inter view besluit de hierboven genoemde percentages kunnen niet meer dan 5 a 6 pct afwijken van de werkelijkheid die men zou vinden als aan alle nederlanders dezelfde vragen gesteld zouden worden spellingpublikaties tegen mulisch soep verscheen een brochure van wim van oosten mis mulisch waarin blatzij voor blatzij mulisch boekje wort ontzenuwt atheneum nieuwscentrum spui 14 amsterdam f 1 30 een seleksie uit de krantepublikaties pro spellingvereenvau diging verscheen begin mij onder de titel en in het affiesje van dick bruna ik hoop dat de spelling verandert wort bij j muusses nv de ijntredaksie haf dolf kohnstamm men vint er bijdragen in van o a dr van der velde prof paardekooper prof van gelder en g van der heijden f 5 90 95 het aantal publikaties anti is echter veel groter mede doordat media als nrc handels blat bijdragen pro wijgeren en zelfs du rven mee te delen alleen maar reaks ies anti te ontvangen er verscheen enkele maanden geleden een a fl evering van de gids 72 3 f 6 50 s p e 1 1 i n g samengestelt door prof stuiveling hierin vint men bijdragen van letterkundigen als w f hermans en deskundigen als prof stutterheim de laatste vraagt zich opnieuw af wat er met de ekstra tijt die de wijzigingen van 1934 hebben opgelevert gedaan is heeft die bijgedragen tot een groter taalvaardighijt prof stuiveling stelt niet hypochonder maar eerder lichtvaardig dat het taalonderwijs veelal slechter is geworden en acht de opvatting meer tijt voor echt taalonderwijs demagogies meer tijt voor echt taalonderwijs bewijzen van de vooruitgang die de regeling van 34 mogelik gemaakt heeft zijn niet s tatis ties te leveren toch is het interessant naast de uits praken van bovengenoemde hoogleraren die te plaatsen van enkele andere in een geschrift van o a prof de vooys prof j de vries a s prof van haeringen en a s prof w a p smit en a s hooft inspekteur van dis schrijven zij over het beter wordende taalonderwijs op de lagere school we willen in dit verband mede melding maken van de gun stige invloed die is uitgegaan van de spe ll ingbesluiten van 1934 nu de spelling minder tijdrovend is geworden heeft het l o ruimer gelgenheid om andere onderdelen die met meer recht als taalonderwijs mogen worden beschouwd nog beter tot hun recht te laten komen dan zulks reeds voor 1934 geschiedde blz 12 en het is geenszins onze bedoeling voet te geven aan de oppe rvlakkig populaire mening als zouden de nieuwe spellingregels een voo rn ame oorzaak zijn van de verwaarlozing der moedertaal blz 17 waarop zij hun mening baseren wort in het rapport van de commissie ter bestudering van de middelen tot verbete ri ng van het onderwijs in het nederlands aan scholen voor middelbaar een voorbereidend hoger onderwijs het rapport van den ent 1941 niet aangegeven het kan niettemin zijn nut hebben de mening van deskundige tijdgenoten te plaatsen naast die van deskundigen van dertig jaar later twee andere professoren cohen uit utrecht en kraak uit nijmegen schreven spellen is spell en is spellen op initiatief van de werkgroep spelling van de nederlandse stich ting voor psychonomie zij bestrijden iets wat door de vier samenwerkende organisa ties niet is voorgestelt dat komt meer voor nl dat de spelling gemakkeliker wort als je schrijft wat je zegt en inderdaat foneties spellen is aantoonbaar lastig martinus nijhoff f 2 50 ges pr ek me t d e mi n i ster s op 17 mij jl hebben vertegenwoordigers van de anof steenbergen knippen barnhoorn en lootsma de seksie neder l ants van levende talen batelaan de von rollaar en de vws paardekooper en van vaernewijck de voorstel len van 1970 op het departement opnieuw toegelicht van departementale zijde waren aanwezig de ministers de brauw en van veen staatssekretaris schelfhout eri de heren boender maker damsteegt en wesselings 96 sentraal in het overleg dat een goede anderhalf uur duurde stont ons verzoek onze voorstellen niet zoals min veringa hat belooft mee te nemen met het ontworpen wetsvoorstel maar om ze over te nemen en dan liefst snel met een regeling te komen min van veen wilde echter alleen de toezegging van zijn voorganger gestant doen eerst moest echter overeenstemming met de belgise regering gezocht worden en de ministers meenden dat die niet zeer spoedig tot stant zau komen de ministers ontvingen de gegevens van het onderzoek van inter view de bundel ik hoop dat de spelling verandert wort en onzerzijts het volgende commentaar enige opmerkingen over de belgise problematiek volgen na het commentaar commentaar bij de spellingvoorstellen van de algemene nederlandse onderwijzers federati e sectie nederlands van de vereniging van leraren in levende talen vereniging voor het onderwijs in het nederlands vereneging voor wetenschappeleke spellin g inleiding al vele jaren is er spell ingonrust om die weg te nemen is de belgisch nederlandse commissie voor de spelling van de bastaardwoorden de commissie pee wesselings aan het werk gegaan in 1969 heeft ze haar eindvoorste ll en gepubliceerd waa rvan onze organisaties hebben kennisgenomen na overleg met de minister van onderwijs en wetenschappen dr g h veringa hebben we in augustus 1970 onze commentaren op de eindvoorste ll en in een nota kenbaar gemaakt we hebben ons daarbij beperkt tot vier aanvullende voorstellen die grotendeels liggen op het terrein van de niet bastaard woorden 1 het afschaffen van de regel van de gelijkvormigheid ten aanzien van het foneem t bij woorden van all e categorieen 2 het weergeven van het foneem ei uitsluitend door het teken ij 3 het weergeven van het foneem ou uitsluitend door het teken au 4 het schrijven van het foneem ie in gesloten lettergrepen met ie in open lettergre pen met i we hebben ons niet met vreugde bereid verklaard een aantal uitzonde ri ngen die de commissie voorstelt te aanvaarden we gaan hierop nader in bij onze taalkundige argumentatie eerst willen we echter een aantal andere overwegingen bespreken maatschappelijke overweginge n 1 de al langer bestaande onzekerheid is door de spellingregeling van 1954 niet weg genomen de in die regeling ingebouwde keuzemogelijkheden zijn niet als vergrote vrijheid gewaardeerd ze hebben integendeel het gevoel van onzekerheid ver sterkt daar de woorden met een vrije spelling zo willekeu ri g bepaald leken 2 mede ten gevolge van de regeling van 1954 kan men horen spreken van een spelling chaos men moet echter constateren dat vele literatoren van de geboden vrijheid een ruim gebruik hebben gemaakt en vele nieuwe spellingvormen hebben gecreeerd vele jongeren volgen met en th ousiasme hun voorbeeld terzake 97 3 doorgaans waardeert men afwijkingen van de standaard spelling echter negatief bij allerlei selectieprocedures wordt foutloos spellen gehanteerd als een gemakkelijk maar vaak irrelevant criterium dat een onvoldoende spellingbeheersing discriminatie kan uitlokken zijn vele nederlanders zich zo bewust dat zij zich niet schriftelijk tot b v diverse instanties durven te wenden er bestaan ook een aantal misvattingen over spe ll ingvereenvoudiging 1 het is een misvatting te menen dat teksten in een vereenvoudigde spelling onlees baar zouden zijn ook bij vroegere spellingwijzigingen is dat voorspeld maar men blijkt na een korte periode van gewenning teksten in de nieuwe spe ll ing even vlot te lezen als in de oude dat teksten door een oude spelling ontoegankelijk zouden wor den is evenmin juist 2 het is een misvatting te menen dat dialectsprekers gediscrimineerd zouden worden niemand heeft namelijk voorge s teld te gaan schrijven wat je zegt zoal s van verschillende kanten is beweerd 3 het is een misvatting te menen dat spellingvereenvoudiging taalbederf zou zijn dit berust op een verouderde identificatie van taal en spelling ook de opvatting dat een grote cultuur zich zou manifesteren in een cultuurtaal met een stabiele spelling is verouderd een gelijkblijvende spelling is geen wezenlijk kenmerk van een levende taal maar van een dode een levende taal ontwikkelt z ich en het i s vanz e lfsprekend dat de spelling zich daarbij kan aansluiten onderwijskundige overwegingen 1 al geruime tijd is een proces van onderwijskundige herorientatie gaande ook ten aanzien van het moedertaalonderwijs was volgens negentiende eeuwse opvattingen foutloos leren schrijven een hoofddoel van het lager onderwijs tegenwoordig legt men veeleer het accent op de taalvaardigheid van de leerlingen en ziet men spelling als een nevenaspect van het taalonderwijs deze opvatting wordt weerspiegeld in de taal methodes men ziet spelling daarin duidelijk naar de achtergrond verschuiven vergro ting van de taalvaardigheid vormt een wezenlijke bijdrage aan de democratisering van het onderwijs 2 niettemin moet nog onevenredig veel tijd aan vooral de spelling van de werkwoords vormen worden besteed op grond van gegevens van dr i van der velde tot tachtig procent van de voor taal in de hogere klassen van het basisonderwijs beschikbare uren volgens een onderzoek van het ministerie van onderwijs en wetenschappen in het najaar van 1970 vijftig procent van de tijd voor taal en dit terwijl twintig procent meer in overeenstemming zou zijn met de waarde die men tegenwoordig aan spelling hecht ook de beperking van het aantal lesuren nederlands op vele scholen voor voortgezet onderwijs maakt tijdwinst door spellingvereenvoudiging zeer gewenst 3 ondanks alle tijd en moeite lukt het blijkens cito spellingtoetsen van de laatste jaren veertig procent van de leerlingen van basisscholen niet de minimumdoelstel lingen van de werkwoordsspelling te bereiken daarentegen heeft een landelijke proef aangetoond dat men deze leerlingen de werkwoordsspelling die door onze organisaties wordt aanbevolen in een half uur reeds vrijwel foutloos kan leren schrijven aanvaar 98 ding van onze voorstellen zou een enorme tijdwinst betekenen deze winst wordt niet verkregen als slechts de voorstellen die de commissie terzake doet zouden worden aanvaard omdat daarbij een aantal grammaticale overwegingen nodig blijven waarmee vele leerlingen bij voortduring grote moeite zullen hebben bij onze taalkundige over wegingen gaan we daarop nader in taalkundige overwegingen het foneem t 0 ons eerste voorstel achten we van het allergrootste belang het komt er eenvoudig gezegd op neer dat men een t mag gaan schrijven waar men aan het eind van ee n woord een t hoort dit voorstel heeft tot doel in aanvulling op dat van de commissie de werkwoordsspelling volledig te saneren de commissie doet twee voorstellen een voor de zwakke verledentijdsspellingen en een voor de spelling van de tegenwoordigetijds vormen met het eerste afschaffing van de dd en tt in b v bereidde en wachtte zijn we het volledig eens maar we hebben grote bezwaren tegen het tweede vervanging van de dt door d in b v hij antwoordt en hij wordt 1 de commissie wil in deze gevallen de regel van de gelijkvormigheid handhaven hij antwoord wegens antwoorden en hij word wegens worden dit zijn werkwoorden met stam op d die de commissie als categorie iii aanduidt ook bij de werkwoorden uit categorie ii met stam op t gaat deze gelijkvormigheidsregel op hij wacht met daarnaast wachten e d tot zover lijkt alles probleemloos men hoort wat men moet schrijven als men het woord verlengt maar met hoort en verlengt hebben we werk woorden uit de veel grotere categorie 1 met een stam die niet op t of d uitgaat verlengen we daar dan krijgen we hoorden en verlengden zodat een scholier schrijft hij hoord en hij verlengd e d dat echter is fout want om duistere redenen mag men de regel van de gelijkvormigheid hier ineens niet toepassen maar moet men zich richten naar de beschaafde uitspraak zonder meer het ligt voor de hand dat de drie categorieen elkaar zullen beinvloeden met nog steeds vele fouten als gevolg zodat een intensieve tijdrovende spellingtraining noodzakelijk zal blijven allereerst op grond van deze overwegingen adviseren wij niet het voorstel van de commissie te volgen maar over te gaan tot afschaffing van de regel van de gelijkvormigheid ten aanzien van het foneem t zodat men kan gaan schrijven hij t2 antwoort hij wort naast hij wacht hij hoort en hij verleng 2 de commissie geeft nog een argument voor handhaving van de gelijkvormigheids rgel bij een groter aantal werkwoorden dan tot nu toe zullen de persoonsvormen en de voltooide deelwoorden eender zijn het betreft hier zwakke werkwoorden met voorvoegsels als be ont her e d naast hij hervat en hij heeft hervat komt dan b v hij bereid de maaltijd en hij heeft de maaltijd bereid nu mag de commissie de indruk wekken dat de gelijkvormigheidsregel zeer algemeen gehanteerd wordt ook ten aanzien van dit geval vergeet ze de grote categorie i daar moet men ni blijven schrijven hij verlengt en hij heeft verlengd gelooft en geloofd bemoeit en bemoeid herinnert en herinnerd e d evenals bij het eerste argument moeten wij concluderen dat de behandeling van de drie categorieen niet gelijk is da t 99 daardoor vergissingen voor de hand liggen t die een intensieve oefening noodzakelijk maken ook op grond van deze overwegingen hebben we voorgesteld de gelijkvormig heidsregel ten aanzien van het foneem t af te schaffen zodat men kan schrijv e n hij heeft b ereit verlengt gelooft bem oeit h erinn ert e d 2 3 w il dit voorstel volledig effect hebben dan moet het toegepast worden op alle woorden en dus niet alleen op werkwoorden zou men het daartoe beperken dan wordt men b v geconfronteerd met het nominale gebruik van verschi ll ende werk woordsvormen als men ons voorstel slechts ten dele zou aanvaarden krijgt men gevallen als hij antwoort naast het antwoord nu is dit nog eenvoudig ingewikkelder is b v hij heeft het werk voltooit naast het voltooid deelwoord deze onderscheidingen maken grammaticale toelichtingen nodig van een abstractieniveau waaraan de meeste leerlingen nauwelijks toekomen met de daarbij behorende oefeningen op grond van deze overwegingen hebben wij voorgesteld de gelijkvormigheidsregel ten aanzien van het foneem t af te schaffen bij woorden van a ll e categorieen 4 bij aanvaarding van dit voorstel gaan een aantal spellingindicaties verloren zoals men weet kan men deze pas aanbrengen na analyse van context en zinsstructuur de inhoudelijke en constructietechnische conclusies die men trekt uit een taaluiting worden in de th ans gangbare uitgangen dt tte e d nog eens a h w extra zichtbaar gemaakt deze uitgangen zijn voor een goed begrip van de uiting doorgaans overbodig invu loefeningen van h e t ty p e de maa ltijd w o r berei il l ust rere n d a t zo n zin netje zelfs zonder uitgangen duidelijk is alle andere lettertekens dan een aan de uit spraak beantwoordende t zijn feitelijk overtollig daar ze informatie van taaltechnische aard verstrekken die men ook elders in de zin vindt aleen in zeer beknopte taal uitingen krantekoppen b v kan het afschaffen van de extra indiciaties tot onduide lijkheid leiden het komt o i echter uiterst zelden voor dat men verplicht is uitsluitend af te gaan op informatie van deze soort op grond van deze overwegingen menen we dat de door ons bepleite vereenvoudigingen even weinig schade aan de begrijpelijkheid zullen berokkenen als de afschaffing van de buigingsuitgangen een kwart eeuw geleden de ij ei en de au o u ook bij de argumentatie van onze voorstellen ten aanzien van de ij ei en au ou sluiten we weer aan bij de eindvoorstellen evenals bij de d t bepleiten wij vereenvoudiging door uniformiteit een verlangen dat we ook menen te bespeuren in de opdracht van de minister en de overwegingen van de commissie in haar eindvoorstellen geeft de commissie een aantal argumenten bl 24 28 die o i een pleidooi inhouden voor een uniforme ij spelling het enige sprekende bezwaar tegen deze uniformering acht ze dat het zichtbare verschil tussen zij zei en zei zij ve rvalt wij menen dat een redelijk stilist meer middelen tot zijn beschikking heeft om deze enige werkelijke grafische onduidelijkheid te vermijden hij kan namelijk ook schrijven ze zij zij ze dan wel vertelde zij dat we menen dat geen serieuze argumen ten tegen een uniforme ij zijn ingebracht en dringen erop aan de ij als enige teken voor dit foneem te gaan gebruiken in de eindvoorste ll en zijn de bl 20 23 aan de problematiek van de au ou gewijd d e 100 commissie gaat er o m op grond van frequentieoverwegingen van uit dat a lleen om spe lling van au in ou nader behoeft te worden onderzocht tegen deze wijziging ontwikkelt de commissie een reeks bezwaren de au is namelijk duidelijk een vreem deling onder de 125 woorden met au zijn een 100 bastaardwoorden de 60 samenstel lingen met auto niet meegerekend zie het overzicht op bl 62 63 van de eindvoorstel len de commissie heeft bezwaren tegen verandering in deze groep en adviseert tot handhaving van de bestaande situatie wij achten het alte rn atief onvoldoende onderzocht en hebben dat nader bestudeerd er zijn n 125 au woorden en n 50 woorden met ou van de laatste groep wordt de helft nauwelijks meer gebruikt de andere helft heeft echter een grote gebruiksfrequentie in tegenstelling tot de wijziging van au in ou heeft de commissie geen taalkundige bezwa ren tegen de verande ri ng van ou in au aangevoerd kwantitatief pleit eveneens voor ons voorstel het feit dat niet 125 maar slechts 50 woorden behoeven te veranderen daar staat echter tegenover dat als gezegd een 25 ou woorden drie a viermaal frequenter voorkomen dan de au woorden daar wij uniformiteit in hoge mate wenselijk achten hebben wij voorgesteld het au teken als enige teken voor deze spraakklank te gaan gebruiken de i ie de regeling die de commissie voor dit teken voorstelt betekent een s tap vooruit maar is nog altijd zo ingewikkeld dat later nieuwe m oe ten volgen met prof dr j l pauwels sprekend namens de koninklijke vlaamse academie voor taal en letterkun de menen wij dat de oplossing vrij eenvoudig is men hoeft slechts de regel toe te passen die geldt voor a e o u enkel teken in casu i in open lettergreep dubbel teken in casu ie in gesloten lettergreep dit voorstel is inderdaad niet revolutionair der dan de veranderingen in bo o men en be e nen na 1934 na verdergaand overleg hebben we er node mee ingestemd ie aan het woordeind te gaan schrijven met inachtneming van de uitzonde ri ng die de commissie op bl 45 in punt 8a sub 2a en b formuleert mee rv ouden van woorden op us en o en namen van muzieknoten en g riekse letters deze ie blijft gehandhaafd in afleidingen we blijven bij ons voorstel de i verder in a lle open lettergrepen te gaan schrijven naast liter ook giter en naast repen ook ripen en ie in alle gesloten lettergrepen besluit 1 we verzoeken de ministers het aangekondigde wetsontwerp met onze aanvullend e voorste llen nu spoedig bij het parlement in te dienen mocht de financiele po sitie van het land een spoedige officiele invoering onmogelijk maken dan is nochtans een principebeslissing die het onderwijs de vrijheid zou geven bepaalde spellingsonderdelen te schrappen zeer gewenst de officiele invoe ri ngsdatum kan dan later worden bepaald 2 we verzoeken de ministers voorts te willen bevorderen dat het onderwijskundig selectiecrite ri um spelling die bescheiden plaats krijgt die het volgens mode rne inzichten verdient 3 ten slotte is naar ons oordeel de gedachte dat een belgisch nederlandse academi e 101 spellingrust zou kunnen garanderen fundamenteel onjuist bij een goede afdoende regeling is zo n academie terzake overbodig bij een slechte kunnen geen vijftig hoog leraren bewijsbare lacunes ontkennen wij geven de bewindslieden dan ook in over weging van deze academie geen al te hoge verwachtingen te koesteren not e n 1 p roeven o p een aantal basissch olen wijzen duid elijk in deze richting 2 een recent opinieonderzoek toonde aan d at 65 van d e ned erl anders p ositief staat tegenover de veran de ringen die wij terzake a dvise ren belgise probleme n over de belgise spellingproblemen nog een paar opmerkingen tot slot het is logies dat in belgie de spelling in het kader van de taalstrijt staat als belangstellende noorderling krijgt men wel de indruk dat ijgenlik alles bij de taalstrijt hoort deze is eerder een sosiaal ekonomise dan een strikt kulturele emancipatiebeweging van de nederlantstali gen ten opzichte van de franstaligen bij emancipatie streeft men ernaar niet onder te doen voor een volwaardig geachte ander die ander oefent vaak een biologerende normative werking uit men wil gelijk zijn aan de ander om ook gelijkwaardig aan hem te zijn daarbij staat die ander met zijn ijgenschappen model men bewijst echter juist zijn onvolwassenhijt zijn onvolwaar dighijt door zich helemaal naar die ander te willen richten gelijkwaardighijt is een principiele erkenning van de ander zoals die is juist als die niet gelijk is iets daa rv an speelt m i in de huidige belgise spellingproblematiek voor veel vlamingen vormt de waalse dus franse kuituur het model waarnaar zij wi llen hande len om zich aan die kuituur gelijkwaardig te kunnen achten ze geven zichzelf daarmee een brevet van o nv olwaardighij t bewust of ni et ze tonen daarmee oo k niet de rela tieve waarde van die franse kuituur te zien zoals bekent bestaat in frankrijk nog steets de academie frang aise die als aut humanisties instituut onder meer het oppergezag heeft op de spellingkultuur ik ga nu niet in op de bestrijding die dat instituut in frankrijk onde rvint het humanisme spigelde zich aan het nog grotere gezag van het latijn de kultuurtaal voor de zeventien de eeuwers met een al vele eeuwen lang stabile spelling het latijn is immers al sints 1500 een dode taal het frans wil zich als het latijn gedragen en de vlaamse minister met de zijnen streven in hun emancipatiedrang helaas hetzelfde na stabilitijt geen verandering alleen de dubbelvormen bewijs van spellingvrijhijt moeten verdwijnen een duidelik sentraal gezag v oo r de n oortnederlander s peelt zo n bant aan het verleden helemaal geen rol wij streven geen kuituur na naar frans klassiek model wij trachten t a v het kommunika tiehulpmiddel spelling zakelik rationeel efficient te handelen en w illen dat graag als onze kuituur zien op gront daa rv an menen we dan ook dat o m het onderwijs niet de last van een o i onjuiste kultuu rvizie moet worden opgelegt zoals in belgie gebeurt de belgise minister van mechelen zoekt kuituur en wie wat anders wil probeert de mensen te foppen 102 onze op een ander kultuurbeelt geente didaktise argumenten spreken de belgise gezagsdragers waarschijnlik niet aan het valt te vrezen dat de spelling nog lang slepent zal blijven als wij moeten wachten tot de belgise regering haar idee fixe is ontgroeit onze regering moet o i dan ook de knoop doorhakken en kultureel akkoort of niet een voor bns lant en ons onderwijs bevredigende regeling treffen en liefst snel we zijn ervan overtuigt dat ook de belgise leerlingen er voordeel van zullen hebben omo cah ier vi vlak voor het afdrukken van dit nummer kregen wij omo cahier vi onder ogen dat gaat over het letterkunde onderricht in het voortgezet onderwijs het is geschreven door dr h van galen de schrijver houdt zich bezig met de vraag naar de doelen en me th oden van het literatuuronderwijs erna volgt een discussie over een aantal soms wat ra il lerende opmerkingen het 40 pagina s tellende cahier is te verkrijgen bij het bureau van ons middelbaar onderwijs prof donderstraat 46 tilburg taaldidactische documentati e ook bij het ter perse gaan van dit nummer kwam uit de herziene editie van taaldidac tische documentatie 1971 het is opnieuw een voorlopige editie de commissie die het werk voornamelijk ten behoeve van pedagogische academies ve rv aardigt werkt in de ri chting van een beredeneerde literatuurlijst waarin ook algemene studies en school boeken zijn opgenomen voor kleuter basis lager beroeps en mavo onderwijs de brochure is te verkrijgen bij het c p s pri nses marielaan 2 amersfoort 103