Publicatie datum: 2000-01-01
Auteur: Angeliek van der Zanden
Collectie: 31
Volume: 31
Nummer: 4
Pagina’s: 168-175
Documenten
vo ortgezet onderwij s schut g wat is er aan d e hand ee n ve rgelijk end angeliek van der zanden onde rz oe k naar d e ve r we rv ing van idi o m e n bij nti en nt2 leerders in het basiso nderw ijs doctoraals c riptie instituut voor algemene taalweten schap ams terdam 1995 taalgericht vakonderwijs sijtstra j m taal voor iede ree n ra a mpla n voo r een ge integreerde iv t r tv ta m eth o d e vo o r de ba in de eerste opvang s isschoo l s hertogenbosch kpc 1994 timman y de sle ute ls van de taal idiomatisch e e n a nde re vas te uit ingen in tweede taalverwe rving publikaties van h et instituut voor algem ene t aalweten s chap nr 54 amsterdam 1 9 8 9 binn e n de ee rste opvang en h e t l eerweg o nd e r tienman y een s prong over morge n fi guur ste und end onderwijs lwo ge bruik e n vakdoce nte n lijk ta algebruik in de taalontwikk eling v a n in de m eeste gevall e n de m e th o den voo r h et kindere n in ove r taal een bunde l p opulair reg uli e re o nd e rwijs he t ge bruik van deze metho we t e nsc happe lijke ops tell e n sam engesteld door den vraag t om een e igen w erkwijze de nieuw jan se n don hag 1 999 k o m ers heb be n vaak ni e t h et taalnivea u en de ve rhallen m lex i cal e v aardigh eid van turkse e n voo rkenni s die in deze m e tho d en ve ronde rst e ld ne de rlandse kindere n ams terdam ifott 1 993 wo rde n voo r de lee rlinge n in het lwo ge ldt vroon p d draais ma de m ens als m e tafoo r h e tzelfde angel iek van de r zanden licht de over verge lijkingen v a n m ens e n m achin e in we rk w ijze toe di e i n de pu b li ca ti e ta al in filosofi e en ps yc h ologie b aarn ambo 1985 vakonderwijs aan ni e uwkome r s van der zan winner e th e p o int of words children s under den 1999 wo rdt b esc hre v en deze werkwijze s t a nding of me taph o r and iro ny cambridge k a n doo r alle doce nte n binn e n d e ee rste op vang etc h a rv ard universi ty press 1 9 88 ge bruik t wo rden o m hun va km e th o den t oeganke lij ker te m a ke n voo r hun lee rlinge n stelt u zi c h voo r u bent gesc hi e de ni s do ce nt a an ee n brede sc holengemeen s chap m e t ee n a fdeling voor eerste op vangl ee rlinge n vana f j anuari gaa t u gesc hi e deni s verzorge n aan d e ze ni e uwkom ers op vmbo niveau di e s inds een halfjaar to t e en jaar op school zitt e n zij beheers en het nederlands op e en el em entair niveau d it h o udt globaal in dat l ee rlingen a ll eda a gse con c ret e woord e n h e t bo ek ga an de lamp kunnen begrijp en ev enals e envou dige in s tructiewoorden kijk luis ter streep door t a alfuncties ho e h ee t jij en ele me n taire g rammati ca med e deling vra ag daar naast kunnen ze b etekenis toekennen a an e envoudi ge lees en luistert eks t e n ov e r onder werp en waarme e z e in h e t l eve n van alle dag te maken hebb e n in de klas en op sc hool thuis bij de dokter bij moe ilijkere t e ksten ho e ven l ee rlingen sle chts g e de elten te begrij pen en of krijge n ze e e nvoudig e ges loten vragen voorgelegd tot slot kunnen leerlin ge n eenvoudige s preek en sc hrijfopdrachten ve rv u lle n zoals jezelf voorstellen en iets be schrijven 168 moer 2000 voortgezet onderwij s 2 er zijn twee soorten mensen alle mensen zijn vrij o s bnf dat is het bela ngrijks te verschil dat er tussen mense n bestaat zo staat het in een romei ns w etboek de sch rij ver vond het ve rsch i l tu ssen slave n en v rij e mensen erg belangrij k in deze paragraaf gaan we bekijken of hij daar gelijk in had de vr ije mense n de meeste vrije r omeinen waren arm in de stad r ome h ad een groot deel van de inwoners geen bezit en geen wer k zij werden p rol etariers genoemd ve len van hen waren ooit boer geweest m aar tegen de grote landgoede ren van de grootgrondbe zi tters konden ze niet op met hun kleine bedrijfjes daarom waren ze maar naar de stad geman in de h oop dat daar nog werk te vinden was maar dat viel vaak tegen om zich in l even te houd e n werden de arme romeinen beschermeling van een rijke dat betekende dat de rijke dan voor zij n voedsel zorgde in ruil daarvoor vervulde de beschermeling allerlei pl ic ht e n hij moest zijn be schermheer helpen machtiger te worden door voor hem 14 woning in een fl atgebouw getekend omstreek s 1 970 te vechten in straatgevechten en op hem te stemmen als hij een eervol ambt wilde hebben hi j moest h em ook makkelijk leven toch had een rijke geen gemakkelijk lui onderdanig aanspreken met heer als een rijke veel leventje hij moest voor zijn beschermelingen zorgen hij beschermelingen had stond hij daardoor hoog in aa n moest erop toezien dat de landgoederen goed werden zie n 12 3 beheerd rijke mannen hadden vaak een eervol ambt in het bestuur van de stad of van het rijk daar kregen ze met de kl eine mid denstand ging het iets beter dan met de geen salaris voor ze deden het niet om het geld maar om proletariers b ij deze groep hoorden veel amba c htsli ed en de eer kosten moesten ze uit eigen zak betalen bijvoor en winke liers ze hadden dus wel werk maar toch ver beeld voor het repareren van een tempel of voor het dien den ze vaa k niet genoeg om van te leven daarom organiseren van gladiatorenspelen in het amfitheater werden zij ook beschermel ingen van rijken 4 want de proletariers moesten niet alleen voedsel hebben zij moesten ook wat te doen hebben daarom werden er een klein d ee l van de vrij e n was ri j k h un bezit bestond in het amfitheater vaak allerlei spelen met wilde dieren bij n a altijd uit landgoederen ze waren dus grootgrond en gladiatoren gehouden met brood en spelen hield je bezitters van de opbrengst van hun l and konden ze ge het volk wel rustig dachten de rijke romeinen s afbee lding 1 vdktekst spo re n ko rt geschi e de nis voor de tweeja rige onde rb ouw blz 4 8 h e t eni g e m a teri aal da t u al s ges chiedeni s le erlingen in de eerste opvang ook vakond er do c ent heeft i s de reguli ere vakmethode met wijs aangeboden het gaat om ond e rwij s in da arin tek s te n zoals in afbeelding i in dit talige zaakvakke n zoal s aardrijks kund e biolo artik el zal ik b eschrijv en op we lk e wijze u als gie gesc hi e de ni s t ec hni ek e n v erzorgin g e n geschiedenis docent same n met e e n docent in een exac t vak a ls wi skund e d e ze v akken rrta een vakmethode met dergelijk e tek s ten worden mees tal gegeven vanaf h e t moment kunt gebruiken binnen de eerste opvang da t leerlingen e e n zeke re b a si s taalvaardigheid ne de rlands b e he e rsen in te rm e n van h e t problemen bij vakonderwij s ster leerplan is dat het geval aan het begin van de tussenfase gerri tsma e a 199 2 ver nieuwkomers tussen twaalf en zestien jaar taald naar een methode als ze bra nederlands worden in de eerste opvang voorbereid op als twee de taal voo r and ers taligen in h et vo ortgeze t doorstroming naar het voortgezet onderwij s onderwijs h e bben leerlinge n ongeve er de eer afhankelijk van hun leeftijd en leerpotentie e l ste twintig thema s doorlopen s tromen ze door na a r een vmbo of avo afdeling naar leerjaa r r 2 3 of 4 ter zoals blijkt uit de tek s t uit sp ore n kort krijgen voorbereiding op die doorstroming krijgen leerlingen bij de zaakvakken vaak materiaal 2000 4 moer 16 9 voortgezet ond e rwij s va n een he e l ander ni vea u voorge sc hot eld het betreft zak en die ook lastig zijn voor het ga a t hier om een tekst over een histo ri sch veel instromer s in het vmbo die a fkomstig onderwerp dat ver van de b elevingswereld zijn uit het ba s isonderwijs de kn e lpunten va n leerlingen afstaat d e inform a tiedichthe id z ij n voor ni e u wkome rs groter in verban d i s hoog en d e tekst bevat veel las ti ge woor met hun taa lvaardigheid s niveau e n hun ni e t de n h et i s illustr a ti e f om de z e te kst af te nede rlands e c ulturel e e n sc hoolse bagag e ze tte n tegen e en a a ntal asp e cte n waa rvan be ke nd is dat ze vakteksten las tig mak en behalve het ge g eve n dat h e t niv e au van de h aj er m ee s tringa 1995 s tof in va km e th oden nie t aan sluit bij h et wa t b e treft d e te ks t niv e au van ni euwkom ers l ev e rt ook de h oe e e n grote hoeveelhe id stof m e t een ho og veelh eid l ess t of in vakmethod en probl em e n op abs tra ctiegehalte d e ze para graaf be hand elt d e re gulier e vakmethod e n b i ed e n t ev e el les he t onde rwe rp vrij e rome in e n hij b e v a t s tof voor de ee rs t e opvan g in de ee rs t e informati e o v e r a rme vrij e rome ine n rijke opva n g i s e r s lec hts bep e rkt tijd b eschikba a r vrije rome inen de rel ati e tu sse n a rme en voor vakond e rwijs uit gaande v an ee n op rijke rom einen de plichte n van arme m e n v a n gprogramma van a nderhalf tot tw e e ja a r se n de pos itie v a n de kle ine midd e n sta nd en v oor v mbo l ee rlingen s ta a t h et e er s t e j aa r in de plic h te n va n rijk e m e n se n h e t t e k en va n n ed erlands a ls tw ee d e taal e e n ondoorzi c hti ge s tru ctuur d e in format i e ge dure nd e di e p eri ode word e n er m e t uit i s inged ee ld in alin ea s d e be l a n grijk s te zonde ri ng v a n h e t vak r e kenen wi skund e be gripp e n zijn ve t d e v e tt e woorde n ond e r m ees ta l nog gee n z a akvakk e n gegeve n in h et s t e unen de s tru c tuur nie t tw ee de op vangja a r i s er ee n h a lf tot m axima a l het ve elv uldi g voorkom e n v a n r elati es tu ssen e e n heel j aar b esc hikb aa r voor vakond e rwij s zinn e n en t ek s tde l en d e p a r agraaf b e vat vee l v a kk e n word e n d a n mees tal e en a tw ee uur rel a ties tu sse n zinn e n en a lin e a s m e t all erl e i p er week gege ven sign aa lwoo rd e n e n ve rwijzing en bijvoor al m e t al l e id e n de beschikb a re tijd e n h et b ee ld d a t de arm e romein di e b esch e r taa lniv ea u va n d e l eerlinge n ertoe dat het ni et me lin g i s van d e rijke b ete ke nd e dat de rijke ha a lbaar is om de h el e vakmethod e door te dan vo o r zijn de arme vo e dse l zorgd e in we rk en tijden s de opva ng uit g a a nd e van h et ruil da a r voo r dat d e rijk e v oor h e t v o e dse l do e l va n de opva ng na me lijk h e t legge n v an van de a rm e zorgde dit maakt d e t ek s t e en bas is voor doors tromin g na a r h e t re guli e moeilijk re ond e rwij s is het ov erige ns ook niet n ood wat betr eft d e woord e nsc h a t z ak e lijk om alle s tof te b eh a ndelen opva ng e e n grote ho e ve elh e id o nb ek ende wo ord e n l eerlin gen mo e te n in ie de r ge val k ennisma in d e ee rs t e alin ea s taat al een h ee l aantal k en me t d e b e l a ngrijk s t e aand ac htsge bie de n waar s chijnlijk onb ek ende woorde n inwo binn e n e en v a k m e t de w e rkwijze binnen ne r s bezit prole tari ers boer landgo e d ere n ee n bo ek s oort t eks ten so ort opdra c ht e n e n op kunn e n t egen b e drijfj es in de h oop m et een sel ec ti e va n b e lan g rijk e vakwoorde n t eg envalle n v e rs chillende soorte n onb e ke nde woorde n huidige praktijkoplossingen bijvoorb eeld s pecifi e ke a lledaa gse woord en inwon e rs be zit sc hooltaalwoorde n op kun het ve rsc hil tusse n wa t l ee rlingen i n de e ers te ne n t ege n in de ho o p t ege nv alle n e n vak opvang aankunn en bij he t va kond e rwij s e n woord en prol e ta ri ers bo e r landgo e d ere n wat z e krijge n voorg el egd via d e vakmetho bedrijfje s d en ste lt docenten en l ee rlingen voor pro ook vra gen en opdra chten bij de t e k s t kun ble me n in d e praktijk gaan v a kdo ce nten op ne n door v ersc hille nde oorzake n probl e m en zo e k n aa r o plo ss inge n voor de ze proble men ople vere n bijvoorbee ld doordat z e onduid e sommig e v a kdocenten maken bijvoorbeeld lijk geformuleerd zijn ho g e eis e n st ellen aan zelf the matis ch ma t eriaal of gebruik e n th e het b e gri p v a n en of inzi c ht in de te kst of een m a s uit nt2 methoden bijvoorb e eld e e n groot be ro ep doen o p de formuleervaardig th e ma al s tijd bij ge sc hi ed e nis of d e ka art heid van l eerlinge n v a n nederland bij aardrijks kunde andere n 170 moer 2000 voortgezet onderwij s hier ve t u de o rigi n ele l essto f uit bi ol ogie voor jo u e n daaronder ee n vereenvo udigde ver sie d ie d oor een docent van ee n rotterd amse sc hoo l i s ontwikke ld voo r de eers te o pvang ho e w er k je i n d e b i olog ie in de biologie proberen we zoveel mogelijk zelf de organismen waar te nemen bij pla n ten is dat meestal niet zo moeilijk omdat we planten ar pc n kunnen verzamelen denk er hierb ij wel aan dat je de natuur geen scha de mag toebrengen sommige di e ren kun je gemakkelijk zei waarn e men b ij v huisdieren ivo v issen in ee n aquarium o f regenwormen van andere dieren kunnen we alleen afbeeldingen bestud ere n soms zijn pla nten of die ren zo klein dat je ze met het blote oog n i et goed kunt zien ie kunt dan een loep vergrootulasf gebruiken ie kunt ne t beste een loep gebruiken die ongeveer io x vergroot je moet d e loep d icht bij j e oog houd en het voorwerp waa r je naar k i jk t moet je naar de loep brengen tot je een scherp beeld z ie t zie afbee l di ng 8 wil je nog kleinere organismen bestuderen d an cu n j e een mioos mee gebruiken zie afbeelding i5 een schoolmi cro scoop vergroot mee stal tot ooo x s oouchr s beantwoordde volg e nde vrag e n i bekijk je een vlieg met een loep of met een microscoop z bekijk je e e n ba ct e rie met e en lo e p of met ee n microscoop hoe werk je in de biologie i n de biolo g iel e s ga an we zoveel mogelijk or g anismen be kijk e n s o mmi ge org a nisme n kun je ma kk elijk b e kijke n zo a l s planten huisdie ren en vi s s en van a ndere organisme n kunnen w e alleen pla a tjes be kij k en zoa l s een leeuw en ee n olifant som s zijn plante n of dieren zo klein dat je ze ni et goe d kunt zie n je kunt da n ee n loep vergrootglas gebruiken 7 loep wil je hele k lei ne organ i s m en z ien d a n kun je een microscoop geb rui ke n opdracht 5 goed of fo ut a e en p a a rd ebl oe m k u n je g oe d zien niet ee n loe p goed fout b cellen k un j e z ien met ee n l oe p goed fout afb eelding z aangepast les materiaal uit taal in vak o n derw ijs a an nieuwkom ers blz 25 26 27 2000 4 moer 171 voortgezet onde rwij s selecteren hoofd stukken uit wereldorientatie een taal geric h te aa np ak methoden voor het basisonderwij s bijvoor beeld v oor aardrijkskunde ook in dez e voor het uitwe rk e n van e en aa npak is er methoden is het taalniv e au echter te hoog gebruik gemaakt van d e inzichten van taal voor opvangleerlingen en daarna ast sluiten de geri cht vakonderwij s haj e r 1996 bij taal aanspreektoon en opdra c hten vaak ni e t goed g e richt vakonderwij s s taan drie principes aan op d e leeftijdsgroep m eestal gebru iken c entraal vakdoc e nten de regulier e v a kmethoden op i het verwe rven van vakinhouden st a at voor een aang epaste wijz e bijvoorbe e ld door op hoofdstukke n te ks t en e n opdracht en over t e 2 er i s explic i e t e aandac ht voor he t w e rk e n aan slaan taalva ardigh e id de belangrijkst e vakinhouden z elf op papier 3 er i s aanda cht voor het trainen van str a te t e zetten in eenvoudig nederland s gi ee n om l ee rling e n tot zelfs tandige teerders ond e rs te un e nd of s oms ve rva ngend lesmateria al t e mak e n t e ontwikk elen het kan gaan om onderste u taalgeric ht vakonde rwijs kan op v erschi lle nde nende woordenlij st e n of om e e n sel ectie van ma nieren worde n uitge werkt d e v ersc hille nde va kinho uden die op e en ee nvoudiger nive a u i s vormen v ariere n in d e mate waari n e r a a nd ac ht herschrev e n met veel illustra ties en ee nvoudi i s voor t aa lontwikkelin g dan we l voor het g er opdrachten zie afbeelding 2 en 3 ov e rdrag e n van vakinhouden voor de eers te vakdo ce nt en proberen du s op all erle i ma nie op va ng wordt gekoz en voor de v orm waarbij ren hun vakinhoud toe ga nke lijke r t e presen vakinhoude n e n taal evenve e l aanda cht krijgen teren aan de l e e rlinge n aan de wijz e waa rop h e t zogena a mde b esc h ermd o f taalge ri cht vak dat geb e urt kl eeft een aantal nadelen do onderwijs d eze verschijningsvorm sluit het ce nt en gaan vaak indi v idu ee l aa n d e slag b es t e aa n op de s ituati e waari n l ee rli nge n e n nog d e els in sc hooltijd e n voor ee n groot de e l in volop de taal aan h et le ren zijn e n vakinhoud en hun ei gen tijd de aanpak wordt intuiti ef aan ge b oden moe t e n krijgen als voorb e reiding b e p a ald ee n b esc hrijvin g e n verantwoording op h et ve rvolgo nd e rwijs daarva n ontbr ek e n d e aa npa k i s ov erwe gend tot op he de n zijn no g g ee n v akm e th od e n doc ent of scho o lgebonde n e en a nde re doc e nt ontwikk eld die ges to eld zijn op de princ ipes of a ndere sc hool pakt h et op e en ander e van taal ge richt vakonderwij s noc h voor de manier aan en h e t res ult aat is ni e t a lge meen ee rste opv a n g no c h voor h e t r eguli e re on to eganke lijk d e rwij s in ve rgelijking met de huidige v ak uit a c tiviteit e n op rotte rdamse eer s te methoden zullen taal geri chte vakmethod e n opv a n gs cholen m e t he t in s trum e nt t aalbe le id m ee r aandac ht be s t e den aan t a al e n strat egie neve nin s tromers o gg corv e r 199 8 kwam e n en een n a uwk e uri ge r se l ec ti e v a n v a kin na a r v o r en dat ve el va kdo ce nten ni e t tev r e houden ove rdragen den ware n met d e huidige a anp ak m et n am e in 1999 i s de publicatie ta al in v ak o nd e rw ijs vmbo doce nten gave n aan be ho e ft e t e h e b a a n ni e u wk o m e rs v an d e r zande n 1 999 v e r b e n aan m a teri aal d a t ee n se lecti e van vak sc he n e n d e publi cati e is b es t e md v oor vak inhoud e n op ee n aan ge p aste wijze ov e r do ce nten in d e eers t e opvan g e n b e sc hrijft een dra a gt afge s temd op h e t ta a lv a ardig heid s a a npak waarm e e re guliere vakm ethod e n toe niveau va n le e rlinge n d aarnaa s t gave n d e ganke lijke r kunn en word e n gema akt voor vakdocenten aan b ehoefte te hebb en aan ee n ge bruik binn e n de ee rs t e opv a ng er worden me er sys te mati sch e werkwijz e bij he t ge ven gee n kant en klare oplo ssin gen g egeven maar van vakond e rwij s aa n opva ngl ee rlinge n e e n ee n w e rkwijz e di e door do ce nten to ege p ast w e rkwijz e die bruikbaar i s bij all e z aa kvakken k a n worde n op d e gebruikt e vakmetho den en is afgestemd op h et vak nt2 in taal in vakonde rwijs aan nieuwkom ers is dez e geluide n vormden de a a nleiding om e rvoor ge kozen om d e inzi c hte n v an taal ge na te d e nken ov er ee n s tru c tur el e aanp a k ri cht vakonde rwij s zo g o e d al s moge lijk te voor he t vakonderwijs aan nie uwkomers di e verwerken in e en aa npak di e docent e n kun voor alle zaakvakken en exa ct e v a kk e n ge n e n toepass en op al hun reguliere vakme tho bruikt kan word e n den ter i ll u s tra ti e worden er in h e t boek oo k 172 m o er 2000 voortgezet onderwij s oorbeel d 1 1 dit i s een vo orbeeld va n een woord e nlij st wi skunde die op een school ontwikkeld i s al s n as lag werkj e voo r opvang lee rling en bij de m e thod e moderne wi skund e 1 vbo mav o a aantal vraag hoe groot is he t aanta l pot loden dat hier ligt aantal hoevee l antwo ord e r liggen 6 potl oden het a anta l pe nne n dat h ier lig t i s 6 aanzicht van welke kant kijk je bovenaanzicht d i t i s een ba l k je kunt de ba lk v an a lle ka nt en be k ij ken h i eronde r zie j e h et bovenaanzicht vooraanzicht e n i zijaanzicht zijaanzicht van de b alk vooraanzicn t bovenaanzicht vooraanzicht je kakt van boven naar iets je kijkt van voor naar iets je kijk van opzij naar iet s afbee lding 3 aangepas t les ma te riaal uit taal in vakonderwijs aan nie uwkom ers blz 25 2 6 27 voorbeelden gegeven van die toepass ingen op vakdocent en een docent nt2 nodig zij twee va km e thoden voor leerjaar i sp o re n h e bben beiden e en eigen rol in de a anpak ko rt geschie de nis voo r d e t weejarige o nd e rb o uw beter i s het nog om met ee n doc e ntenwerk vo or geschied enis en moderne wis kund e vbo groep t e werken waari n verschi llende vak mavo ken vertege nwoordi gd zijn via e en vakdocent en de a a npak voor meerdere vakken tegelijk werkwijze in twee rondes wordt uit g ewerkt op die wijze heeft de a anpak meer impact en een breder draagvlak taalgericht vakonderwijs voor nieuwkomers de docentenwerkgroep bestaande uit een of kan niet word e n bewerkste ll igd door een meer vakdocenten en minimaal een docent individuele vakdocent er i s minimaal een nt2 gaat in twee rondes aan de s lag 2000 4 moe r 1 73 voortgezet o n de r wij s ronde 2 aanpak bij de geselecteerde lessto f de vakteksten het bekijken van de teksten 1 bekijk waar moei l ijkheden z itten in de tekst 2 bekijk het culturele perspecti ef van de tekst 3 bepaal wat de leerl ingen moeten begri jpen uit de tekst en hoe ze de tekst moeten lezen 4 bepaal of de opdrachten bij de tekst passen bij het gestelde leesdoel het toegankelijker maken van de teksten 5 activeer de voorkennis van l eerlingen 6 bespreek het type tekst en de context van de tekst 7 bekijk samen de opdracht en bekijk samen hoe de tekst moet worden ge l ezen stel zo nodig gerichte vragen aan leerlingen om ze daarb ij te ondersteunen het lezen van de teksten 8 de leerlingen passen de leesmanier toe op de tekst de docent ondersteunt zonodig 9 de leerl i ngen controleren of de voorspell ingen over de inhoud van de tekst kloppen afbee lding 4 tips voo r de aanpak van v akteksten in ronde 2 ronde i selectie van leersto f g e n h e t do e l wel b er e iken zo ontst a at een nauwkeuriger s el ec ti e van l ess tof in de e ers te ronde staat de s ele c tie en plan het is ni e t moge lijk om all e g eselecteerde s tof ning van l ess tof c e ntra al hi erbij sp eelt all e r in kort e tijd op di e manier te beoorde len eerst de vakdoce nt e en belangrijke rol hij ga a t do c ent e n kunnen he t voorb e eldmatig doen na hoeveel tijd er in de eerste opvang bes chik bij een gedeelte van de ge sele c teerde stof b aar is voor het vak e n voor hoe ve el l es uren door he t toepasse n van d e aanpak op deze d e v akmethode feit elijk sto f biedt v ervol wijze t e e rva re n e n e r s am e n over te prat e n g ens maakt hij een glob al e selectie uit d e zull en de vakdoce nten de werkwijze me er in method e hij doet dat door n a te gaan welke de ving e rs krijgen zij kunne n he m op kerndoelen zeker a an bod mo e t en kom en t ermijn z elfstandig gaan to e pass en op hun w e lke onderwerp e n voor ni euwkomers aan vakm ethoden s prekend zijn en welke onde rdelen v an de methode es sentieel zijn bijvoorbeeld de basis ronde 2 oplossingen knelpunte n stof tot s lot ma akt hij voor de nu ge sele c te erde less tof een gl o bale jaarplanning na d e z e eers t e rond e is e r ee n s ele c ti e van verv olgens krijgt de doce nt nt2 e e n b e lang stof die de vakdo c ent wil aanbieden aan rijke taak dez e b e kijkt sa m e n met d e v ak opvangle e rlinge n deze stof i s echter nog niet do ce nt het niveau van de ge sele cteerde stof t aalge ri cht om dat t e b e reike n zal d e ze beoordelen de moeilijkheidsgraad va n de vakdoce nt d e stof opnieuw onder de loep stof in r elatie tot het belang van de stof de mo e ten nemen d a t doet hij same n met de moeilijkhe idsgraad wordt b ek eken aan de taaldoc ent in rond e twe e zij kunnen daarbij hand van d e asp ect en die v akm ethoden mo e i ge bruikm a ken van tips voor h e t toegank e lij lijk maken zoals de ho e veelh eid onb e kende ker maken van tekste n woorden en vragen woorden of het abstra ctieniveau van de tekst en opdra c hten die in taal in vakonde rwijs aan bij deze weging kan alsnog worden be s loten nie uwkomers zijn op g enomen zie a fb ee lding bepaalde lesstof acht e rweg e t e laten als het 4 voorbeeld en v an d e ze tip s zijn bepaal belang van de stof niet opw e egt t eg en de wat de kern van de teks t i s en g eef leerlingen moeilijkheids graad ervan of als het belang aanwijzingen welke gedeelten van de tekst z e wel opweegt hoe de s tof to c h zod a nig goed moeten lezen of selecteer maximaal toegankelijk gemaakt kan worden dat le e rlin zes kernbegrippen uit de tekst en zorg ervoo r 174 moer 2000 4 voortgezet onde rwij s dat de opdrachten aansluiten bij het doel van nend onderwijs de ervaringen waren over de les voor de opvangleerli ngen wegend positief in het artikel van ankie evenals in de vo ri ge ronde is het de bedoe bakker naar een taalgerichte vakles experi ling dat de docenten uit de werkgroep deze menten in het lwo in dit nummer van moer werkwijze een aantal malen gezamenlijk door kunt u daarover meer lezen lopen bij delen van de ges electeerde lesstof de docent nt2 kan da arbij een ondersteu noten en l ite r at u u r nende rol vervu ll en ve rvolgens zouden vak docenten de aanpak voldoende in de vingers i de grote lijnen van dit a rtikel zijn ook aan de moeten hebben om hem op de eigen lesstof orde gewee s t tijdens workshops op de confe toe te kunnen passen renties nieuwkomers in het licht van 2 juni de docenten leggen de aanpassingen vast op 1 999 en nieuwkomers op de drempel van een standaardformulier voor lesvoorbereidin 15 d e cember 1999 gen waa ro p ze ook kunn e n aan geven w a t 2 het pilotproj ec t taalgericht vak onde rwijs in w e l en niet w erkte bij het geven van de lee rwego nde rs te un end o nderwijs is in 1 999 in bijgestelde les de l es v oorbereidingen zijn opdracht van het procesmanagement vo uit tevens b es te md voor andere vakdoc e nten gevoerd door het projectbureau de bevin zodat he t ve rri chte w erk optim a al benut dinge n va n h et proje c t zijn vastgele gd in a wordt bakk e r m m v a van der zand e n m om de afstemming tuss e n de vers chill ende zweekhorst naar een taalgeri c hte vakles draai vakken vorm te geven s taan in taal i n b oe k v oo r inv oering van taalge richt vakonde rwijs in vako nde rw ijs aan nie u wko mers voorb eelden v a n l eerwegonde rs t eune n d o nderwijs rott erdam het onderwe rpen waarover gezamenlijke afspra proj ec tbureau 2000 ken kunnen worden gema akt zoals over het woordenboekgebruik in de klas of d e ei s en ger ri tsma h e a ee n lee rplan ne de rlands als die bij open vr a gen word e n g es t eld aan t wee de taal voo r de ee rs t e opvang vo o rtgeze t formuleervaardi gheid van l e erlingen onde rwijs groningen wolters noordhof 1992 uitwisse l in g hajer m l ere n in een tweede taal int erac tie in vakondenvijs aan ee n m ee rtalige mavo klas gro het doel van de beschreven aanpak is dat nin gen wolter s noordhoff 1 996 reguli ere vakmethoden beter to e gankelijk haj e r m t me est ri nga sch ooltaal als s trui word e n v oor nie uwkom ers door ge bruik te k elbl o k dida ct ische wenke n voo r alle doce nt e n make n va n inzi c hten rondom schooltaal en bu ssum uitge ve rij coutinho 1995 taalge ric ht vakonderwijs de vakdocenten en ogg f n co rv er red ins trument taalb e le id doc ent e n nt 2 binnen de eerste opvang spelen n ev eninstrom ers v o ortgez e t o nd erwijs den bos c h hierbij e en central e e n ac ti e v e rol kpc 1998 d e voorge st e lde a anpak is voor docenten zanden a van der m m v a de blauw taal arb e ids intensief d at pleit e rv oor om de bevin in vako nde rwijs aan ni e uwkomers handre iking dingen met de ze w erkwijze zoveel mogelijk v oor vakdo ce nten in de ee rs te opvang vo rotter uit t e wi sselen binnen school tusse n sc hol en d a m partner s training en innova tie 1 999 en of tus s en r egio s stedelijke regionale of tel o 1 6 5 5 26o6r la nd elijke netw e rken kunnen in dit verband een b elangrijke functie v ervu ll en ook de inzet van ond e r s te uningsin s tellinge n kan heel effectief zijn afg elopen schooljaar zijn de eerste e rvari n gen opgedaan m et de aanp a k die hier be schre ven i s in het kader van het pilotproject taalgeri cht vakonderwijs in leerwegonder steunend onderwijs is de aanpak ingezet op een aantal scholen voor leerwegonder s teu 2000 4 moer 175