Symposium ‘Dyslexie’

Publicatie datum: 1990-01-01
Collectie: 21
Volume: 21
Nummer: 4
Pagina’s: 150-157

Documenten

versla g dyslexie als dysleatie niet meer en niet minder zou betekenen dan zijn letterlijke betekenis ver stoordlezen zouden de problemen die je daar mee aangeeft ook kunnen worden gevat onder anne nederkoorn het woord analfabetisme of leerbarrieres maar dyslexie wordt zelden gebruikt met be symposium dyslexie trekking tot mensen die in de basiseducatie leren en als het gebruikt wordt dan vooral door mensen die er veel meer verstand van lijken te hebben dan mensen die eronder lijden zelf op li mei van dit internationaal jaar van de al fabetisering vond in amsterdam een sympo dyslexie hebbed betekent nooit kunnen lezen sium over dyslexie plaats georganiseerd door en schrijven dyslexie duidt op een dood punt het educatief centrum amsterdam en het je hebt het nou eenmaal je zult met die afwij steunpunt volwassenen educatie noord hol king moeten leven het noemen van dyslexie land het bijzondere van dit symposium was dat werkt als een veroordeling voor een cursist die voor het eerst verschillende deskundigen met ondanks zijn onzekerheid toch graag wilde le uiteenlopende visies op dyslexie aan het woord ren of als den opluchting voor een cursist die werden gelaten els de waard provinciaal con vooral af wil van het idee dat hij dom is of te lui sulente alfabetisering in zuid holland aryan om te leren van der lefij hoogleraar speciale pedagogiek aan in het schoolverleden van de meeste cursisten de vrije universiteit te amsterdam marianne blijken de oorzaken van de problemen altijd en goes docente orthopedagogiek en orthodidac alleen maar in henzelf te zijn gezocht wat soms tiek aan het instituut speciaal onderwijs van een onoverkomelijk gevoel van minderwaar de hogeschool midden nederland en bege digheid opleverde een educatief werker moet leidster van scholen voor basisonderwijs en een groot vertrouwen en geloof hebben in de speciaal onderwijs bij de onderwijsbegelei menselijke capaciteiten en in het overschrijden dingsdienst amsterdam ab c fie van dijk uni van schijnbaar gegeven grenzen en hij moet versitair docent en onderzoeker a an het insti creatief met taal leren kunnen omga an tuut voor de lerarenopleiding i l o van de universiteit van amsterdam en sinds eind jaren voor een idee van wat dyslexie is baseren men vijftig werkzaam in de praktijk van de volwas sen zich volgens els de waard veelal op de in seneneducatie de dag werd besloten met een formatie die verschillende media erover geven forumdiscussie onder leiding van ton elias dat die informatie eenzijdig is bleek bij voor beeld uit het televisieprogramma rondom aanleiding voor het symposium dyslexie wa tien waar noch het eerder genoten onderwijs renonder andere vragen en reacties uit het veld noch de alfabetisering basiseducatie aan de van begeleiders de media presenteren de door orde kwamen cursisten herkenden de in het wetenschappelijke onderzoekers voorzichtig programma genoemde taalfouten en de proble geformuleerde vermoedens als onomstotelijke men in het dagelijks leven die genoemd wer waarheden wat moeten we met al die eenzij den toen een neuroloog in het programma dige publiciteit en van cursisten zie je wel over zijn suggesties op het gebied van hersen dat heb ik ook ik leer het toch nooit onderzoek duidelijk maakte dat eigenlijk niets vast stond zei de presentator samenvattend dat hieronder volgt een weergave van de vier le er dus in ieder geval in de hersenen iets niet zingen meen verslag van de forumdiscussie normaal was de meeste cursisten hebben lak aan de onbe macht over eigen leren grijpelijke wetenschap en weten dat er meer of iets anders belangrijk is maar sommigen blij els de waard schreef samen met nel hofmeester ken er grote waarde aan toe te kennen en geven het boek dyslexie ook maar een woord in haar het leren op lezing ging zij in op de betekenis van de term iso moer tggo vooral binnen de praktijk van alfabetisering waar het om gaat is natuurlijk de interactie tus zelf moet onderzoek naar hardnekkige lees en sen leerkracht en leerling de buitenschoolse schrijfproblemen worden gedaan waarbij dan context blijft in het onderzoek buiten beschou wordt uitgegaan van de verbinding tussen het wing dat is een keuze er zijn kinderen die niet leren en de lerende de sociale en economische goed leren lezen omdat de leerkracht geen tijd achtergronden van de gemiddelde deelnemer heeft hun een andere dan de modale aanpak te leveren al een heleboel startpunten voor onder geven zoek naar factoren of processen die het leren in problemen hebben bij het leren lezen kan ge de weg staan schoolverleden sociale erfelijkheid relateerd zijn aan een sociale klasse het kan ook van ouders materiele of immateriele proble een individueel probleem zijn dyslexie is een men praktische omstandigheden en schaamte individueel probleem voor familie en vrienden de kloof tussen eigen de aanduiding ernstige leesproblemen ver maatschappelijke klasse en die van de begeleid dient de voorkeur boven de term dyslexie om ster dat dyslexie geen eenduidig begrip is kinderen met ernstige leesproblemen zijn kinderen die daarnaast valt veel te onderzoeken aan het taal verder normaal zijn en alleen op het gebied van leerproces op een manier die recht doet aan de leren lezen afwijkingen vertonen geestelijk eigen taal van cursisten en de bij hen aanwezige gehandicapte kinderen en zmlk zeer moeilijk behoefte aan informatie daartoe is creatief berende kinderen worden dus niet tot die taalonderwijs nodig groep gerekend deze invulling van het begrip staat tegenover de klassieke definitie van dys uitgan gspunt van de volwasseneneducatie is lexie die niet van toepassing is op een kind uit dat de lerende macht heeft over het eigen leren een lagere sociale klasse met een laag iq als je dat betekent dat deelnemers zelf medeonder het hebt over ernstige leesproblemen heb je het zoekers zijn van hun hardnekkige lees en per definitie alleen maar over technisch lezen en schrijfproblemen zij leveren de meeste infor cognitieve aspecten leesstrategieen dat is een matie om samen met hun begeleider s te analy beperking seren op die manier hoeft een deelnemer niet van een onbegrijpelijke autoriteit te horen dat met betrekking tot functionele ongeletterd hij een hopeloze afwijking heeft maar kan hij heid lezen en schrijven onvoldoende kunnen uiteindelijk zelf inzicht krijgen in de eigen mo gebruiken in het dagelijks leven kun je zeggen gelijk en onmogelijkheden en tot de bes li ssing dat de geletterdheidseisen van de samenleving komen dat de bij hem werkzame barrie res nog nu wellicht hoger zijn dan vroeger te overheersend zijn om te kunnen leren lezen van kinderen met ernstige leesproblemen zijn en schrijven vanuit dat inzicht kunnen d an kenmerken aan te wijzen ze hebben een geringe hulpmiddelen en tussenoplossingen worden leerbaarheid en een geringe instructiegevoelig bedacht aldus els de waard heid de problemen zijn sekse specifiek meer jongens kampen ermee het gezond verstand is ontkiemende geletterdhei d veel hoger dan het schoolverstand de kinderen hebben weinig inzicht in de structuur van taal aryan van der leij richt zich op de vraag is er een ze hebben een automatiseringstekort wat wil verband tussen functionele ongeletterdheid en dys zeggen dat lezen voor hen geen automatisme lexie hij heeft vooral onderzoeks ervaring wordt maar een kwestie van spellen of raden met kinderen tussen 6 en 1 4 jaar tijdens werk blijft je kunt je afvragen in hoeverre het onder zaamheden als schoolpsycholoog in zwo lle wijs die rigide strategieen stimuleert hardop werd hem duidelijk hoe complex het probleem lezen lijkt wat dit betreft sterk af te raden ver was tussen leerkrachten en welzijnswerkers der zijn kinderen met ernstige leesproblemen heerste een babylonische spraakverwarring afhankelijk van compensatieprocessen zoals gebruik maken van voorkennis en hebben zij voor onderzoek moet je terrein afbakenen en er moeite mee twee dingen tegelijk te doen bij begrippen omschrijven het woord stoo rnis voorbeeld met een been op een balk staan auto imp liceert ten onrechte een defect in het kind matisch en iets lezen met de volle aandacht 1990 4 moer iji d e eventu ele m anifestatie van ernstig e lees z en speel t het a uditieve een heel belan g rijke rol problemen bij vo lwasse nen i s o p soortgelijke kan het kind rijmwoorden bij el kaar zoeken wijze aan de hand va n dezelfde items weer te op sc hoo l was sys temat isch m et technisch l e geve n zen b eg o nne n en haald e b ar ry aanvank elijk he t m i nimum doel m aa r m et kers t zat h ij ond e r het vroe gtijd i ge intervent ie o p sch oo l i s bel angrij k m i nimum doel en wa s hij met lezen nik s o pge er moet gekeken worden naar ontkiemende schoten met pase n m oeten ki nde ren d e over geletterdheid stap maken va n sp ellen d n aar h erkennend le tijd e ns het zo g enoemde z wnlu w pr oject zen de leerkracht zei de andere schoolvakken waaraan de spreker zelf meewerkte werd leer gaan barry prima af vooral b io l ogie bij lezen krachten g e l eerd zelf hun kl as te manag ed heeft hij gebrek aan concentratie hij let niet op daarbij lee rd e n leerkrachten hoe zij de l eerl in d ri e di n gen moesten d aarna ond erzocht wor gen konden leren zelf leermaterialen te vinden den d e afhankel ijkhei d van d e l ees meth ode werd hoe is de situ atie en wat gebeu rt e r zoal i n de groep op die man ier veel kleiner leerlingen die aan in de groep bleek d at de leerkrach t tij dens d e les h e t pr oj ec t meewerkten scoo rden hoger op de regel matig gestoord werd door even binnen brus een minuuttest dan leeftijdgen oten die wipp ende collega s dat barry op een pl ek zat o p d e gangb are manier werden on d erweze n waar iedereen d ie binnen kwam p a l langs liep en d a t hij steed s even wat moest regelen met eigen teksten leze n and er e k inderen het lezen b ij het ond erzoek van h et lezen werd marianne goes is als orthopedagoge werkzaam het leesniveau bepaald met de brus een mi bij de onderwijsbegeleidingsdienst amster nuuttest werden leesstrategieen bekeken en dam abc tot haar taken behoren het diag we rd he t lezen van losse woo rd en ve rgele k en nostiseren en remedieren van leesproblemen met het lezen van een tek st b a r ry las m aar heel en het evalueren van de gevolgde aanpak weinig losse woorden waarvan ook nog eens aan diagnostiseren en remedieren gaan sig 42 procent spellend de nvi toetstekstjan met naleren en analyseren vooraf leesproblemen de k a r h oe ve rwarrend di e voor kinderen kan signaleren kan een leerkracht via teksten en zij n laat f ie van d ij k zien in moer 1985 5 las toetsen belangrijk is dat hij vorderingen syste b arry vooral ra d end er werd mee doorgegaan matisch kan volgen wat gesignaleerd is kan tot het frustratieniveau dat micr ofoontje zei vervolgens geanalyseerd worden op indivi marianne goes is omdat ik het anders niet dueel en op groepsniveau en in een schoolover kan onthouden dat vond b arry wel best zicht de leesbeleving o p d e vraag hoe gaat het lezen in de klas antwoordde barry het gaat niet zo op een a msterdamse school waar de mini goed met lezen als er een fout is moet je op de mumdoelen al een g raa d lager wa ren gesteld tafel tikken he kent u die mo p al va n hij dan de n vi norm gaf de nv c toets een vertelde dat hij thuis wel drie boeken had groe psoverzicht waar op was af te lezen dat een leerling wel h eel laa g scoord e barry d at was alles bij elkaar wat b arry eigenlij k vroeg was aanleidin g o m voo r hem een specialist ma he lp mij weer voor lezen gemotiveerd te ra rianne goes te hulp te r oepen barry i s nu ke n leer me los te k omen van het s p ellen help 8 jaar e n zi t in groe p 5 me mijn leeshouding te verbeteren ontwikke tij den s h et di agnost iseren werd een gesprek len gevoerd met b ar ry s moe d er die zei dat b a rry d e aanbevelinge n ter reme dier ing d ie ma een heel g ewoon kind wa s wel een drukke p eu rianne goes gebru ik maken d van het b oek ter technisch erg handig geen lezer en dat zij diagnostiek van tech n isch lezen en aanvan kelijk spel zelf tro uwens d e laatste tijd ook niet vaa k meer len struik sm a va n der leij e a 1987 deed wa las ren me t b etrekkin g to t de leesmotivatie stop d e kl eute rj uf vertelde dat b arr y een matige met groepslezen en werk m e t eig en te ks t en concentrat ie en g een zitvlees h ad en moeite o f met b etrekk i ng tot de overgang van sp elle n geen ge duld met ver sj es lere n bij het l eren le naar her kennen gebruik woordrij en met woor 152 m oe r 1990 4 den uit de biologieles flitskaarges en de kijk poloog b rian street 1984 onderscheidt het luistermethode je hoort hoe het moet klinken autonome model en het ideologische model de koptelefoon bevordert de concentratie en van geletterdheid met betrekking tot concentratie en werkhou in het autonome model worden lezen en ding geef barry een rustige plaats in de groep schrijven gezien als louter technische en cogni en een agenda om alle dingen die hij moet rege tieve vaardigheden lezen is het decoderen van len even op te schrijven voor in de pauze tekens schrijven het coderen van gesproken na kerst bleek bij evaluatie met een ev z kaart taal in het ideologische model is sprake van al dat barry zeven maanden vooruitgegaan was lerlei vormen van geletterdheid die verschillen in april was hij w eer zeven maanden vooruit per individu per sekse per leeftijd per groep en per cultuur binnen deze vormen zijn techni het belang van dit alles voor volwassenenon sche en cognitieve elementen lang niet zo over derwijs is vooral informatie over wat iemand heersend als binnen het autonome model tot lezen brengt namelijk iets wat bij iemands het reguliere onderwijs werkt voo rnamelijk interesse aansluit en waarvan iemand wijzer vanuit de autonome visie en het dyslexieonder wordt lezen is minder moeilijk dan spelled zoek verstaat onder lezen technisch lezen ge verder blijkt het belangrijk om iemand de tijd tuige de boeken van kuipers en weggelaar te geven zich voor te bereiden op een taak te 1 978 van der leij 1983 dumont 1984 en werken met klad en mooi elke zin en elke anderen tekst bewust twee keer te lezen eerst uitpuzze het ideologisch model van geletterdheid geeft len dan iets bekends lezen uiteindelijk gaat i inzicht in wat geletterdheid voor mensen kan het om de motivatie die staat centraal betekenen de histori cus harvey graff 19 87 laat zien dat alfabetisering door de eeuwen heen tip vee modelle n heeft gediend om mensen vroomheid gehoor zaamheid rust orde bij te brengen en bereid fie van dijk haakte in op het voorgaande zij zou heid om in militaire dienst te gaan shirley met barry moppenboeken gaan lezen van b ri ce heath 1983 onderzoekt de rol van gelet moppen genieten hoort bij geletterdheid terdheid in het leven van mensen in twee ame het meeste dyslexieonderzoek bekijkt de mens rikaanse dorpen dit soort onderzoek zouden zeer eendimensionaal en mechanistisch als de leerkrachten en educatieve werkers samen met som van afzonderlijke onderdelen het gaat hun leerlingen of cursisten en in samenwer over cognitieve neurologische en zintuiglijke king met wetenschappers moeten gaan verrich aspecten over de twee hersenhelften en verbin ten want alleen uit kennis van de betekenis van dingen daartussen over ogen oren armen en geletterdheid in een bepaalde gemeenschap kan benen zonder oog te hebben voor het unieke goed taalonderwijs ontstaan van iedere gehele functionerende mens en alle b ook inzicht in het feit dat het leren lezen en individuele verschillen schrijven op jeugdige leeftijd een kwestie is ook het lees en schrijfproces wordt in dat van voldoen aan de verwachtingen van ouders onderzoek beschouwd als een optelsom van leerkrachten en leeftijdgenootjes beantwoord deelvaardigheden die los van elkaar geoefend je daar niet aan dan ontstaat op z n zachtst ge moeten worden de remedies tegen lees en zegd een slecht zelfbeeld voor een volwassene schrijfproblemen zijn overeenkomstig nadat gaat het niet kunnen lezen en schrijven samen via een reeks leestesten en een intelligentietest met een negatieve sociale waardering door an is uitgemaakt wat er aan de hand is moeten kin deren het label dyslexie brengt uitkomst want deren volgens het behandelingsplan bij voor analfabeet zijd betekent dom zijd maar dys beeld een boekje uit de kijk luistermethode zes lectisch zijn betekent hyperintell igent zijn en keer overlezen tegelijkertijd luisterend naar een problemen hebben met lezen en schrijven lijzige vrouwenstem c inzicht in culturele verschillen en klassever schi llen onze spell ing is gebaseerd op de be in onderzoek naai geletterdheid literacy worden schaafde uitspraak van de dominante klasse volgens fie van dijk lezen en schrijven veel ge d ruimte om ook de andere kant erbij te betrek nereuzer beschreven de engelse sociaal antro ken onleesbare folders circulaires ingewik 1990 4 moer 1 53 kelde formulieren moeten voor iedereen lees heid om te kunnen leren als andere belem bare teksten worden merende factoren overheersen bereiken veel cursisten dat startpunt niet op piso s wordt leerlingen moeten een actieve rol krijgen in het weinig creatief taalonderwijs gegeven door leerproces aldus fie van dijk we moeten zon een monopoli e van bepaalde uitgevers en een der technische testen goed observeren wat ingebed idee van hoe leren in elkaar zit zegt doet iemand al lezend wat kan iemand publiek de markt voor alternatief mate riaal is wel wat zou de volgende stap rozijn haar leer te klein uitgevers durven het nog niet aan proces kunnen zijn we moeten hulp bieden bij gedrags en emotionele problemen en de ont ton aan aryan ter zijde merkte je op al weten wikkeling van een goed zelfbeeld stimuleren we iets meer van neurologische aspecten onderzoekers moeten uitgaan van het ideolo wat weten we meer gische model van geletterdheid zogeheten aryan er zijn verschill en in hersenen van dys dyslectisch leerlingen worden het best gehol lectici en niet dyslectici dat is onderzocht aan pen als ze kunnen leren lezen en schrijven door hersenen van overledenen de linker hersenhelft het te d6en remedial teaching is uiteindelijk is minder ontwikkeld bij dyslectici er is een toch ge richt op het inpassen van leerlingen in theorie die zegt er komen kinderen ter wereld het reguliere systeem en niet op het veranderen met in de linker hersenhelft minder ontwikke wa ri dat systeem waarom zouden we ons on lingsmogelijkheden wat we nu m eer weten is danks alle afvall ers die het reguliere onderwijs dat uit de hersenhelften moet blijken of iemand creeert toch vasthouden aan de methodes van al of niet aanleg heeft voor dyslexie het reguliere onderwijs ton jongens hebben meer last van dyslexie onderwijs is niet neutraal niet autonoom d an meisjes zei je waar komt dat vandaan maar ingebed in ideologische en po litieke aryan als de theorie over hersenontwikke strijd ling voorafgaand aan leren lezen waar is dan is dyslexie genetisch gebonden aan sekse tussen forumdiscussie de 2 4ste en de 2 6ste zwangerschapsweek is er een hormoonontwikkeling bij het ongeboren de forumdiscussie die op de lezingen volgde kind waarin dat bepaald wordt werd geleid door ton elias in de weergave ton een alternatieve theo rie is dat jongetjes daarvan hieronder worden de sprekers met hun in de opvoeding geconfronteerd worden met voornamen aangeduid ton elias els de normen en waarden van jongen zijn en daar waard aryan van der leij marianne goes door eerder frustratie zouden oplopen er en fie van dijk wordt meer verwacht van jongetjes d an van meisjes kleuterjongetjes zijn al dominanter in ton onderwijswerkers zouden kunnen zeg hun taalgebruik zij overstemmen de meisjes gen weinig concreets gehoord vandaag alleen je zei ook het gezond verstand is vaak veel marianne gaf concreet materiaal tijdens de fo groter dan het schoolverstand doen we het rumdiscussiehoop ik meer concrete informatie verkeerd op school voor de praktijk te horen aryan onderwijs is gedelegeerde opvoeding ton aan els cursisten moeten zelf zien dat het kinderen met leesproblemen hebben een hoop toch niet beter zal gaan zei je hoe kan dat praktische kennis maar pikken ook in de dage els tot zo n besluit komen vereist een leer lijkse praktijk minder schriftelijke taalkennis proces op het onderwijs brengt die leerli ngen niet ton waarom laat je dat aan de leerlingen waar ze moeten zijn schooluitval is een ernstig over verschijnsel els de meeste cursisten blijven minimaal een fie het gaat niet om die leer lingen maar om jaar op de cursus dat wil zeggen in dat jaar is die sociale klasse de basisschool selecteert naar toch wel het een en ander gebeurd ik denk niet sociale klasse dat mensen te dom zijn er zijn factoren die publiek dat is te algemeen wat u daar zegt overheersen waardoor ze t niet leren het ton tegen a ryan je zei als je de leraar beter startpunt van leren is geloven in de mogelijk leert om te managen en als je de leerling zelf 154 moer 1990 4 lee rt informatie vinden dat het onderwijs dan overal verzonnen en gehoopt dat het goed zit beter zou zijn kinderen beter zouden leren is marianne een tijdje terug las ik een artikel dat geen open deur waarin informatie geanalyseerd werd van wat aryan kinderen werken altijd zelf dat is zo verschillende coll ega s vroegen en wat zij er aan maar hier gaat t om zelf reguleren ten eerste adviezen aan koppelden daarin waren grote ver een leerkracht heeft moeite met 3 5 leerlingen schi llen alle leerlingen moeten t in t zelfde tempo publiek even een opmerking tussendoor de doen je leert de leerkracht leerlingen zelf in alfabetise ring van de volwasseneneducatie is formatie laten zoeken ten tweede zelfregule nog betrekkelijk jong fie is daarvan een voor ring door leerlingen betekent ze onde rnemen trekster een symposium als dit is een stap om zelf ze bepalen zelf het leerproces dat geeft deze gedachtengang wat bekender te maken leer lingen meer zelfvertrouwen ton aan marianne je zei zonder remedial ton zijn er nog hele concrete suggesties voor teacher in een school lukt het niet kinderen mensen die les moeten geven aan dyslectici werkelijk te helpen betekent dat dat er voor aryan zelfregulatie is belangrijk ik heb he t dyslectici weinig toekomst is nu even over volwassenen hoe meer volwasse marianne misschien denk je aan een klassieke nen denken iets zelf te kunnen reguleren hoe remedial teacher in een kamertje apart waarbij beter ze ervan leren elke dyslecticus heeft na een behandeling een kind weer de klas in trucs dispensatie is belangrijk als het erkend komt en met iets totaal anders verder moe t is krijgen ze allerlei dispensatiemogelijkheden maar het ontwikkelt zich nu meer in de rich faciliteiten om aan dat tekort tegemoet te ko ting van een interne begeleider binnen de men school door hem zal veel in het onderwijs gaan veran deren hij biedt inhoudelijk ondersteu ton aan marianne je zei dat je vroeger het vi ning aan coll ega s als zijn werk weg zou vallen suele aspect vooral bel an grijk vond terwijl je betekent dat grotere uitval van leerlingen nu het auditieve steeds belangrijker vindt is dat de ervaring van iedereen ton aan fie de moeilijkheden met lezen krij marianne in de leesvoorwaardentoets van gen meer aan dacht dan met schrijven zei je en sixma blijkt het auditieve aspect een cru ciale misschien is dat een politieke kwestie wat be rol te spelen het gaat om fonemisch bewust doelde je zijn je moet kunnen spelen met een woord een fie ik haal levine aan die zei de maat stukje van de totale brij kunnen losmaken schappij heeft meer aan lezers dan aan schrij vraag je welk woord is lan ger reus of kabou vers tertje dan zullen moeilijk lezenden erin tuinen ton en zeggen een reus is langer zij kunnen dus fie dat is toch politiek geen woorden abstraheren ton maar kinderen en volwassenen leren toch fie dat voorbeeld zou juist aanleiding kun niet lezen om zich te conformeren aan de maat nen zijn om te bekijken wat voor logica heeft schappij meen je werkelijk dat we eronder dat kind daarmee ga je aan de gang in plaats worden gehouden van zeggen dat een kind erin tuint en woorden fie ja als bij voorbeeld iemand tijdens een niet kan abstraheren horeca opleiding meerkeuzevragen niet goed ton aan marianne een vraag van het publiek maakt wordt hij knecht mensen worden afge was waarom gebruikje t6ch avi en brus ter wezen op spelfouten bij so llicitaties er is een wijl je weet hoe verwarrend die testen op kin maatschappelijke selectie gebaseerd op spelfou deren kunnen werken ten marianne de eerste informatie is een gesprek ton het is toch niettemin nuttig voor een met het kind op basis van wat ie gelezen heeft kind om te leren lezen en schrijven ik wil daarbij een objectieve inschatting heb fie ja vandaar die twee verschillen aan de ben ja in feite is testen heel gemeen autonome kant betekent het schrijven en lezen ton je zei je verzint soms dingen en dan wat je gevraagd wordt de ideologische leert je maar hopen dat het goed zit waarom worden de taal kritisch gebruiken er geen ervaringen uitgewisseld maar wordt ton een vraag van het publiek is blijven er in 1990 4 moer 155 een id eal e schoo l ook geen kind eren ove r d ie moet twee dingen tegelijk doen automatisch t och bl ij ven s teken en bewust iets soortgelijks doe je als je naar fie i n die vraag ben ik niet geinteresseerd er een russische film met ondertiteling kijkt m oet on derzoe k geda an worden o p de goede mani er fie in mij n lees e n sc hr ijfgroep praat ik met d e mannen over wa t z ij u trec h ten are n ze ilt ton a an aryan vraag van het publ ie k wat m oet noemen en wat in standaard nederlands zeis er na de basisschool gebeuren heet en dat het zo jammer is dat niet meer tek aryan in het zw nlu w project zij n twee sten niet standaa rd geschreve n zijn leerlingen die nog wei nig kunne n leze n ik publiek m aar cu r sist e n komen om abn te le denk dat die twee misschien de echte dyslectici rensc hrijven z e willen dat zij n ze z ullen met in divi d uele hulp ve rder fie we p raten daarover of je voor zeilt kiest moeten en ding e n l eren om d at te co mpenseren of niet en waaro m z e zijn nu ong eveer zo jaar du s we zij n er nog be trekk elij k vroeg b ij pu bliek wat blijft er over va n dyslexie al s strak s ton wat is een o nechte dysl ecticus audiovisue le midde len d e overh and h ebben aryan ie mand die he t toch kan leren maar aryan a nalfab etisme zal meer erkend wor dyslectisch gen oemd wordt w ij wete nsc hap den peffi kunnen n o g niet zeggen wie het nooit ton d a t leidt toc h nog s terker tot een elite leert de echte dyslecticus is iemand die het aan wie lezen en sc hr ijven zijn voorbehoude n nooit leert a ryan dat is positief ton i k ben zo vrij het op dit punt zeer oneens els in groe p en waar me t e rvarend leren wordt met je te zijn h et betekent immers dat er een gewerkt wo rd t s ug g ereerd da t dat d e idea l e elite met gezag bestaa nsrec ht krijgt situatie is maar oo k in die groep en worde n pu bliek karel de gro t e liet zijn ondergeschi k fouten gemaakt ook daar moet voortdurend te voorlezen hij kon h et zelf niet in die tijd was nagegaan worden waarom het niet lukt het du s o mge k eerd ik d e nk dat h et problee m ton wa t d oe je na de t weede ronde waa rin zic h oplost als j e er niet meer mee geconfron blij kt dat me nsen het niet geleerd heb ben teerd wor dt ik vind dat het probleem tegenover els de vraag is wat h et is d e eerste tweede cursisten gerelati veer d moet wo rden derde ro nde li ggen nie t vast je moet co ntinu els h ie rmee be n ik he t zeer oneens zolang dezelfde vragen stellen met de cursist samen het probleem niet ligt bij degenen die de stelling waarom schrij ft hij of zij nooit meer dan die p oneren is het niet meer d an een filosofie vijf woo rd en waarom stee d s dezelfde d in gen pu bliek lezen en schrijven gebruiken als een fout stap tot het leren van andere vaardighe d en be pu bliek er z ij n veel b eg elei de rs die ze ggen tekent d at je l ezen en schrijve n ook kunt relati er z ijn m ensen van wi e ik ab sol u ut niet meer veren weet wat ik er verder mee moet ton voor sollicite ren heb je zeker nog d e ko pu bliek barry re dt h et op sc hool met alle ex me nde t wintig jaar goed schrift nodig d at is tra begeleiding maar na de school valt hij dan een gegeven terug wordt hij functioneel analfabeet publiek b ovendie n l eerden mensen a ls karel pu bliek het heeft te m aken met de plaa t s van d e g rote gauw lezen als ie merkten dat er over een cursist in de maatschapp ij he n geschreven werd ton m oet hij voor h et verb eteren van zijn els de problemen zijn er maatsc h app el ij k plaats in de maa tschappij naar een cu rsus lezen daar m oet j e vanuit gaan niet vanuit de toe en schrijven komst terugwerken d at is niet reeel publiek ja t is allema al veel ingewi kkelder d an alleen lezen e n sch rijven publiek e en cursist mel dde zi ch bij mij aan ge motiveerd hij had vernomen dat er testen wa ton aan aryan wat is h et b elang van ie mand o p r en om erachter te k omen of je dysl ectisch bent een b alk tegelijkertijd laten lezen hij deed een tes t en bleek inderdaad dys l ectisch a ryan praktisch gezien heb j e er n ie ts aan je te zijn opluchtin g voor de cur sist hij gi ng i so m oe r 199 4 voo r f3 5 p er ha lf uur i n th er a pi e d eed d a ar al bri ce heath s ways with wo rds language life and l erlei li c haa m scoar d i natie oefenin gen kwam work in communities and classrooms cambridg e terug v o l verwach ting h ij zou t n u b i nnen de 19 83 kortste keren leren m aar hij ging op dezelfde dijk f van m eer van hetzelfd e o ve r beter lees voet verder raakte daardoor zo gedesillusio onderwij s op basisscholen doo r n ascholing van neerd dat hij k apte l eve nsgevaarlij k d at zo iets leerkracht ed i n moer 198515 bestaat de therapeute zei dat ze zich baseerde dum o nt j j l ees en spellingsprob lemen dyslexie o p de th eorie va n van der leij dysorthografie en woordbli ndheid ro tterdam 1984 aryan ik h e b nog nooit ee n th er apie verzon gra ff h th e legaties of literacy cont inu ities and nen die gericht was op he r se nhelften contradictions in western culture and society bloo m i ngto n india napolis 1987 pu bliek ik had zelf als kind vee l p roblem e n met hofmeester n e de waard dyslexie ook maar lezen en schrijven toen ik wist dat ik dyslec een woord lees en schrijfproblemen van u it de alfabe tisch was was d at voo r mij ook ee n ver a de tiseringspraktijkbekeken amsterdam 1988 ming ik geef nu les nederl an d s ik on tmoet kuipers c g c weg gelaar woordblind s gra me nsen d ie alleen maar sp ellend bl ijve n leze n ve nhage1979 z elf b en ik n og steeds bang om fouten te ma leij a van d er ernstige leesproble men een onderzoek ken dat blijft d us wat kan i k d oen naar differentiatie en behandeling lisse 1983 els voor begelei ders h e b ik ee n s een aantal levine k the social context of l iteract lo nde n truc teksten gebruikt teksten waarbij van d e 1 9 86 woo r den l etters waren weggelaten en onzinte k s t reet b v literacy in theory an d practice cam sten met vrage n over de te kst die truc tek s ten bridge i9g4 zijn ook in cursussen te gebruiken aan d e hand st ru i k s ma a j a van d er leij j p n vieij ra van de trucs i s uit te leggen wat j e eigenl ij k al d iagnostiek van tech n isch lezen en aan vankelijk spel lezend doet daarmee laat je zien dat lezen niet le n amsterdam 1987 alleen maar s p ellen is en geef je inzic ht i n ande re strategieen d ie b ij leze n een ro l s pel en a ryan mijn advies is om niet s p ellend te blij ven lezen niet hardop laten lezen gebruik ma ken va n flitsoefeningen korte aanbie d ingstijd van ee n woord fie we moe t e n niet zo hysterisch doen ove r geletter dheid maar we moeten o ntzettend voorzic htig zijn o m lezen en sc hrij ve n te rel ati veren al s je t niet zo bep erkt tot schools lezen en schrijven kunje to t andere vor men va n gelet terdheid komen marianne alfabetiseren is meer d an technisch bezig zij n d aarom staat voor mij motivatie cen traa l noten en literatuu r bij d e brus een minuut t est wordt nagegaan hoeveel woorden met een oplo p end e m oeilijk heidsgraad een k ind in ee n minuut kan l ezen nvt analyse van in d ivi dualiseringsvo rm e n het nvt p roject is afk o ms tig van het katholiek pedagogisch ce ntr um te s h ertogenb osch he t nv i p akke t richt zich op technisch lezen en niveaulezen 1990 4 moer 157