Strips in het onderwijs: kaas met gaatjes

36 i iiii i geschud strips in het onderwijs kaas met gaatjes trw van me en leen stoffels het stripverhaal is een recentinedium binnen het onderwijsveld nochtans heeft het reeds een geschiedenis achter de rug over hoever men in de tijd terug moet gaan om de oorsprong van het stripverhaal to situeren bestaat geen eensgezindheid de strip historici beschouwen de middeleeuwse miniaturen en de achttiende eeuwse volkspren ten als voorlopers andere auteurs zijn de mening toegedaan dat de strip zoals wij die nu kennen een recent fenomeen is i tripverhal en zoals we ze thans kennen ont stonden in de v s rond 1900 lets later rockfall ins primitive die pest der comic books der giftstrom der comic books comics eine veroverde de strip ook in europa terrein sittliche gefahr fur unsere jugend de eerste bloeiperiode ervan bevindt zich vanuit pedagogisch didactische en literaire hoek tu s sen 1930 en 1940 daaraan kwam een einde hebben de reacties zich vooral gericht tegen de door een groeiend scepticisme dat geleidelijk de vorm beelden zouden fantasievernauwend wer vorm aannam van een ware heksenjacht de kritie ken en tot beeldidiotisme leiden het daarin voor ken richtten zich aanvankelijk vooral op de inhoud komend woordgebruik zou een negatieve invloed ouders leerkrachten en politici waren verontrust hebben op denk en uitdrukkingsvormen en taal over de negatieve invloed die zou uitgaan van strips bedervendwerken bovendien zouden stripverha waarin geweld verschrikking en negatieve ge len kinderen leeslui maker kortom strips kregen dragspatronen uitgebeeld worden deze onrust de connotatie van een onvolwaardige en pedago werd vanuit psychologische en sociologische hoek gisch didactisch onverantwoorde vorm van litera bevestigd strips zouden kinderen aanzetten tot tuur dat wantrouwen leidde tot waarschuwingen imitatie mensen aansporen tot een vlucht uit de aan het adres van opvoeders een sprekend voor realiteit en op large termijn leiden tot een onder beeld is de ministeriele circulaire die in 1948 in gang van de cultuur illustratief zijn enkele titels nederland verscheen daarin stond de volgende van tijdschriftartikelen uit die tijd die zich kenmer tekst de minister van o k en w doet een beroep ken door een vrij agressieve slogantaal der op de directeuren der rijksscholen gemeentebe wit nov 1989 19 de jaargang nummer 2 sturen en schoolbesturen om te bevorderen dat stripwerk tahey e a 1983 exploitation oda het verspreiden van zogenaamde beeldromans dogique de la bande dossin g farid 1980 en zowel op school als daarbuiten zoveel mogelijk tessins et bulles la bande dessinee comme wordt tegengegaan doze boekjes die een samen moyen d expression fresnault deruelle 1973 en hangende reeks tekeningen met een begeleiden enkele artikels kempkes 1977 dahrendorf 1977 de tekst bevatten zijn over het algemeen van een drewes 1983 bauer 1980 zo worden in strip sensationeel karakter zonder enige waarde i were onderwerpen als beeldtekens en symbolen vorm en functie van tekstballonnen kleur en zoals blijkt waren de reacties aanvankelijk sterk beeldkaders alsmede de soorten strips behandeld emotioneel sommige kritieken waren terecht en tevens worden suggesties gedaan om concreet andere bleven erg vaag met het essay the se met stripverhalen te werken zoals het zelf maken duction of the innocent van psychiater wertham van een strip het reconstrueren van verknipte strips was echter de aanzet gegeven tot systematische het opzetten van een stripbibliotheek en grootschalige censuur in 1954 werd door een daarnaast worden stripverhalen ook gebruikt als aantal uitgevers in amerika de comics code didactisch hulpmiddel de vaardigheid in schrijven authority cca opgericht die de morels richtlij en tekenen kan geoefend worden door leerlingen nen form u leerde voor tekenaars vrijwel gelijktijdig zelf strips te laten maken het stripverhaal kan werd in verschillende landen een wet aangeno eveneens een stimulans zijn om kinderen tot lezen men op jeugdpublikaties de censuurmaatregelen aan te zetten tenslotte biedt het mogelijkheden uit deze periods sorteerden een generaliserend om inhouden uitverschillende vakgebieden zoals effect tot in de eerste helft van de jaren zestig lag geschiedenis aardrijkskunde maatschappijleer en de comicproduktie vrijwel stil het zou tien jaarduren kunstonderwijs over te brengen voor de stripwereld de klappen te boven was deze literatuur uit de onderwijspraktijk getuigt vanaf de jaren zevendg werden stripverhalen echter van weinig theoretische diepgang uitspra geleidelijk uit de taboesfeer gehaald emotionele ken worden noch onderbouwd met gefundeerde reacties op korte termijn hebben aan invloed inge argumenten noch geplaatst tegen een duideigk boet ten gunste van meer systematische studies gearticuleerde theoretische visie kenmerkend is vanuit onder andere sociologische historische en dan ook de vaagheid van bepaalde stellingnamen literaire hoek de sociologische benadering is als strips zouden motiverend werken in onder enerzijds gericht op ideologische aspecten zoals wijsleerprocessen cit in strips en onderwijs rollenpatronen en geweld en anderzijds op de lezer 1983 meer bepaald zijn leesmotieven voorkeur voor stripgenres en de plaats van de strip in het vrije de vraag is echter of de interesse van de praktijk tijdspatroon in de literatuurwetenschappen wer voor het stripverhaal een basis kan vinden in de den dan de volgende aspecten van het stripver onderwijskundig wetenschappelijke literatuur met haal bestudeerd typische kenmerken van ver andere woorden zijn er argumenten voorhanden schillendestripgenres de opbouw van het verhaal voor het theoretisch wetenschappelijk onderbou het taalgebruik enz vooral deze studies vormden wen van het gebruik van een stripverhaal in een de aanzet voor een doorbraak en herwaardering didactisch communicatieve context het eigene van het stripverhaal ook in de publikaties uit de van een dergelijke communicate is dat er niet enkel onderwijspraktijk is het stripverhaal een recent informatie aangeboden wordt rtaar dat deze door thema er worden dan ook verschillende mogelijk de lezer ook systematisch verwerkt dient te wor heden gesuggereerd om strips voor opvoedings den tweecentralevragenzijnderhalve hoewordt en onderwijsdoeleinden te gebruiken informatie in een stripverhaal aangeboden en hoe vooreerst worden ze als communicatiem iddel in al wordt deze door de lezer verwerkt hun facetten bestudeerd voorbeelden hietvan zijn in de talrijke publikaties rond media in het onder 19 de jaargang nummer 2 nov 1989 0 wijs is het stripverhaal zelden terug te vinden dergelijke aanpak is evenwel de afwezigheid van andere media die een zekere gelijkenis vertonen een coherente theorie van waaruit de beweringen met het stripverhaal zoalstelevisie film geillustreer onderbouwd kunnen worden de teksten komen wel aan bod ondanks de vraag naarwetenschappelijke argumenten voor bepaalde overeenkomstige kenmerken zijn ze in het gebruik van het stripverhaal als ctidactisch wezen loch te verschillend om de gedane bevin instrument blijft vooralsnog onbeantwoord dat dingen van onderzoek en beschouwingen naar het heeft te maken met de recente erkenning van de stripverhaal te extrapoleren strip als een volwaardig onderzoeksobject binnen ook de wijze waarop media benaderd wordt doet de onderwijskundige literatuur blijkt de vraag haar heel wat vragen rijzen de meeste publikaties zijn de didactische meerwaarde van bit specifieke louter praktijkgericht en hebben een sterke techni medium zelfs nog niet eerder gesteld voorlopig sche inslag concreet wordt de aandacht vooral moeten we het doen met een allegaartje van niet toegespitst op een meestal uitvoerige beschrijving onderbouwde en onsamenhangende praktische van het medium het uitwerken van onderwijskun tips voor concreet klasgebruik dige toepassingsmogelijkheden en het aanreiken trui van rie en leen stoffels van gebruiksaanwijzingen biezeman 1977 wit p a uia departement didactiek en kritiek tich schuller 1977 brown e a 1977 laybour universiteitsplein 1 ne cianciolo 1978 problematisch aan een 2610 wilrijk b1bliografie bauer ta 1980 medienpadagogik einfibrung maire 101 montreal ville marie 113 pp und grundlegung iii didaktische modelle un fresnault deruelle p 1973 dessins et bulles terhaltung burch massenmedien keiln verlag la bands dessinoe comme moyen d expression hermann beihlaus 394 pp cahier de travaux dirigos paris bordas 32 pp biezeman h 1977 audiovisuele media in on fresnault deruelle p 1973 dessins et bulles derwijs en opleiding utrecht antwerpen het la bands dessinoe comme moyen d expression spectrum 322 pp paris bordas 95 pp brown j w lewis r b harcleroad f f kempkes w 1977 mit comics aufklaren in 1977 av instruction technology media and w fuchs hrsg comics im medienmarkt in methods new york paris mc graw hill book der analyse im unterricht schriftenreihe des company 5e druk xii 498 pp institut jugend film fernsehen 1 opladen dahrendorf m 1977 comics in der schuler leske und budrich p 133 136 ein unteffichtsmodell in w fuchs hrsg laybourne kit cianciolo pauline 1978 doing comics im medienmarkt in der analyse im the media a portfolio of activities ideas and re untefficht schriftenreihe des nstitut jugend sources chicago american library association film femsehen 1 opladen leske und budrich 2e druk viii 212 pp p 149 162 tahey c sluyzer b marschall f 1983 stro drewes j 1983 het gebruik van strips in het werk overplageskilken over hoe je van helden onderwijs in stripschap strips en onder boeven maakt over hoe mensen strips maken wijs bundel uitgegeven tiff de strip 3daagse 112 bladzijden mogelijkheden om met strips 1983 ter gelegenheid van de conventie strips te werken in de nederlandse les purmerend en onclerwijsa s l nederlands centrum voor be muusses 110 pp langstellenden in strips p 7 8 wittich wa schuller c f 1977 instructio park g 1980 exploitation padagogique de la nal technology its nature and use new york bands dessin6e didactique du francais au pri hatper row publisher 5e druk xxvi 737 pp w t nov 1989 19 de jaargang nummer 2