Thematisch literatuuronderwijs nader bekeken

recensi e levende lette ren de be sc hrijving het nieuwst e boe k o p h et gebie d van de litera tuurgesch iedenis is i n tegenstelling tot zijn xander noe voo r gangers thematisch geordend om tevens aan de geb l e k en b ehoefte aan ch ronologie te thematisch voldoen is elk thema ingedeeld in vier hoofd stukken de vol gende p erioden worden behan literatuuronderwij s de ld mid deleeuwen zeventiende en achttien d e eeuw negentiende eeuw en de twintigste eeuw nader bekeken de o pbouw van het geheel is zodanig dat elk hoofdstu k zelfstandig behandeld kan word en aan de h and van ach t thema s wor d t een beeld van de n ederlandse literatuur gegeven in de sociaal cu l turele context waarin zij ontstond p m kaas hoe k th sch ouw levende letteren d e be h an d el d e th ema s zijn reizen sterven leid en sp ruyt van man tgem de does feestvieren gel oven straffen emanciperen 1989 f7 8 ond erwijzen en liefheb b en om een indru k te geven van de b e h andeling van zo n t h ema vat ik er een kort samen name j are nlang h eeft l o dewick de mark t overheerst lijk emanciperen het spel en de knikke rs verwierf ook een be lang rijk marktaandeel a ndere literatu urmethoden emanciperen wordt in het hoofdstuk middel haal d en h et niet va naf 1985 versch enen pl otse eeuwen behandeld onder andere aan de hand l in g nieuwe literatuurme th od en r uiter 1989 van fragmenten van ferguut van de vos reynarde ver klaart deze plotselinge behoefte aan nieuwe dante de pisan er wordt ingegaan op de posi l eermi ddelen vanuit het omver stoten van de tie van de vrouw de boeren en de burgers in dit heilige huisjes van de literai r e canon litera verband wordt ook aandacht besteed aan de tuu r heette opee ns fictie en werd verruimd met mariaverering jeug dboe ken strip s en k asteel romannetjes het hoofdstuk over de zeventiende en acht au teurs van l iteratuurmet hoden zullen zo hun tiende eeuw begint met een kleine uitweiding eigen ui tgangsp unten huldigen r uiters o pvat over het geuzenlied het wilhelmus daarna ting da t literatuu r d e laatste jaren is verruimd wordt heinsius behandeld hooft vondel en zou terug te vinden moeten zijn in de nieuwe maria tesselschade komen ter sprake vervol litera t uur meth oden in die zin wi l ik dan ook gens wordt de achtergrond van het koloniale levende letteren be kijk en verleden geschetst wat wordt geillustreerd met de discussie over het li teratuuronderwijs een fragment van weyerman roos als voor sp itst zich vaak toe o p de doelen is literatuur beeld van literatuur geschreven door vrouwen onderwijs p rimair gericht op het verschaffen wordt een fragment uit sara burgerhart geci van lees plezier of is het over dragen van cul tuu r teerd het hoofdstuk sluit met het itinerario van bel angrijker ik d en k dat een schrijver van een jan huygens van linschoten waaraan enkele literatuurmeth o de een keuze moet maken a ls opdrachten gekoppeld zijn de au teurs h et geven va n leesplezier het bel ang het hoofdstuk over de negentiende eeuw rijk ste vinde n wil da t niet zeggen dat er geen opent met een verhandeling over de invloed cultuurover d rac ht plaats k an vinden het is wel van de franse revolutie de opkomst van de nood zakelijk da t er een duide lij k e keuze wordt republikeinse literatuur het eerste gedicht is gemaak t d e ui twerkin g van deze twee d oelen de ode van b il derdijk getiteld napoleon anna lever t name l ij k vaak tegenstrij d ig hed en o p gertruida toussaint wordt kort behandeld voor de beleving van de leerling dan volgt een uitweiding over de kinderarbeid een fragment van jacob jan cremer illustreert de werkelijkheid multatuli wordt in het kader van de emancipatie van de indiers uitgebrei d 104 moer 19913 behandeld het hoofdstuk sluit met korte op overduidelijk te ru g t e vi nd e n veel overbek en merki nge n ove r d e em a nci pa t ie van d e katho de auteurs en fragmenten passeren de revue lieken en die van d e vl a m i n gen hier e n daar aangevu ld met een o nbekende het laatste h oofd stu k over de twin tigs t e naam maa r z eker niet verrassend eeuw schetst de situatie in het begin van deze in de kant lijn van h e t boek zijn vrage n o p eeu w waarin de lit e rat uur wete nschap wordt genomen d e v ragen z ijn duidelij k herke nbaar beh eer st d oor mannen veel mannel ij ke au teurs doordat ze in een contrasterende kleur gedrukt schepp en ook p roblee mvrou wed via een frag z ijn de doels tellin g van d e aute urs bij de o p men t uit majoor frans van b os b oo m toussaint drach t en o pdrach ten die stimu le ren t ot komt de l ezer te rec ht bij de eerste ema nci pat ie lezen analyseren verge l ij k en van teksten en go lf er volgt een soort eerh e r ste l voor c goe tot discussie r e n over kwali tei t van een l i terai r koop de jong van b eek en donk die me t h aar p rodu kt over d e periode w aarbinne n het ge roman hilda van suylenb urg een en orme schok plaa t st moet wo rden en over sociale cul t urel e veroorzaakte zij was de eerste vrouw die open en ethische k west ies die daaraa n inhe re nt zijn l ij k over de v r ije liefde schreef annie romein maar voor alles t ot lezen met pl ez ier ik vraag verschoor joke smit kool wo rd en met name me af of d e v ragen di t doel die nen e n de vraag behan deld vanwege hun invloed o p de on t wik s telling laat te wensen over de antwoord en zij n keli ngen bi nnen d e vrouwenb eweging an of niet in de tek st te vinden of te veelo mvattend dreas burnier anja m ei d enbelt h ann es mein b ij voorbeeld de eers te vraag welke red ene n kema mischa de vreede en mensje van keulen kunn en de schrijvers geh ad heb ben om reisver passeren de rev ue h et hoofdstu k wordt b eslo halen in de middeleeuwen in het latij n te schrij ten met een fra gmen t van b eatrijs ritsema s ven de tek st mel dt slechts nogal wat reizi ware jacob gers van d e lage l ande n sch reven in het latijn waarom en hoe een lee rlin g dit soort in formatie positief moet achter halen is voor mij de vraag een ander voor b eeld wat is symbolisme imp res een thematisch geo r dend l iteratuurb oek is een sion isme ex p ressionisme en existentialisme ui tzondering het idee om vanuit een thema de p 665 abstracte beg ri ppen die voor een mid literairhistorische werkelijkheid te ben aderen delbare scholier wel degelijk toelichting verdie vind i k heel p ositief o p deze manier ku n je een nen in h et b oe k ko men deze begri ppe n ve rder gedeelte van de li te r atuurgesc h iedenis beh an niet voor een voorbee ld van een erg omvan del en terwijl je in staat bent h et verband te leg grij ke opdracht is de vo l gend e zoek in werk gen met de belevingswereld van de l ee rling elk van annie r omein verschoor ann a blaman en gekozen t hema h eeft zovee l r aakvla kken me t de andreas bur nier naar red enen voor vro uw en alled aagse werkel ij kh eid van d e leerling d a t ik verzet p szi de nauwelijk s uit te voeren denk dat op zo n manier de aversie die veel leer o pdrach te n en vragen waa ro p de ant woo r den lingen koestere n t egen literatuu rg eschiedeni s in het boek onvindbaar zijn ontkrach ten de wellicht over won nen of in ieder geval vermin b edoeling va n d e schrijvers om met b ehulp van derd zo u k unnen wo rden de vragen d e creatieve belevin g van de l ees zoal s d e auteurs in hun in leid ing aangeven erva ring aan te sp rek en als je de l eeservar ing b ied t deze m eth ode h et voordee l d at he d en be l angrij k vindt zu l je ook opd rachten moeten en ve r lede n makke l ijk afgewissel d kunnen b e d en ken die da t aspect naar boven halen worden e en an der bezwaar da t i k heb is de onmo gelijkheid de gegevens i n een his t orisch l ijntje bezwaren te zetten d e leerli ng moet zelfsta nd ig een c hr o nologisch overzicht van de ve r schillende i n d e inl eiding verdedigen de au teurs hun keu eeuwen creeren he t is de v raag of leerlin gen zen de ogecanoniseerde auteurs kl assieke dat uit zichzelf doen h et gevaar dreigt dat de wer k e n be la ngr ij ke strominge n betere tijd mid deleeu wen b ij het t hema angst niet worden schriften en befaa m de affaires komen in leve nde gekopp e ld aan de midd e l eeuwen bij h et the ma letteren voor maar vaak op een onortho doxe verliefdheid ik vind niet dat er een chr o nologie eigenzinn ige wij ze dat is in de u itwerkin g niet h oeft te zijn maar a ls de auteurs aan d e ge b le 1991 3 moer io ken b ehoe fte willen tege m oet ko men moe ten de a uteurs hinken te veel op twee ged achten zij ook een overzic ht b ieden e en tijdtabel zou het versch affe n van leesplezier is h et b el ang hier een oplossing zijn rij kste doe l maa r daarnaast willen ze graag cu l ee n heel a nder bezwaa r is dat de sch rijve rs tu ur overdragen het gevolg is dat d e l eerl ingen hun e ige n voo rkeur en e n meni ng m akkelijk l a vaker geconfronteerd worden met cognitieve ten blijke n h e t lijkt mij beter een objectieve op drachten dan met affectieve beschrijvi ng te voorzie n van commen taar i n de vormgeving is mooi e en dui delij k letter h et hoofds tuk nege ntie nde eeuw van het thema type goed gekozen il l u strat ies en een duidelij k s traf b esc hr ijven zij de ro man tie k als volgt onder sch eid tussen citaat en tek st bekrompe nheid brallende vaderlandsliefde als i k di t boek besc h ouw a l s een eerste p o o nuitstaanb a ar chauvi nisme zoete familie p raat ging om de literatuurgeschiedenis dichter bij de en gods dien stig gefleem e n gekrakeel voeren de l eer l ingen te bren gen concludeer ik dat ik het b oventoon p 378 nog geen gesl aagde p oging vind we l een vee l de s t ijl waa rin het b oe k gesch reve n is boeit belovende star t ik h oop dat d e auteurs de mo n ie t ech t d e zinsconstru cties komen gekun gelijkhei d krijgen een verbeterde versie op de s teld over d aardoor is het niet ech t afgestemd markt te brengen o p de doe l g roe p met name he t tot ve rvelens toe gebrui ken van de p assie fcons tructie z i e ik literatuu r als een van de grootste manco s tot slot werk en de prijs en omva ng de goe de ruiter truus de toekomst van het literatuuron uitgangspu nten in het b oe k tegen het lij k t niet derwijs en het schrikbeeld van het nieuwe anal rendabel voor een sectie deze literatuurmetho fabetisme in de volkskrant z8 april 19 8 9 d e aan te sc haffen d e tij d ontbree kt i n de bo venbouw om een dergelijk boekwerk door te ploeteren een enke l t hem a zou b ijzonder leuk z ijn maar door de hoge prijs zal geen sectie het in h aar h oofd halen d e l eer l ingen t e verzoe ken een b oek aan te scha ffe n d a t zo wei nig gebruikt wordt waardering de achterliggen de ideee n zijn wel d ege lij k le uk de uitwerki n g behoeft zeker nog aanp assing er wordt t e vee l achte rwege gel aten levende letteren geeft een co mp leet beeld va n de nede r lan dse literatuur in soc iaal culturele context van de p eriode wa ari n zij o ntsto nd al s een b oek volled ig heid p re tendeert moet het niet zo ma kkelijk zij n he t op onvolledig h eid te betrap p en b egri pp en al s existential isme expressio nisme worde n niet uitgelegd ee n schrijfster als lu cienn e st assae rt is niet te vin den m onica van paemel wordt geci t eerd in h et thema reizen terwijl dat in haar boeken niet aan de orde k o mt thematisch we rken is bijzonder aantre kke lijk n ie t alle them a s zijn echt er ge lijkwaa rdig de lee rlingen ku nnen d u s niet zon de r meer een aanta l th e ma s zelfstandig bes tu d eren b ij k las si kal e b eh ande ling k an zware kost wel afge wisseld worden met l ichte re 106 moer 19913