Spellingvereenvoudiging in eigen hand

spellingvereenvoudiging in eigen hand dr i van der velde het is al meer dan zestig jaar geleden dat j c wirtz cz in het district win schoten de heilige spellingkoe bi j de horens vatte inspecteur wirtz had er bij alle schoolhoofden in zijn district op aangedrongen de spellinganarcie uit te bannen en de regels van de vereenvoudigde schrijftaal te volgen en ook bij b en w van wi nschoten vond dit initiatief een goed onthaal de leerplannen voor de openbare scho l en werden in de bepleite richting aan gepast in strijd met het algemeen belang maar ouders protesteerden vooral die wier kinderen naar het v h m o zouden gaan fn bij k b van 5 januari 1909 werd het besluit van de win schotense b en w vernietigd wegens strijd met het algemeen belang men kan zich 62 jaar na dato nog steeds afvragen wie erger het algemeen belang heeft geschaad waren het wirtz en de onderwijzers en b en w van winschoten die al zo vroeg begrip toonden voor de gegrond h eid van principes waarachter zich in 1970 ook de vier onderwijsorganisaties zouden scharen vgl moer 69 70 96 e v 7 of was het de toenmalige regering die met haar noodlottig besluit oorzaak geworden is van grenzeloze verspilling van tijd en energie en kostbaar kapitaal en die al meer dan zestig jaar een moeder taalonderwijs doet geven dat deze naam nauwelijks mag dragen nooit immers is een betoog geleverd waarbij werd aangetoond dat de huidige spelling de taalvaardigheid verhoogt velen betoogden wel het tegendeel sinds 1908 zijn heel wat spellingwijzigingen doorgevoerd en w ijzigingsvoorstel len gedaan wie het hele pakket tot en met pe e wesselings bekijkt en het vergelijkt met de beginselen van kollewijn staat voor een belangwekkende ontdekking hij moet namelijk constateren dat alle regeringsverzet niet heeft kunnen verhinderen dat we schoorvoetend en vooral langzaam de opvattingen van toen volgen tot op de dag van vandaag een radicale beslissing ten aanzien van de spelling heeft geen der regeringen durven nemen en houden de komende a an dit beginsel vast dan kunnen ze in 1991 bij het eeu w feest van kollewijns initiatief de laatste reserves laten varen en de nederlanders een spelling aanbieden gestroomlijnd volgens het leerbaarheidsprincipe zou dit misschien de zorgvuldig verzwegen bedoeling zijn versn ell ing kan het sneller h et hangt ervan af of het onderwijs iets van het verleden wil leren op het ogenblik zitten we in een impasse en het is o i zeer de vraag of die in de komende jaren zal worden doorbroken in de huidige finan ciele situat i e zullen regering en parl ement de zaak liever blauw blauw laten cf een desbetreffend voorstel voor de algemene l e denv erg a dering red 61 1934 het jaar v an mar chants niet zoo m aar zo bracht de grootste w inst hoe behaalde men d i e het antwoord is simpel doordat de vereenvoudigde spell ing in de voorafgaande j aren sterk verbreid was anders gezegd door een constant strak volgehouden gewenningsproces en dat door deze spelling te gebruiken in verenigingsorganen en niet alleen die van lerarenorganisaties te gebruiken in wetenschappelijke en ni et wetenschappelij ke publikaties te gebruiken in de pers te gebruiken in de par ticuliere correspondentie wat marchant in 1934 bood was aanvaardbaar als compromis maar het onder wijs wordt bij voortduring geconfronteerd met een halfslachtige situatie de onderwijswereld moet uit de huidige impasse in het belang van de leerlingen talloze jongeren studerende en vooral werkende delen dit inzicht voor ons blij ft het enige gerechtvaardigde en daardoor het enige beslissende criterium hoe komen ave bij het basisonderwijs zo snel mogelijk tot beheersing van een zuivere spelling als de voorstellen van de vier onderwijsorganisaties worden aanvaard kan dat doel bereikt zijn aan het eind van het vierde leerjaar dat is ook nodig omdat het voorontwerp van een wet op het basisonderwijs aangeeft dat een nieuwe totnogtoe onbekende spellingverwarrende factor gaat optreden een vreemde taal i c fngels vanaf de vijfde klas van de basisschoola en het fngels is bekend ber ucht om zijn archaische spelling wat er bij handha ving van de huidige spelling eventueel na invoeren van pee wesselings dan nog van ons moe dertaalonderivijs overblijfti de hemel mag het weten de vier lerarenorganisaties hebben elkaar op het volgende programma ge vonden 1 verwerping van de regels der gelijkvormigheid en der analogie zodanig dat de iverkwoordspelling vol l edig gesaneerd wor dt 2 afschaffing van het onderscheid ij ei en au ou ten gunste van ij en au 3 afschaffing van ie in open lettergrepen moer 69 70 96 e v ons voorste l a de vier samenwerkende onderwijsorganisaties nemen de draad van kollewijn en de oude vereniging tot vereenvoudiging van onze spelling weer op en be sluiten van b v 1 januari 1972 af voor al hun uitgaven o a hun vereniging o rga n en en voor al hun correspondentie t e gebruik e n een spe lling volgens bo venstaande beginselen b bovendien besluiten de leden individueel voorzover daartoe bereid in hun prive arbeid publikaties correspondentie enz deze vereenvoudigde spelling in de overeengekomen vorm toe te passen over de bastaardwoorden de moeilijkste categorie moeten we ons niet druk make n wie liever principe en categorie blijft schr ijven schrijve niet principe en kategori buitenpar l ementaire actie misschien wel h aar verdienste is dat ze wel eens helpt dat is in de spellinggeschiedenis in 1934 al gebleken 62