Documenten
i y tekstgenres en moedertaaldidactiek over schrijfvaardigheidsonderwijs in de hoogste graad aso dirk caluwe de klacht dat jongeren niet meer kunnen schrijven maakt deel uit van het cultuur pessimisme van volwassenen over de aankomende generaties het gaat om een intuitief uitgesproken beoordeling er is geen onderzoek dat erop wijst dat jongeren vroeger beter schreven of leerden schrijven dan nu recent onderzoek naar de geletterdheid van achttienjarige schoolverlaters leroy rymenans daems 1991 toont wel aan dat het met de lees en schrijfvaardigheid aan het einde van het secundair onderwijs niet zo hoopvol gesteld is in dit artikel rapporteer ik enkele bevindingen over de rol van de tekstgenres voor de schrijfvaardigheid in het moe dertaalonderwijs van de hoogste graad aso daarna wil ik het tekstgenre van de brief onder de aandacht brengen als alternatief waarmee de didactiek van het schrijfonderwijs verrijkt kan worden n het onderzoek van leroy rymenans presteren in verhouding veel zwakker dan daems 1991 werd onder andere voor opdrachten in verband met leesvaar gepeild naar de functionele en profes digheid er zijn zowel voor de functionele als sionele schrijfvaardigheid met functio de professionele schrijfvaardigheid te weinig nele schrijfvaardigheid worden alledaag goede schrijfprestaties en te veel zwakke se schrijfopdrachten bedoeld zoals een prestaties de onderzoekers stellen boven sollicitatiebrief of een klachtenbrief schrij dien dat ze met veilige criteria gewerkt ven ondere professionele schrijfvaardigheid hebben ze vermoeden dat er nog een verstaan de auteurs schrijfopdrachten die redelijk grote onderkant is die voor beoorde vooral belangrijk zijn voor wie in een admini laars met andere normen ook onder de stratieve baan terecht komt een uitnodiging maat van het aanvaardbare zou scoren opstellen een voorstel formuleren een memo schrijven de schrijfopdrachten die de onderzoekers ach tt ienjarige schoolverla oorzaken ters uit zowel aso ts0 en bso richtin gen hebben laten uitvoeren leidden tot de het genoemde onderzoek gee ft geen ant conclusie dat grote aantallen leerlingen zwak woord op de vraag welke oorzaken aan te yigt 24 jaargang nummer 5 mei juni 1995 x a wijzen zijn voor een gemiddeld zwakke omdat schrijven een sterk conceptualiseren schrijfvaardigheid de auteurs menen dat de functie heeft meer greep op de werkelijk het een verleiding is een verklaring te zoe heid krijgen door allerlei activiteiten als het ken in het aanbod de bestede tijd de zoeken en ordenen van ideeen het verwoor gehanteerde didactiek de gevolgde curricu den ervan en het reflecteren erover is een vrij la de schoolboeken de leerkrachten een abstracte bezigheid voor het onderwijs gemakkelijkheidsoplossing is het zeker voor komt daar bovendien nog bij dat er weinig of wie de schuldige vooral in de onderwijshoek geen onderzoek is over de wijze waarop wil zoeken er zijn talloze externe factoren schrijfkennis en schrijfvaardigheid zich ont aan te wijzen die een verklaring kunnen bie wikkelen de schrijver met andere woorden den voor de resultaten een gebrekkige ook de leerling wordt telkens weer als het didactiek een verouderd en onzuiver curri ware opgesloten met het blanco blad papier culum voor de schrijfvaardigheid kwalitatief voor zich vanuit dat blanco uitgangspunt slecht scorende schoolboeken leerkrachten moeten we dan een volledige tekstuele en die weinig tijd kunnen of wensen te beste contextuele wereld oproepen en expliciteren den aan schrijfopdrachten en vooral aan de bij mondelinge communicatie is die meestal tijdrovende correctie van schrijfopdrachten onmiddellijk duidelijk en doet die minder con deze externe factoren spelen wellicht alle stant en intensief een beroep op een arse maal een rol maar ze versterken het pessi naal aan deelvaardigheden schrijven zelf misme van moedertaalleerkrachten zonder spellen formuleren structureren argumente verder onderzoek is het gevaarlijk om deze ren zich documenteren factoren als de oorzaak aan te wijzen een belangrijkere factor is de desinteresse de praktijk van leerlingen in hetzelfde onderzoek zijn ook de att itudes tegenover schrijven onder hoewel er geen algemeen beeld te geven is zocht daaruit blijkt dat grote aantallen leer van het huidige schrijfvaardigheidsonder lingen een vrij negatieve att itude tegenover wijs is het goed mogelijk bepaalde gege schrijven hebben ze hebben faalangst en vens met een grote nauwkeurigheid in kaart geen of weinig schrijfplezier uiteraard zou te brengen vooral in verband met de tekst deze att itude verklaard kunnen worden door genres die in het schrijfonderwijs aan bod middel van de bovengenoemde externe fac komen een enquete die ik afnam van 156 toren toch moet de verkla ri ng gezocht wor studenten die het tweede jaar van de oplei den in de inherente aspecten van het schrij ding tot vertaler tolk in de provinciale ven ze lf te weinig wordt erop gewezen dat hogeschool voor vertalers en tolken in schrijven meestal een erg zware cognitieve gent volgen geeft vrij duidelijk antwoord op belasting is het is een slechts moeilijk toe de volgende vragen gankelijk ingewikkeld niet lineair proces dat een erg groot arsenaal aan deelvaardighe welke schrijfopdrachten worden gege den vergt voor wie een schrijfopdracht tot ven in de hoogste graad van het secun een goed einde wenst te brengen te weinig dair onderwijs volwassenen durven toe te geven dat schrij welke schrijfopdrachten komen het ven ook hen heel wat moeite kost vanwege meeste aan bod in het vijfde en zesde allerlei soorten writer s block zullen veel vol jaar van het secundair onderwijs wassenen vaak ervoor kiezen liever niet te schrijven of teksten later of door anderen te deze enquete verzamelde bijna uitsluitend laten sch rijven antwoorden van aso leerlingen maar vijf van de 156 studenten kwamen uit een schrijven is een zware cognitieve belasting tso richting voor de duidelijkheid heb ik mei juni 1995 nummer 5 24 jaargang j y de vijf tso leerlingen niet verrekend gens de enquete in het aso onderwijs van daardoor geven de resultaten een goed de hoogste graad aan bod komen 1 ver beeld van de manier waarop de gemiddelde wijst naar het tekstgenre dat het meest aan aso leerling geconfronteerd wordt met bod komt voor schrijfopdrachten 8 naar schrijfvaardigheid de volgende tabel gee ft wat het minst aan bod komt een overzicht van de tekstgenres die vol tekstgenres totaal 1 2 3 4 5 6 7 8 verhandelingen opstellen over 1 145 105 22 16 1 vastgestelde onderwerpen boekbesprekingen 144 35 68 29 10 2 samenvat tingen 106 10 35 36 19 4 1 1 scripties werkstukken 2 1 20 8 3 2 2 10 18 met bronnenmateriaal brieven 64 2 11 28 13 5 3 2 literaire g enres fictie 17 10 8 4 2 54 4 9 dagboek poezie proza artikelen journalistieke teksten voor schoolkrant 3 9 3 4 8 7 9 5 3 tijdschrift krant verslagen van vergaderingen 6 4 10 4 5 1 33 1 2 klas of schoolactiviteiten uit de eerste kolom van de tabel blijkt dat soorten het schrijfonderwijs domineren de voor bijna drie vierde van de studenten de verhandeling de boekbespreking en de top 3 van de schrijfopdrachten bestond uit samenvatting zijn in wezen typisch voor verhandelingen boekbesprekingen en schoolopdrachten het zijn geen tekstsoorten samenvattingen voor 105 studenten was die een zelfstandig statuut hebben in de alle de verhandeling die ik in de enquete gede daagse taalpraktijk een verhandeling komt finieerd had als een opstel over een vastge in de praktijk voor als een essay in een tijd steld onderwerp de belangrijkste schrijfop schrift of een commentaartekst in een krant dracht de boekbesprekingen en sa een boekbespreking komt voor in de vorm menvattingen komen vooral op de tweede van een recensie een samenvatting is vaak 68 en 35 studenten of derde plaats 29 en een functioneel onderdeel van tekstsoorten 36 studenten andere tekstgenres komen als het essay de recensie of een verslag veel minder of niet aan bod scripties brie ven literaire genres artikelen en verslagen daarmee is niet gezegd dat deze opdrach maken duidelijk niet de kern uit van het ten niet leerzaam kunnen zijn het is alleen schrijfonderwijs in aso richtingen zo dat deze tekstsoorten sterk ingebed zijn in de schoolse context wat ertoe leidt dat het is opvallend dat vooral atypische teksf de leerkracht de tekstkenmerken bepaalt le 24 jaargang nummer 5 mei juni 1995 111111111111111111111111111m6m1 r en de tekst beoordee lt volgens e ig en maat drie schoolboeken wel wil ik algemene staven die kenmerken en maatstaven kun kentrekken van het schrijfonderwijs schet nen arbitrair zijn en niet of minder goed sen zoals die uit de schoolboeken spreken aansluiten bij de praktijk van functionele en de volgende bevindingen kunnen uit de lec professionele schrijfopdrachten functionele tuur van de schoolboeken gehaald worden en professionele tekstsoorten als brieven rapporten verslagen en artikelen zijn veel er gaat veel aandacht naar de tekst beperkter in het aanbod aanwezig soort samenvatting behalve in nederlands worden veel teksten afge drukt die leerlingen moeten samenvat schoolboeken ten volgens opgegeven criteria en methoden op basis van het voorgaande hebben we nog geen idee over de lespraktijk zelf hoe er is een vermenging van atypische en gebeurt de opdrachtgeving hoe wordt het typische tekstsoorten er staat voor de schrijfdoel geexpliciteerd in welke commu leerlingen zelden duidelijk waarom een nicatieve context worden de opdrachten bepaalde tekstsoort voor schrijven aan geplaatst welke functie wordt aan de bod komt nederlands verbindt de schrijfopdrachten gegeven schrijfopdrachten aan een uitgebreide reeks van erg uiteenlopende tekstsoor deze vragen zijn pas te beantwoorden als ten verslag dagboek brochure recla we de lespraktijk zelf zouden onderzoeken meadvertentie lezersbrief telexberichten in dit bestek heb ik geprobeerd om over de lespraktijk een globaal idee te krijgen door de klassieke verhandeling komt nergens enkele recente aso schoolboeken voor de meer voor de scriptie het werkstuk en hoogste graad na te pluizen schoolboeken het eindwerk komen wel aan bod deze nederlands zijn vrij goed verspreid in de bevinding zou kunnen wijzen op een secundaire scholen in vlaanderen ze kun normaal functionele tendens als voor nen een tentatief beeld geven van de schrijf bereiding op het hoger onderwijs moe didactiek in vlaamse secundaire scholen ten leerlingen essays papers leren schrijven op basis van bronnenmateriaal lk heb drie recente moedertaalmethoden en bronnenonderzoek de atypische voor de hoogste graad in kaart gebracht verhandeling komt ook nog in andere melopee taalboeket en nederlands gedaanten voor als een commentaar in hierbij heb ik een antwoord gezocht op de een schoolkrant of jongerenblad als volgende vragen een lezersbrief op basis van de enque te zouden we kunnen vermoeden dat welke tekstsoorten komen in de boeken die normaal functionele tendens in voor schrijfvaardigheidstraining aan schoolboeken nog niet echt doorgebro bod ken is in de klaspraktijk vanuit welke didactische invalshoek wordt er naar die tekstsoorten geke de klemtoon ligt bijna altijd op het ken welke aandachtspunten komen schrijfprodukt de tekstvoorwaarden en daarbij aan bod tekstkenmerken worden genoemd op welke concrete schrijfopdrachten wor basis daarvan moeten de leerlingen den eraan verbonden waarschijnlijk bijna altijd buiten de klas een tekst schrijven het is niet mijn bedoeling een oordeel uit te spreken over de kwaliteit van elk van de er zijn weinig of alleen maar vage mei juni 1995 nummer 5 24 jaargang vrgi omschrijvingen van de communicatieve het aanbod aan tekstsoorten in het schrijf context van de schrijfopdracht meestal onderwijs algemeen gesteld is het curricu blijven de omschrijvingen beperkt tot lum sterk afgestemd op atypische tekst een heel korte karakterisering van de soorten zowel de enquete als de lezer en de plaats waar de tekst gepu schoolboeken bevestigen dit beeld op ter bliceerd wordt bijvoorbeeld school mijn is het een belangrijke vraag of het krant jongerentijdschrift krant onderwijs zich niet meer moet afstemmen op typische tekstsoorten wie aan eindter er wordt soms ingegaan op het schrijf men werkt voor het secundair onderwijs zal proces door de fases in het schrijfpro een duidelijker antwoord moeten bieden op ces te noemen heel soms komt het de volgende vragen aspect herschrijven daarbij expliciet aan bod in de opdrachten welke schrijfopdrachten moeten alle leerlingen aan het einde van het secun weinig of geen op drachten lijken bedo el d dair onderwijs behoorlijk kunnen uitvoe te zijn voor klassikaal gebruik de meeste ren opdrachten dienen waarschijnlijk al s huis welke tekstsoorten moeten voor alle werk de lesgever geeft een schrijfop leerlingen deel uitmaken van het schrijf dracht de leerling voert die thuis uit de vaardigheidsonderwijs lesgever corrigeert en bezorgt de tekst terug met al dan n iet een klassieke en of het is hoopgevend dat de blauwdruk voor de individuele bespreking eindtermen in de eerste graad van het secun dair onderwijs nu al duidelijk uitgaat van de computer komt bij de schrijfop tekstgenres om de kerndoelen te formuleren drachten bijna nergens ter sprake hoe wel ook leerlingen vaak schrijfopdrach op korte termijn blijft de vraag hoe het ten met een computer uitvoeren of schrijfonderwijs zo effectief en efficient kunnen uitvoeren alleen nederlands georganiseerd kan worden wie recht wil gaat in op het gebruik van de computer doen aan de complexe cognitieve vaardig voor schrijfopdrachten heid die schrijven is moet daarbij rekening houden met drie elementen eindtermen het eindprodukt welke soorten teksten moet ik laten schrijven welke criteria de voorgaande bevindingen zouden de moet ik gebruiken om de kwaliteit van indruk kunnen versterken dat het schrijfon teksten te beoordelen derwijs in algemene zin verantwoordelijk is de communicatieve context hoe kan ik voor de matige schrijfcapaciteit van acht schrijfopdrachten geven die in een com tienjarige schoolverlaters er zijn hier echter municatieve context functioneren waar te weinig gegevens voorhanden om zo n bij leerlingen rekening houden met hel verregaande uitspraak te doen te veel ele dere schrijfintenties met de situatie menten zijn hier niet aan bod gekomen de waarin geschreven wordt en met de tijd die besteed wordt aan schrijfopdrach positie van de lezer ten de didactiek voor het schrijfonderwijs het schri proces hoe kan ik het schrijf de leerplannen de opleiding van lesgevers proces van leerlingen in de lespraktijk de visie van leerkrachten nederlands op de actualiseren en op ti maliseren schrijfvaardigheid deze alomva tt ende opdracht zou de indruk het is wel mogelijk uitspraken te doen over kunnen geven dat het schrijfonderwijs nrgi 24 jaargang nummer 5 mei juni 1995 n s gedoemd is te minukken deze stelling zou soort op het tweede plan komt loch is het ik graag willen tegenspreken aan de hand maatschappelijk belang van de brief erg van een typische tekstsoort de brief die groot functioneel is hij nog al tijd de belang krijgt vooral in aso richtingen een stiefmoe rijkste tekstsoort wie noo it of zelden schrijft derlijke rol toebedeeld zal waarschijnlijk af en toe toch wel eens een brief moeten schrijven terwijl veee ande re tekstsoorten nooit aan bod komen ook de ro l van debrief professioneel is de brief van groot belang wie in een beroepsfunctie administratief de enquete die ik uitvoerde bij de studenten werk doet hee ft ook altijd te maken met vertaler tolk ging in het tweede deel in op brieven of de moderne verwante tekstgen de rol van de brief in het schrijfvaardigheids res als het faxbericht of electronic mailbe onderwijs bijna de hel ft van de studenten richt in heel wat administratieve functies 67 beweert tijdens het vijfde en zesde jaar waarin trouwens heel wat aso leerlingen van het secundair onderwijs geen brieven terechtkomen is de brief nog altijd een heel geschreven te hebben een derde 51 stu belangrijk schri ftelijk communicatiemiddel denten heeft een of twee brieven geschre ven en een vijfde 31 studenten beweert eigenlijk is het een vreemde vaststelling dat drie tot acht brieven geschreven te hebben de brief geen belangrijker plaats krijgt in het bij nader inzicht gee ft de term brief hier schrijfonderwijs in het aso een mogelijke een vertekend beeld 68 studenten hebben verklaring voor deze leemte zou kunnen zijn gemeld dat ze een sollicitatiebrief geschre dat de brief meestal geassocieerd wordt ven hebben andere briefsoorten die aan met het vak nederlandse correspondentie bod komen doen dat maar beperkt in tso leerplannen in die context functio neert de brief als medium in de bedrijfs verzoekbrief 19 studenten communicatie aso richtingen hebben zich lezersbrief voor krant 16 studenten altijd georienteerd op inhoudelijk complexe verkoopboef 6 studenten re abstractere schrijfopdrachten die voor klachtenbrief 5 studenten bereiden op het hoger onderwijs dat aso voorlichtingsbrief informerende brief 5 richtingen een grote kans gemist hebben studenten wil ik hier aantonen de brief hee ft heel wat afwijsbrief 1 student didactische voord el en die ook in een aso inwilligingsbrief 0 studenten richting het schrijfonderwijs kunnen verrijken en verbeteren deze vaststelling wordt ook bevestigd in de schoolboeken de sollicitatiebrief krijgt in elke reeks van de onderzochte schoolboe de brief als schrijfprodukt ken aandacht in het deel voor het zesde jaar andere briefsoorten komen niet syste de brief is een tekstsoort met een duidelijk matisch aan bod tekstprofiel hij is kort en duidelijk genor meerd de samenva tting de verhandeling en de boekbespreking daarentegen zijn maatschappelijk belang tekstsoorten die alleen in een onderwijsom geving gedefinieerd worden een traditione van de brief le vraag die bij dat soort schrijfopdrachten dan ook gesteld wordt is de vraag naar de hoewel de briefsoort in de enquete als lengte van de tekst bij een brief rijst die belangrijkste typische tekstsoort genoemd vraag niet het medium bepaalt in wezen de wordt blijkt duidelijk dat de br ief als tekst lengte en n iet omgekeerd mei juni 1995 nummer 5 24 jaargang over de brief zijn recent heel wat goede tekstsoort die er zich goed toe leent om adviesboeken verschenen die rekening aan leerlingen al dan niet fictieve communi houden met alle rlei belangrijke tekstkundige catieve situaties te introduceren aspecten en inzichten ik verwijs hiervoor bijvoorbeeld naar de publikaties van ierrept voor atypische tekstsoorten als de verhan janssen 1991 en de jong 1993 deze deling de samenvat ti ng en de boekbespre boeken bevatten heel wat modellen en king moet de schrijver voor de communica voorbeelden daardoor is het mogelijk vrij tieve situatie vaak in het duistere tasten heldere criteria op te stellen om de kwaliteit door de communicatieve inbedding van de van breven te evalueren die c riteria kunnen brief is het gemakkelijker de lezergericht altijd direct gekoppeld worden aan de typi heid van de schrijver te verhogen de leer sche kenmerken van de tekstsoort wat bij ling kan zich gemakkelijker verplaatsen in samenvatt ingen verhandelingen en boek de positie van een lezer wat er eigenlijk ook besprekingen veel moeilijker is op neerkomt dat die zich de positie van de corrector de leerkracht kan voorstellen in de klaspraktijk kan daardoor ook de evalu atie van het tekstprodukt objectiever en con de brief reikt bovendien een rijk palet aan troleerbaarder gebeuren doordat het om communicatieve doelstellingen aan hij kan een tekstsoort met een duidelijk profiel gaat talloze eenvoudige maar ook complexe kan de leerkracht gemakkelijk opdrachten taalhandelingen bevatten verzoeken uitno geven waarbij hij of zij zelf modellen kan digen informeren afwijzen inwilligen kritiek schrijven didactisch kan zo n strategie voor uiten argumenteren een briefschrijver kan de leerling motiverend werken die kan de voor heel wat complexe communicatieop confrontatie aangaan met een voorbeeld drachten komen te staan die zijn boven tekst die vooraf als model of achteraf als dien lang niet altijd in de bedrijfscommuni correctiehulpmiddel bezorgd wordt catie te situeren het rijke communicatieve bovendien kan de leerkracht zelf ervaren palet aan doelstellingen maakt het mogelijk welke problemen in een schrijfopdracht op heel wat adviezen en tips te geven over kunnen duiken bij samenvattingen verhan deelvaardigheden selecteren van informa delingen en boekbesprekingen houdt de tie structureren concretiseren preciseren leerkracht zich als tekstschrijver meestal argumenteren lezergericht en lezervriende angstvallig of niet buiten de schrijfpraktijk lijk formuleren het juiste register hanteren daardoor reduceert die zich tot een corrector die vooral negatieve en meestal vage feed back geeft op grond van een fictief ideaal de brief en het schrijfproces tekstmodel het schrijfonderwijs hee ft zeker baat bij meer posi ti eve feedback ook voor de lespraktijk zelf kan de brief heel wat voordelen hebben het is een tekstsoort die het de leerkracht gemakkelijker maakt om de brief in een te spreken over het schrijfproces tradi ti oneel gee ft de leerkracht een schrijfopdracht mee communicatieve context naar huis de leerling voert die thuis uit en geeft die enige tijd later af daarna krijgt de de brief is een korte maar communicatief leerling nog wat later een beoordeling de erg gevarieerde tekstsoort brieven zijn fase van het schrijven zelf verdwijnt op die sterk ingebed in de communicatieve situatie manier geruisloos uit het gezichtsveld de en context de schrijver en de lezer zijn er leerkracht heeft zo geen kijk op de manier door de aanspreking en de slotgroet als het waarop leerlingen teksten schrijven en hoe ze ware lijfelijk in de tekst aanwezig het is een schrijfopdrachten ervaren 24 jaargang nummer 5 mei juni 1995 doordat de br ief een korte tekstsoort is kan de situatieschets er heel wat meer in de klas eerste versies schrijven eerste versies herschrijven voor de opdrachtgeving zijn grosso modo meteen feedback krijgen van de leerkracht twee varianten mogelijk de eerste variant is of medeleerlingen meteen feedback gebrui de situatieschets de leerkracht geeft dan ken voor een herschrijving tekstverwerking een situatieschets die de leerlingen moeten met de computer kan daarbij ook een extra gebruiken als uitgangspunt het voordeel motiverend en realistisch hulpmiddel zijn daarvan is dat de inhoud van de bood schrijvers kunnen teksten dan meteen schap al geconceptualiseerd op papier afprinten en klassikaal beoordelen de corn staat daardoor verlaagt de schrijfdrempel mentaar bij en de evaluat ie van teksten gaan en kan een situatieschets toch nog heel wat zo directer en concreter aansluiten op de knelpunten bevatten formuleringen die niet schrijfmomenten de tijd die leerlingen in de letterlijk overgenomen kunnen worden les gebruiken om te schrijven hoe ft dan niet informatie die niet uit de situatieschets als tijdverlies ervaren te worden gebruikt kan of mag worden inf or matie die nog in de situatieschets ontbreekt en die de leerling zelf moet verzinnen of zoeken ter illustratie voeg ik twee voorbeelden toe het eerste uit een bedrijfs en het tweede uit een schoolse context situatieschets 1 het bedrijf firmatex is een leverancier van bedriffskleding voor specifieke doeleinden een van de vaste afnemers is het farmaceutische bedrijf pilonex eergisteren kreeg firmatex een partij van 200 laboratoriumjassen terug in zwaar vergeelde staat in de bijgaande brief ver zoekt pilonex het aankoopbedrag vermeerderd met de kosten van de retourzending teza men 156 000 fr terug te betalen pilonex stek dat 163 jassen van order 1699 binnen de garantietermijn vergeeld waren en dat het bedriff daarom recht heeft op terugbetaling het is niet de eerste keer dat pilonex om zo n terugbetaling vraagt in een farmaceutisch bedrijf gebeurt het immers wel vaker dat de bedrijfskleding erg te lijden heeft toch weet firmatex dat pilonex zo n gelegenheid wel eens te baat neemt om bedrijfskleding gratis te i laten vervangen zelfs als het gaat om gewone sl jtage of ondoelmatig gebruik bij een vorig geval bijvoorbeeld vroeg het bedrijf de terugbetaling van steriele mutsen uiteindelijk bleek dat firmatex de schuld droeg de mutsen waren niet op de juiste temperatuur bewaard tot nu toe kon dit soort geschillen altijd op een voor beide partijen aanvaardbare manier afge handeld worden aangezien pilonex een belangrijke afnemer is wil firmatex ook nu zo vlug mogelijk duidelijk held en laat het bedrijf een onderzoek instellen de 200 jassen van pilonex en een partij identieke jassen uit voorraad werden gisteren nog bezorgd aan het onafhankelijke schade bureau confexlab gistermiddag kreeg firmatex al uitsluitsel over de schadeclaim uit het rapport van confexlab blijkt maar al te duidelijk dat pilonex de jassen een onjuiste wasbe handeling gegeven heeft het vermoeden dat pilonex ook nu weer met een handigheidje het probleem wilde oplossen wordt bevestigd mei juni 1995 nummer 5 24 jaargang vglr ane c firmatex wenst bjigevoig niet k te gaan op de vraag van pkonex de ju icisch adviseur stelt heel duidelijk dat bepaling i1 van het ordercontract ten aanzien van een dergelike onjuiste behan deling een uitsluitende clausule bevat firmatex is daarmee volledig gedekt tegen dit soort schadeclaims in dit geval zou puonex trouwens beter moeten weten het had veel beter een claim in kunnen dienen bij het bedrijf dat voor de wasbehanc 1ng verantwoordekjk is een een voudige proef heeft zelfs uitgewezen dat het goed mogelijk is de jassen weer toonbaar te maken door ze te behandelen met retrofix een produkt dat bij eke d rogisterq verkrijgbaar is opdracht schrijf de brief waarin je deze zaak a fhandelt de lezer is piet uytterspot directeur van pilonex jij bent de bedrijfsleider van frmatex modeloplossing retourzending laboratoriumjassen van order 1699 geachte heer uytterspot eergisteren ontvingen we uw retourzending van de 200 laboratoriumjassen die u besteld had ook wij hebben vastgesteld dat 163 jassen binnen de garantietermijn v an drie maanden ver geeld zijn omdat we veel belang hechten aan de tevredenheid van onze clienten hebben we de partij laboratoriumjassen meteen laten onderzoeken door het onafhankelijke schadebureau confexlab uw zending verkleurde jassen werd daar vergeleken met identieke nieuwe stuks uit onze voorraad gisteren heeft het rapport van confexlab ons al bereikt zoals u in bij gaand exemplaar van het rapport kunt lezen luidt de conclusie dat de jassen vergeeld zijn als gevolg v an een onjuiste wasbehandeling schadegevallen die voort b lijken te komen uit een onjuiste behandeling van de bedrijfskle ding worden geregeld door bepa ling xxii van het ordercontract meer bepaald door de clau sule nr 3 die terugbetaling of andere vormen v an schadevergoeding in die geva llen uitsluit het lijkt ons dan ook aangewezen dat u zich voor uw verzoek tot terugbetaling richt tot het bedrijf dat voor de wasbehandeling ver antwoorde lijk is een kleine proef heeft overigens uit gewezen dat het goed mogelijk is de jassen weer toonbaar te maken door ze te behandelen met retrofix een produkt dat bij elke drogisterij verkrijgbaar is de 200 ons toegestuurde jassen bezorgen we u eerstdaags terug als blijk van appreciatie van onze vaste handelsrelatie nemen we de kosten van de verzending voor onze rekening wij hopen dat u voor deze zaak een gunstige regeling kunt treffen en staan verder tot uw dienst met v riendelijke groeten j de koninck bedrijfsleider bijlage rapport van confexlab v it 24 jaargang nummer 5 mei juni 1995 situatieschets 2 doordat er vorig jaar moeilijkheden waren in de leerlingenraad van je school is het leerlin genblad een stille dood gestorven maar nu een nieuwe ploeg aangetreden is wil je het leerlingenblad nieuw leven inblazen de leerlingenraad heeft je voorstel om hoofdredacteur te warden al goedgekeurd uiteraard kun je niet alleen de hele taak op je nemen door mid del van een overtuigende tekst wil je een redactieploeg en ook heel wat losse medewerkers tekstschrijvers enz aantrekken voor de redactieploeg wil je vooral mensen uit de hogere jaren aanspreken doordat ook de directeur je initiatief steunt wil hij ervoor zorgen dat de verzoekbrief door het secretariaat gekopieerd wordt en in alle klassen verspreid wordt ook de leerlingen van het aanvullende specialisatiejaar van de technische afdeling krijgen de brief opdracht schrijf de brief waarin je je medeleerlingen oproept om medewerker te worden aan het leerlingenblad van je school jij bent de toekomstige hoofdredacteur modeloplossing leerlingenblad beste medeleerling beste medeleerlinge aan onze school heb je dagelijks te maken met het geschreven woord teksten lezen bespre ken beoordelen en ook teksten schrijven is je bijgevolg niet vreemd meer in dit verband zou ikje graag een verzoek willen doen een zestal weken geleden is de nieuwe leerlingenraad van de school verkozen dat de nieuwe raad grote plannen heeft voor dit schooljaar heb je ongetwijfeld al kunnen lezen in de nieuwsblaadjes die op de school verspreid zijn uit heel wat reacties blijkt dat de meeste leer lingen positief reageren daarom wil de leerlingenraad in een nieuw leerlingenblad allerlei nieuws van de leerlingen brengen belangwekkende achtergrondinformatie voor de eerstejaarsleerlingen aankondigin gen voor en verslagen van schoolactiviteiten stage ervaringen van de leerlingen van het spe cialisatiejaar anekdotes en ander hot news ook jij kunt ertoe bijdragen dat nog meer informa ti e op een vlotte manier bij je medeleerlin gen raakt door mee te werken aan het nieuwe blad voorlopig nog zonder naam heb je zin om je vlotte pen ook eens te hanteren buiten klasopdrachten en huiswerk heb je creatieve talenten om ons nieuwe blad in een fraaie vorm te gieten als je de schrijfkriebels voelt nodig ik je graag uit op de eerste vergade ring die vindt op donderdag 10 november tijdens de middagpauze plaats in lokaal 34 de vergadering begint om 12 30 uur kun je niet aanwezig zijn dan kun je je creatieve opwellingen ook sch ri ftelijk in de postbus van de leerlingenraad naast het secretariaat stoppen alvast tot schrijfs mei juni 1995 nummer 5 24 jaargang vw een brief herschr ijven een erg pragmatisch maar belangrijk voor de tweede variant is een onaffe of commu deel is ook nog dat de leerkracht meer een nicatief zwak scorende versie van een brief feedbackrol kan spelen het wel eens geha vooral voor leerlingen die goed vertrouwd te correctiewerk kan beperkt worden door zijn met een briefgenre is deze variant nut efficienter feedback te geven wie teksten tig ook nu is de schrijfdrempel wat lager in de klas laat schrijven kan heel wat nutti maar de leerling staat vaak voor meer uitda ge en motiv erende toelichting geven tijdens gingen hij of zij moet afstand kunnen de uitvoering van een opdracht zowel de nemen van de letterlijke tekst en de com leerkracht als de medeleerlingen kunnen municatieve waarde van de boodschap daarvoor zorgen brieven zijn meestal maar kunnen evalueren de leerling moet voor een velletje lang en dus gemakkelijk zo n opdracht dus een groter empathisch kopieerbaar of af te printen voor alle leerlin en strategisch vermogen hebben gen in een klas zo kunnen leerlingen veel meer teksten van medeleerlingen lezen en herschrijven is een belangrijke deelvaardig er commentaar op leveren de leerlingen heid in het schrijfproces die vaak te weinig nemen dan de positie over van de hypothe aan bod komt in de schoolboeken tische lezer wat de lezergerichtheid alleen samenva tt ingen verhandelingen en boek maar kan bevorderen besprekingen laten zich voor onervaren schrijvers moeilijker herschrijven omdat de alles bij elkaar kan deze aanpak ertoe lei schrijver minder duidelijk merkt dat het den dat de leerlingen meer teksten van communicatieve doel van zo n tekst ver eenzelfde genre schrijven zodat ze werke sterkt wordt daardoor daalt ook de motiva lijk vooruitgang leren boeken door vaker en tie om te hersch rijven door de communica meer te evalueren kan de leerkracht niet tieve inbedding van een brief is het veel alleen een diagnose van de schrijfvaardig gemakkelijker om de communicatieve kwa heid stellen maar ook leerlingen motiveren liteit van een tekst te beoordelen her om vergelijkbare opdrachten een volgende schrijven is dan veel meer een uitdaging in keer beter uit te voeren een voorbeeld plaats van een noodzakelijk kwaad oorspronkelijke brief postcheque brussel postdatum tel 02 221 68 00 fax 02 221 60 74 mevrouw mijnheer de rijksdienst voor jaarlijke vakantie betaalt vanaf 1993 het vakantiegeld rechtstreeks aan de rechthebbende uit tot nu toe zorgde uw postkantoor voor de uitbetaling dat kan nog steeds gebeuren indien u een postrekening hebt kunt u uw vakantiegeld op deze rekening laten storten indien u geen rekening hebt raden wij u sterk aan er een te openen de postrekening biedt namelijk een aantal unieke voordelen 24 jaargang nummer 5 mei juni 1995 indien u in het bezit bent van een door de postcheque verdeelde kredietkaart geniet u 4 interest 1 op uw rekening wij rekenen geen beheerskosten aan en een groot gedeelte van de bewerkingen is gratis hopend dat u op ons aanbod ingaat hoogachtend micheline langue commercieel directeur 1 de berekening van de interest gebeurt maandelijks het bedrag dat bestendig op de reke ning bleef komt in aanmerking de interest wordt gestort op het einde van het boekingsjaar herschrijving postcheque commerciele directie 1100 brussel de heer jozef janssens brusselsepoortstraat 14 9000 gent uw bericht van uw kenmerk ons kenmerk datum ml js 93 02 10 uitbetaling vakantiegeld geachte heer u hebt uw vakantiegeld tot nu toe elk jaar met een postcheque ontvangen van de rijksdienst voor jaarlijkse vakantie deze cheque kunt u in een postkantoor innen ook in 1993 kunt u uw vakantiegeld met een postcheque ontvangen maar we willen het u nog gemakkelijker maken vanaf dit jaar kunt u uw vakantiegeld ook rechtstreeks op een persoonlijke rekening laten storten dan hoeft u niet meer naar het postkantoor op de bijgaande antwoordcoupon kunt u uw persoonlijk rekeningnummer invullen stuurt u mei juni 1995 nummer 5 24 jaargang wq ons de antwoordcoupon terug dan zullen we uw vakantiegeld voortaan op dat nummer over schrijven frankeren hoe ft niet hebt u nog geen persoonlijke rekening dan kunt u een postrekening openen een rekening bij de post biedt namelijk een aantal unieke voordelen u betaalt geen beheerskosten een groot gedeelte van de verrichtingen is gra tis u krijgt 4 rente op uw rekening als u een door de postcheque uitgegeven kredietkaart gebruikt de rente wordt maandelijks berekend op basis van het bedrag dat bestendig op de rekening blijft aan het einde van elk kalenderjaar wordt de rente op uw postrekening overgeschreven als u ons de bijgaande antwoordcoupon opstuurt krijgt u onmiddellijk alle informatie over de postrekening u kunt met vragen over de uitbetaling van uw vakantiegeld of de postreke ning ook terecht in elk postkantoor bellen kunt u op het telefoonnummer 02 22168 00 u kunt ook faxen op nummer 02 22160 74 hoogachtend michelin langue commercieel directeur bijlage antwoordcoupon conclusie biedt heel wat mogelijkheden om doodlo pende straatjes in het schrijfonderwijs te mijden hij is een maatschappelijk belangrij uit de opdrachten in schoolboeken en de ke tekstsoort met een goed afgelijnd tekst tekstsoorten die in schrijfopdrachten in de profiel doordat de brief kort is en een ster lespraktijk aan bod komen blijkt dat aso ke communicatieve inbedding heeft biedt leerlingen in de hoogste graad vooral te hij heel wat didactische voordelen die nu maken krijgen met atypische tekstsoorten niet altijd benut worden de brief is daar voor schrijfopdrachten verhandelingen mee niet de tekstsoort bij uitstek voor het samenvattingen en boekbesprekingen schrijfonderwijs maar een genre dat zeker maken zo de kern uit van het schrijfonder een trapje hoger mag staan in de lijst met wijs vaak geven de opdrachten de indruk kerndoelen en de lespraktijk erg maximale doelstellingen na te streven die zeker niet altijd gerealiseerd worden door ook genoeg aandacht te besteden dirk caluwe aan typische tekstsoorten zou het schrijfon zavelstraat 20 derwijs in aso richtingen en in het onder 2870 puurs wijs in het algemeen zeker rendabeler kun nen zijn een typische tekstsoort als de brief viz 24 jaargang nummer 5 mei juni 1995 bibliografie bousset h c cuyves w helsen m stevens l van waes k verbeeck melopee 5 taalboek antwerpen plantyn 1993 bousset h d caluwe c cuyves w helsen l pay m stevens l van waes melopee 6 taalboek antwerpen plantyn 1994 caels r l bormans h sanders i vanderveken g vandrise l sollie nederlands 5 antwerpen den gulden engel 1988 gaels r l bormans h sanders i vanderveken g vandrise l sollie nederlands 6 antwerpen den gulden engel 1989 jong j de red handboek bedrijfscorrespondentie groningen martinus nijhoff 1993 leroy g r rymenans fr daems geletterdheid op achttien jaar peiling naar de lees en schrijfvaardigheid bij het einde van het secundair onderwijs antwerpen uia departement didactiek en kritiek 1991 looijmans p m palm hoebe effectieve zakenbrieven groningen wolters noordhoff 1986 spoelders m ph yde over schrijven geschreven gent communication cognition 1992 uyttendaele j d de geest b joosten p tack g teunis p vandensavel f vandergraesen m vandersickel j van meensel taalboeket 5 leuven wolters 1992 uyttendaele j d de geest m desloovere b joosten l missine p tack p vandensavel k van de poel f vandergraesen m vandersickel j van meensel taalboeket 6 leuven wolters 1994 verrept st th janssen tweeluik schriftelijke communicatie i strategisch cor responderen houten antwerpen bohn stafleu van loghum 1991 mei juni 1995 nummer 5 24 jaargang vgf