Publicatie datum: 1995-01-01
Auteur: Karin-Ruth Breems
Collectie: 26
Volume: 26
Nummer: 5
Pagina’s: 232-240
Documenten
recensi e gebruik van deze programma s heeft als voor delen dat de leerling er in zijn eigen tempo aan kan werken dat hij de leerstof zo vaak als hij wil kan herhalen en dat veel programma s karin ruth breems aangepast kunnen worden wat betreft de oefe ningen en de toetsen courseware is veelvul spellingprogramma s dig aanwezig de keuze is zeer groot en daar zit nu net het probleem het aanbod is zo vergeleken ruim dat het heel moeilijk wordt om een goe de keuze te maken zo n computerprogram ma is geen brood dat je even koopt maar is beter te vergelijken met de aanschaf van een nieuwe auto zowel de kwaliteit het gebruiks p adriaens en a van aert c verweij spel gemak de capaciteiten en de mogelijkheid tot regels i baarn versluy s r99 i uitverkoch t aanpassingen zijn van groot belang j kruiver spelwerk werkwoo rdsvormen le ren spel het is tijdrovend om alle computerprogram le n groningen wolters noordhoff 1 98 7 ma s te vergelijken en om dan als sectie een computerprogramma en leerboek f 213 7 5 keuze te maken docenten moeten zich in h mull er werkwoords vormen spellen gronin recensies verdiepen en de courseware zelf tes gen wolters noordhoff 1 98 7 computerpro ten voordat ze tot aanschaf overgaan bij dat gramma handleiding en registratie f 3 s o testen moeten ze dan ook duidelijke criteria sp e lraam den bosch cognitech malmberg hanteren om een goede vergelijking te kun i99o computerprogramma en handleiding nen maken en om hun uiteindelijke keuze f 65o helder te kunnen beargumenteren al met al is a van aert d hodzelman s e a sp elle ide r dat weer een extra belasting voor de docent bo v enbouw tilburg omo escape 1994 licen die het vaak al zo druk heeft met allerlei tie voor 1 6 eenheden f a s o andere taken die er naast het lesgeven bijkomen werkwijze steeds meer docenten nederlands zijn bereid om de computer in hun lessen te introduce in dit artikel wil ik een beeld schetsen van ren ze beginnen steeds meer in te zien dat programmatuur die voor het voortgezet leerlingen er baat bij kunnen hebben en ook onderwijs verkrijgbaar is om docenten tege de praktische problemen zijn nu grotendeels moet te komen daarbij heb ik me alleen opgelost veel middelbare scholen hebben nu gericht op de courseware voor spelling die de beschikking over een computerlokaal met keuze heeft twee redenen ik kan beter verge daarin in ieder geval genoeg computers om er lijken wanneer het om een programma gaat met een hele klas in koppels te gaan werken dat dezelfde leerstof behandelt en ik ga er een groot aantal docenten heeft zijn compu vanuit dat spelling een onderdeel is dat op de terangst grotendeels overwonnen en wil nu meeste scholen gewenst is natuurlijk wil ik eigenlijk wel aan de slag maar dan hiermee niet zeggen dat de andere onderdelen in de kerndoelen 18 tot en met 20 van de grammatica woordenschat schrijf en lees basisvorming staat dat de leerlingen gebruik vaardigheid etcetera niet van belang zijn moeten kunnen maken van geautomatiseerde maar ik kan me voorstellen dat spellingpro gegevensbestanden en van tekstverwerkings gramma s een mooi begin zijn van het programmatuur ondanks dat dat heel interes gebruik van de computer bij nederlands een sante onderdelen zijn die zeker aandacht ver correcte spelling blijft een zorgenkindje wat dienen ga ik het in dit artikel daar niet over alleen al blijkt uit het grote aanbod in metho hebben ik richt me op de courseware voor des en het feit dat leerlingen er heel lang pro het voortgezet onderwijs hieronder versta ik blemen mee houden tot op hogescholen en programma s die als ondersteuning of in plaats universiteiten toe van de methode gebruikt worden het de programma s die ik heb beoordeeld 232 moer 1995 5 komen uit de rricl gids educatieve software ik informatie is eenvoudig op te vragen bij de had niet de beschikking over alle programma s verschill ende uitgeverijen die er voor de doelgroep voortgezet onder wijs in stonden voor het beoordelen van de werkwoord s vormen s pe llen courseware kon ik tijdens mijn studie gebruik maken van de geinstalleerde programmatuur dit programma is onafhankelijk van een op de hogeschool van utrecht en van een methode te gebruiken volgens de handleiding paar programma s die mij door een docente is het geschikt voor zowel gebruik in klasse voor het onderzoek werden aangeboden het verband als voor individueel gebruik bij betreft in alle gevallen programma s die vrij voorbeeld remedial teaching het is niet vaak gebruikt worden en die als redelijk goed mogelijk dat de docent er oefeningen aan toe bekend staan voegt of wijzigingen in aanbrengt de definitieve lijst van programma s die ik be structuuropbouw het programma keken heb is als volgt samengesteld bevat 6o oefeningen van elk 25 zinnen bij de werkwoordsvormen spellen handleiding zit een lee rlingenkaart waarbij de spelwe rk leerlingen kunnen bijhouden welke oefenin spelraam gen ze gemaakt hebben dit wordt ook door spelleider b o ve nbouw de computer als opdracht gegev e n noteer spelregels het nummer van de oefening op je kaart de de eerste drie programma s behandel e n aan volgorde waarin de oefeningen gemaakt wor de hand van verschillende algoritmes den is willekeurig al wordt dit ni e t verteld in all een de werkwoordpell ing terwijl de laatste de uitleg daarn a ast zijn er vier niveaus waar twee zich bezig houden met de totale spelling op de leerlingen kunnen werken de do ce nt al dan niet inclusief de werkwoorden kan aangeven op welk niveau ze moeten gaan alle programma s draaien in ieder geval werken onder ms dos met een 3 a inch disk drive i de leerlingen moeten voor elke zin een serie hulpvragen afwe rken op deze mani er wordt aanpak het werkwoords algoritme e r ingeslepen al s ze het na een poging nog niet weten moeten ze om een overzichtelijke bes chrijving te kun opnieuw de hele serie vr agen afwerken lukt nen geven heb ik gebruik gemaakt van aan het dan nog ni e t om op het goede antwoord te dachtspunten die ik bij elk programma komen dan wordt het antwoord g egeven besproken heb te wete n 2 de leerlingen kunnen meteen de werkwoords s tru ctuur opbouw bij dit punt b espreek ik hoe vorm invull en wanneer ze een fout maken dan een programma is samengesteld wordt de serie vragen s tap voor s tap aangebo presentatie op het sch erm hoe wordt het pro den en ontvangen ze meteen feedba ck wan gramma aan de le erling op het beelds c herm neer het mi s gaat bij een stap gepresenteerd 3 de leerlingen vull en ook hier me teen het ant de mog elijkh e id tot evaluati e to e tsing hoe worden woord in maar het ver s chil met niveau 2 is dat fouten verbeterd e n is er de mogelijkh e id om ze bij een fout antwoord de serie vragen moet een toets te maken doorlopen zonder feedback tussendoor die natuurlijk is deze lijst niet compleet maar verschijnt pas aan het einde als de goede vorm dit zijn mijns inziens de belangrijkste aan ingevuld moet worden dachtspunten om een programma op te 4 ook hier moeten de leerli ngen de werk onderzoeken wat betr e ft de technische eisen woordsvorm meteen intoetsen wanneer het kan ik aanraden om voor aanschaf v a n een niet de goede is komt er een foutmelding op spellingprogramma goed te controleren of het het scherm en krijgen zij een tweede poging geschikt is voor toepassing op de eigen school zonder de serie met vragen is het dan nog de te gebruiken hardware en randapparatuur niet goed dan krijgen de leerlingen het ant moeten natuurlijk voorhanden zijn het voert woord al moet dat nog wel een keer door hen te ver om daar ook op in te gaan maar die ingetoetst worden wanneer ook dat niet cor 1995 5 m o er 233 rect is wordt het antwoord weer gegeven net ticale termen die gebruikt worden bijvoor zolang totdat het goed wordt ingetoetst beeld infinitief sterke en zwakke werkwoor tijdens het maken van een oefening komt den t kofschip en dat ze de basisprincipes na elk goed antwoord het volgende bericht kennen van de zinsontleding ook moet het je kunt de volgende zin doen of stoppen met algoritme van tevoren al zijn uitgelegd tij escape het programma is dus op elk moment dens het programma komt dit niet als geheel t e onderb re ken wann ee r de leerli nge n b esl ui in beeld en worden alleen de vragen op het ten te stoppen wordt de vraag nog een keer scherm getoond gesteld stoppen ja nee bij ja volgt he t bij een stap is het algoritme niet volledig en bericht ik hoop dat je wat geleerd hebt wil je daardoor ook niet correct nog een oefening maken wanneer de leerlin gen hier nee intoetsen komen zij terug in vos is het onde rwe rp ik of staat jij a c hter de pers oons de c omputer hanteert een puntente lling vorm aan het b e gin van een oefening krijgen de dit zou moeten zijn l eerlingen io punten en bij elke fout inc lusief is h et onde rwerp ik s taat e r jij of je da t je kunt typefouten gaat er een punt van af zij kun vervangen door achter d e persoonsvorm nen daarbij ook in de min raken het i s niet in de oefeningen komen nu zinnen voor die zo dat zij er bij ee n goed antwoord punten bij volgens de vragen tot een verkeerd antwoord krijgen zouden leiden bijvoorbeeld zeg ik het goed of vin d je dat on b ehoorlijk presentatie op het scherm d e op volgens het algoritme zou er nu een t achter bouw van het scherm is c on se quent boven vind moeten staan a a n het scherm staat de zin met e en open plaats vo or de ontbrekende letters meteen naar mijn mening is het algoritme dat wordt daaronder is er ruimte om het hele woord te aangeboden niets meer dan een mooie vorm ty pen het woord komt dus niet in de zin te voor de klassi e ke regelmethode na de eerste staan de serie vragen komen op de onderste vraag is het een persoonsvorm wordt er helft van het sch erm onde r elkaar te s taan namelijk een erg grote stap gezet er zijn nu helemaal onderaan staan d e hulptoet s en die vier mogelijkheden infinitief voltooid de el op dat moment acti ef zijn na veelvuldig tes woord onvoltooid deelwoord of bijvoeglijk ten blijkt dit inderdaad het geval t e zijn wan naamwoord a ll es wat geen persoonsvorm is n e er een toets niet aangegeven s taat kan deze lijkt nu op een ho o p gegooid te zijn terwijl ook niet g e bruikt worden het toch heel verschill ende woordsoorten zijn de do c ent kan de schermkleuren inst ell en ik kan me voors te llen dat het voor leerlingen een kleurenmonitor is echter niet noodzake overzichtelijker is wanneer je het uit elkaar lijk haalt door middel van ja nee vragen i s het een infinitief zo n ee is het een bijvoeglijk evaluatie toetsing wanneerleerlin naamwoord etcetera hierdoor wordt het gen e en fout maken moeten ze hooguit de se algoritme wel groter maar ve rhoog je mijns rie vragen nog een keer doorlopen er wordt inziens de werkbaarheid al ben ik sowieso gee n uitleg gegeven waarom een antwoord ni et enthousiast over deze theoretische aan fout i s per o efening wordt het aantal fouten pak er wordt niets gedaan met de auditieve ge noteerd aangezien de docent all e leerling vaardigheden van de leerling bijvoorb eeld gegevens op kan vragen kan deze besluiten hoor je ten of den in de infinitief om extra oefeningen te laten maken of om jammer genoeg wordt het algoritme a ll een e en niveau terug te gaan het is e c hte r niet in hulpvragen op h et s c herm gebracht hier mogelijk om er achter te kom e n welke fouten door zull en de leerlingen minder snel logica gemaakt worden en eenheid zien in de vragen wanneer het er is geen afs luitende toet s algoritme al s zodanig ook op te vragen was zouden de leerlingen het sne ll er onder de beoordeling het is belangrijk dat de knie hebben en du s ook sne ll er naar een leerlingen op de hoogte zijn van de gramma hoger niveau kunnen gaan 234 moer 1995 5 het feit dat de puntentelling alleen maar onderscheid tussen typefouten en spelfouten minpunten kent is naar mijn oordeel heel wanneer leerlingen de verleden tijd van ver demotiverend voor de leerlingen alleen dat anderen moeten invullen dan is verander gene wat fout is gemaakt wordt geteld het denn eenzelfde soort fout als veranderdden goede krijgt geen aandacht natuurlijk is het zowel in de feedback als bij het tellen van de voor de docent overzichtelijk hij ziet in een fouten zit daar geen verschil in oogopslag het aantal gemaakte fouten maar dat kan mijns inziens leerlingvriendelijker presentatie op het scherm oo k opgelost worden door het totaal aantal hier is de vormgeving op het scherm conse gemaakte zinnen en het aantal goed ingevulde quent en overzichtelijk de zinnen de uitleg zinnen op het scherm te zetten en de ruimte om de woorden in te vullen positief aan dit programma zijn de bijna hebben een vaste plaats en er staat geen over onuitputtelijke oefenmogelijkheid in totaal bodige informatie op het scherm t soo zinnen en het feit dat de leerlingen in het algoritme komt niet in beeld de vragen eigen tempo en op een voor hen geschikt eruit worden wel getoond maar die komen niveau kan werken los op het scherm daarom is het van belang dat de leerlingen het algoritme al eerder uit sp elwer k gelegd hebben gekregen ook bij dit pro gramma moeten de gebruikers op de hoogte dit programma kan gebruikt worde n same n zijn van grammaticale t ermen en van de basis met e en werkboekje spe lwerk werkwoo rds v o r principes van de zinsontleding ze moeten m e n sp ellen veel oefeningen uit het boekje bepalen of iets een persoonsvorm is er wordt komen ove reen met de oefeningen in het pro geen kleur gebruikt gramma het gaat uit van e en vijfstappen algoritme waarbij de totale werkwoord sp el evaluatie toetsing aan h et eind e ling aan bod komt de do c ent kan geen zin van een oefening geeft het programma een ne n toevo e g e n of nieuwe oefeningen maken overzi cht van het aantal fouten en bij welke onderdelen rv wwi of ww2 die gemaakt structuuropbouw er zijn verschil zijn dit overzicht geeft echter niet aan welke lende o nde rdel en die d e l eerlingen kun ne n fouten er precies gemaakt zijn en ook ty pe doorlop e n fouten worde n me egerekend aan het einde pv dit bevat een oefening om d e persoons van het hele programma volgt een toets die vorm te h e rkennen werkt op dezelfde manier als d e o e feningen wwi dit onderdeel bevat 15 oefeningen behalve dan dat de l eerling geen mogelijkheid di e oplop e n in moeilijkheidsgraad het algo he e ft om te verbeteren in het werkboekje ritme komt hi er helemaal aan bod en de leer staat ook e en schriftelijke toets lingen h ebben de mogelijkheid om alle s te oefe nen beoordeling spelwerk lijkt me een min wwz hi e rin worden drie bijzond e re geval der goed programma om de werkwoordspel len geintroduceerd de gebi ed ende wij s t kof ling aan te leren het algoritme bevat te grote schip en de valse f en s zoal s bij verhuizen en stappen en de leerlingen moeten door heel beloven in 1 4 oefeningen kunnen de leerlin veel oefenen proberen de spelling onder de gen hierm ee aan de slag knie te krijgen mijns inziens werkt dat niet wanneer de leerlingen een fout maken krij goed het algoritme dient er juist voor om de gen zij meteen feedback van de comput e r is leerlingen probleemoplossend te laten werken het antwoord fout dan wordt het goede ant en niet via de drill and practice methode dit woord al gegeven maar moete n de leerlingen zie je ook terug in de feedback die zeer een het nog wel opnieuw intypen is het antwoord zijdig en zinloos is de leerling leert niets van dan weer fout dan krijgen ze dezelfde feed zijn fouten en krijgt alleen te horen of iets back fout het goede antwoord is dit goed of fout is voor een docent is het over kan heel lang doorgaan extra uitleg wordt zicht na de oefeningen en de toets ook niet niet gegeven het programma maakt geen relevant omdat er geen overzicht is van d e 1995 5 moer 235 soorten fouten maar alleen van het aantal uitleg f3 de goktoets f4 overzicht van de daarbij komt dat de ty pefouten ook meegere resultaten kend worden de boom wordt duidelijk op het scherm het nadeel bij de ja nee vragen is bovendien gebracht en de vraag die de leerlingen in die dat je een heel eind kan komen door maar te boom moeten beantwoorden springt er uit gokken evaluatie toetsing over de feed spelraa m back is al aardig wat gezegd gestructureerd consequent en met vluchtmogelijkheden de dit programma is gemaakt bij de methode leerlingen kunnen wel gissen naar de ant klinke r al kan het ook zelfstandig gebruikt woorden door de ja nee vragen bij de boom worden toch moeten ze het dan zelf nog goed doen in het kladblok structuur opbouw spelraam werkt er is een afsluitend proefwerk waarbij ook met een vrij uitgebreid algoritme dat is de een uitgebreid overzicht van de resultaten basis voor het maken van de oefeningen de opgeroepen kan worden typefouten worden leerlingen krijgen een zin te zien waarbij een hierbij ook als fouten geteld antwoord ingetoetst moet worden wanneer zij het antwoord niet weten of wanneer het beoordeling spe lraam is een programma antwoord fout is geeft het programma een waarbij de le erlingen via de boomstructuur analyse van de fout en begint het hulppro geleid worden naar het goede antwoord dit gramma dat uit twee delen bestaat allereerst gebeurt zo consequent en ook op een visueel moeten de leerlingen de boom het algorit aantrekkelijke manier dat die structuur al vrij me gaan volgen vanaf het moment dat het snel inslijt door de vlu c htmogelijkheden blij fout ging is het antwoord nu wel goed dan ven de leerlingen niet va stzitten in de boom wordt het tweede deel overgeslagen dat maar kunnen zij eruit verdwijnen door het tweede deel is het kladblok dat de leerlingen goede antwoord te gokken helpt bij het schrijven van de goede vorm het taalgebruik is eenvoudig en toegankelijk stap voor stap leidt het programma de leer voor de leerlingen en het beeld is consequent lingen door de boom wanneer het goede en overzichtelijk opgebouwd voor indivi antwoord is gegeven wordt de volgende zin dueel gebruik is dit programma ook ze er getoond tijdens het doorlopen van het hulp ge s chikt vanwege de goed te lezen hand programma mogen de leerlingen ook de toets leiding en de hulptoetsen tijdens het pro gok f3 gebruiken als ze het antwoord dan gramma opeens weten hoeven zij niet het hele hulp programma af te maken doordat steeds spelleide r dezelfde opbouw wordt gebruikt is het voor de leerlingen heel duidelijk waar zij mee bezig sp elleider bov enbouw is een programma dat de zijn totale spe lling behandelt ik h eb echter a ll een de leerlingen kunnen kiezen tussen verschil de demo versie en een pre release kunnen lende soorten oefeningen tegenwoordige tijd inzien en daarbij wordt de werkwoordsp ell ing verleden tijd voltooid deelwoord infinitief niet behandeld die kan ik dus ook niet in bijvoeglijk voltooid deelwoord of alles door deze bes chrijving meenemen het programma elkaar is gesc hikt voor e en zeer bred e doelgroep als docent kun je precies aangeven welk e onder presentatie op het scherm he t delen de leerlingen moete n doorwerken dus scherm is verdeeld in verschillende werkven het feit dat er veel extra leerstof in zit hoeft sters h et actieve raam is herkenbaar aan de geen probleem te zijn dubbele rand in tegenstelling tot de enkele het kan zowel klassikaal als individueel rand bij de niet actieve vensters onderaan het gebruikt worden maar het laatste heeft voor scherm zit een menubalk waarop de hulp mij de voorkeur leerlingen kunnen zo aan toetsen staan bijvoorbeeld fr grammaticale hun zwakke punten werken 236 moer 1995 5 ik heb geen mogelijkheden kunnen ontdek quent en bevat duidelijke informatie er wordt ken voor de docent om zinnen of oefeningen soms gebruik gemaakt van bewegende beel aan te passen of toe te voegen den animatie zodat de leerlingen precies kunnen zien hoe een woord wordt gevormd structuur opbouw de keuze aan het ook belangrijke delen van de uitleg gaan begin van het programma is ruim elke onder soms knipperen deel bevat weer onderverdelingen die een het is mogelijk om tijdens een oefening een toepasselijke titel krijgen als je er met de ander onderwerp te kiezen dit kan door menubalk op gaat staan het probleem der middel van de menubalk die constant boven medici of de kinderen der kolonien het aan het scherm staat er zijn een aantal actieve total e aanb o d zie t e r al s volgt ui t functietoetsen onder andere fr het menu meervoud hoofdregel leenwoorden bijzon fz hulp en f3 terug het is niet altijd dui d ere woo rde n delijk welke toets de leerlingen moeten ge verkleinwoord gewone gevallen woorden op bruiken soms moet hij iets invullen en dan a o u of e speciale geva llen moet dat worden afgesloten door leestekens in zinnen punt vraagteken uit dat geeft het programma echter niet altijd roepteken komma puntkomma dubbele punt aan ook is het gebruik van de v toets ver aanhalingst ekens extra der niet altijd even helder leestekens bij woorden kopp elteken trema accenttekens apo s trof punten in afkortingen evaluatie toetsing stoffelijk bijvoeglijk naamwoord na elk onderdeel volgt een toets deze zie t tussenletters er hetzelfde uit als de oefeningen maar nu stoppen met het programma wordt geen uitgebreide feedback gegeven na elk onderde e l bestaat uit ui tle g o efeninge n afloop vraagt de computer of d e resultaten en een toets de uitleg wordt bewegend afgedrukt moeten worden gebracht zodat de le erlingen kunnen zien wat er verandert aan een woord wann eer bijvoor beoordeling sp elle ider bovenbouw is e en beeld het meervoud wordt gevormd deze ze er vo lledig spellingprogramma waarbij uitleg wordt stapsgewij s in blokken aangebo rekening wordt gehouden m et een grote den en de leerlingen bepalen wanneer zij een doelgroep dit is logisch omdat het program volg end scherm will en zien het is op sommi ma in principe bedoeld i s voor iederee n na d e ge punt en zelfs interactief wanneer de leerlin bas isvorming het taalgebruik zowel in de gen moeten aangeven wat er zal g ebeuren fee dback als in de oefeningen is soms wat aan hierdoor wordt de ui tl eg al getoetst en bij de moeilijke kant demi als zelfstandig naam eventuele fouten volgt de uitleg nog een ke er woord besc heiden als zelfs tandig naamwoord bij het oefenonderdeel is er vaak de keuze dat geen me ervoud heeft ook het u waar tuss en twee moe il ijkheidsgraden die word e n mee de gebruiker wordt aange sproken is hier aangeduid met asterisken deze teke ns komen een voorb ee ld van we trouwen s ook tegen bij vers c hill ende deel een po sitief aspect aan het programma is dat onderwerpen h e t soorten fouten herkent wanneer het echt het is wel belangrijk dat de onderdelen van ee n verkeerd a ntwoord b etreft gee ft h et b ij b oven naar b ene den worde n doo r gewerkt in voorbeeld de volgende bood s chap fout u het begin van het programma leren de leerlin hebt de hoofdregel wel gevolgd maar niet de gen namelijk een aantal begrippen die ve rde juiste vorm gekozen wanneer er echter een rop als bekend worden verondersteld bijvoor typefout wordt gemaakt bijvoorbeeld pyja beeld de ve rdubbelregel e n de halveerregel ma s krijgen de leerlingen de volgende de computer geeft deze volgorde overigens bood s chap op het scherm u heeft waar niet aan schijnlijk een tikfout gemaakt verbeter uw antwoord presen t atie op het scherm hetge soms is het wat lastig om er achter te komen heel wordt overzichtelijk en in kleur gepre hoe je een opdracht mo et maken dit is vooral senteerd de beeldschermopbouw is conse het geval bij de onderdelen leestekens d e 1995 5 moer 2 3 7 uitleg is dan afwezig de aanwezige uitleg is programma blok uitleg oefening toets instel echter zeer duidelijk en de leerlingen worden en stop daaronder worden de informatie en daar goed bij betrokken de oefeningen aangeboden en met kunnen de leerlingen wisselen tussen deze spelregel s twee onderdelen tijdens de oefeningen en de toets is er aan de rechterkant van het scherm sp elregels is e en programma dat zich richt op een verticale balk te zien die in vakjes is ver de spelling van meerlettergrepige woorden er deeld hierin wordt zichtbaar hoeveel foutieve hoort een werkboekje bij met dezelfde titel en goede antwoorden er gegeven zijn bij de het programma bestaat uit twee delen deel i oefeningen of hoeveel zinnen er al geweest behandelt de meerlettergrepige woorden ter zijn bij de toets wijl deel 2 ingaat op hoofdletters le estekens en de tu sse n n bij d e beschrijving van het het is lang niet altijd duidelijk welke toetsen programma houd ik het bij deel i het tweede je kunt en moet gebruiken m e t behulp van de el heeft namelijk dezelfde opbouw en ver de hulpfunc tie wordt dat overigens wel ver schilt alleen inhoudelijk helderd en ook kunnen de leerlingen gebruik maken van de gebruikerskaart waarop een structuur opbouw wanneerdeleer compl ete uitleg van he t toetsenbordgebruik lingen he t programma op e n en kunne n z e staat het is e c hter niet op het scherm te zien kiezen tussen informatie en start van het pro soms zit e r animatie in de uitleg maar on gramma bij de inform a tie wordt v e rteld waar danks d at deze in h et sch erm ervoor wo rden het programma voor dient na de keuze voor aangekondigd gaat ze t e sne l om goed te kun start komen de leerlinge n in het menu waar nen volgen bij ze uit verschillende blokken kunnen ki e zen evaluatie toetsing na een fout klanken en lett ers volgt meteen een hint aan de hand van de same ngestel de woo rde n theorie zoals bij het onderdeel samengesteld e voor en achtervoegsels woorden dat is niet goed zoe k een bekend niet samenge s t elde woorden verdelen woord in het woord wanneer bij de leerlin de eindklan k gen de tweede poging ook mislukt geeft het halveer en hoofdregel programma het antwoord maar de leerlingen verdubbel en hoofdregel moeten het dan nog we l een keer zelf intoet halveer en verdubbelregel sen gaat dat ook we er fout dan wordt het de s tomme klank antwoord nog een keer gegeven en zo gaat dat all e regels door elkaar dan door het programma maakt g e en onder i s het woord samengesteld of niet scheid tussen typefouten en spelfouten wel en niet samenge stelde woorde n na elk blok volgt een toets die steeds veran via de menubalk uitleg oefening n o e fe dert als de leerli ngen dus een blok over moe ning s toets kunnen de l eerlingen aangeven ten doen bevatten zowel de oefeningen als de wat zij met dat onderwerp will en doen de toets voornamelijk nieuwe zinn e n de voort uitleg wordt duidelijk en met veel voorbeel gang van de leerlingen kan opgevra agd wor den gegeven de leerlingen kunnen niet vol den en dan is e lke gemaakte fout te zien en de staan m e t lezen maar moeten vingeroefenin tijd die de leerlingen ervoor nodig hebben gen maken na de uitleg kunnen de leerlin gehad voor een do c ent is dus per leerling te gen deze herhalen of kunnen ze beginnen aan zien waar de knelpunten zitten en waar du s de oefeningen eventueel extra hulp nodig is als all e toetsen voldoende gemaakt zijn volgt er een diploma presentatie op het s c herm h et kleurloze programma speelt zich af in een beoordeling spelregels gaat uit van het omlijnd deel van het scherm aan de boven principe schrijf wat je hoort dat is de hoofd kant van dat vak staat de menubalk waaruit de regel en daar kom en uitzonderingen op di e leerlingen zes keuzen kunnen maken hulp mee stal ook in regels wordt uitgedrukt bij 238 moer 1995 5 voorbeeld de halveerreg e l of de verdubbel heid van zo n algoritme de volgende criteria regel blok i klanken en letters begint met kunnen daarbij een hulpmiddel zijn de ui tl eg van de klanken daarna stijgt het is het waterdic ht oftewel kunnen alle vor niveau en dat maakt het programma geschikt men ermee gemaakt worden voor zeer diverse begin situatie s de leerlingen zijn de stappen goed te begrijpen hoeven nam elijk niet elk blok te doorlopen volgen de stappen logisch op elkaar dus kunn en ze daar inspringen waar het voor hen het beste is over he t alge meen is het handig om een pro voor een programma dat de totale spe ll ing gramma te kieze n dat zowel geschikt is voor van meerlettergrepige woorden behandelt i s klassikaal a ls voor individueel gebruik hier sp elrege ls redelijk compleet en wordt de door vergroot je d e bruikbaarheid en heb je opbouw logisch en in duidelijke stappen aan meer rendement van de kostbare aa nsc haf ge boden de uitleg is erg duidelijk en is door in deze beoordeling heb ik twee s oort e n de animati es en de intera c tie met de leerlin programma s behandeld de programma s die ge n aantrekkelijk om door te werken zich alleen met de werkwoordspe ll ing bezig de leerlingen krijg en erg veel informatie en houden en twee andere programma s die zich mogelijkheden aangeboden zo is de hulp ook ri chten op de overige sp elling functie erg uitgebreid spe ll inguitl eg hulp wat betre ft de e erste soort werkwoo rds v o r schema bedienings hulp en kunnen de leer men spelle n sp elwerk en spelraam ben ik e rg lingen zelf a ll erlei extra s in s tellen de maxima enthousias t over sp e lraam de voordelen van le sess i eduur het aantal seco nde n waarb i nn en dit programma boven de andere programma s het antwoord gegeven moet worden de s oort zijn het inhoudelijk goede algoritme en het woorden hoog frequent laag frequent feit dat dit stee ds op het scherm komt het gemengd de norm voor een voldoende en zo programma werkt consequent met de boom nog wat technische mogelijkheden de en het kladblok dit laatste zorgt ervoor dat de doce nt kan dit ook zelf doen via het docen gokkan s die mogelijk bij de boom ont s taat tendeel van het programma deze aanpas weer ge mi nimalisee rd wordt omdat d e leer singsmogelijkheden maken het programma ling zelf de juiste vormen moet invu ll en het e rg flexibel zij ma k en h et geb ru i k ervan ec h algoritme heeft een logische opbouw en vol ter ook gecompliceerd en de do c ent moet doet aan de belangrijks te eis en helderheid goed voorbereid zijn wanneer hij het in de logi sche stappen weinig gokel e menten kleine klas gaat gebrui ken het kan prima op het ni stappen die boom kan na uitleg goed indi veau en de beginsituatie van de leerlingen in vidueel gebruikt worden en wanneer deze gesteld worden zodat het breed inzetbaar is ingesleten is ho e ft de leerling deze niet st eeds d e gebruikerskaart is een welkome aanvul op het s cherm te krijgen wanneer er een fout ling op de hulpfunctie de leerlingen hoeven gemaakt wordt moet de boom wel weer niet steeds het hulpscherm te activeren maar gevolgd worden maar ook dan is er een weten bijvoorbeeld met een blik op de kaart v uchtmogelijkheid met behulp van de gok welke toetsen waarvoor dienen toets d e b ee ld o pbo uw is co n se qu e nt e n overzich con clu si e telijk door de heldere handleiding en een overzicht van de actieve hulptoetsen op het er is in de laatste paar jaar een aantal bruikba scherm is het voor de gebruikers heel duide re spellingprogramma s op de markt gekomen lijk wat er van hen verwacht wordt en wat de voor het voortgezet onderwijs veel program mogelijkheden van het programma zijn ma s voor de werkwoordspelling gaan uit van een algoritme en de kwaliteit daarvan wil nog wat betreft de overige twee programma s wel eens verschillen in de meeste gevallen zal spelleider bovenbouw en spelregels vind ik het dat algoritme eerst uitgelegd moet worden erg moeilijk om er een als beste aan te wijzen voordat leerlingen met het programma kun beide programma s zijn in ieder geval goed nen gaan werken daarbij moet de docent ook bruikbaar en daarnaast hebben ze hun eigen letten op de duidelijkheid en de hanteerbaar kwaliteiten en het hangt er maar van af wat j e 1995 5 moer 239 als docent belangrijk vindt zo is spelleider bo de literatuurmuu r venbouw een heel aantrekkelijk programma om mee te werken het ziet er leuk uit is overzichtelijk en het is geschikt voor een bre de doelgroep daarbij worden de onderdelen carien bakke r consequent op dezelfde manier aangepakt waardoor het voor de leerlingen duidelijk maeike bosma blijft spelregels daarentegen is wat de presen tatie betreft veel minder goed saai kleurloos en een achterhaalde schermindeling er is tegenwoordig veel meer mogelijk om een programma voor leerlingen aantrekkelijker te louis couperus van oude mensen de dingen die maken waar het echter in uitblinkt zijn de voorbijgaan amsterdam veen 1992 1901 voortgangscontrole en de aanpassingsmoge 255 blz lijkheden voor iedere leerling kan het niveau individueel worden ingesteld en wijzigingen zijn altijd mogelijk doelgroep shv 6v maximaal 25 leerlingen tijd 3 0 minuten lesmateriaal vijf fragmenten in dit artikel heb ik geprobe e rd om de keuze uit het boek van een go e d spell ingprogramma te verge a het gesprek tussen takma en ottilie p 3 r 32 makkelijken hie rvoor heb ik een aantal b de moord gezien door harold p 58 6o bestaande programma s besproken voor meer c het gesprek tussen lot en zijn moede r informatie over de keuze van courseware in het algemeen verwijs ik naar m elkerbout en d mama ottilie ziet de geest van haar man m keiren 1994 ik hoop dat door dit artikel de drempel om e sterfscene p zao z2r tot aanschaf van een spellingprogramma over van elk fragment dienen vijf kopieen beschik te ga an verlaagd is en dat docenten het ni et baar te zijn alleen mee r overwegen maar daadwerkelijk tot actie overgaan er zijn goede programma s planning beschikbaar laat ze niet ongebruikt t de leerkracht legt uit wat een tableau vivant is literatuu r en geeft een voorbeeld aan de hand van de films eline vere of de hoogs te tijd die beide elkerbout m m keiren nederlands in de beginnen met een tableau vivant ba sis vorming de prakt ijk computergebruik utrecht aps 1994 2 de leerlingen worden opgedeeld in vijf groe ik jij hij wij jullie zij in sceninivo 1 989 pen en krijgen per groep een ander fragment p 69 uit het boek dit lezen ze door en ze proberen spe ll en volgens algoritme in s cen special basis hun fragment in een beeld te vatten in dit en sp eciaal onde rwijs 1989 p 17 beeld moet wel de kern van het fragment naar voren komen van dit beeld maken ze een tableau vivant een groepslid bereidt zich voor op de rol van verteller deze gaat tijdens het opvoeren van het tableau vertellen wat er in het fragment gebeurt de leerlingen voeren om de beurt hun tableau op 4 leerkracht voert een kla ssegesprek waarin het verband tussen de fragmenten aan de orde ko mt 240 moer 1995 5