Taalbeleid in de 1B-klas

47 taalbeleid in de 1b klas veerle boyens luc wyns taalbeleid net als elke andere vorm van beleid werkt pas als het in de klas voel baar is in deze bijdrage willen we een voorbeeld van een goede praktijk aanreiken vanuit een zeer specifieke context een multiculturele school in een multiculturele omgeving taalbeleid en taalondersteuning worden hier uitgebouwd vanuit de werk vormen in de les waarbij optimale taalvaardigheidsontwikkeling mogelijk wordt gemaakt tegelijkertijd worden er ook op verschillende andere terreinen doelen gerealiseerd profiel van de school de ouders en de leerlingen nstituut maris stella sint agnes is om het profiel van de ouders te schetsen een tso bso school met studie verwijzen we naar gegevens verzameld bij richtingen uit de zachte sectoren het begin van het schooljaar 2004 05 het handel verkoop mode ver zorging taartdiagram figuur 1 spreekt voor zich en sociaal technische weten schap 3 van de ouders is vlaams 3 kongo pen er is ook een okan afdeling lees 5 turks 79 marokkaans en 10 onthaal klas voor anderstalige nieuw heeft een andere nationaliteit komers de school is gelegen op twee vestigingsplaatsen in hartje borgerhout figuur 1 oktober 2005 nummer 1 35e jaargang 48 bekijken we de achtergrondkenmerken van uit het bijzonder lager onderwijs en enkele de ouders tegen het licht van de gok zijn ex okan leerlingen steeds meer indicatoren figuur 2 dan blijkt dat 96 van ondervinden we dat deze leerlingen een niet de leerlingen in de eerste graad van de a te onderschatten taalachterstand hebben en de b stroom doelgroepleerlingen zijn de op het vlak van schoolse taalvaardigheid meeste 1b leerlingen komen uit het 5de tekstbegrip informatieverwerking woor leerjaar van het basisonderwijs sommigen denschatverwerving functies in zinnen enz figuur 2 taalbeleid schoolbeleid integraal beleid taalsteun in 1b nodig sociale en culturele vaardigheden te ontwikkelen een optimale studiekeuze vanuit de vaststelling van de beginsituatie is te waarborgen een positief zelfbeeld al enkele jaren geleden gekozen voor de uit en sociale competentie bij leerlingen te bouw van een gok en taalbeleid dat gein stimuleren de betrokkenheid van tegreerd is in de schoolwerking voor die ouders en leerlingen bij het schoolge werking beroepen we ons op de volgende beuren te verhogen doelstellingen van taalbeleid in gok leermotivatie en leerwinst verhogen om gerichter aan de taalproblemen en luisteren spreken schrijven en begrij achterstanden van onze leerlingen te kun pend lezen in functionele contexten nen werken hebben we een aantal jaren bevorderen geleden gekozen voor de integratie van de leerlingen de mogelijkheid geven om nederlands en mavo nema in de b stroom 35e jaargang nummer 1 oktober 2005 49 in nema werken we via de inhouden en de overleg van wekelijks tot maandelijks con thema s aan de ontwikkelingsdoelen van cretiseren en realiseren deze eenheden het mavo en realiseren we via de werkvormen beleid van de school de eenheid in de eer de ontwikkelingsdoelen voor nederlands ste graad bso vergadert wekelijks en de we hebben in de b stroom bewust de leden zijn op eenzelfde moment vrijgeroos keuze gemaakt voor actieve werkvormen terd steeds staan de volgende items op de die meer kansen geven tot taalvaardigheid agenda ontwikkeling bij onze leerlingen en die ruim pedagogisch beleid bespreking agen te scheppen voor differentiatie en gerichte dapunten uit de algemene coordinatie ondersteuning vergadering taalbeleid we concentreren ons met het ganse team op projecten het verminderen van de schoolse taalachter leerlingenbegeleiding stand dit kan alleen maar lukken als alle leer leerlingenbetrokkenheid krachten hier doelgericht aan werken via de ouderbetrokkenheid leerlingenbegeleiding en in samenwerking varia met het clb verwerven we inzicht in de taal achtergronden en de taalverwerving van onze leerlingen we zoeken naar een talig leerling taalbeleid in de klas volgsysteem en plaatsen de talige vorderin gen bij leerlingenbesprekingen op de agenda het onderdeel taalbeleid krijgt in het bij de studiebegeleiding informeren we elkaar geheel een belangrijke plaats in de een over de taalaanpak in de verschillende lessen heidsvergadering wordt een planning opge en we gebruiken meer leerteksten als uit maakt en ongeveer maandelijks wordt een gangspunt voor het aanbod van nieuwe leer ander onderdeel van taalbeleid besproken stof de leerkracht nema heeft een coordine zie bijlage 1 voor een voorbeeld mogelijke rende rol we ontwikkelen een toegepaste aspecten leesaanpak en werken samen met de buurt lesstructuur bibliotheek in de school worden in samen activering van de voorkennis ook bui werking met het centrum voor volwas senen tenschoolse kennis komt aan bod onderwijs ook extra taallessen aangeboden tekstbegrip voor ouders familieleden en mensen uit de schematische samenvattingen buurt die ouder zijn dan 18 jaar moeilijke woorden in contexten vragen bij vakteksten bordgebruik schoolbeleid werking eenheden huiswerk om de afstemming en de samenwerking we bespreken en evalueren ook methodie tussen de leraren te ondersteunen wordt in ken om de schoolse taalvaardigheid te opti onze school gewerkt met kernteams een maliseren clim cooperatief leren in heden eenheden zijn graadgebonden multiculturele groepen hoekenwerk actie teams verdeeld over de twee vestigings ve werkvormen enz we onderzoeken plaatsen alle leerkrachten behoren tot een bruikbare strategieen we stellen ons de eenheid namelijk die eenheid waar ze het volgende vragen meeste uren lesgeven via een regelmatig oktober 2005 nummer 1 35e jaargang 50 wat willen we bereiken leerlingen van de b stroom aan het adres wat zijn de struikelblokken van de okan leerlingen werken aan ver welke methodieken gaan we bestude draagzaamheid en omgaan met diversiteit ren zelfstandigheid en activiteit staan werd dan ook een van onze werkpunten centraal we richten ons op vraagge waaraan we via projecten wilden werken stuurde nascholing de okan leerlingen worden actief bij een hoe optimaliseren we de communicatie aantal projecten betrokken op deze manier tussen de leerlingen en de leerkrach realiseren we tegelijkertijd doelen op het ten observeren lesmaterialen bewer gebied van de vakoverschrijdende ontwik ken leren leren en sociale vaardig kelingsdoelen burgerzin sociale vaardighe heden ontwikkelen zijn belangrijke den op het gebied van gok taalvaardig uitgangspunten in de eerste graad bso heid en socio emotionele en socio culturele waarop letten we bij de evaluatie problemen op het gebied van taalbeleid door te werken aan taalondersteuning voor we maken afspraken om de verticale door de reguliere b stroom leerlingen en de stroming te bevorderen okan leerlingen op het gebied van ict integratie in de lessen en op het gebied van integraal beleid de ontwikkelingsdoelen nederlands en mavo om deze werking meer kansen op enkele jaren geleden stelden we op de slagen te geven worden ook de ouders en speelplaats nogal wat pesterijen vast en de buurtwerking zoveel mogelijk bij de pro uitingen van onverdraagzaamheid van de jecten betrokken voorbeeldproject in 1b de wereld mijn dorp uitgangspunt we gaan er van uit dat de leerlingen in gespreksgroepen en groepswerk veel van elkaar kunnen leren door een opdracht of een probleem vanuit eigen kennis en ervaring met elkaar te bespreken de leerlingen krijgen de kans hun woordenschat uit te breiden door zoekende formuleringen met de meningen en de taal van anderen te confronteren taal wordt meer en meer een middel van kennisverwerving al pratend en in onaffe zinnen en vage woorden leden van de groep nemen hiermee genoegen in tegenstelling tot de klassieke leraar worden concepten in woorden gevat de rol van de leerlingen en de leerkracht wordt anders ingevuld de leerkracht stelt niet langer controlevragen waarop hij al leen het antwoord weet en de leerlingen kunnen via hun vragen en bedenkingen het leerproces sturen wat willen we o taalvaardigheid bevorderen we willen meer kennis en taalvaardigheid in de zaakvakken ontwikkelen leerlingen zijn niet vaardig in formeel taalgebruik dus moeten we hen hel pen daar vaardig in te worden 35e jaargang nummer 1 oktober 2005 51 o motivatie versterken o ict informatie opzoeken en verwerken werken met word aantrekkelijke lay out o samen feesten om de samenhorigheid te bevorderen en vooroordelen tegenover okan leerlingen weg te werken hoe zit het project in elkaar in het begin van de maand mei wordt een project opgezet met de leerlingen van 1b en de okan leerlingen het project is een toepassing op kennis vaardigheden en attitudes waar aan gedurende dat trimester is gewerkt in de thema s reizen en verkeer met de kaart op stap de tijd enz door middel van clim werkvormen in de eerste plaats zijn het de leerlingen van 1b die het project uitvoeren maar ze werken op sommige momenten samen met leerlingen van de onthaalklas het project vindt plaats tijdens de lessen nema wetenschappen handvaardigheid po en mo er is ook ondersteu ning van de leraar to ook de ouders van de leerlingen proberen we bij het project te betrekken het project bestaat erin dat de 1b leerlingen een eindwerk maken in nema over de landen waar de okan leerlingen vandaan komen de voorbereiding neemt ongeveer anderhalve maand in beslag de coordinatie berust bij de leerkracht nema daar worden afspraken gemaakt over de inhoud van het project en de hele opzet stap 1 met quinten op de koffie vooraleer de leerlingen van 1b in gesprek gaan met de okan leerlingen is er eerst een gesprek met de okan coordinator quinten noppen in dat gesprek wordt wat meer infor matie gegeven over de achtergrond van deze leerlingen wie zijn ze waar komen ze van daan waarom zijn ze hier enz in dit gesprek wordt de context geduid en specifieke woor denschat nationaliteit economische vluchteling thuistaal enz aangereikt stap 2 interview op de overloop tijdens de lessen nema wordt een interview met de okan leerlingen voorbereid wat wil je te weten komen welke vragen kan je dan stellen enz als extra ondersteuning worden er ook werkkaarten gemaakt die geplastificeerd worden zodat ze herbruikbaar zijn zie bijlage 2 per twee interviewen de 1b leerlingen dan een okan leerling over zijn achtergronden en over zijn thuisland ze kiezen landen waar ze zelf weinig over weten stap 3 groepswerk per 2 stellen ze zich een aantal doelen en vergelijken die met de doelen van de leerkracht via een open klassengesprek worden de doelen uitgebreid en worden prioriteiten gesteld mogelijke werkwijzen worden besproken er wordt een planning opgemaakt en de taken worden verdeeld de leerlingen moeten veel overleggen met elkaar en tot een vergelijk leren komen oktober 2005 nummer 1 35e jaargang 52 dan gaan ze aan de slag informatie verzamelen via de bibliotheek en via internet rekening houden met verstaanbare info titel schrijver en uitgeverij worden onmiddellijk in de klas sencomputer opgeslagen zo kunnen de leerlingen van de volgende jaren daarop verder bouwen de leerkracht geeft tips over websites zie bijlage 3 voor enkele interessante sites werken met encarta titels bib enz in het computerlokaal leren ze werken met zoek machines word wordt toegepast in de lessen to wordt hier ook aandacht aan besteed het volgende probleem is het samenbrengen en selecteren van het bruikbare materiaal ook hier wordt weer ondersteuning gegeven door de leerkracht aan de hand van gerichte vragen een vragenblad dat leerlingen zelfstandig kunnen hanteren verder nemen zij beslis singen over hoe zij het best hun land zullen presenteren stap 4 presentatie het resultaat van dit project wordt op twee manieren gepresenteerd een eerste presentatie gaat over de inhoud leerlingen delen hun informatie met anderen medeleerlingen okan leerlingen directie ouders enz dat gebeurt onder andere aan de hand van een quiz of een kruiswoordraadsel de tweede presentatie is er een van samen vieren om de band tussen okan leerlingen en reguliere leerlingen te verstevigen dat gebeurt aan de hand van typische gerechten van de verschillende thuislanden die samen met de ouders bereid zijn ook hiervoor is iedereen uitgenodigd stap 5 evaluatie omdat dit een evaluatieproject is wordt er natuurlijk geevalueerd door de leerkrachten en door de leerlingen elkaar en zichzelf zie bijlage 4 in het kader van dit project wordt geeva lueerd hoe vaardig de leerlingen zijn voor ict en voor de vakoverschrijdende eindtermen op gebied van leren leren burgerzin sociale vaardigheden en milieu educatie verder wordt het product ook aan een evaluatie onderworpen en ten slotte worden de leerlingen geevalueerd op hun vaardigheid om in team aan een opdracht te werken veerle boyens luc wyns p a instituut maris stella sint agnes turnhoutsebaan 226 2140 borgerhout luc wyns pandora be 35e jaargang nummer 1 oktober 2005 53 bijlagen bijlage 1 taalbeleid in de eenheidsvergaderingen taalbeleid eenheidsvergadering 01 02 05 duur ongeveer 20 minuten inhoud de leerlingen lezen hun opdrachten niet waaraan merk je dit wat doe je eraan wat merk je van het gebruik van lidwoorden schrijf enkele frequent voorko mende fouten op zinsbouw waarmee hebben ze het meest last gebruik van de tijden enkel voud meervoud merk je iets aan het gebruik van hoofdletters en leestekens luisteren welke strategie gebruik je om opdrachten te laten doordringen gebruik je regelmatig teksten tijdens je lessen hoe wat doe je om ervoor te zorgen dat de leerlingen hun lessen grondig leren bespreek je toetsen en fouten met de leerlingen hoe welk onderwerp zou je graag uitwerken via hoekenwerk wat doe je aan instructietaal instructie dubbel onderlijnen instructies op de rechterkant van het bord schrijven instructies in werkbladen dubbel onderlij nen bespreken extra aandacht agenda bordschema gebruik van bepaalde kleuren werken met kaders werkvorm per 2 bespreken 1 maakt het verslag besluit conclusies doorgeven aan veerle in het verslag algemene conclusie werkpunten opdracht breng op de volgende eenheidsvergadering een korte lesopdracht mee we gaan per 2 uitzoeken wat de hinderpalen zijn welke motiverende opdrachten we eraan koppelen enz oktober 2005 nummer 1 35e jaargang 54 bijlage 2 voorbeelden van werkkaarten werkkaart de wereld mijn dorp voorbereiding verzamel wat je nodig hebt ben je niets vergeten waar in de bib op internet zorg ervoor dat je de informatie zelf verstaat geen moeilijke wetenschappelijke teksten gebruik de lees schrijf en moeilij ke woordenkaarten hoe heet het land hoe groot is het hoeveel mensen wonen er hoe heet de koning of president welke godsdienst munteenheid vertel iets meer over planten en dieren zoek een liedje of een gedichtje uit dit land zoek info over het onderwijs wat zijn de grootste problemen zoek een typisch recept uit dit land verzamel kledij instrumenten cd s foto s handwerk schilderijen vlag gen uitvoering steek dit netjes in een a4 kaft maak een voorblad in het midden de naam van het land met word art 24 onderaan rechts arial 12 naam voornaam klas schooljaar eindwerk nema inhoudstafel zie vragen recept liedje of gedichtje verwerking 10 meerkeuzevragen presentatie spreek af met je klasgenootje hoe je publiciteit voor dit land gaat maken tijdens de tentoonstelling affiche collage hoeveel plaats heb je nodig wat heb je nodig voor het buffet slotmoment welk feestelement kies je dansje liedje gedichtje filmpje hoe lang duurt je slotmoment 35e jaargang nummer 1 oktober 2005 55 werkkaart interview van welk land ben je afkomstig duid je land aan op de wereldkaart met een vlaggetje schrijf 5 woorden op die te maken hebben met je land wat eten jullie vooral wat wil jij zelf weten over je land kan je mij muziek munten instrumenten cd s kledij bezorgen werkkaart moeilijke woorden ik zie een moeilijk woord lees verder snap ik nog waar de tekst over gaat ja lees verder nee staat de betekenis ergens in de tekst kan ik de betekenis raden lijkt het op een woord dat ik al ken ik weet de betekenis nog steeds niet vraag de betekenis contoleer of de betekenis in de zin past werkkaart lezen stap 1 nadenken wat is de titel lees die zijn er tussenkopjes lees die zijn er opvallende woorden schuin gedrukt of anders gekleurd lees die zijn er plaatjes foto s tabellen grafieken of schema s bekijk die is er een inleiding lees die is er een samenvatting lees die oktober 2005 nummer 1 35e jaargang 56 stap 2 wat weet je er al van over welk onderwerp gaat de tekst heb je daar al eerder iets over gelezen heb je er wel eens iets van gezien heb je er wel eens over gehoord stap 3 waarom ga je lezen ik ga het hoofdstuk lezen omdat ik dingen moet opzoeken ga in de tekst zoeken belangrijke dingen moet weten ga de tekst doorlezen belangrijke dingen moet kennen ga de tekst goed lezen stap 4 stop waar gaat het over als je de tekst niet meer begrijpt kijk dan in de vorige alinea waar ging die over naar kernwoorden en begrippen belangrijke woorden in een zin naar de tussenkopjes naar plaatjes foto s tekeningen tabellen en grafieken in de woordenlijst van het naslagwerk als je een woord niet begrijpt in een woordenboek als je een woord niet kent stap 5 wat is er belangrijk richt je aandacht op de hoofdzaken belangrijkste dingen dat zijn bijvoor beeld de figuren met onderschrift daar gaat de tekst vaak over schuin gedrukte of gekleurde woorden en begrippen bijlage 3 interessante sites netwijs zoekmachine netwijs nl resultaten asp search taal kids tips kennisnet nl cpb po kids thema tips naar school gaan in de derde wereld w w w i s e l i n g e n l s c h o l e n p l e i n p a b o l e s s e n 02032eondderdewereld index htm van dale taalweb vandale nl jeugdbieb jeugdbieb nl spreekbeurten bv over unicef spreekbeurten info unicef html ecpat ecpat be nl jongeren htm smart kid aboutbelgium net subpaginas z smartkid html de arke kindersites dearke nl kindersites htm 35e jaargang nummer 1 oktober 2005 57 bijlage 4 evaluatie van het project evaluatie van het project oktober 2005 nummer 1 35e jaargang 58 t u s s e n d o o r drama in het nt2 onderwijs fast forward vzw maakt al sinds 2001 elk jaar een toneelstuk voor anderstaligen in 2006 bestaat fast forward dus vijf jaar en dat vieren ze met de voorstelling romeo en julia net zoals hun vorige producties wordt dit een verrassend toneelstuk in verstaanbaar basis nederlands voor nt2 cursisten docenten hun vrienden en familie de tournee vindt plaats in januari en februari 2006 op vrijdag 10 februari 2006 organiseert fast forward bovendien een studiedag voor de middag zijn er praktische workshops over het motiveren van anderstaligen die nederlands leren werkvormen met poezie en muziek toneelspelletjes en rollenspelen in de taalklas komen aan bod na de lunch kunt u samen met 250 nt2 cursisten de voorstelling romeo en julia bijwonen de workshops en de lunch zijn gratis voor de voorstelling wordt een bijdrage van 6 euro gevraagd de dag vindt plaats in gemeenschapscentrum de zandloper in wemmel vlakbij brussel het aantal deelnemers is beperkt tot 120 wie zich wil inschrijven vindt alle informatie op de website van fast forward fast forward be 35e jaargang nummer 1 oktober 2005