Documenten
3 taalbeleid op schoolniveau luc vercammen het begrip taalbeleid is de laatste jaren doorgedrongen tot op de werkvloer van het onderwijs eerst ging de aandacht naar taalleerproblemen anderstalige nieuw komers en nederlands als tweede taal remedial teachers werden opgeleid en scholen ont wikkelden een beleid rond sticordi maatregelen de eerste afsprakennota s voor leer stoornissen werden opgesteld en gedifferentieerde leerwegen voor leerlingen met taalachterstand werden ontwikkeld geinspireerd door de taalleerproblemen ging de aandacht in een tweede fase opnieuw naar taalzorg schriftelijke en mondelinge taalbeheersing traden nog meer op het voorplan en scholen namen taalzorg met hernieuwde energie op in hun beleidsteksten er wordt gewerkt aan de spellingat titude van leerlingen en correcte communicatie wordt elke dag belangrijker ook het belang van schooltaal en taalvaardigheid voor elke leraar werd en wordt sterk onderstreept nu breekt een derde fase aan met taalgericht vakonderwijs wordt een pedagogisch didactische totaalvisie ontwikkeld waarbij de centrale plaats van taal in het leerproces beklemtoond wordt het taalbeleid van de school eze evolutie werkt als een olie sticordi maatregelen in de praktijk toe te vlek eerst traden remedial passen sommigen menen dat hun gewone teachters op de voor begeleiding maar moet volstaan voor leerlin grond taalbeleid zat gen met leerstoornissen fase een van het aanvankelijk exclusief taalbeleid bevindt zich dus soms nog in het bij de vakgroep neder opstartstadium vakleraars voelen zich vaak lands nu wordt er een onbevoegd en onbekwaam om aandacht te beroep gedaan op alle schenken aan taal in hun lessen iedere vakleraars en heeft taalbeleid leraar is een taalleraar theun meestringa alles te maken met schoolbeleid en formuleert in zijn bijdrage elders in dit num onderwijsvisie de bijdragen van maaike mer terecht een reeks kritische bedenkingen hajer en luc wyns in vonk 38 1 oktober bij deze uitspraak fase twee van het taalbe 2008 moeten beschouwd worden als leid moet met andere woorden nog heel wat belangrijke zoniet verplichte literatuur voor drempels overwinnen en dan nu nog de alle onderwijsmensen pedagogisch didactische visie op taalgericht vakonderwijs implementeren betekent dit alles dat deze drie fasen verwor ven zijn niets is minder waar ouders van toch is de kanteling naar taalbeleid aanwe kinderen met dyslexie kampen nog steeds zig in het onderwijs en zijn leerkrachten best met onbegrip en vakleraars weigeren soms bereid om dit beleid te implementeren december 2008 nummer 2 38e jaargang 4 in essentie gaat omgaan met verschillen taalbeleid houdt een teamaanpak in naast taalbeleid over de taalzorg het formule ho rizontale en verticale vakleerlijnen moet goed onderwijs ren van taaldoelen en vak er rustig gewerkt kunnen worden aan vak op maat van doelen het leerproces overschrijdende leerlijnen enkel dankzij een elke leerling centraal stellen stuk respectvol veranderingsbeleid maakt deze voor stuk thema s die kanteling kans op slagen leven in scholen in essentie gaat taalbeleid immers over goed onderwijs op maat van maaike hajer betoogt in vonk 38 1 dat de elke leerling of hoe slagen we er het best in schoolleiding een actieve rol moet vervullen om een maximaal aantal leerlingen de vak bij de ontwikkeling van taalbeleid dit bete gebonden en de vakoverschrijdende eind kent dat schoolleiders zich naast schoolma termen te laten bereiken nagement duidelijk moeten inlaten met dat beantwoordt aan de pedagogisch didactische visies en met het essentieel is het professionele gedreven leerproces op de werkvloer leerlijnen reali besef dat we nog heid van elke leerkracht seren kan niet zonder overlegstructuren op steeds in een taal gericht vakonderwijs vak jaar graad en schoolniveau sensibiliseringsfase is een explicitering en ver zitten wat vollediging van goede in het kader van taalbeleid moeten vakle taalbeleid betreft basisdidactiek deze in raars ook geresponsabiliseerd worden vak zichten bieden antwoor onderwijs waarin expliciete vakdoelen en den op de vragen hoe taaldoelen zijn benoemd waaraan gewerkt geef ik goed les en hoe ga ik met mijn wordt via een contextrijke didactiek vol leerlingen op weg vragen die elke gemo interactie en met taalsteun hajer tiveerde leraar elk schooljaar opnieuw bezig meestringa 2004 dit vakonderwijs moet houden de core business van elke vakleraar zijn schoolleiding moet taalbeleid sensibiliseren aansturen en faciliteren alle vakleraars moe ten taalbeleid implementeren en realiseren het taalbeleid van de taalbeleid maakt ook duidelijk dat het vak schoolleiding nederlands een cruciale rol vervult in het onderwijscurriculum van jongeren in de essentieel is het besef dat we nog steeds in europese sleutelcompetenties wordt de moe een sensibiliseringsfase zitten wat taalbe leid dertaal ook als eerste competentiegebied betreft de implementatie vergt een zeer naar voren geschoven de lat moet dus hoog geleidelijke verandering gelegd worden voor taal enkelvoud die bottom up moet ver betekent dit ook dat de lat hoog moet gelegd taalbeleid maakt lopen en een schoolbrede worden voor talen taalgerichte vakdidactiek duidelijk dat het aanpak die spoort met plaatst toch vraagtekens bij het geven van vak nederlands onderwijsinnovaties zoals niet taalvakken in een vreemde taal voor een een cruciale cooperatief leren bege aantal begaafde leerlingen betekent dat dui rol vervult in leid zelfstandig leren acti delijk een meerwaarde maar voor veel leer het onderwijs verende werkvormen en lingen zal de lat hier te hoog liggen en komt curriculum van werken met krachtige het bereiken van eindtermen in het gedrang jongeren leeromgevingen waardoor het omgekeerde effect van taalbe 38e jaargang nummer 2 december 2008 5 leid als gevaar om de hoek loert het lijkt me het taalbeleid voor de leerling beter om te kiezen voor het vak nederlands voor rijk en degelijk vreemdetalenonderwijs bij de drie fasen van taalbeleid moet de leer en voor taalgericht vakonderwijs ling heel centraal staan een leerling met taalleerproblemen wroet zich vaak te pletter en het is voor hem of haar altijd een onge looflijke opsteker als leerkrachten oog en het taalbeleid van de begrip hebben voor zijn probleem taalzorg onderwijsinspectie heeft voor de leerling te maken met com municatie en zich present stellen vanuit dit tijdens een schooldoorlichting besteedt de perspectief wil elke leerling best competent onderwijsinspectie steeds aandacht aan taal worden in taal beleid de inspectie vervult hierdoor een lovenswaardige sensibiliserende en stimu taalcompetentie is het geheel van inzicht in lerende rol in onderwijsvernieuwing en ver taal beheersing van de vier taalvaardigheden betering van didactische leerprocessen de lezen luisteren spreken en schrijven en ten tekst taalbeleid een aandachtspunt onder slotte de attitude om taal te verzorgen en te wijsinspectie secundair onderwijs 2006b weten welk register moet gehanteerd wor strookt met de visie die in deze themanum den dit vergt een leerproces met vallen en mers van vonk naar voren wordt gescho opstaan waarbij leerlingen ven ook de concrete observatielijst onder zich vanuit hun peergroep wijsinspectie secundair onderwijs 2006a op bepaalde momen ten oog hebben voor die de inspectie op haar webstek publiceert duidelijk afzetten tegen taal betekent kadert in deze visie toch blijft het vreemd bepaalde taalregisters taal oog hebben voor dat een onderwijsbeleid dat nog in volle ont is voor jongeren beslist ook de leerling wikkeling is en zich helaas slechts in een een idiolect hun zoektocht sensibiliseringsfase bevindt reeds in school naar een eigen persoon doorlichtingen betrokken wordt lijkheid is ook een zoektocht naar een per soonlijk taalgebruik taalbeleid heeft zo ook te het wekt nog grotere verwondering dat maken met de rol van leerkracht als opvoeder inspectie taalbeleid in doorlichtingsverslagen maaike hajer stelt terecht dat oog hebben lijkt te reduceren tot taalzorg en zich con voor taal betekent oog hebben voor de leer centreert op de kwaliteit van taalproducten ling vanuit een bindende relatie en vanuit het en opmerkingen maakt over taalfouten in koesteren van hoge verwachtingen ten aan notities proefwerken en schoolagenda s zien van elke leerling wordt het leerproces uiteraard vallen deze taalfouten te betreu rond taal het hoofddoel van het onderwijs ren dat staat buiten kijf maar taalbeleid reikt toch veel verder wat is in het kader van taalgericht vakonderwijs ten slotte betekent taalbeleid het belangrijkste leerlingen die voor de leerling goed onderwijs krijgen tijdens een brainstormoefening wellicht een actief leerlinggericht begeleid en gericht op antwerpse a gentse o of west vlaamse competenties g laten vallen of leerlingen die er bewust voor kiezen om de presentatie van een eigen luc vercammen rockfestival in correct standaardnederlands sint ritacollege kontich te doen luc vercammen ritacollege be december 2008 nummer 2 38e jaargang 6 literatuur hajer m meestringa t 2004 handboek taalgericht vakonderwijs bussum coutinho onderwijsinspectie secundair onderwijs 2006a heeft de school aandacht voor de taalvaardigheid van haar leerlingen observatielijst taalbeleid onderwijsinspectie be so thema taalbeleid html onderwijsinspectie secundair onderwijs 2006b taalbeleid een aandachtspunt onderwijsinspectie be so thema taalbeleid html g r o f g e s c h u d els sas leerkracht wiskunde uiteindelijk is de grootste motivatie misschien wel mijn geloof in mijn leerlingen geweest de misverstanden misvattingen ook die bestaan over onze school en onze leerlingen maken me soms boos ja een deel met wat overdrijven misschien zelfs een groot deel van onze leerlingen heeft een moeilijke thuissituatie kent armoede leeft in sociaal moeilijke zeker niet stimulerende omstandigheden heeft taalachterstand schoolachterstand en ga zo maar door maar naast al deze problemen zijn het gewoon fijne verstandige jonge mensen waar je veel waardering van krijgt en die soms ook wel eens dwars kunnen liggen of zelfs onbeleefd kunnen zijn moet dat dan niet bij pubers feit is dat ze het buiten de schoolmuren soms moeilijk hebben of zullen krijgen door hun taalprobleem ze falen in hogere studies en raken vaak niet door selectieprocedures en daarom moe ten wij gewoon aan die taal werken met hen zodat ze beoordeeld worden op hun capaciteiten en niet vroegtijdig uitvallen omwille van de taal taalgericht vakonder wijs helpt deze leerlingen maar komt eigenlijk alle leerlingen ten goede uit de hert w red 2008 taalbeleid in de praktijk een uitdaging voor elke secundaire school mechelen plantyn 38e jaargang nummer 2 december 2008