Tactiek en strategie in een politiek beleid

wim van calcar jan stur m de weg naar tactiek en strategie goed m ro in een politiek beleid normaal functioneel onderwijs is onderwijs waar leerlingen iets van leren dat ze naar eigen oordeel a of op korte termijn praktisch kunnen gebruiken b of alleen maar boeiend vinden voor zulk onderwijs normaal functioneel moedertaalonderwijs koos de von al in de be idsnota van 1978 1979 en het bestuur nog eens met nadruk in een standpuntennota van begin 1979 pleiters voor normale functionaliteit als uitgangspunt zijn in moer al bij herhaling aan het woord geweest we plaatsen nu een bijdrage van enkele leden die ernstige bezwaren hebben tegen hantering van het begrip als beleidspunt voor de von wim van calcar en jan sturm plaatsen de keuze voor normale functionaliteit in de context van maatschap pij en onderwijs ze onderscheiden politieke doelstellingen strategie en tactiek en maken duidelijk waarom volgens hen de notie normaal functioneel weinig strategische en tactische waarde heeft in de uitgebreide noot 4 is de interne notitie opgenomen die zij tijdens het von congres 1979 schreven als een eerste afwijzende reactie op de standpuntennota inl e id i n g brinke eimers het bestuur bracht die begin 1979 in de openbaarheid als uitwerking van een er is een discussie gaande over het beleid van de punt uit de beleidsnota 1978 1979 beleidsnota von een teken van leven in de vereniging een 1978 1979 11 van de discussiepunten is de rol die de notie drie leden reageerden daarop met een interne normaal functioneel in het beleid van de v o n notitie waarin ze probeerden te analyseren welke kan of moet innemen de aanleiding voor die dis gevaren bij een keuze voor de notie normale cussie vormde de standpuntnota van de von functionaliteit als beleidspunt op de loer lagen over normaal functioneel moedertaalonderwijs calcar e a helge bonset zag in deze ongepu 19 bliceerde en slechts op beperkte schaal verspreide beleid in het tweede onderzoeken we de strate notitie onder andere aanleiding om zich af te vra gische en tactische waarde van de notie normale gen of normaal functioneel een a politiek begrip functionaliteit is bonset 1980 de conclusie die hij zij het aarzelend uit zijn boeiende analyse trekt luidt politiek strategi e tactie k normaal functioneel is een a politiek begrip in die zin dat de strijders voor een socialistisch on het begrip politiek houdt etymologisch verband derwijs er aanzienlijk minder mee zullen kunnen met het besturen van een stad of staat en heeft doen dan met het begrip emancipatorisch maar naar zijn betekenis te maken met de inrichting er het impliciete waarde oordeel wie voor normaal van een politieke keuze betekent dan ook voor functioneel moedertaalonderwijs ijve rt verspilt ons je voor of tegen de inrichting van een staat politiek gezien zijn eigen en andermans tijd deel verklaren voor of tegen een verandering voor of ik niet bonset 1980 12 13 z hij sluit daarmee tegen bepaalde verhoudingen voor of tegen be min of meer aan bij de opvatting van steven ten paalde groepen die deze verhoudingen uitmaken brinke in een interview zei die immers onder een ja naar links betekent per definitie een nee meer normaal functioneel onderwijs is politiek tegen rechts en omgekeerd maar als je naar ver neutraal en tegelijke rt ijd ook weer niet het anderingen streeft heb je niet genoeg aan een is geen pa rt ijpolitiek maar wel algemene politiek krachtig uitgesproken voorkeur voor de richting dat je aan bepaalde mensen rechten geeft i c waarin de verandering volgens jou moet gaan je het verlenen aan leerlingen van het recht op iets hebt ook een strategie nodig een strijdplan dat te leren waar ze praktisch iets aan hebben dek rekening houdt met de machtsverhoudingen kers 4 bijvoorbeeld de von streeft naar opheffing van de beleidsnota 1980 1981 tenslo tt e wijdt aan de de onderdrukking in onze samenleving doel notie een aparte paragraaf beleidsnota 1980 een strategie die ze kan volgen om dat doel dich 1981 6 daarin staat onder andere met betrek terbij te brengen is we verklaren het hele onder king tot het principe van de normale functionali wijs tot onze voortdurende zorg maar leggen de teit is er in de vereniging een levendige discussie nadruk op kleuter basisschool en secundair on op gang gekomen naar aanleiding van de inhoud derwijs we beperken ons niet tot het vak neder van de betreffende standpuntennota deze dis lands maar zien ons als moedertaalleraren die cussie zal in de komende tijd worden voo rtgezet ook niet neerlandici kunnen zijn we werken met die belofte werd op de laatstgehouden ledenver de basis de mensen in het veld die de veranderin gadering toen de beleidsnota 1980 en 1981 vast gen in de gewenste richting moeten doorvoeren gesteld moest worden meteen ingelost op het we mobiliseren zo veel mogelijk de publieke punt van de normale functionaliteit nam de opinie door een gerichte deskundige informatie ledenvergadering een amendement aan de notie aan de nieuwsmedia we laten niet na aan te mocht nog geen beleidsuitgangspunt zijn eerst vechten dat de verdeling van kinderen over ver moest er nog een onderzoek komen naar de ge schillende schooltypen al gemaakt is nog voor zij volgen die dat met zich mee zou kunnen brengen geboren zijn zo veel van die klasse gaat naar het het is dan ook niet juist dat ten brinke al meldt lbo zo veel naar het mavo en zo veel naar het dat de vereniging voor onderwijs in het neder havo vwo baudelot establet lands normaa l functioneel als essentieel criterium maar aan een strategie heb je niet genoeg die voor goed onderwijs heeft overgenomen brinke geeft namelijk geen concrete aanwijzingen hoe je 1979 41 moet inspelen op de actualiteit op wat zich plot in dit a rt ikel proberen we de discussie verder te seling voordoet op concrete problemen daar brengen door te onderzoeken of normale functio voor heb je een tactiek nodig een kwestie van naliteit een mogelijke tactiek kan zijn binnen een tactiek is bijvoorbeeld de vraag of de von bij strategie van emancipatorisch onderwijs daar tijd en wijle een bondgenootschap moet sluiten voor moeten we een aantal zaken verhelderen met levende talen een advies uitbrengen een het artikel valt dan ook in twee delen uiteen voorkomende actie van scholieren ondersteunen in het eerste deel gaan we in op begrippen als tactisch is het ook taalkundige of onderwijskun politiek strategie en tactiek aangezien deze dige argumenten te hanteren om tot verbetering onzes inziens onmisbaar zijn bij het uitzetten van van het onderwijs te komen als je taalkundige o f 20 onderwijskundige bent in dit geval word je ge dit nader toelichten door in te gaan op wat onzes acht te weten waarover je praat en stel je je min inziens emancipatorisch onderwijs is 3 der kwetsbaar op maar taalkunde noch onder emancipatorisch onderwijs houdt voor ons in wijskunde noch enige andere wetenschap levert dat we de eigen identiteit van de onderdrukte ons een strategie dat doet wel de politiek die klassen erkennen uitgaan van hun normen en immers haar uitgangspunten neemt in de verhou waarden orientatie vervolgens dat we hen hel dingen van een maatschappij en op die verhou pen deze identiteit te ontwikkelen dat zij zich dingen baseer je nu precies je strategie zelf middelen verschaffen om aan hun onder een voorbeeld als de von moet bepalen of nor drukking een eind te maken en een identiteit te maal functioneel binnen haar strategie valt waar ontwikkelen die niet meer negatief bepaald is mee ze haar doel wil bere i ken dan moet ze de re door de heersende klassen dit soort onderwijs latie onderzoeken tussen haar politieke stand vraagt om verstrekkende veranderingen in de hui punt en die notie in de volgende paragraaf willen dige maatschappelijke verhoudingen wij kunnen we laten zien dat die relatie niet eenduidig is die niet afdwingen de onderdrukten moeten die normaal functioneel kiest voor neutraliteit in po veranderingen zelf teweeg brengen wel kunnen litieke kwesties wat natuurlijk ook een politieke we streven naar een onderwijs dat mensen midde keus is alleen niet die van de von menen wij len aanreikt om zichzelf te leren kennen en te moet de von vervolgens beslissen of normaal ontwikkelen niet enkel als individuen maar functioneel een bruikbare tactiek opleve rt dan ook en vooral als leden van een onderdrukte klas moet ze nagaan of de not i e in bepaalde gevallen se want het gaat ons in dezen niet om de veran een bijdrage kan leveren aan haar doei uit het dering van de positie van individuen alleen vervolg van dit artikel zal blijken dat we ook deze daarvoor heeft de maatschappij zelf altijd al zorg vraag negatief moeten beantwoorden heel gehad maar van hele groepen of klassen dat is anders ligt dat naar onze mening met de notie ons doel emancipatorisch die is gebaseerd op dezelfde po de strategie die we volgen moet daaraan zijn aan litieke stellingname als die van de von en past gepast moet dat doel dichterbij kunnen brengen daarmee perfect in de von strategie we willen deel van deze strategie kan zijn betrokkenhei d conferentie von belgi e wanneer op 30 en 31 oktober 1980 waar in oostmalle bij antwerpen in het provinciaal vormings ce ntrum programma stroom 1 waardenverduidelijking o l v michel triest frans desmed t stroom 2 gericht schrijven en spreken o l v annemarie speijer pau l taa k stroom 3 thematisch taalonderwijs o l v frans van de pieterman nico sal m stroom 4 taalbeschouwing op de basisschool o l v frans daems jef peperman s inlichtingen lieve vlaminckx camille huijmanslaan 84 2020 antwerpen tel 09 32 0 31 371869 21 van de vakinhouden bij het leven van de leerlin het is niet moeilijk normaal functioneel onder gen zeggingsmacht van ouders en leerlingen over wijs als karikatuur te schetsen dat is niet onze het onderwijs dat zij of hun kinderen volgen bedoeling alleen al omdat het niet fair zou zijn ieren samenwerken en vechten anticiperen op ten opzichte van de noemen we ze maar even zo de zwakke maatschappelijke positie die hun zal normaal functionalisten op meerdere plaatsen worden toegewezen en dat alles in het licht van hebben zijzelf gewezen op moeilijkheden die de het emancipatorisch doel zie brekelmans e a invoering van normaal functioneel onderwijs met 27 28 emancipatorisch onderwijs moet aan zich meebrengt ten brinke noemt de volgende zo n strategie vorm geven welke middelen we in het ontbreken van betrouwbare evaluatie de praktijk daarvoor precies zullen kiezen zal methodes mede afhangen van de situatie die we aantreffen de heersende onderwijsideologie zo kun je bij een voorkomende gelegenheid be het ontbreken van geschikt onderwijsleermate pleiten dat leerlingen leren wat voor hen naar riaal eigen oordeel praktisch bruikbaar is dit met het de gebrekkige leraarsopleidingen brinke oog op je streven dat zij betrokken worden bij 1977 de inrichting van het onderwijs maar dat is iets nielen voegt daaraan toe anders dan dat je met het criterium van prak leerlingen zijn niet gewend om hun belangen tische bruikbaarheid het hele onderwijs te lijf en behoeften onder woorden te brengen gaat de leerlingen zouden er later bekaaid af het is de verantwoordelijkheid van de leraar te komen als ze eenmaal van school af zijn bepalen in hoeverre afhankelijk van leeftijd in de volgende paragraaf proberen we concreter en omstandigheden van de leerlingen zijn aan te geven waarom de notie normaal functio leerlingen zelf verantwoordelijk kunnen zijn neel weinig strategische en tactische waarde voor hun hantering van het systeem waarin zij heeft functioneren bijvoorbeeld of zij zich wel of niet aan exameneisen wensen te onderwer be zware n te g e n normale fu nction aliteit pen de belangen en behoeften van leerlingen kun normaal functioneel onderwijs is onderwijs dat nen in strijd zijn met de belangen en behoef je zo hebt ingericht dat je leerlingen er iets van ten van de systeembeheersers overheden leren dat ze naar eigen oordeel leermiddelenproducenten ouders nieten a of op korte termijn praktisch kunnen gebrui ook bonset somt nog eens zeven problemen op ken de leerlingen vinden schools onderwijs wel b of alleen maar boeiend vinden brinke ei prettig mers 2 plannen en evalueren van normaal functioneel op het eerste gezicht is de gegeven beschrijving onderwijs is uiterst moeilijk van normaal functioneel onderwijs hartverove normaal functioneel onderwijs vereist een rend stel je voor alles wat er gebeurt in de klas niet autoritaire lesstijl vinden alle leerlingen van praktisch belang ze er zijn vrijwel geen geschikte leermiddelen hebben er morgen al profijt van of anders vinden normaal functioneel onderwijs vraagt sterke ze het allemaal wel zo boeiend dat ze vol enthou differentiatie binnen klasseverband siasme ermee bezig zijn misschien zelfs wel in sectie afspraken het leerplan en het eindexa hun vrije tijd welke onderwijsgevende zou zo n men belemmeren de invoering van normaal paradijselijke situatie niet in zijn lokaal willen functioneel onderwijs creeren niks geen gezeur meer van wat heb je het belang van de leraar kan de invoering van daar nou aan ik zou liever de hele dag op de normaal functioneel onderwijs in de weg staan ijsbaan zitten weer in groepen gedver waar bonset 1978 om krijgen we niet gewoon ontleden mijn vader het paradijs lijkt ons nog ver weg en misschien zegt ook niks geen gepuzzel meer in het sec blijft het wel onbereikbaar daarom en dat ge tieberaad of thuis bij de borrel of ze wel wat ge tuigt van realiteitszin adviseren de normaal leerd hebben hoe dat nou moet als ze later een functionalisten de methode van de kleine stapjes baan hebben wat er nou eigenlijk van mijn vak op korte termijn kun je alleen nog maar voor terecht moet komen enz zichtige poginkjes doen wat dan overigens al 10 0 22 procent pogingen zijn die op dat moment kun nen een klein resultaat is dan het 100 procent resultaat brinke 1977 11 de onsamenhan gende reeks lesvoorbeelden zie vooral brinke eimers die we in de geschriften van de normaal functionalisten aantreffen illustreren dat advies ben je normaal de spreekbeurt in de brugklas wordt vervangen ben je functioneel door de groepsrapportage en het klassieke opstel en bezig met taalonderwijs in de vijfde klas van het vo door het expressieve opstel en voorlopig blijft de leraar bepalen wat op korte termijn praktisch is of alleen maar dan hoor je thui s boeiend al moet hij zich dan wel inleven in bij op de ledenvergadering voorbeeld een twaalfjarige brinke 1977 12 van 15 november onwillekeurig vraag je je af wat er nu eigenlijk aan de hand is enerzijds wordt er krachtige in vloed uitgeoefend om normaal functioneel onder wijs in te voeren omdat dat verstrekkende gevol gen zal hebben voor het onderwijs en dat kwalita tief zal verbeteren om niet te spreken van de claim dat de didactiek via dit begrip zich nu echt aan het emanciperen is bonset 1978 36 an derzijds wordt er steeds op gewezen dat nalisten die naar sommiger oordeel opereren als normaal functioneel onderwijs niets nieuws is een pressiegroep om het begrip snel ingang maar alleen een andere formulering voor wat te doen vinden welschen 4 we allang wisten brinke 1976 nielen 1979 een theoretisch nauwelijks onderbouwd prin 13 cip e de invoering ervan op veel problemen stuit waarmee erg weinig praktijkervaring is opge veranderingen op basis van die invoering daa n voorlopig marginaal zijn en eigenlijk op aller aan de operationalisering c q invoering waar lei plaatsen in het onderwijs al te vinden zijn van ze zelf talloze problemen zien zonder dat men daar ooit over normaal func zonder explicitering van een achterliggende tioneel onderwijs gehoord heeft onderwijsvisie de normaal functionalisten zijn dus nogal ambi los van een visie op de maatschappelijke func valent ten opzichte van het eigen streven nor ties van het onderwijs maal functioneel moet het wel maar dat zal niet willen invoeren als enige belangrijkste criterium makkelijk zijn toch wordt er al jaar en dag nor voor goed onderwijs het is dan ook zeer opmer maal functioneel onderwijs gegeven kelijk dat het von bestuur zoals bonset terecht gevraagd naar de diepere redenen die liggen ach opmerkt bonnet 1980 13 de begrippen eman ter de imperatief normaal functioneel bonset cipatorisch en normaal functioneel broederlijk 1978 38 39 krijgen we er drie te horen die wij en gelijkwaardig naast elkaar zet weinig schokkend vinden toch heeft ten brinke de uitvinder van de notie leerlingen hebben er recht op iets zinnigs te normaal functioneel vanaf het begin duidelijk leren laten merken dat hij wel sympathie heeft voor normaal functioneel onderwijs verhoogt de mensen die emancipatorisch onderwijs willen na motivatie van de leerling streven maar dat hij geen relatie wil leggen tus normaal functioneel onderwijs verhoogt de sen zijn notie en het begrip emancipatorisch motivatie van de leraar zie ook brinke 1977 brinke 1976 27 en 68 zie ook dekkers 3 zijn 12 motief daarvoor lijkt vrij duidelijk hij wil zoveel in een ander verband formuleert bonnet het nog onderwijsgevenden winnen voor zijn opvatting iets pregnanter het lot van de leerling in de les dat zelfs erg praktisch ingestelde onderwijsgeven situatie verbeteren bonnet 1980 12 den die er geen zin in hebben diepgaand na te wat tot nu toe opvalt is dat de normaal functio denken over de waardenorientaties die hun ge 23 drag bepalen brinke 1976 68 ermee uit de thie tussen onderwijsgevenden en leerlingen over voeten kunnen heerst brinke 1976 34 trouwens in ander verband had het von be we zullen hier niet uitvoerig ingaan op het onzes stuur al aan de aclo m i o laten weten dat de inziens quasi naieve antwoord dat de normaal ideologische basis waarvan het principe nor functionalisten geven op de vitale vraag waarvoor maal functioneel deel uitmaakt voor zover de school er uiteindelijk is we kunnen ons al bekend primair didactisch en niet politiek ideolo thans niet voorstellen dat de stroom van publika gisch van aard is klinkenberg 70 ties die de onderwijssociologie de laatste jaren het zal inmiddels duidelijk zijn dat ook volgens ook in nederland heeft opgeleverd geheel aan de normaal functionalisten zelf de notie nimmer hen voorbij is gegaan we denken dan aan school de basis kan vormen voor het uitwerken van een en maatschappij vervoort kley wesselingh strategie om de emancipatorische von doelstel snyders wesselingh bergenhenegouwen e a lingen te bereiken allereerst omdat samenvat brands e a tend de notie weinig uitgewerkt is maar dat als er een ding duidelijk wordt uit de genoemde kun je natuurlijk ook van emancipatorisch zeg literatuur is het wel dat het bestaande onderwijs gen al kent die notie meer praktische uitwerkin er allereerst is om de bestaande maatschappelijke gen veel zwaarder telt echter de constatering orde te handhaven wat per definitie inhoudt dat dat de notie kiest voor een politiek standpunt dat de bestaande school de maatschappelijke onge niet met dat van de von te rijmen is lijkheid moet reproduceren die literatuur leert rest nog een onderzoek naar de tactische waar ook dat de veranderingsruimte zeer gering is ber de van de notie om die te kunnen bepalen moet genhenegouwen e a 137 138 sturm en dat de eerst de onderwijsvisie achter de notie blootge veranderingsbereidheid bij leraren en leerlingen legd worden zodat duidelijk wordt in welke op zeer gering is niet omdat ze de redelijkheid van vatting van onderwijs de notie kan werken concepten als gelijke kansen heterogene groe heel veel woorden wijden de normaal functiona pen differentiatie thematisch en misschien listen niet aan wat ten brinke genoemd heeft de ook wel normaal functioneel niet zonder meer in vitale vraag waartoe de school er uiteindelijk is zien maar omdat er een flinke kloof gaapt tussen brinke 1976 68 het komt erop neer dat de wat onderwijsgevenden en leerlingen zeggen te school er is om kinderen iets zinnigs te leren en willen doen en wat ze werkelijk kunnen doen dat de leerling eventueel geholpen door de le dat laatste wordt namelijk in hoge mate bepaald raar zelf bepaalt wat zinnig is en wat niet zo door respectievelijk hun beroeps en leerperspec simpel ligt dat vandaar dat ten brinke ook kan tieven cf bijlsma kley keddie spradbery en verzuchten al eeuwenlang wordt aan leerlingen die verander je niet zomaar enkele van de niet gevraagd hoe ze iets vinden brinke 1977 belangrijkste thema s uit die literatuur hebben we 11 zonder zich expliciet af te vragen hoe dat nu indertijd samengevat in de eerder genoemde komt interne nota een discussie daarover blijkt voor impliciet geeft hij wel de oplossing de mensen alsnog niet zo vruchtbaar omdat het gaat over in zien maar steeds niet in waarvoor de school er schattingen en zoals bonset 1980 aantoont nor eigenlijk is leerlingen hebben er toch verdom maal functionalisten zijn optimistische en mis me recht op om mee te beslissen over wat voor schien wel utopische denkers over onderwijs en onderwijs ze krijgen in wat voor school ze ook die moeten er nu eenmaal ook zijn overigens zijn ze hebben er recht op iets te leren waar ze gaat de utopie niet zover bij de normaal functio praktisch iets aan hebben dekkers 4 zelfs bij nalisten dat ze zicht bieden op een verandering sommige normaal functionalisten zelf blijkt hier van het bestaande onderwijs vooral bonset heeft en daar dat deze opvatting over onderwijs wat al dat helder en onbewimpeld uitgesproken nor te simplistisch is bonset 1978 40 41 nielen maal functioneel werkt niet toe naar een radi 4 7 elders deelt ten brinke dan nog mee dat cale omwenteling in het maatschappelijk systeem zijn ideeen inclusief dus de notie normale func of het onderwijssysteem bonset 1980 12 tionaliteit alleen werkbaar zijn in een democrati maar zonder die omwenteling zal de onderdruk sche school waar beslissingen genomen worden king in onze maatschappij niet opgeheven kun die zoveel mogelijk gebaseerd zijn op het principe nen worden letterlijke doelstelling van de von van redelijkheid en waar een wederzijdse sympa vergelijk vervoort 1975b 115 en wat radicaa l 24 betreft over de inhoud daarvan kun je evenveel lingen in de definitie van de leersituatie met die discussieren als over de veranderingsruimte van de onderwijsgevenden vandaar dat a leerlin veel ernstiger is dat op basis van engels onder gen ook veel gevoeliger zullen zijn voor de zoge zoek aantoonbaar is dat normaal functioneel on naamde integere leraarsinvloed derwijs waarschijnlijk evenals allerlei andere de conclusie moet dan ook luiden omdat nor goed bedoelde vernieuwingspogingen die niet maal functioneel onderwijs evenals het bestaan emancipatorisch zijn in die zin zoals wij die daar de onderwijs de ideale leerling vooronderstelt is aan gaven bijdraagt aan de reproduktie van maat het een krachtig middel bij de reproduktie van schappelijke ongelijkheid en dat kan toch geen maatschappelijke ongelijkheid door het onder von doelstelling zijn we doelen op het onder wijs daarom kan de notie normaal functioneel zoek van keddie vergelijk ook de zeer korte sa de von zelfs geen tactieken bieden bij de realise menvatting daarvan in wesselingh 76 78 en de ring van haar doelstellingen bestrijden van de wat uitvoeriger in leeuw 125 131 uit de voor onderdrukking waarden die ten brinke stelt aan het werkkli maat voor normaal functioneel onderwijs zie b es lu i t hierboven blijkt dat hij de zogenaamde ideale leerling voor ogen heeft gemotiveerd rationeel i n dit artikel hebben we proberen aan te tonen kiezend uit alternatieven en over een behoorlijk dat de onderwijskundige notie normaal functio werktempo beschikkend vergelijk ook brinke neel niet past binnen de emancipatorische strate 1977 11 keddie beschrijft een onderzoek naar gie die de v on op basis van haar politieke stel het verloop van een integratieproject in het vier lingname moet ontwikkelen als voornaamste de vijfde leerjaar van een school voor voortgezet oorzaak wezen we daarvoor aan dat de normaal onderwijs in engeland en dat onder zeer gunstige functionalisten kiezen voor politieke neutraliteit omstandigheden gelet althans op de motivatie en veel anders kunnen ze ook niet omdat de notie deskundigheid van de leraren en de hele context zich orienteert op de dominante waarden en nor van de school keddie 131 het was bedoeld als men in de bestaande maatschappij een vernieuwingsproject waarin op basis van on d aarnaast menen we te hebben laten zien dat de derwijskundige en theoretische overwegingen ge notie ook geen bruikbare tactiek oplevert die werkt werd met heterogene groepen het is hier aansluit op een emancipatorische strategie om niet de plaats het zorgvuldige en diepgaande on dat de notie zich richt op een verbetering van het derzoek van keddie te beschrijven wat ons in dit bestaande onderwijs en geen ander onderwijs verband interesseert is de volgende ook voor de met andere doelen nastreeft reproduceert nor onderzoeker verrassende uitkomst van het onder maal functioneel de bestaande maatschappelijke zoek hoewel het ook weer op basis van onder ongelijkheid wijskundige en theoretische overwegingen expli maar ook binnen een onderwijskundig kader zijn ciet de bedoeling was een ongedifferentieerd pro er veel bezwaren aan te voeren tegen de notie zie ject leerplan op te stellen bleek na afloop dat noot 4 bij dit artikel wij concluderen dan ook onder andere op basis van niet geexpliciteerde dat de vo n moet beslissen over de vraag hoe se beroepsperspectieven van de betrokken leraren rieus ze haar emanci patorische doelstelling het leerplan helemaal toegesneden was op die zo neemt a ls ze daaraan echt wil gaan werken genaamde ideale leerling en die ideale leerling moet ze daar haar energie in steken en de notie blijkt precies de leerling uit de hoogste a normaal functioneel hoe sympathiek ook op stroom en wie valt er door de mand precies de het eerste gezicht laten voor wat ze is leerling uit de laagste c stroom overigens weet keddie overtuigend aan te tonen dat de verschillende kwalificaties slim dom etc die de leerlingen binnen dit project oplopen niets te maken hebben met verschil in kennisni veau of iets dergelijks dat de leerlingen aan zou den kunnen of niet maar dat dat alles te maken op een a ndere v ersie van dit artik el h eeft bart van der heeft met de overeenstemming namelijk bij de leeuw waardevolle k ritiek geleverd we heb ben daarvan a leerlingen en het verschil bij de b en c leer dankb aar geb ruik gemaakt 25 no ten dit moment twee gezichten heeft als ze het woord emancipatie gebruikt en in een noot vragen ten onrechte schrijft bonset van calcar c s sugge ze zich af hoe von leden een beleidsnota hebben reren een bevestigend antwoord op deze vraag kunnen aanvaarden die dit zo ingevulde en weinig bonset 11 van calca r e a schrijven dat de notie operatione l e begrip inhoudt linthorst ravensloot niet voortvloeit uit een expliciete politieke opstel 1975 li ng calcar e a 2 waarsch ijnlijk was het duidelij de beleidsnota 1976 1977 vermeldt nog dat het be ker geweest als het woordje expliciet onderstreept stuur ernaar streeft om binnen de verenig i ng een dui was geweest de bedoel i ng was immers te laten zien delijk standpunt met betrekking tot het begrip dat de notie wel voor tv loeit uit een impliciete poli emancipatie te laten u itkristalliseren maar in de tieke opstelling uit het ve rvolg van d i t artikel zal samenvatt ing van de uitgangspunten wordt het be blijken dat wij van mening zijn dat elke uitspraak grip omschreven als het bezien van onderwijsdoelen over onderwijs politiek geladen is in hun maatschappelijke context beleidsnota 1976 het is jammer dat bonset niet aangeeft hoe en bij 1977 43 wie hij dat impliciete waardeoordeel op het spoor is in de bele i dsnota voor 1978 en 1979 is de term in gekomen het is nu namelijk n i et ondenkbaar dat de middels verdwenen beleidsnota 1978 1979 die lezer e rv an uitgaat dat van calcar e a daarop betrapt nota was aanle iding tot hev ige discussies op de leden zijn voor alle duidelijkheid merken we daarom op vergadering van 12 november 1977 meepraten en w ij vinden normaal functioneel geen a politiek be leverde een klemmend verzoek op om een standpun grip we z i jn dan ook niet geinteresseerd in de vraag tennota over de over de maatschappijvisie van de of iemand die ijvert voor normaal functioneel moe von te publiceren dat verzoek heeft het von be dertaalonderwijs politiek gez i en zijn eigen en anders stuur tot nu toe niet gehonoreerd wel kwam het met mans tijd verspilt ons gaat het om de vraag of het de inmiddels bekende standpuntnota over normale streven naar normaal functioneel moedertaal onder funct i onaliteit wijs een adequaat middel is om de von doelstelling tenslotte rekent de bel eidsnota voor 1980 en 1981 bestrijding van onderdrukking in onderwijs en maat def i nitief af met het begr i p het gebruiken van die schappij beleidsnota 1980 1981 4 te bereiken term i s niet gelukkig omdat deze term al teveel ver terecht merkt van balen op dat de von de term schi l lende i nhouden heeft gekregen kiezen wij emancipato risch nooit helder en eenduidig heeft voor de minder specifieke term weerbaar maken omschreven balen 31 terwijl de notie wel vaak als beleidsnota 1980 1981 5 een soort richtsnoer voo r de von wordt gebruikt samengevat in de beleidsnota s komt het beg rip niet dat blijkt bijvoorbeeld duidel i jk uit de vraag die telkens terug wel komt het punt regelmatig terug in peter dekkers i n het inte rv iew met steven ten brinke de ledenvergaderingen overigens zijn we het hart stelt betwijfel ik of de von wel echt emancipa grondig met bonnet eens a l s hij aanbeveelt dat de tori sch onderw ijs wil dit punt staat telkens in de von het begrip emancipatorisch operationeel moet tweejaarlijkse beleidsnota s dekkers 3 jammer m aken bo nne t 1980 13 genoeg vergist de voorzitter van de von z i ch op dit we geven hieronder d i e interne notitie weer hier en punt voor zover we konden nagaan duikt de term daar l i cht gewijzigd we wijzen erop dat deze notitie emancipatorisch voor het eerst op in de beleidsnota ontstaan is uit een brainstorm tijdens de von confe zoals die op de ledenvergadering van 3 november rentie 1979 s avonds tussen 23 00 en 00 30 uur de 1973 is vastgesteld bele idsnota 1973 152 in de af uitwe r king vond de volgende morgen tussen de be leveringen van moer u i t de jaren 1972 en 1973 is hier drijven door plaats en daar iets terug te vinden van de stri jd die gevoerd is om de notie op te nemen in de beleidsnota z i e de gevaren van een keuze voor de notie normale b i jvoorbeeld brinke 1972 toen de notie verheven functionaliteit als beleidspunt voor de vo n we rd tot thema voor de von conferentie 1975 on dernam kerncocon een poging om te komen tot een over de notie normaal functioneel kan een heleboel werkdefinitie ze koos voor de definitie van negt gez e gd wo rden en da t zal oo k wel moe ten w il er al ueberwindung eines zustands von herrschaft und t han s eni g e duid elij khei d o n tstaa n ov er d e w er k i n g abh aingigkeit freisetzung nicht manipulierter be van di t p rin c i pe e n de gevolgen ervan v oor h et o nder durftnisse und abschaffung von unterdruckung un wijs die discussie is in brede von kringen nog niet terordnung aufl sung von vorurteilen selbstbe gevoerd dat kan o ok nie t o md a t d e p reciese i nhoud stimmung stalt fremdbestimmung van de notie de meeste leden niet bekend is d aarom tevens concludeerde de kerncocon dat een volledi lijkt het op zijn minst voorbarig dat deze notie tot ge emancipatie als die al ooit tot stand zou komen beleidsuitga ngs pu n t verh ev e n drei gt te wo rd en op de spanning tussen individu en collectief opheft dat basis van wat er al wel be kend is over de noti e kun wil zeggen dat de doelstellingen en belangen van de je in vo orl o p i ge vo r m w el anal y seren wat d e gevo l gen samenleving met die van het individu samenvallen zullen z ijn als je dat vertaalt in b eleids beslissin gen linthorst ravensloot 276 op he t eers te ge z icht l ij kt norma l e funct i o n a l i teit in een terugblik op de conferentie die als doel had een gesch i k t maar veel tijd vrag end m iddel om de een concretisering van het begrip emancipatorisch mo tivatie p ro blematiek i n de co nc ret e lessituat ie op moedertaal onderwijs tot stand te brengen conclu bepaalde schoolty pen aan de orde te stellen alsje deerden de organisatoren dat dat doel niet bereikt is s a me n met je leerlinge n vastgesteld h e bt dat ook daarnaast geven ze als hun mening dat de von op naar hun oordeel een bepaalde vakinhoud op kort e 26 ter mi j n b rui kb aar voor h e n is of boeie nd en je g aat lingen o n derling en tu ssen groe pen l eerl in gen een ac hte ra f no g eens na o f ze d a t n a a f l oop n og vin d e n gr o te mate v an ov ereenste m ming b estaat over w at dan mag je erop rekenen dat je leerlingen gemoti v an direc t p rakt isch belan g is of over wat bo eiend is veerd en of met plezier bezig zijn geweest doe je dat niet dan is er geen beleid te voeren om wat d iep er nade nk e n lever t ec hter ee n a an ta l bez wa dat je overgeleverd bent aan de grillen van de leer ren op de nad ru k op h et d irec t e p ra k t i sche belan g tin gen o f je moet h e t laisser faire p rinci p e aanhan voor leerlingen van normaal fu n c t i on ele va k i n h o uden gen en is dat een beleid wat de von nastreeft wer kt s ystee mb evestigend i m me rs d e mees t d irecte de von voert toch juist een beleid dat een emanci p ra kt isch e belan gen ze k e r vo or j on g ere leerlin g e n p at o risch moedertaal onderwijs mogelij k moe t ma li gge n in d e schoo l zel f s pelli ngo n d erw ijs is zeer ken maar als je daaraan nu de notie normale func no r m aal func ti on eel w an t de leraar aardrijkskunde tionaliteit als beleidsu itg angsp unt k oppel t veroorzaak pakt m e op s p elli ng fo u ten i n m ij n p roefwer k of je onder meer het volgende ontle d en is h ards t i kke no rm aal functi o neel w an t verenging van je beleid tot vakinhouden normale anders red ik het niet op de p a of moet de leerling functionaliteit is een keuzecriterium voor vakin eerst lere n w at z i jn directe p rakt isc h e belang is ho ude n omd at h ij daar een vals bew ustzij n ove r hee ft en vereng in g van je b eleid t ot taalonderwi js normale wie bepaalt dan uiteindelijk wat van praktisch belang f u nc t ionalitei t is vooral een criterium dat toe g e en d us normaal fu n c t ioneel is p recies p ast k an worden op instru m en tele vakin h ouden een tweede bezwaar is dat de notie functionaliteit wat kan ik ermee doen taalonderwijs draagt met een g rote boog heen ga a t om h e t feit d at de b a e en sterk ins t rume n teel karak ter wat van een sissituatie van het onderwijs gekenmerkt wordt door hele boel andere vak k en ze k er niet g ezegd kan een g rote af h an k elijkhei d van de leerlin g ten o pzic h w orden te va n de leraar tillmann 72 0 112 114 b ergen normale functionalitei t krijgt de status van een henegouwen e a 140 141 de notie normale func st ra teg ie vo or emanci p atie terw ijl he t juist beves tionaliteit dekt de verhouding toe en dat veroor t i g end w er kt m arble 144 zaak t w ee r dat h et een criteri um v an elastie k is wat e r d re ig en dus grote politieke en onderwijsk u ndige ee n lera a r norm aal func t ioneel v indt kan h ij op goe bez w aren d e gro n de n altij d wel norm aal f unc t i o neel v er k l aren 1 nf wer kt school systee m bevestigend e n een beetje leraar ook een inte gere eerlij ke leraar 2 nf d e k t de afh an kelij kh eidsrelat ie e n de maat krij gt d at er wel door b ij z ijn leer lin gen in wat schappelijk gegeven tegens telli ng tussen leraar en goe d onderwijs heet is he t natuu rlij k o ok al tijd zo leerlin g toe i n plaats van d ie te gebrui ken voor gegaa n o f het o nderw ijs slaagt han gt voo r h et maatschappijvernieuwing en daarmee voor onder grootste deel af v an de m a n voor de k las b ijlsma wijs vernieuwing kley 51 54 3 n f werkt niet in de meso en macrostructuur en in het verlengde daarvan omdat de notie normale d aar worden nu juist de belan g rij kste besl issingen func t ional i teit i n we zen ee n h ar monie vooronderstel t over onderwijsvernieuwin gen genomen t u ssen leraar e n leerlin g b rinke 197 6 33 34 ve r 4 nf bevordert een laisser faire beleid in plaats van sl u i e rt z e de m aatschappelijk ge g eve n te gens telling een ge p rofileerd beleid ge b aseerd o p een ex pli tussen leraar en leerling w il het onderwijs een bijdra ciete po litieke stellin gname waarop leerli nge n en g e ku n nen levere n a an de m aatsch appelij ke verande ler a ren in hun pog ingen het onderwijs te vernieu ringen en daarmee aan de verandering van het wen zich kunnen beroepen onderwijs zelf dan zal juist die tegenstelling door 5 nf veren g t d e aandac h t tot va k inhouden van middel van confrontatie blootgele gd moeten worden taalonderwijs zonder daarbij in te gaan op de van daaruit kan de discussie gevoerd worden het p olitiserende of bevesti g en d e wer k ing van de g e versl u ieren d effect v an de n o t ie norm ale fu nc t iona l i kozen vakinhoud teit wordt veroorzaakt door het feit dat de notie niet 6 nf pe r kt de krach t van h et streven naar e m anci voo rtvl oei t u i t een expliciete poli t ie k e opstellin g i n p atorisch on d erw ijs in in p laa ts v an die te inten tegendeel ze is juist ontleend aan een onderwijskun siveren d i ge th eo rie die z o n e xp liciete k euz e uit d e w eg daaro m moe t n or m ale funct ionaliteit voorlo p ig g een gaa t daardo o r word t h et ju ist m ogelijk dat de no t ie beleidsuitgangs p unt voor de von zijn door iedereen gebruikt kan worden die zijn opstel ling n iet exp liciteert terwijl die op va tt ing wel d e g e w im van calcar lij k b e p aal t w a t hij ui teindelij k w e l o f n i e t do e t een h ans van d am derde bezwaar is dat de notie niet werkt buiten de j an st urm directe k lassesituatie dus niet in de zogenaamde mesostructuur de school als geheel en de macro s t r uctu ur imm ers d aar spele n leerlinge n nau welij ks l itera tuu r ee n ro l je kunt wel tegenwerpen dat de leraar daar dan wel bal en a v an in t er n e d i ff erentiatie goe d v oo r o nd er de l eerli ng e n ver tegen wo ordi gt m aar d aarm ee n ee mt wijs en leerlingen in moer 1 980 1 25 3 5 de elasticiteit van het criterium in hoge mate toe baudel o t c r establet l eco capi talis te e n fra nce evenred i g natuu rlij k met d e afh an k elijkhe i d van de p aris 197 1 leerling en dan nog moet je aannemen maar de beleidsnota 1 973 in moer 1973 4 149 1 52 prak t i j k lee rt v aa k h et tegendeel dat er t u ssen leer beleidsnota 1 976 1977 in moer 1 976 1 404 7 27 beleidsnota 1978 1979 wat gaat de von de komende van een aantal documenten en fragmenten rond het ge jaren ondernemen i n moer 1977 5 4 1 3 vleugeld begrip normaal functioneel nijmegen 1980 be l e idsnota 1980 1981 de von kijkt vooruit in moer interne publikatie afdeling vakdidactiek bij de sectie 1980 2 3 8 nederlands aan de ku te nijmegen bergenhenegouwen g j e a schoo lwerkplanontwik leeuw b van der vragen en studiemateriaal bij de rol keling een maatschappelijk probleem in pedagogische van taal in elke onderwijsleersituatie enschede 1980 in studien 57 1980 134 14 4 terne publikatie aclo m i o bijlsma k p van der kley naar een sociologische be linthorst m f ravensloot kokon 75 emancipato nadering van de onderwijsleersituatie in kley risch taalonderwijs in moer 1974 5 264 271 wesselingh 47 6 6 linthorst m f ravensloot emancipatie en von kon bonset h normale functionaliteit als cr i ter i um voor je gres een waz ige momentopname hopenlijk hebben ze onderwijs in moer 1978 5 39 4 2 a ll ebe i bewogen i n moer 1975 3 111 11 8 bonnet h is normaal functioneel een a po l it i ek be marble g power tradition and change educational grip i n moer 1980 1 8 1 4 implications of the thought of antonio gramsci in bonnet h e a taalgedrag in de klas groningen 1980 gleeson 134 15 2 dcn cahier 9 meepraten over het beleid weer over de von zelf i n brands j e a andere wijs over onderwijs naar een moer 1978 1 7 1 0 materialistische onderwijssociologie n ijmegen 1977 n ielen e normaal funktioneel onderwijs utrecht z j brekelma n s a e a taalonderwijs en vorm ing n i jmegen interne publikatie cocma utrecht ook in kl i nken 197 9 berg e a 99 102 brinke j s ten de von na 3 en een half jaar een sup nielen e normaal functioneel spellingsonderwijs in jective beschauwing in moer 1972 4 131 136 moer 1979 2 3 1 4 brinke s ten the complete mother ongue curriculum school en maatschappij deel l onderwijs en economie a tentative survey of all the relevant ways of teaching deel ll het voortgezet onderwijs nijmegen 1973 the mother tongue in secondary education groningen snyders g onderwijs en klassestrijd groningen 1979 197 6 sp radbery j con serv a t ive pup i l s pup il rasinfa nt e to brinke j s ten normaal functioneel moedertaalonder curriculum innovat i on i n mathematics in w hitty wijs lezing d d 18 januari 1977 utrecht 1977 interne youn g pub l ikatie pdi utrecht ook in klankenbarg e a 23 s t urm j onde rwi js a ls commu ni cat ie si tuat ie i n bon 30 se t e a brinke j s ten de beweegl ijke inhouden van voortge te rv oort b t red wetenschap en taal een nieuwe zet moedertaal onderwijs een verkenning in tervoort reeks benaderingen van het verschijnsel taal muiderberg 35 4 9 1979 brinke s ten j eimars standpunt nota van de von tillmann k j unterricht als soziales erfahrungs eld over normaal functioneel moedertaalonderw ijs interne soziales lernen in der institution schule f rank f urt a m publikatie van de von 1976 calcar w van h van dam j sturm de gevaren van ve rvoort c e onderwijs en maatschappij een oriente een keuze voor de notie normale functionaliteit als be ring in de sociologie van het onderwijs nijmegen 1975 a leidspunt voor de von interne publikatie van de von ve rvoort c e onderw ijs en maatschappelijke ongel ijk dekkers p schoorvoetend voorwaarts maar met het heid als verdelingsp r obleem 1975 b in kley wesse oog op oneindig bij het tienja r ig bestaan van de von lingh 101 11 5 in moer 1979 6 2 5 wesselingh a red school en ongelijkheid hoe het on gleeson d e a identity and structure issues in the derwijs bijdraagt aan het handhaven van ongelijkheid in sociology of education driffie l d 197 7 de maatschappij nijmegen 197 9 keddie n glansroom knowledge in young 133 160 whitty g m young ed explorations in the politics kley p van der a wessel ingh red onderwijs en of school knowledge d r iffield 197 6 maatschappelijke ongelijkheiql rotterdam 1975 young m f d ed knowledge and controle new klankenberg s e a normaal functionee 7 bundeling directions in the sociology of education london 197 1 28