Strips. Een genre apart.

strips een genre apart hans steketee wie wil weten wat een stripverhaal is kan drie antwoorden krijgen het is een snort literatuur een stripverhaal is een soon film of strips zijn eigenlijk beeldende kunst voor alle drie de antwoorden geldt het is waar en niet waar hieronder zal ik dat laten zien literatuur pig einde de taal van het stripverhaal is des een typische beeldtaal waarin tekst een rol kan vervul len in de tekeningen e boeken van maarten toonder molten neem een afzonderlijk stripplaatje leader is een tegenwoordig door middelbare scho baler woord in gedachten bijvoorbeeld het begin lieren op hen literatuurlijst gezet wor van asterix en de koperen ketel afbeelding 2 je den daar is op zichzelf nietstegen maar ziet een dorp in vogelvlucht linksboven in de het toont niet aan dat strips literatuur zijn tekening is een papier met woorden opgeprikt op het wil eerder zeggen dat toonder geen stripver de hoofden van de figuren komen windhozen die halen tekent eindigen in een bol er zweeft een schildwacht met door de plaatjes in 011ie b bommel of te dekken achter zich een vreemd gekronkeld stuk ijzerdraad wordt het verhaal eronder niet onbegrijpelijk ook op de welt bij zijn hoofd heeft hij rare streepjes als hoorspel zou bommel het prima doen toon de druide staat eindeloos gebukt over een bloem dens tekeningen zijn in feite niet meer dan illustra de dorpszanger verliest haven ties afbeelding 1 zie je dit werkelijk natuurlijk niet het papier dit in tegenstelling tot stripverhalen waarbij geen betekent dat de verteller het woord neemt en ons scherpe scheiding aangebracht kan worden tus inleidt in zijn verhaal er was eens de windho sen beeld en tekst de tekst letters door de per zen zijn tekstballonnen die ons laten weten dat er sonages gesproken tekst tekst in gedachtenbal gesproken wordt het stele ijzerdraad last zien dat lonnen tekst van een verteller en de tekeningen de schildwacht snelheid heeft de streepjes zijn zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden een van druppels die willen zeggen ile ben opgewonden de twee weglaten maakt het verhaal onbegrijpelijk panoram ix bukt zich maar even en de bard is boos s tekst hoeft overigens niet altijd deal uit te maken maar zo natuurlijk is dat allemaal niet de bete van een stripverhaal ook met all een tekeningen kenissen van die strip tekens zijn in feite afspraken worden sums strips gemaakt dit zijn vaak wat lessen tekenaars en lezers lemand die nog nooit kortere strips gewoonlijk met een gag een grail een strip heeft gelezen zou wel een dorp en een wit nov 1989 19 de jaargang nummer 2 schildwacht en een dorpszanger zien maar daar ballon met een slurf is geen ballon maar een taken mee houdt het op van de beeldtaal die van zo n voor gesproken tekst een gebogen stuk ijzerdraad statisch plaatje het begin maakt van een verhaal suggereert snelheid zou hij niets begrijpen zoals daze zinnen woorden en leestekens bevat elke striptekening bevat dus twee soorten infor ten zo heeft het stripverhaal zijn eigen leeste mate ten eerste specials tekens die alleen in kens een strip zonder die tokens zoals bommel strips voorkomen en die vertellen hoe je sommige is geen strip een strip heeft ze nodig bommel lean delen van de tekening moet interpreteren een heel goad zonder afbeelding 1 tom poes en het stenenbeen probleem 3203 het praat lopele had al die tijd gezwegen maar toen zelfs mijn praat lopele dat is tenminste vriendekk en opge heer ow het van de plank nam stale hij meteen van wal wekt en j zegt alleen maar onaardige bingen bah altrid het is prettig om begrepen te worden sprak het het is somber en zeurdiger zodat jeeen heel sled ge invioed op mijn heerkk dat ieciereen ons zo goed begpt dat is gezellig dat zwak gestel hebt is kn daar worden we beter van het is veticeerd om somber te zeureff beaamde het appa maar niemand begript wat we bedoelen t zei heer 011ie w mat we moeten bli en vrolijk zijn dan worden we steeds heren staan alleen beteri vat moet roe zei de kluizenaar ondenwgzer 114 verstening tom poes kreeg er genoeg van en hij keerde zich om lik lean moet men zichzeff genezen ile lean u de iwrg wizen maw dal beer near huffs gaan zei h tenvifi h de grot uidiep praatmachien lean niets bieden dan mernedg gepraat toen h buiten kwam merkte h dat de kluizenaar hem ge basis way r tiep tom poes uit oat ding zegt adeen maar volgd was onzin zonder te helpen u denkt nog steeds dat wks moet heel verstandig zeideoude a kuntbeterweggaan lemand blijven zoals het was en uw kwaal words steeds erger die aan verstening lijdt moet zichzel f genezen laat hem maar ben jij een vtiend vroeg heer bommel bitter ve misgunt me een poosje alleen ile zal we een oogje in het zeil houden afbeelding 2 asterix en de koperen ketel 19 de jaargang nummer 2 nov 1989 1mt die leestekens van het stripverhaal zijn er in twee had gevormd voor dat ene symbool uit de beeld soorten de eerste groep is die van de wegspat taal van de strip dergelijke tekens heeft ron kaat tende zweetdruppels en de rondvliegende kiezen ooit modems hioroglyfen genoemd haar analo bij een gevecht de werkelijkheid ziet er meestal gie van de hidroglyfen van de oude egyptenaren anders uit maw er is geen principieel verschil bij bij hen betekenden een oog en een zittende vogel angst komt letterlijk angstzweet te pas een strip ook niet oog en zittende vogel laat dat alleen in karikaturale norm zien de twee het is moeilijk na te gaan hoe die afspraken tussen de groep bestaat uit figuurlijke leestekens wille tekenaars en lezers tot stand zijn gekomen de keurige symbolen een tekstballon had net zo goad oorsprong van de tekstballon is waarschijnlijk in de iets anders kunnen zijn maar een ballon is nu de klassieke oudheid te vinden en in de middeleeu traditie een lampje boven een hoofd wil zeggen wen was het bijvoorbeeld gebruikelijk dat op schil dat iemand een idea krijgt chem ging een licht op derijen de door de afgebeelde figuren gesproken sommige tekenaars experimenteren met kaarsjes tekst op vaandels en banieren in datschilderij stond of een kroonluchter zo is het ook voorstelbaar dat veel tekens zijn ontstaan tijdens de experimenten de uitdrukking er schiet mij lets te binnen de basis van satirische tekenaars als rudolf topffer en gustav dore uit de negen tiende eeuw in daze eeuw heeft de tekenaar van kuifje hergd een onnoemelijk grout aantal tekens bedacht of geper fectioneerd deze tekens hebben door de grote verspreiding van de kuif je albums algemeen in gang gevonden rudy kousbroek heeft een arti kel nrc handelsblad 1 6 1984 gewijd aan het verhaal dat de leeste kens vertellen in de teke ning de spiegel van joust swarte afbeelding 3 wie de moeite neemt precies na te gaan wat daarop zoal is te zien zal zich verbazen en waar schijnlijk het meest over de vraag hoe het mogelijk is dat we dat zien strips zijn gegroeid vol wassen geworden schrijft een distributeur afbeekling 3 joust swarte de spiegel mt 1 nov 1989 19 de jaargang nummer 2 van stripverhalen die de nederlandse boekhan dit maakt meteen duidelijkwaarin tekenfilm en strip delaren wil overhalen om strips in hun assortiment fundamenteel verschillen een film is een serie op to nemen plaatjes werden sfeertekeningen momentopnames die samen de filmvertelling een de tekst last zich lezen als een roman als een de zekere tijd laten buren naarmate een scene ian tective soms zelfs als een fabel met andere ger duurt verloopt er noodzakelijk tijd de regis woorden hij vindt dat de strips een soon literatuur sour kan dat met slow motion effecter nog bets zijn geworden echte boeken voor grote mensen beperken maar daarmee houdt het op een strip lk geloof niet dat dat waar is net zoals goede en tekening kan echter zowel mom entopnam e zijn als slechte romans bestaan romans voor volwasse een zeer lang uitgesponnen reeks van gebeurte nen en kinderboeken zo bestaan ook in het strip nissen de grootte van een tekening of de hoe verhaal soorten en maten er zijn goede en slechte veelheid plaatjes die een scene in beslag neemt strips van de laatste snort helaas meer strips zegt niets over het tijdsverloop van de handeling voor kinderen en voor volwassenen strips met veel binnen een kader kan een striptekenaar oorzaak sfeer en kale verhalen maar die eigenschap en gevolg tegelijk laten zien zoals in de spiegel pen zeggen niets over de overeenkomst met lite die lijdloosheid of gelijktijdigheid is een middel ratuur de strip is door zijn eigen taal een zelfstan dat een filmregisseur nooit kan gebruiken omdat dig genre van vertellen het belangrijkste ingredient van zijn verhaal nu eenmaal de werkelijkheid is dat een striptekening geen bevroren film is blijkt ook zeer duidelijk uit het werk van de franse strip film tekenaar fred tekenaar van de philemon albums afbeelding 5 in de afbeelding verloopt de tijd van de bekende kindervriend han peekel last in zijn links naar rechts maar de tekeningen vormen televisieprogramma wordt vervolgd zowel teken samen ook nog een groter geheel fred heeft zelfs films als stripverhalen zien die twee hebben zonder pagina s gemaakt die zich laten lezen van boven twijfel veel met elkaar to maken maar loch zijn ze naar beneden van beneden naar boven en als geen familie van elkaar een tekenfilm is geen geheel bewegend stripverhaal en een strip is geen tekenfilm in plaatjes wat ze gemeen hebben is dit sommige effecter van het stripverhaal kunnen hetelfde zijn als die kunst van de film een tekenaar gebruikt natuurlijk geen camera hij maakt op dezelfde manier als een film een aantal striptekenaars verkoopt losse pagina s regisseur een bepaalde ibeelduitnede de lezer die verzamelaars inlijsten en ophangen van kijkt als het ware steeds door een raam naar het somm ige stripswerk worden exposities gehouden verhaal tekenaars maken soms listig gebruik van in amsterdam bestaat stripgalerie lambiek zijn dat raam wanneer ze sommige bingen met opzet strips dan beeldende kunst gesteld dat de strip juist laten zien hiermee kan een tekenaar span thuishoort in het museum wet is dan het kunst ning aanbrengen net als in een misdaadfilm waarin werk een kader een paging alle getekende de dreiging vaak lang baiter beeld blijft een teke pagina s van een verhaal of het gedrukte boek naar kan ook een camerastandpunt kiezen hij en stel het laatste maakt het dan nog verschil dat kan inzoomen luitzoomen hij kan een groot sommige van die kunstwerken in een oplage van hoeklens gebruiken en zelfs ikleurenfiltersi zoals honderdduizenden worden gedrukt afgezien van een film trage en snelle scenes kent zo kan een dit onoplosbare dilemma is er nog een princi tekenaar vertragingen en versnellingen in zijn ple verschil tussen een schilderij en de tekenin verhaal aanbrengen door aan een scene veel of gen van een strip een strip vertelt in de eerste weinig leaders to wijden afbeelding 4 pleats een verhaal het heeft personages een 19 de jaargang nummer 2 nov 198911fav plot een begin en een eind als het als verhaal niet lekeurige greep te doer uit de tientallen kandida deugt is het geen goede strip hoe kunstig de teke ten mogen gerust kunstenaar hater maar alweer ningen ook zijn een schilder is geen verteller en op hun eigen terrain dat van het stripgenre als ie dat wel is komt die eigenschap pas op de tweede plaats stel dat er order striptekenaars artiesten zijn wie zijn dat dan zodls in de beeldende kunst steeds goad en slecht de vernieuwers degenen die de grenzen van hun genre verlegd hebben belangrijker zijn dan hun de overtuiging dat een goed stripverhaal niet al technisch vaak even bekwame navolgers zo heeft leen een goed verhaal moet zijn maar ook iets ook de strip zijn vernieuwers de grote stripteke hoort toe te voegen aan het genre van de strip naars althans voor mij zijn diegenen die met hun zoals een werkelijk goede roman ook de wereldli strips lets hebben toegevoegd aan het genre die teratuur moet verrijken zegt iets over de lezer het vertellen in tekeningen vernieuwd hebben die het merendeel van de striplezers least een strip tekenaars herge will fisner hugo pratt bilal verhaal alleen om het verhaal en dat is jammer boucq bodoni comes spiegelman om een wil dat de succesformule van steeds weer dezelfde afbeelding 4 comes eva afbeelding 5 fred vr arnov 1989 19 de jaargang nummer 2 suske en wiskes eindeloos herhaald kan worden zegt genoeg het is consumptief gemakzuchtig lezen dat sours grenst aan sensatiezucht of het bevredigen van primitieve lusten zie de militaristi sche pulp of de pornostrips van dertien in een noten dozijn uit de stationskiosk natuurlijk strips zijn toegankelijker dan proza of dit artikel verscheen in een podzie en je hoeft er niet voor in een bioscoopzaal themanummer over strips van to gaan zitten het beeld van de strip werkt direct het tijdschrift politieke en waar een schrijver vele woorden nodig heeft vol sociale vorming 19e jaar staat de strip met een plaatje niet voor niets is het gang nr 4 juni 1988 het is stripverhaal zeer geschikt gebleken voor informa een uitgave van de stichting tieve doeleinden hoe doe ik mijn zwemvest our burgerschapskunde neder hoe verwissel ik een band voor educatieve lands centrum voor politieke asterix in het latijn maatschappijleer in het voor vorming postbus 349 nl gezet basisonderwijs en voor commerci gle doe 2300 ah leiden tel 00 31 len edet biotex en popla hebben lang na de 71 12 18 41 pionier tielse flipje bezit genomen van het strip nvdr verhaal de strip is vandaag volledig geaccep teerd en overal doorgedrongen toch zijn dat afgeleiden waarin slechts de formula van de strip op een mechanische manier wordt toegepast die strips vertellen een verhaaltje maw zeggen niets meer die consumptie strip daagt niet uit lokt nooit een lezer in de val rammelt hem niet door el kaar en laat hem nooit applaudiseren de strips die dat wel doen zijn bering in aantal maar ze zijn er in ieder snort in de amerikaanse maatschappijkri tische underground comix in de detective in de western in de science fiction in de historische en humoristische strip in de dagbladstrip aileen je moet ernaar zoeken op die manier strips lezen is inspannend het is niet zo dat de strip inmiddels volwassen is geworden er zijn altijd al volwassen strips ge weest en er zijn altijd volwassen striplezers geweest ook order de jeugd 19 de jaargang nummer 2 nov 1989w 1 7