Sterke schakels voor het (d)bso: Motiverend en taalrijk lesmateriaal

37 sterke schakels voor het d bso motiverend en taalrijk lesmateriaal joke drijkoningen jongeren in het deeltijds beroepssecundair onderwijs dbso en het beroeps secundair onderwijs bso stromen al te vaak uit zonder diploma inspanningen in het onderwijsveld moeten die ongekwalificeerde uitstroom tegengaan zonder diploma en dus zonder de nodige vaardigheden wordt een ernstige hypotheek gelegd op de kansen van jongeren om volwaardig te participeren op de arbeids markt en in het maatschappelijke leven in het algemeen de school de werk ervaring en de stageplaats moeten jongeren de kansen bieden om zich zo te ontwikkelen dat zij de aansluiting met de arbeidsmarkt niet missen arbeid is immers een belangrijke hefboom tot maatschappelijk functioneren eker voor jongeren in het deeltijds en samenwerking tussen scholen deeltijds in het beroepssecundair onderwijs onderwijs en 3de graad bso en het bedrijfs liggen de kansen voor het grijpen om leven te verbeteren en zo te komen tot een reeds tijdens hun schoolloop bruikbare en volwaardige vorm van alter baan linken te leggen en nering en of werkplekleren samenwerking te verwezenlijken met de arbeidsmarkt de jongeren krijgen immers naast een pakket algemene vorming janus praktijk algemene vakken pav ook een beroepsopleiding in die beroepsgerichte vorming bgv leren de jongeren het beroep een van de obstakels om tot een waarvoor ze gekozen hebben daarboven volwaardige participatie in de school en op op lopen de jongeren uit het bso stage in de werkplek te komen en dus ook tot een een bedrijf de jongeren uit het dbso zijn sterke alternering is taalvaardigheid en zelfs halftijds aan het werk communicatie dit knelpunt situeert zich enerzijds op het niveau van de jongeren de deze werkplekken worden nog te weinig taalvaardigheid van de jongeren is vaak te benut als leerplekken bovendien wordt een laag ze hebben moeite om mondelinge sterke alternering tussen werk en school en instructies of uitleg te begrijpen ze kunnen tussen beroepsopleiding en algemene vor zich onvoldoende verstaanbaar maken in ming nog te weinig bereikt ze is echter nodig een gesprek ze begrijpen handleidingen om tot een vlotte aansluiting tussen school informatieve teksten niet de moeilijk en arbeidsmarkt te komen het equalproject heden met taal en communicatie springen janus1 ontwikkelde instrumenten om de het meest in het oog bij anderstalige februari 2008 nummer 3 37e jaargang 38 jongeren maar het probleem is zeker niet instrumenten en materialen moeten de beperkt tot deze groep ook bij de schakels vormen tussen de verschillende autochtone jongeren doen communicatieve domeinen pav bgv en werkvloer en talige problemen zich voor waarin deze jongeren talige en communi catieve vaardigheden kunnen ontwikkelen anderzijds bevindt het struikelblok taalvaar deze ontwikkeling kan slechts ten volle digheid en communicatie zich ook op het gebeuren wanneer er in de verschillende niveau van de leerkrachten coordinatoren domeinen en in samenwerking met elkaar werkgevers die met deze jongeren wer aandacht wordt besteed aan taalvaardig ken ten eerste hanteren zij vaak onbewust heid de materialen zijn sterke schakels een taalgebruik dat boven de pet van de omdat zij niet alleen zorgen voor de brug jongeren gaat dat heeft uiteraard deels te waarlangs de verschillende domeinen elkaar maken met de beperkte taalvaardigheid van ontmoeten en samenwerken maar ook de jongeren zelf maar ook met het feit dat omdat zij voor elk domein concretiseren hoe de lesgevers zich niet ten volle bewust zijn er aandacht aan taalvaardigheid besteed van de moeilijkheden en struikelblokken die kan worden hun instructietaal schoolse taal bevat impliciete verbanden veronderstelde kennis in dit artikel wordt gefocust op het van vakjargon figuurlijk taalgebruik lesmateriaal dat het cto ontwikkeld heeft kunnen voor het nodige onbegrip zorgen binnen de lespakketten die elk over een ten tweede hebben de lesgevers niet altijd thema gaan zijn er activiteiten uitgewerkt voldoende aandacht voor het communi voor pav bgv en soms ook voor de werk catief functioneren van de jongeren wil vloer stageplaats op dit moment loopt het men de jongere tot betere communicatie janusproject ten einde en worden de hogere taalvaardigheid brengen dan zullen materialen afgewerkt de illustraties van de nodige oefenkansen gecreeerd moeten lesmateriaal in dit artikel zijn dan ook nog worden dat is niet alleen een taak voor de niet in definitieve vorm gegoten de experi lesgevers van algemene vakken maar ook mentscholen van janus hebben het afge voor de lesgevers van de lopen jaar de mogelijkheid gehad om de beroepsgerichte vorming materialen uit te testen hun opmerkingen de werkgevers waar de worden in de eindfase van het project wil men de jongeren stage lopen meegenomen jongere tot het hele team dat de hogere taalvaar opleiding van jongeren digheid brengen verzorgt dan zullen de motivatie als noodzakelijke nodige oefen voorwaarde binnen het janusproject kansen gecreeerd heeft het luik taalvaardig moeten worden heid dan ook een aparte het lespakket dat het meest uitgeprobeerd plaats gekregen het cen is is een ontbijt op school organiseren trum voor taal en onder een aantal klassen uit het deeltijds wijs cto heeft dit luik opgenomen en onderwijs en de 3de graad bso hebben een allerlei materialen ontwikkeld om te werken ontbijt op de school georganiseerd bij het aan het verhogen van de taalvaardigheid uitwerken en voorbereiden van dit ontbijt van de jongeren in het d bso de hebben zij een beroep gedaan op dit 37e jaargang nummer 3 februari 2008 39 lespakket het bestaat uit verschillende gaan met de taalrijke activiteiten hoe meer lesactiviteiten namelijk voorbereiding van taalvaardigheid hij zal kunnen verwerven het ontbijt wat komt er op het menu en goed ontbeten wat zijn nu belangrijke aandachtspunten geweest in de materiaalontwikkeling om de hoe kan een dergelijk project de taalvaar jongeren te motiveren tot actie een aantal digheid van de jongeren aanspreken en opdrachten uit de eerste activiteit voorbe stimuleren een ontbijt organiseren vraagt reiding van het ontbijt illustreren dit sowieso taalvaardigheid denken we al maar alleen aan het opstellen van een vrijheid en verantwoordelijkheid boodschappenlijst bijvoorbeeld of het uit nodigen van mensen al dan niet schriftelijk hoe het ontbijt op de school er gaat uitzien er kunnen echter door de manier van wordt in handen van de jongeren gelegd ze aanpakken van een dergelijk project heel mogen zoals werkblad 1 illustreert in een wat extra taalrijke kansen aangeboden eerste fase hun fantasie de vrije loop laten worden aan de jongeren hoe zouden zij het ontbijt graag zien in een volgende fase leggen alle groepen alles een van de vaak gehoorde klachten van samen en zullen ze tot een realistisch lesgevers is het gebrek aan motivatie van compromis moeten komen de leerkracht de jongeren jongeren uit het bso en zeker treedt hier enkel sturend op door bij uit het deeltijds onderwijs hebben vaak te komende vragen te stellen rond bijvoor kampen met schoolmoeheid veel jongeren beeld de praktische haalbaarheid de leer hebben geen intrinsieke motivatie om deel kracht kan ook een stemming organiseren te nemen aan de les de leerkracht zal de over de voorstellen als er geen consensus jongeren dan ook moeten uitdagen en mogelijk is maar het uiteindelijke voorstel prikkelen om aan een project of lesactiviteit zal dat van de jongeren zelf zijn het is ook te beginnen bovendien zal naarmate de dit voorstel dat in de praktijk uitgevoerd zal motivatie toeneemt ook datgene wat worden het is dus geen vrijblijvende jongeren uit een activiteit halen en brainstorm de jongeren worden serieus verwerven toenemen hoe meer de jongere genomen dat blijkt bij te dragen tot de gemotiveerd is om in een les aan de slag te motivatie van de jongeren februari 2008 nummer 3 37e jaargang 40 werkblad 1 een eerste ontwerp opdracht jullie gaan een ontbijt organi seren op school vooraleer jullie starten met het klaarmaken van het ontbijt mogen jullie eerst brainstormen verzamel zoveel mogelijk ideeen in jullie groepje wie willen jullie op het ontbijt uitnodigen wat willen jullie bereiken welke formule willen jullie aanbieden wordt het gratis of betalend alle ideeen zijn welkom zorg dat iedereen van jullie groepje aan bod komt laat de verslaggever al jullie ideeen op dit werkblad noteren ook knotsgekke ideeen zijn toegelaten wat is het doel van jullie ontbijt wie willen jullie uitnodigen wat willen jullie aanbieden waar willen jullie het ontbijt laten doorgaan wanneer willen jullie het ontbijt organiseren niet alleen in het bedenken van het doen slagen dan zullen ze ook hun ontbijtconcept maar ook in de uitwerking verantwoordelijkheid moeten opnemen in van dat concept krijgen de jongeren het uitvoeren van de nodige taken verantwoordelijkheid willen ze dit ontbijt 37e jaargang nummer 3 februari 2008 41 werkblad 2 takenlijst ontbijt opdracht jullie weten al wanneer jullie het ontbijt gaan organiseren wie jullie willen uitnodigen wat jullie de mensen willen aanbieden denk per twee na over wat er nu allemaal moet gebeuren welke taken moeten uitgevoerd worden maak een to do lijstje duid met een uitroepteken aan welke taken het meest dringend zijn to do nadat de jongeren per twee deze takenlijst zullen zij er ook over waken dat de taken hebben gemaakt worden de taken verdeeld worden de leerkracht kan hier klassikaal opgelijst de leerkracht zal indien bovendien een oogje in het zeil houden om nodig nog bijkomende vragen stellen bv in geval van nood te bemiddelen zodat denk eens na zijn jullie niks vergeten hoe iedereen iets opneemt gaan we de mensen uitnodigen of ver wittigen om tot een volledige takenlijst te aansluiting zoeken bij de interesses komen nadat het tijdspad is opgesteld wordt met de jongeren afgesproken wie wie welke taken ten uitvoer zal brengen welke taak op zich zal nemen alle taken wordt ook aan de jongeren zelf overgelaten zullen uitgevoerd moeten worden om het ook dit draagt bij tot het motiverende ontbijt tot een goed einde te brengen als aspect van de taak niet alles moet door jongeren van in het begin van het project iedereen opgenomen worden jongeren ervaren dat zij de verantwoordelijkheid en kunnen kiezen voor taken die aansluiten bij zelfstandigheid echt mogen opnemen dan hun interesses en of competenties het februari 2008 nummer 3 37e jaargang 42 uitdenken en uitwerken van de zaal maar de drempel om met informatica aan de decoratie of het maken van een affiche of slag te gaan en het benodigde materiaal uitnodiging zal jongeren aanspreken die schrikt velen nog af graag creatief bezig zijn jongeren die graag administratieve zaken doen kunnen de inschrijvingen organiseren en bijhouden en taalrijk het was motiverend omdat leerlingen hun eigen accenten konden aanbrengen bij terloops is het in de voorbeelden al aan bod voorbeeld het aanbieden van een turks gekomen de lesactiviteiten willen in elke ontbijt het ontwerpen van een affiche door fase mogelijkheden bieden om een taalrijke de gasten die graag tekenen dit citaat van omgeving te creeren waarin jongeren talig een leerkracht die met de jongeren het aan de slag kunnen gaan ontbijt georganiseerd heeft toont dat de aspecten als vrijheid in het uittekenen van door interactie het ontbijtconcept het afbakenen en kiezen van taken door de jongeren zelf niet alleen bij de conceptualiseringsfase van het ontbijt op papier maar ook in de lesrealiteit moeten jongeren in groepjes een eerste motiverend blijken te zijn ontbijtconcept bedenken zie werkblad 1 bij het noteren van de taken zie werkblad 2 aansluiting zoeken bij de interesses of gaan jongeren in duo aan de slag het leefwereld van de jongeren zorgt uiteraard maken van de affiches of uitnodigingen ook voor extra motivatie niet alleen gebeurt per twee met andere woorden er aansluiting bij de interesses op vlak van wordt in de activiteiten ruim aandacht keuzes in taken die jongeren opnemen maar besteed aan groepswerk op deze manier ook op vlak van het globale onderwerp van krijgen jongeren veel meer kansen om het lespakket dat vinden we veel sterker mondeling te overleggen en dus taal te terug in zet de boxen gebruiken dan in een klassikale aanpak aan jongeren maken in bovendien maakt de vrijheid die jongeren jongeren kunnen dit lespakket een radio krijgen om het ontbijt te concretiseren de kiezen voor taken uitzending op computer affiches te ontwerpen taken af te bake die aansluiten zodat er een podcast van nen overleg en consensus noodzakelijk bij hun interesses gemaakt kan worden dit ook tijdens de klassikale besprekingen en of competenties onderwerp sluit in zijn ge zullen de jongeren dus voortdurend moeten heel aan bij de leefwereld discussieren en onderhandelen willen ze het van de jongeren in de ontbijt echt gerealiseerd krijgen verdere uitwerking van het pakket zijn ook de motiverende aspecten als het vrijlaten van de lesgever krijgt in het lespakket regel taak keuzes en het geven van verantwoor matig suggesties aangereikt om in interactie delijkheid opgenomen als bijlage zit een ge te treden met de jongeren de rol van de deelte van het lespakket om dit te illustreren lesgever bestaat er in niet zelf antwoorden dit lesmateriaal is in het artikel niet verder of uitleg te geven maar deze te ontlokken opgenomen omdat het niet uitgeprobeerd is door de juiste vragen te stellen op deze lesgevers geven wel aan dat ze het een zeer manier worden weer extra kansen tot motiverende en uitdagende taak vinden spreken geboden aan de jongeren 37e jaargang nummer 3 februari 2008 43 uit de lesbeschrijving van voorbereiding van het ontbijt vraag de verslaggevers om hun ideeen voor het ontbijt klassikaal toe te lichten geef nog geen commentaar of oordeel op de gelanceerde ideeen maar laat de jongeren inspelen en verder borduren op elkaars ideeen laat de jongeren elkaars uitnodiging beoordelen a h v een che geef de ingevulde ches terug aan de betrokken duo s en laat de jongeren de commentaren lezen organiseer dan een korte uitwisselingsronde de jongeren kunnen bij degenen die de beoordeling gemaakt hebben vragen om eventuele onduidelijkheden op te helderen of om meer uitleg te geven bij een suggestie hierboven werd al geillustreerd hoe de les zou je nog iets hartigs voorzien zou je je gever kan reageren op een niet volledige beperken tot een soort brood takenlijst van de jongeren werkblad 2 in plaats van zelf aanvullingen te maken krijgt bij het verzamelen van ideeen voor het de lesgever voorbeeldvragen aangeboden ontbijt wordt voor de leerkracht een heel zodat de jongeren zelf aanvullingen kunnen aantal mogelijke richtvragen voorzien om maken denk eens na zijn jullie niets ver jongeren te ondersteunen bij hun brain geten hoe gaan we mensen uitnodigen of storm dergelijke vragen ondersteunen de verwittigen ook bij het samenstellen van leerkracht in het vraaggesprek dat hij kan het menu krijgt de lesgever voorbeeld opzetten met de jongeren op deze manier vragen om de jongeren zelf te laten ver wordt zoveel mogelijke de mondelinge woorden wat ze eventueel vergeten zijn taalvaardigheid van de jongeren aange hebben jullie al nagedacht over de drank sproken een greep uit mogelijke richtvragen wat willen we bereiken met het ontbijt je kan een ontbijt organiseren om de andere jongeren en de leerkrachten op school beter te leren kennen tijdens de eerste weken van het schooljaar om de ouders en of mensen uit de buurt te laten kennismaken met de school om geld te verzamelen om iets te organiseren met de klasgroep om jullie eens goed te amuseren om een aantal recepten uit te proberen om eerlijke handel te promoten zie een h eerlijk ontbijt wie willen we uitnodigen afhankelijk van wat je beoogt zie boven ziet je doelpubliek er anders uit gaan we enkel leerlingen en leerkrachten uitnodigen welke leerlingen welke leerkrachten ook ouders andere mensen februari 2008 nummer 3 37e jaargang 44 welke formule kunnen we aanbieden kiezen we voor een buffet je eigen keuze maken uit veel mogelijkheden of een vaste formule voor iedereen een uitgebreid of beperkt buffet of gaan we ontbijtmanden leveren aan huis gratis of betalend bieden we het ontbijt gratis aan of zullen we een kostprijs vragen wanneer kunnen we dit ontbijt organiseren organiseren we het ontbijt tijdens de schoolweek of in het weekend wanneer van hoe laat tot hoe laat waar laten we het ontbijt doorgaan laten we het ontbijt doorgaan in de school of ergens anders in de buurt plannen we dit buiten of binnen hoe regelen we het transport van de ontbijtmanden vragen we nog hulp aan wie waarvoor bv andere jongeren en leerkrachten op school ouders buren om iets lekkers klaar te maken te helpen met de inrichting uit bijlage voor de leerkracht de leerkracht leerlinginteractie wordt ook volgende leermomenten een nabespreking zeer sterk gestimuleerd in de nabespreking biedt veel kansen tot mondelinge interactie van een activiteit de nabespreking is een in de eindactiviteit goed ontbeten wor essentieel onderdeel van het leerproces den een heel aantal evaluatievragen voor omdat het geleerde geexpliciteerd wordt gesteld aan de leerkracht zodat hij in en dus meegenomen kan worden naar gesprek kan gaan met de jongeren uit de lesbeschrijving van goed ontbeten bespreek vervolgens met de jongeren wat ze van het ontbijt vonden laat de jongeren hun mening geven over het ontbijt wat vonden ze ervan wat liep er volgens hen goed wat liep er minder goed hoe kunnen sommige zaken beter aangepakt worden de volgende keer de verschillende aspecten bij de voorbereiding van het ontbijt en het gebeuren zelf worden overlopen bijvoorbeeld hoe verliep de promotie was er voldoende opkomst hoe was het eten hoe waren de reacties op het eten hoe verliep de communicatie bij de voorbereiding is alle informatie goed doorgegeven zijn we binnen het 37e jaargang nummer 3 februari 2008 45 budget gebleven zijn de taken goed verdeeld geweest heeft iedereen zijn taak opgenomen zoals afgesproken sta even stil bij de communicatieve taken tijdens het ontbijt bv de ontvangst en de begeleiding van de mensen naar de tafels het schenken van koffie of thee de bediening aan het buffet bespreek hoe de communicatie is verlopen wat heb je aan de mensen gezegd hoe heb je dat gezegd wat lukte wel niet hoe zou je dat nog kunnen zeggen bespreek met de jongeren welke formuleringen wel of niet gepast zijn en bied indien nodig alternatieven aan vraag de jongeren ook naar hun leerervaringen hebben ze iets opgestoken uit de organisatie van het gebeuren zo ja wat zo nee hoe komt dat hebben ze andere dingen bijgeleerd zo ja wat zouden ze in de toekomst graag nog dergelijke activiteiten organiseren waarom wel of niet ga na wat er bij eventuele herhaling van een dergelijke of gelijkaardige activiteit kan bijge stuurd worden zodat het voor iedereen zinvol is door lees en schrijfopdrachten bij het opstellen van een menu gaan de jongeren zelf in kookboeken en vaktijd jongeren worden in dit lespakket met schriften op zoek naar recepten en maken verschillende soorten schriftelijke teksten ze een boodschappenlijstje de jongeren die geconfronteerd zodat zij vaardiger worden een affiche en of een uitnodiging gaan in het zoeken naar en verwerken van hun maken gaan per twee aan de slag om een schriftelijke informatie het hoge percentage voorstel te maken ze noteren het en laaggeletterden in vlaanderen 15 tot 18 vervolgens wordt dit door andere jongeren en oververtegenwoordiging van jongeren uit geevalueerd in plaats van de voorstellen het bso op het laagste geletterdheids mondeling te bespreken wordt er bewust niveau vereist voldoende aandacht voor een schriftelijke evaluatie gedaan zodat ook functionele schrijf en leestaken de schriftelijke taalvaardigheid aange sproken wordt werkblad 3 februari 2008 nummer 3 37e jaargang 46 werkblad 3 evaluatiefiche 1 opdracht jullie hebben een uitnodiging of een affiche gemaakt voor het ontbijt lees nu de uitnodiging of affiche van een ander groepje wat vinden jullie van de inhoud staat alle informatie erop wat ontbreekt er nog wat vind je er goed aan heb je nog ideeen of suggesties vul onderstaande che aan met jullie meningen let daarbij vooral op de inhoud van de uitnodiging of affiche ik heb de uitnodiging affiche bekeken van ik vind de uitnodiging affiche ik heb voldoende informatie gekregen ik heb niet voldoende informatie gekregen dit is wat ik nog mis dit vind ik goed aan de uitnodiging affiche dit zou ik anders doen door differentiatie pas door differentiatie in te bouwen zal elke jongere tot leren en dus tot meer bij te moeilijke taken haken jongeren af en taalvaardigheid kunnen komen in het bij te gemakkelijke taken wordt er niets lespakket een ontbijt op school organi nieuws verworven de klasgroepen blijken seren zijn er zeer veel voorbeelden terug te zeer heterogene groepen te zijn het vinden van mogelijke vormen van lesaanbod zal dus voor zowel sterke als differentiatie zwakke leerders toereikend moeten zijn 37e jaargang nummer 3 februari 2008 47 er wordt vaak gesuggereerd om bij groeps taalvaardige jongere de rol van verslaggever werk heterogene groepen samen te stellen te geven dit is een zeer talige rol schriftelijk dit komt niet alleen de taalzwakke jongere verslag nemen mondeling rapporteren ten goede hij kan hulp vragen en krijgen waardoor hij voldoende uitdagingen krijgt van zijn klasgenoot maar daarnaast krijgt ook de sterkere jongere in zijn rol van er wordt soms een ander werkblad voorzien uitlegger ondersteuner extra kansen om zijn voor de taalzwakkere jongeren werkblad 3 taalvaardigheid te oefenen en zijn inzicht in toont een evaluatieformulier om de affiches de leerstof te verhogen of uitnodigingen te evalueren voor de taalzwakkere cursisten is er een ander bepaalde taken worden in sommige werkblad voorzien werkblad 4 dat talig lesonderdelen toegewezen aan de sterkere eenvoudiger is door de meer gesloten jongeren bij het ontwerpen van een vragen is deze evaluatie meer haalbaar voor uitnodiging of affiche bijvoorbeeld wordt jongeren die nog moeite hebben met het voorgesteld om binnen het duo de meer schriftelijk formuleren van hun eigen mening werkblad 4 evaluatiefiche 2 opdracht jullie hebben een uitnodiging of een affiche gemaakt voor het ontbijt lees nu de uitnodiging of affiche van een ander groepje wat vinden jullie van de inhoud staat alle informatie erop wat ontbreekt er nog wat vind je er goed aan heb je nog ideeen of suggesties kruis op onderstaande che aan wat volgens jullie van toepassing is vind je op elk van deze vragen een antwoord ja nee wie nodigt uit wie wordt uitgenodigd wat is er gepland waar gaat de activiteit door wanneer vindt de activiteit plaats wat is de kostprijs is de inhoud begrijpelijk is alles duidelijk voor jou is het taalgebruik correct zinnen spelling leestekens vind je de uitnodiging aantrekkelijk februari 2008 nummer 3 37e jaargang 48 tot slot wordt in het lespakket ook aan uitvoering een aantal voorbeelden expli dacht besteed aan de differentiatie die de citeren voor de leerkracht hoe hij in zijn leerkracht kan brengen tijdens de taak ondersteuning kan differentieren uit de lesbeschrijving voorbereiding van het ontbijt laat de jongeren bij onduidelijkheden mondeling formuleren wat ze willen zeggen stel vragen om hen dingen te doen uitdrukken stuur bij zodat de jongere een goede formulering kan opschrijven bijvoorbeeld ik begrijp dit niet goed wat bedoel je hiermee leg mij dat eens uit hoe zou je dat zeggen pas wanneer je merkt dat de jongere onvoldoende taalvaardig is om uit te drukken wat hij wil kan je zelf een formulering aanbieden om de jongeren op weg te helpen bij het beoordelen van elkaars producten laat je eerst klassikaal een van de meegebrachte voorbeelden beoordelen aan de hand van de che op basis daarvan kunnen de belangrijkste criteria bij het evalueren van een uitnodiging affiche nog eens verduidelijkt worden functionele taalvaardigheid linken over de les domeinen heen om elke lesactiviteit tot een goed einde te brengen moeten de jongeren op allerlei het is in de inleiding reeds aangehaald het manieren informatie ver werken aan en verhogen van de werken en of met elkaar taalvaardigheid van jongeren is een taak taal gebruiken is informatie uitwisselen ze voor iedereen die de jon nooit een doel op moeten met taal aan de geren mee opleidt jon zich maar staat slag taal gebruiken is geren leren niet alleen het werken aan en steeds in functie nooit een doel op zich communiceren in de les verhogen van de van het oplossen maar staat steeds in algemene vorming maar taalvaardigheid van een probleem functie van het oplossen ook in de beroepsge van jongeren is of het beant van een probleem of het richte vorming ze leren een taak voor woorden van een beantwoorden van een niet alleen communiceren iedereen die de vraag vraag het gaat ook om op school maar ook op jongeren mee die taalvaardigheid die de werkvloer hoe meer opleidt jongeren nodig hebben er op al deze verschil om te kunnen functioneren in de klas op de lende plaatsen aandacht werkplek en in het latere leven wordt besteed aan het creeren van een motiverend en taalrijk klimaat hoe meer oefenkansen jongeren krijgen om hun taalvaardigheid te verhogen 37e jaargang nummer 3 februari 2008 49 het is dus belangrijk om iedereen uit de het is voor lesgevers van algemene vakken verschillende domeinen minstens aan te al niet eenvoudig te werken aan de sporen om hieraan te werken maar het is taalvaardigheid van jongeren het ligt dus even belangrijk in het belang van het zeker niet voor de hand dat instructeurs verhogen van de taalvaardigheid dat er bgv de stagebegeleiders werknemers inhoudelijke linken gelegd worden tussen de hier aandacht aan kunnen besteden in het verschillende domeinen als jongeren dat lespakket een ontbijt op school organi gene wat ze leren in de klas kunnen inzetten seren worden een aantal voorstellen ge op de werkvloer stage of als de ervaringen daan om ook de leerkrachten van de van de werkvloer stage een plaats krijgen in beroepsvakken te betrekken bij dit project de les dan heeft dit een positieve en het lesmateriaal vormt hier een sterke versterkende invloed op de taalvaardigheid schakel tussen pav en bgv van de jongeren ze krijgen kansen om de aangesproken taalvaardigheid in verschillende in de eerste plaats worden lesonderwerpen contexten in te zetten en te oefenen relevant voor het ontbijtproject voor ver bovendien stimuleert het de motivatie van de schillende beroepsopleidingen aangereikt jongeren als ze zien dat ze de dingen die ze in het geeft de beroepsleerkrachten inhou het ene domein leren ook kunnen gebruiken delijk inspiratie om een les op te zetten en toepassen in een ander domein en zoals binnen dit lespakket reeds gezegd is motivatie een noodzakelijk voorwaarde om tot leren te komen uit de lesbeschrijving van voorbereiding van het ontbijt samenwerking met beroeps of praktijkvakken spreek de collega s van de praktijkvakken beroepsgerichte vorming aan om mee te werken hierbij een aantal suggesties opleiding voeding horeca keuze van het menu zie taak wat komt er op het menu boodschappen doen klaarmaken van het eten presentatie en bediening van het ontbijt opleiding handel en administratie een uitnodiging en of affiche maken zie taak een uitnodiging maken voor het ontbijt inschrijvingen opvolgen via een excel bestand uitnodigingen versturen bestelling en levering van materiaal opvolgen gasten ontvangen februari 2008 nummer 3 37e jaargang 50 opleiding land en tuinbouw zorgen voor tafelversiering opruim onderhoud van het groen in en om de school eventueel ingredienten voorzien voor de keuken ten tweede wordt een les uit het pakket toont de leerkracht bgv op welke manier hij volledig uitgewerkt voor de beroeps een taalrijke les kan opzetten waar de opleiding wat komt er op het menu de taalvaardigheid van de jongeren veel les is bedoeld voor jongeren uit de opleiding aangesproken wordt voeding horeca dergelijke uitgewerkte les lesschema wat komt er op het menu fase 1 de jongeren vertellen elkaar over hun ontbijtgewoontes fase 2 de jongeren gaan per twee op zoek naar menu voor het ontbijt rekening houdend met voorzien budget en doel van het ontbijt ze wisselen klassikaal hun ideeen uit met elkaar fase 3 de jongeren gaan op zoek naar meer informatie in kookboeken en vaktijdschriften fase 4 de jongeren bespreken de verschillende voorstellen en maken praktische afspraken fase 5 de jongeren maken individueel een boodschappenlijst ze berekenen hoeveel ze van alles nodig hebben ze vergelijken hun oplossingen per twee het blijkt in de praktijk niet altijd eenvoudig uitgeprobeerd hebben bleken heel te zijn om afspraken te maken tussen de enthousiast het is leuk om je leerlingen in leerkracht pav en bgv zeker binnen het de keuken te zien staan en te zien deeltijds onderwijs is de praktische openbloeien soms is hun inzet minder in de haalbaarheid soms ver zoek leerkrachten les pav maar werken ze heel hard voor algemene vorming zijn vaak op andere bgv het is ook leerrijk om een collega bgv dagen aanwezig dan de bgv leerkrachten aan het werk te zien met de leerlingen ik nochtans is het niet alleen voor de jongeren leer van hun aanpak wanneer leerkrachten motiverend om over de lesgrenzen heen te uit verschillende hoeken met elkaar aan een gaan ook de leerkrachten die dit project project kunnen werken wordt tegelijk de 37e jaargang nummer 3 februari 2008 51 mogelijkheid geschapen om ook over waarmee ze met de school in gesprek didactische aanpak en omgang met de kunnen gaan over talige problemen van jongeren uit te wisselen leerkrachten staan jongeren over communicatieve en talige er op deze manier veel minder alleen voor doelen waar ze samen kunnen aan en tegelijk wordt de jongere belicht vanuit werken op die manier zal ook gewerkt verschillende gezichtspunten worden aan de link tussen school en werk en aan een gemeenschappelijk streven naar en dan is er ook nog de even belangrijke link hogere taalvaardigheid bij de jongeren met de werkvloer of de stageplek het lesmateriaal als schakel laten fungeren tussen school en werk is niet altijd een geen heilig recept voudig op een stageplaats of op de werk vloer moeten jongeren de opdrachten uit voeren die op dat moment voor het bedrijf dit artikel heeft al duidelijk gemaakt dat niet belangrijk zijn het aanbieden van lesmate alle heil van het lesmateriaal verwacht mag riaal rond een bepaald onderwerp past dan worden het lesmateriaal is maar een ook niet noodzakelijk binnen de planning schakel tussen de verschillende domeinen van het bedrijf jongeren komen bovendien er zijn dan ook nog andere instrumenten ook in verschillende bedrijven terecht waar ontwikkeld binnen het janusproject zodat zij verschillende taken moeten uitvoeren er meerdere schakels zijn hoe meer schakels hoe krachtiger de linken worden het onderwerp van het lespakket is soms tussen de verschillende domeinen en hoe ook niet interessant of bruikbaar voor op de meer kansen er dan ook geboden worden werkvloer dat laatste was onder meer het om de taalvaardigheid van de jongere te geval voor een ontbijt op school versterken organiseren het onderwerp van dit project leende er zich niet echt toe om er een taalbeleidsinstrumenten helpen de scholen activiteit voor de werkvloer aan te koppelen om een taalbeleid uit te werken de acties in enkele andere lespakketten is de die genomen worden door de verschillende werkvloer of stageplaats wel betrokken opleiders worden op die manier gekaderd bijvoorbeeld in de infobeurs maken de en op elkaar afgestemd evaluatiemateriaal jongeren een infostand over hun werkplek brengt in kaart wat de jongeren talig kunnen of stageplaats en in de baan op in de verschillende domeinen waarin ze organiseren de jongeren een bedrijfs functioneren dat kan helpen om talige bezoek de link tussen school en werk lacunes in kaart te brengen en over de wordt wel gelegd maar het zijn geen domeinen heen aan te pakken leidraden uitwerkte lessen voor op de werkplek zelf voor overleg helpen de leerkrachten en ook niet noodzakelijk voor de werk begeleiders bedrijfsleiders om met plekken van de jongeren zelf elkaar te communiceren over moeilijkheden met jongeren en mogelijke manieren om er zijn dus andere instrumenten nodig om daar samen aan te werken tips voor als schakels te fungeren tussen school en lesgevers en voor bedrijven dragen bij tot werk bedrijven en stageplaatsen zullen reflectie over de aanwezigheid van een baat hebben bij instrumenten waarmee ze taalrijk en communicatief klimaat en hoe dit zelf een taalrijk klimaat kunnen creeren versterkt kan worden februari 2008 nummer 3 37e jaargang 52 al deze materialen kunnen de link leggen zijn die deze materialen promoten en tussen pav en bgv en tussen school en inzetten ook zij zijn sterke schakels in dit werk er ontbreekt echter nog een verhaal er zal in de toekomst voldoende belangrijke schakel zowel in de scholen als aandacht moeten besteed worden aan de op de werkvloer zullen er personen moeten ondersteuning van deze sterke schakels joke drijkoningen centrum voor taal en onderwijs k u leuven blijde inkomststraat 7 3000 leuven joke drijkoningen arts kuleuven be cteno be noot 1 voor meer informatie over het janusproject zie ond vlaanderen be dbo projecten projecten janus htm verder lezen delrue k 2003 zure druiven zoete krenten een schooletnografisch onderzoek in het secundair onderwijs gent steunpunt intercultureel onderwijs universiteit gent drijkoningen j ramaut g 2006 aan de slag functionele taken in beroepsgericht onderwijs voor jongeren les 142 p 13 15 lombaerts a padmos t 2005 de ongekende kracht van een goudvis actieve werkvormen in de zaak en praktijkvakken les 138 p 3 6 37e jaargang nummer 3 februari 2008 53 bijlage fragmenten uit zet de boxen aan werkblad 1 de eerste aflevering opdracht een eigen radio uitzending op school zie je het al voor je het is gewoon de max je kan er alle nieuwsjes in kwijt je favoriete nummers de laatste roddels keigoede interviews eigen muzieknummers voor wie wil je het radioprogramma maken wat wil je zeker aan bod laten komen in de eerste uitzending muziek natuurlijk maar wat nog meer maak een plan verzamel zoveel mogelijk ideeen met je groep de verslaggever van de groep schrijft ze op maak een plan bedenk voor wie jullie een radio uitzending wil maken voor de hele school voor alle jaren voor welke richtingen welke inhoud willen jullie aan bod laten komen wat zullen de luisteraars graag horen laat jullie inspireren door bestaande radioprogramma s die jullie leuk vinden ga eventueel inspiratie opdoen op enkele sites van bestaande radioprogramma s vinden jullie een leuke naam voor jullie radiostation op school werkblad 2 schoolpraat opdracht een nieuwe leerkracht of concierge op school een nieuwe stageplek een mosselsouper op school straatwerken voor de schoolpoort schilder werken in de gangen van het schoolgebouw aanleidingen genoeg om een interview te houden is er onlangs iets veranderd op school of staat er binnenkort een activiteit gepland is er nieuws uit de buurt of de straat wil je al lang vanalles te weten komen over de stageplek of werkplek van je vriend in tijd om een interview voor te bereiden en op stap te gaan een goed interview is een voorbereid interview lees daarom eerst de tips en pas ze daarna toe februari 2008 nummer 3 37e jaargang 54 wie interviewen wie willen jullie graag interviewen waarom wissel jullie ideeen uit met de andere groepjes zodat elk groepje een andere persoon kan gaan interviewen bereid het interview voor waarover willen jullie praten wat willen jullie vragen over welk onderwerp willen jullie het hebben kijk nog eens naar jullie nieuws ash zijn er actuele onderwerpen in verband met de school de wijk of de werkplek waarover jullie meer willen weten bedenk interessante vragen wat zullen de luisteraars van de radio boeiend vinden wat interesseert hen begin met eenvoudige vragen stel de persoon op zijn gemak met een aantal alledaagse vragen zoals hoe heet je wat voor werk doe je hoe lang werk je al op deze plek heb je nog ergens anders gewerkt stel geen gesloten vragen dat zijn vragen waarop je enkel met ja of nee kan antwoorden zorg voor open vragen waarop je vrij kan antwoorden bijvoorbeeld waarom is de schoolpoort tijdens de middag gesloten wat vind je daarvan in plaats van ben je het ermee eens dat de schoolpoort gesloten blijft met open vragen kom je meer te weten maak een vragenlijst van minimum 10 vragen 37e jaargang nummer 3 februari 2008 55 werkblad the final touch opdracht op de computer staan allerlei geluidsfragmenten voor jullie radio uitzending tijd om het geheel op te euren wie zoekt een begin en eindtune wie spreekt een leuke intro in wie maakt de bindteksten tussen de verschillende onderdelen wie zoekt muziek voor tussen de stukjes verdeel de taken onder elkaar lees de tips en ga aan de slag verdeel deze taken zoek een leuke begin en eindtune om je uitzending mee te beginnen zie onder schrijf een inleidend en afsluitend woordje en spreek het in noem aan het begin de naam van jullie radiostation heet de luisteraar welkom en vertel wat de luisteraar mag verwachten van de uitzending wat er op het programma staat neem afscheid van je luisteraars kondig eventueel de volgende uitzending aan zoek geschikte muziek voor tussen of tijdens de onderdelen bedenk tussen of bij welke onderdelen van het programma muziek hoort en zoek een genre muziek dat past bij de inhoud zie onder beluister de interviews en nieuwsberichtjes bij voorkeur niet van jezelf maar van iemand anders is alles begrijpelijk is er niet teveel ruis schrijf enkele bindtekstjes om in te lezen tussen de onderdelen van het programma en spreek die in waar moet je rekening mee houden wanneer je denkt aan radio maken denk je natuurlijk ook aan muziek belangrijk om weten is dat de meeste liedjes en muziekstukken auteurs rechterlijk beschermd zijn je mag niet zomaar liedjes en nummers van iemand anders uitzenden echte radiozenders betalen een kse bijdrage aan sabam de vereniging die ervoor zorgt dat auteursrechten gerespecteerd worden voor podcasters is er nog geen speci eke regeling voor het gebruik van muziek in eigen programma s wil je dus geen boete krijgen en toch muziek uitzenden dan kan je wel gebruik maken van zogenaamde podsafe muziek dat zijn muziekstukken die je wel mag uitzenden omdat de eigenaars ervan toestaan dat ze hiervoor gebruikt worden je vindt rechtenvrije muziek op bijvoorbeeld music podshow com garageband com podsafeaudio com februari 2008 nummer 3 37e jaargang