Thematisch (taal)onderwijs

eja kliphui s s thematisch taal onderwijs r het aan eren van technische aspecten van het moedertaalonderwijs vindt veelal plaats op schools functionele wijze thematisch taalonderwijs is erop gebaseerd deze aspecten aan voor de leerlingen zinvolle inhouden te koppelen zodat normaal functioneel onder wijs ontstaat aldus een van de uitgangspunten van stroom 2 inleidin g staan we het verder werken met een thema waar bij de behandeling in de regel meer dan ee n les in deze stroom gaan we uit van een opva tt ing uur beslaat waarbij de leerlingen zelfstandig een over thematisch onderwijs zoals die onder meer taak uitvoeren in groepsverband en waarin lera in het raamplan nederlands wordt gepropa ren van verschillende vakken samenwerken een geerd enkele citaten uit dit raamplan project is dus een bijzondere manier van werken de keuze voor thematisch werken wil niet zeg met een thema gen dat er met elk willekeurig onderwerp gewerkt wanneer gebruiken we taal dat is wanneer wordt we vatten een thema op als een onder we iets vragen of te zeggen hebben en dat ook werp gerelateerd aan de belangen belangstelling durven doen en wanneer we een reden zien te behoeften en of ervaringen van de leerlingen een luisteren of te lezen er zijn situaties waarin we onderwerp als de straat waarin je woont noe ons verstaanbaar willen maken waarin we ons men we daarom eerder een thema dan herfst over iets richten tot anderen wij communiceren een thema kan in het ene geval binnen een kwar met anderen als het ons prettig nuttig of nood tier afgehandeld zijn bijvoorbeeld een ruzie in de zakelijk voorkomt natuurlijk trappen we met klas die besproken en opgelost wordt maar in zo n opmerking een open deur in maar toch het een ander geval kan de behandeling een aantal lijkt wel of het in een schoolsituatie niet nodig is uren vragen en in verschillende vakken aan de na te gaan of een leerling even iets wil en durft te orde komen bijvoorbeeld een orientatie op mo spreken het lijkt of hij spreekt om te spreken en gelijkheden tot vrije tijdsbesteding of op latere leest om een niet door hemzelf gestelde vraag te beroepsmogelijkheden beantwoorden wij vinden het vanzelfsprekend het werken aan een thema betekent nog niet het om bij ons taalhandelen bepaalde taalgebruiks werken aan een project onder een project ver vaardigheden niet als doel te zien maar als mid 21 del waarom zou dat voor leerlingen dan een leer tact met het gebeuren in de andere substroom plichtperiode lang niet gelden werd gehouden door af en toe bijpraten we gaan ervan uit dat voor de leerlingen zinvolle situaties het meest natuurlijke uitgangspunt bie thematisch werken inleidingen en discussies den om tot taalactiviteiten en oefening in vaar digheden en technieken daarbinnen te komen in de substroom begonnen we uiteraard met met zinvol bedoelen we in dit verband in de kennismaken gehanteerde werkvorm was een in eerste plaats dat de leerling het zinnig vindt iets terview waarin tweetallen met elkaar kennis te vragen op te zoeken er zin in heeft het leuk maakten naast de gebruikelijke vragen naam vindt iets te vertellen etc maar ook dat het be werk e d hadden we de volgende kernvragen zig zijn in zulke situaties in het belang van de waarover later ook gerapporteerd zou worden leerling is wat is je motivatie voor deze stroom deze stroom was bedoeld voor gemotiveerde heb je ervaring met thematisch werken mavo en lbo leraren di e wat verwacht je van deze stroom uit onvrede met de bestaande methodes de al snel gonsde het lokaal van de gesprekken een neiging hebben om af en toe buiten hun ieder maakte aantekeningen bij de kernvragen boekje te gaan en daar in hun praktijksituatie het was de bedoeling op dit papier ook een teke minstens een kleine kans voor krijge n ning van de geinterviewde te maken hierna werd een groot gedeelte van wat wij vertellen her in de hele groep verslag gedaan door de intervie kennen als iets waarmee ze in hun lespraktijk wer over de geinterviewde iedereen was zowel wel eens incidenteel te maken hebben gehad interviewer als geinterviewde geweest leraren die wel eens lekker kletsen met de de aantekeningenpapiertjes werden al dan niet klas over onderwerpen die de leerlingen in verlucht met tekeningen aan de wand gehangen brengen bijvoorbeeld zodat iedereen ze nog eens kon bekijken bereid zijn om de marges die ze hebben bin enkele verwachtingen ten aanzien van deze nen hun onderwijs te benutten voor een meer stroom die meerdere keren werden genoemd gerichte thematische aanpak van thematisch meer leren over technieken bij thematisch incident naar thematisch element werken bereid zijn om als ze het zinvol vinden ik werk al thematisch en wil hier verder mee wat te experimenteren met het in de stroom komen gebodene vaardigheid krijgen met thematisch werken praktische raadgevingen ideeen krijgen tot zover de voorinformatie voor onze stroom ervaringen van andere leraren horen onze stroom telde 40 deelnemers wat minder lbo en mavo leraren dan bedoeld wat meer an de stroomleider geeft een korte toelichting op dere leraren en studenten stroomleiders waren het programma en wijst op de doelstellingen van frans van de pieterman en nico salm medewer deze stroom die ook aan de wand hangen deze kers van de afdeling maatschappelijke vorming doelstellingen zijn van de anne frankstichting we hebben in twee we zouden graag willen bereiken dat de deel substromen gewerkt aan hetzelfde programma nemers de opbouw van dit verslag is als volgt 1 enige kennis verwerven van thematisch taalon 1 thematisch werken inleidingen en discussies derwij s 2 werken in groepjes aan thematische lessen 2 een meer thematische aanpak van hun onder serie s wijs zien als zinvol perspectie f 3 de produkten de lessenseries 3 zien hoe ze rekening houdend met grenzen en 4 consequenties voor leerplanontwikkeling mogelijkheden van hun onderwijspraktijk 5 de terugkomdag kunnen streven naar thematisch werke n nog even een kanttekening bij dit verslag door 4 wat vaardigheid krijgen in het opzetten uit dat in twee substromen gewerkt is werd de ver voeren en evalueren van thematische lesse n slaggeefster voor de keuze gesteld of steeds wisse 5 bij opnieuw te geven of nieuw op te zetten les len van substroom of een substroom blijven vol senseries rekening houden met gegevens en er gen gekozen werd voor het laatste waarbij con varingen vanuit de reeds uitgevoerde thema 22 tische lesse n technieken zo veel mogelijk dat wil zeggen zo 6 consequenties gaan zien van thematisch wer veel als mogelijk binnen het onderwijs benade ken voor de schoolwerkplan en leerplanont ren in hun middelfunctie anders gezegd het the wikkeling matisch moedertaalonderwijs gaat uit van het hierover waren geen opmerkingen en na nog en principe van normale functionaliteit het onder kele praktische punten afspraken e d begint de wijs dient zo te worden ingericht dat het naar het stroomleider met een eerste inleiding oordeel van de leerlingen praktisch bruikbaar is en of thematisch moedertaalonderwijs wat is dat en gewoon interessant is hoe kun je het plaatsen of zoals het raamplan nederlands het noemt de centrale vraag bij thematisch werken is wat het moet gaan om voor de leerlingen zinvolle in moeten willen kunnen deze leerlingen hoe en houden waarom leren deze vraag proberen we in deze stroom verder uit te werken waarschuwing van na deze inleiding wordt info blad 1 uitgedeeld de stroomleider thematisch werken is geen hierop staat de inleiding samengevat na een kor kant en klaar model er zitten nog best veel vra te leespauze is er gelegenheid voor vragen discus gen kanttekeningen bij dus verwacht hier geen siepunten kant en klare blauwdruk van vragen die naar voren komen wat bedoelen we nu met thematisch moet je je in deze stroom beperken tot moe dertaalonderwijs hoe zit het met andere vak thematisch versus cursorisch ken cursorisch primair doel van de les sen is het we besluiten eerst te kijken waarom je thema aanleren van een of meer taalvaardigheden de in tisch moedertaalonderwijs zinvol vindt voor houd is dienend aan dit doel de opbouw wordt dat we naar andere vakken kijken veelal uitsluitend ontleend aan de moederdisci betekent thematisch dat de inhoud van een pline thema alles mag zijn thematisch de inhouden staan centraal in de les nee want je vergeet dan criteria voor thema sen er is een inhoudelijk doel taalvaardighe keuze daar komen we nog op terug den zijn dienend ten opzichte van het bereiken van een inhoudelijk doel de opbouw wordt ten we gaan door met een volgende inleiding waar minste voor een groot deel bepaald door de in om thematisch taalonderwijs wat wil je ermee houdelijke voortgang we komen hier op het gebied van doelstellingen van je onderwijs doo r de stroomleider wordt het opvattingen in de didactiek van het nederlands volgende onderscheid in doelstellingsgebieden ge dit is een andere manier waarop je het begrip hanteerd thematisch kunt plaatsen inleiden in het doel van de correctheidsopvatting is correct hieronder vallen alle doelstellingen die te ma foutloos leren spreken schrijven en correct de ken hebben met het vergroten van kennis en inhoud van een gelezen of gehoorde tekst kunnen of vaardigheden van de leerlinge n kennis de reproduceren de vorm is de norm de oefeningen leraar draagt over de leerlingen nemen in zich zijn schools functioneel op en reproduceren te bestemder plekke bij de communicatieve opvatting staat de functie vaardigheden de leraar geeft aanwijzingen en van de taal centraal het doel van deze benade oefeningen de leerlingen oefenen en passen ring is communicatieve vaardigheden zo aanle toe ren dat ze in nieuwe situaties toepasbaar zijn confronteren met het gaat om het aanleren verbeteren van technie hieronder vallen alle doelstellingen die te ma ken van overdracht ken hebben met de meningsvorming of oor beide opvattingen hebben als kenmerk dat vaar deelsvorming door de leerlingen een absoluut digheden technieken doel op zich zijn vereiste hierbij is dat leerlingen daar zelf mee bij thematisch moedertaal onderwijs staan in bezig zijn als de leraar zijn eigen mening ver houden centraal er is een inhoudelijk doel the kondigt of als die domineert wat zeer snel ge matisch moedertaalonderwijs wil vaardigheden beurt dan noemen we het weer inleiden in 23 toerusten tot gen en hoe dan etc hieronder vallen alle doelstellingen die te ma ook werd nog het punt beoordeling aangesneden ken hebben met het vergroten van de hande leerlingen zijn erg gericht op cijfers op een exa lingsbekwaamheid van de leerlingen in voor men waarschijnlijk zal het hen veel moeite kos hen belangrijke communicatieve situaties ten als ze iets voor zichzelf moeten waarderen stroomleiding naar ons idee kun je niet met de de stroomleiding wil deze doelstellingsgebieden laatste twee doelstellingsgebieden bezig zijn zon gebruiken bij de nog te maken lessenseries om der op de een of andere manier thematisch te aan deze begrippen een beetje te wennen gaan we werken in groepjes van 4 een werkblad over doelstellin in deze inleiding wordt verder nog ingegaan op gen maken invullen ik geef hiernaast een paar het kernbegrip bij thematisch werken het thema voorbeelden van opdrachten van dit werkblad onder thema verstaan wij de noemer voor een voor de leerlingen belangrijke en herkenbare les bij de bespreking van de opdrachten blijkt dat inhoud die een duidelijke relatie heeft met hun de gekozen doelstellingsgebieden verschillen de maatschappelijke situatie situaties zijn namelijk erg bondig beschreven en je kunt een thema dus als volgt kenschetsen veel hangt dus nog af van een verdere omschrij 1 een thema is een onderwerp dat je in het be ving van zo n situatie lang vindt van je leerlingen door de stroomleiders wordt opgemerkt dat de 2 het is een onderwerp dat op een of andere ma voorbeelden inderdaad vrij onvolledig zijn maar nier duidelijke relatie heeft met de huidige of dat ze vooral bedoeld zijn om aan de begrippen toekomstige maatschappelijke situatie van de inleiden in confronteren met en toerusten leerlingen tot te wennen en om ze later te kunnen hante 3 het is een onderwerp waarvan je verwacht dat ren de leerlingen het kunnen herkennen als be langrijk voor henzelf los van het feit of het we komen nu op een verdere inhoudelijke vulling examenstof is of niet van de doelstellingsgebieden immers we hebben het nog niet gehad over inleiden in wat con na deze inleiding wordt info blad 2 over doel fronteren met wat toerusten tot wat stellingen thema gelezen we gaan weer terug naar de centrale vraag wat in de discussies hierna hebben we ons voorname moeien willen kunnen deze leerlingen hoe en lijk gericht op de doelstellingsgebieden waarom leren er wordt opgemerkt dat je doelstellingen toch bij thematisch werken gaan we ervan uit dat leer niet zo kunt scheiden inhouden in de eerste plaats hun legitimering de stroomleider beaamt dat deze doelstel moeten vinden bij de leerlingen hun belangen en lingen vaak met elkaar verweven zijn het gaat hun huidige en toekomstige maatschappelijke erom een hoofdaccent een hoofddoelstelling situatie de leraar zal zich een beeld dienen te te onderscheiden daarbij kun je natuurlijk vormen een maatschappelijke analyse moeten best ook andere doelstellingen gebruiken een maken van die situatie om zich vandaaruit bo hoofddoelstelling waarvan je aan het eind van vengenoemde vraag te stellen bij zijn keuze zal de lessen wilt bepalen of die bereikt is de leraar het team de school te rade moeten iemand is sceptisch over de toerusten tot gaan bij de eigen leerlingen de maatschappe doelstelling leren je leerlingen dat nu werke lijke relevantie van leerinhouden kan immers lijk je kunt inderdaad bepaalde reele situaties niet eenzijdig worden bepaald door leraar school niet binnen de school krijgen bijvoorbeeld of nog hogere instanties een sollicitatiegesprek je kunt bijvoorbeeld samenvattend bij thematisch werken dient de le wel een sollicitatiegesprek spelen oefenen in raar zich bewust af te vragen wat voor zijn leer school maar een werkelijk gesprek vindt pas lingen belangrijke leerinhouden zijn daartoe later en buiten de school plaats toch kun je dient hij zich een beeld te vormen van hun maat je hier in je doelstelling op richten schappelijke situatie om vandaaruit aan te sluiten hierna werd een levendige discussie gevoerd over bij of uit te gaan van hun maatschappelijke wer de verschillende doelstellingsgebieden de on kelijkheid onderzoek naar criteria voor en be mogelijkheid ervan een volgorde in doelstellin oordeling van relevante leerinhouden bij thema 24 opdracht hieronder volgen enkele vrij willekeurige voorbeelden uit lesopzetten de bedoeling is da t wordt aangegeven of je het voorbeeld rekent tot 1 inleiden i n 2 confronteren met 3 toerusten tot en in het kort waarom je het betreffende voorbeeld daartoe wilt rekenen als het niet mogelijk is een keuze te maken geef dan kort de redenen daarvan aan of maak een toevoeging waardoor het wel uitvoerbaar wordt voorbeeld a de leerlingen in een klas zijn gek op john travolta de leraar brengt een aantal uit de kran t geknipte recensies van de film grease in met de opdracht om deze te vergelijken doelstel i ingsgebied redenen argumenten voorbeeld b de leraar geeft aan groepjes leerlingen de volgende opdracht bedenk en speel beschrijf vertel een situatie waarin jij iemand als jij iets wil zeggen maar he t niet durft de resultaten daa rvan gebruikt de leraar om in te gaan op de speel schrij f vertelprestaties va n de leerlingen en die te beoordelen en te toetsen doel stel i i ngsgebied redenen argumenten tisch werken kunnen niet gericht zijn op een zinvol houdt in anonieme markt maar gaan vooraf aan en zijn de leerlingen vinden het zinnig en o f onderdeel van het leeraanbod aan een concrete de leerlingen hebben er zin in om met bepaal groep leerlingen de leerinhouden aan de slag te gaan het zojuist beschreven proces noemen we de eerste zeef hierin ga je van onderwerp naar wanneer de leerlingen het door de leraar aange thema dat is de noemer van een voor de leer dragen thema zinvol vinden in bovengenoemde lingen belangrijke en herkenbare lesinhoud die betekenis is de tweede stap gezet er is dan spra een duidelijke relatie heeft met hun maatschap ke van een zinvol thema pelijke situatie volgorde goed de leraar komt nu met zijn thema in de onderwerp klas en nu komen de leerlingen directer aan bod herkennen ze het thema zien ze het belang ervan eerste zeef in dit streven naar zeggenschap ook inhoude lijk van de leerlingen vindt wat meer weerklank them a in het onderwijs in het leerplan nederlands voor de onderbouw van het lbo vinden we bijvoor tweede zeef beeld het begrip zinvol als volgt uitgewerkt zinvol thema 25 een andere route om tot een zinvol thema te keer genoemd hier volgt een korte typering van komen leerlingen kunnen zelf met een onder alle fasen werp thema komen waarop de leraar reageert er wordt dan gekeken of het voor alle leerlingen en introductie voor de leraar een zinvol thema is in het gangbare onderwijs is de introductie vaak een leraar kan ook zijn les open beginnen om op een extraatje leuk opstapje deze fase is niet deze manier een thema aan de klas te ontlok strikt nodig en waar toegepast bedoeld om de ken dit kan hij bijvoorbeeld doen met een motivatie te verhogen kader zin zie verder in dit verslag of met een in thematisch moedertaal onderwijs is de intro onaf hoorspel het gedeelte van de lessenserie ductie wel een echte fase in de les senserie met waarin dit bijvoorbeeld gebeurt noemen we de als belangrijkste functies introductiefase verduidelijking door de leraar van zijn keuze motieven waarom is het gekozen thema van we zitten nu al bijna aan het eind van de maan belang voor de leerlingen dagavond en nu komen de reacties op deze inlei beoordeling door de leerlingen van de zinvol ding heid van het thema een kleine selectie uit de vele reacties de leerlingen geven informatie wat weten ze zo ben je prachtig aan het opbouwen maar er al van hoe denken ze erover hoe hebben ze hoe doe je dat in je klas ermee te maken welke vragen hebben ze als leraar heb je over het ene gebied vaak meer opstellen van een contract tussen de leraar en kennis dan over een ander gebied zo kun je de leerlingen minimaal de leerlingen nemen dus heel belangrijke terreinen vergeten het voorstel van de leraar over maximaal de moet je de leerlingen helemaal zelf met the leerlingen bepalen voor een groot deel doel ma s laten komen inhoud en vorm van de leslsenserie wat is je rol als leraar bij thematisch werken en als je 29 uur lesgeeft verwerving verwerking we hebben doorgepraat over het punt dat je als vorm en inhoud zijn sterk afhankelijk van de af leraar niet over alle onderwerpen evenveel kennis spraken uit het contract een aantal mogelijkhe hebt je zou langzamerhand als leraar je kennis den kunnen vergroten op meer terreinen je kunt verwerving soms iemand in de klas halen die er meer van uitwisselen wat weten we er zelf van hoe weet en je kunt ook wel van je leerlingen leren denken we erover wat hebben we er voor als voorbeeld van dit laatste werd genoemd een ervaringen mee enz lessenserie over popmuziek die een van de deel informatie verzamelen om antwoorden te vin neemsters in haar klas gegeven had den op vragen uit de introductie dit kan zo verder hebben we het gehad over beginnen met wel actief in direct contact met informanten thematisch werken zowel de leraar als de leerlin bijvoorbeeld interviews als via teksten andere gen zijn hier nog niet aan gewend het is waar media schijnlijk beter als leraar om te beginnen met een verwerking klas of met een paar uur in plaats van gelijk je nadenken meningsvorming wat betekent de hele lespraktijk ineens thematisch in te richten informatie die we verzameld hebben wat wat betreft de leerlingen ook zij zullen er nog doen we ermee aan moeten wennen zeker als je leerlingen abso deze fase levert vaak problemen op zomaar luut niet gewend zijn een eigen inbreng te hebben een discussie of klassegesprek lukt meestal in de les kun je als leraar beter voorzichtig en na niet goede vragen opdrachten om zo n ge onderzoek redelijk voorgestructureerd beginnen sprek op gang te krijgen en te houden zijn be later kun je dan langzamerhand proberen toe te langrijk werken naar meer open thema s meer inbreng vastleggen is het nodig om iets van het geleer van de leerlingen de gebeurde vast te leggen voor wie in wel ke vorm bijvoorbeeld een schrift voor jezelf fasen in thematisch werke n een muurkrant voor de school enz hierboven hebben we de introductiefase al een iets ondernemen de tijdens het werken me t 26 het thema naar voren gekomen zaken kunnen een kaderzin kun je gebruiken om een thema aan aanleiding zijn voor een kleine of minder klei de klas te ontlokken de hier gegeven kaderzin ne actie binnen of buiten de school bijvoor is verrek had ik dat toen maar gezegd op beeld ten aanzien van schoolregels een inza dracht voor de groepjes is een situatie te beden meling het sturen van een brief naar de ge ken en daarna te spelen die eindigt met genoem meente en dergelijke de kaderzin na enig overleg spelen de groepjes hun bedachte situatie uit een ander groepje kijkt afsluiting naar het spel met de volgende vragen in het ach de stroomleiding hanteert hierbij een tweedeling terhoofd toetsing en evaluatie heeft de gespeelde situatie enige realiteitswaar toetsing de het meten toetsen van het geleerde beoorde hoe zouden jullie verder gaan met deze groep len aan de hand van de door leraar en of de in deze situatie leerlingen opgestelde criteria die van tevo er wordt een aantal prachtige situaties op de ren aan de leerlingen bekend zijn wordt be planken gezet van een situatie in een kroeg tot oordeeld wat de leerlingen nu kennen kunnen in en met een proefwerk in de klas hierna bespre het gangbare onderwijs is vooral veel ervaring ken we de spelen na de situaties waren behoor rond het toetsen van kennis inleiden in toet lijk levensecht en er komen suggesties voor moge sen bij confronteren met en toerusten toe lijke thema s voortzettingen van deze situaties doelstellingen wordt meestal erg verwaarloosd dit is toch belangrijk anders weet je nooit of je werken in groepjes aan thematische lessenserie s wel iets van je doelstelling bereikt hebt evaluatie de komende drie dagdelen wordt gewerkt in het waarderen evalueren van het geleerde en groepjes deze zijn tevoren door de stroomleiding de wijze waarop gewerkt is oordelen hier wordt samengesteld opdat er een evenwichtige verde naar de mening van de leerlingen gevraagd de ge ling van leraren studenten en docenten zou zijn ijkte vraag wat vinden jullie ervan aan het eind bedoeling is dat elke lessenserie gemaakt wordt van de les voldoet niet om echt goede evaluatie voor een klas van een leraar uit het groepje op gegevens te krijgen zijn veel gerichtere vragen no deze manier heb je bij het maken van de lessen dig kost meestal meer tijd een concrete klas leraar en school voor ogen het is goed om ook per groepje aan te geven waar in de discussie over dit onderdeel komen we misschien knelpunten te verwachten zijn bij de steeds dichter bij de concrete lespraktijk aan de uitvoering bedoeling is dat de gemaakte lessen orde komen series uitgevoerd zullen worden in de periode tus problemen van beoordele n sen de von conferentie en de terugkomdag in samen met je leerlingen beoordelingscriteria oktober vaststelle n als aandachtspunt bij het maken van de lessen je kunt ook met een thema werken maar je series wordt verder nog aangegeven geef aan afsluiting conservatief doen bijvoorbeeld waarom de leraar dit belangrijk vindt voor deze noodgedwongen omdat je cijfers moet heb klas ben de groepjes togen aan het werk tussentijds vindt het is ook belangrijk tussentijds te toetse n nog een rapportage per substroom plaats aan de het bijstellen van het contract tussen leraar en hand van de punten leerlingen korte stand van zaken per groepje belangrijk punt houdt bij het maken van lessen knelpunten series ook op deze conferentie goed in de ga vragen om suggesties ten hoe wil ik beoordelen alle groepen zijn behoorlijk op dreef en zijn druk bezig met het verder uitwerken van de lessen na deze lange periode van praten lezen luisteren serie een andere activiteit de substroom wordt in groepjes gedeeld en die gaan bezig met een intro ductievorm een kade rzin 27 de produkten de lessenserie s gelezen en doorgesproken per groepje aandachtspunten voor de bespreking van de les binnen deze stroom zijn door tien subgroepjes senseries lessenseries gemaakt alle deelnemers hebben alle 1 vragen over onduidelijkheden gemaakt lessenmateriaal gekregen dus ook van 2 is er een verantwoording van de themakeuze de andere substroom wat vind je daarvan ik zal het hier beperken tot een korte weergave 3 streeft de lessenserie een duidelijk doel stel van elke lessenserie lingsgebied na wat is het gekozen thema 4 is er ruimte voor inbreng beoordeling invloed voor welke klas welk schooltype van de leerlingen 5 suggesties ideeen aanvullingen tips a thema voedin g klas schooltype vernieuwd secundair onder bij het doorspreken van de lessen komen we wijs le observatieklas 12 a 13 jarigen naar aanleiding van de lessenserie over regels op belgie school en daarbuiten op mogelijkheden van ver b thema vrije tijdsbestedin g andering hoe stel je je als leraar op wat voor klas schooltype vormingscentrum 15 16 perspectief voor verandering zie je geleidelijk of 17 jarigen groep ineens een felle discussie volgt hoe kun je als c thema we mogen ook nooit wat regels moedertaalleraar de maatschappij het onderwijs klas schooltype 2e klas mav o je school of kleinere delen veranderen haal d thema relaties tot volwassenen baarheid van veranderingen binnen je school klas schooltype le klas ihno lea o wordt erg verschillend beoordeeld we zitten op e thema ik ben wie ben jij introductiepro een behoorlijk fundamenteel punt er wordt op gramma gemerkt dat je eigenlijk op zo n fundamentele klas schooltype brugklas mav o discussie zou moeten beginnen anderen merken f thema afspraak is afspraak of niet op dat de discussie dan erg abstract zou zijn nu klas schooltype 4e klas lagere agrarische komen we erop naar aanleiding wan concrete les school senseries concrete doelen beoordeling van je g thema is taal nou zo moeilijk leerlingen en dergelijke we komen er in zo n klas schooltype le klas middelbare agra kort tijdsbestek natuurlijk niet uit maar het doet rische schoo l een ieder wel even flink nadenken wat hij zij nu h thema werken aan de toekomstvisie van een eigenlijk in het onderwijs doet we besluiten toch verzorgend e de andere lessenseries verder te gaan bespreken klas schooltype 2e jaar middelbaar sociaal we besluiten dit onderdeel met een korte inven pedagogisch onderwijs gezins en bejaarden tarisatie van tijdstippen waarop de lessenseries verzorgsters uitgevoerd gaan worden op de terugkomdag zul i thema thuishoude n len we verder kijken hoe het ging met de uitvoe klas schooltype 2e klas lhno ring van de lessenseries j thema thui s klas schooltype 2e jaars lhn o conse qu e nti es voo r lee rplanontw i kk e ling jammergenoeg kunnen niet alle gemaakte lessen dit onderdeel is in een substroom als apart punt series hier worden opgenomen om toch een besproken in de andere substroom heeft wegens beeld te geven van zo n produkt voegen we een tijdgebrek alleen nog een korte evaluatie van de lessenserie als bijlage bij alle kort neergeschre stroom plaats gevonden ven series zijn bedoeld als verslag voor de sub voor dit onderdeel wordt de substroom opge stroom ze zijn dus niet volledig splitst in groepjes de gekozen serie is vrij uitvoerig uitgeschreven en lbo leraren bij elkaar bedoeld voor een onderwijstype waarop onze mbo leraren bij elkaar stroom gericht is zie bijlage mavo leraren bij elkaar studenten bij elkaa r per substroom worden de gemaakte lessenseries leraren van de opleidingen bij elkaar 28 bij bespreking in de groepjes wordt ervan uitge ad 2 gaan dat thematisch werken thematisch moeder de volgende voorwaarden worden genoemd taalonderwijs een vorm van leerplanontwikkeling er is meer interdisciplinair overleg nodig in is de groepjes bespreken dit punt aan de hand verband met overlapping van vakgebieden van de volgende twee vragen je zult je moeten afvragen of centrale toetsing zoals examens mogelijk is 1 je zult voortdurend tegenover leraren en leer voor leraren lingen moeten beargumenteren waarom je op welke kans heeft deze vorm van leerplanontwik deze wijze werkt keling op jouw school in de discussie worden de volgende punten vast voor opleiders en studenten gehouden voor de terugkomdag van deze stroom wat zijn mogelijke consequenties van deze vorm probleem van toetsing bij thematisch moeder van leerplanontwikkeling voor je opleiding taalonderwij s afgrenzing van het vak nederlands ten opzich 2 te van andere vakken welke voorwaarden zijn nodig voor deze vorm als eindafspraak bij dit onderdeel wordt gefor van leerplanontwikkeling muleerd iedereen zal in zijn haar onderwijspraktijk meer ad 1 aandacht proberen te besteden aan deze vorm een aantal leraren constateert dat deze vorm van leerplanontwikkeling van leerplanontwikkeling nog nauwelijks er kend is en verwacht ook wel wat problemen de te rugkomdag binnen zijn haar school tegelijkertijd vinden ze dat een leerplan als in bedoeling is dat hier de dan uitgevoerde lessen deze stroom bedoeld nauwelijks van bovenaf series besproken worden verder zal een aantal ontwikkeld kan worden dat zo n leerplan punten besproken worden die op de von confe veeleer binnen de school ontwikkeld dient te rentie nog zijn blijven liggen worden 1 is thematisch moedertaalonderwijs eigenlijk de opleiders zien kans binnen de opleiding geen maatschappijleer en als dat zo is is dat meer informatie over thematisch onderwijs dan erg te geven aan hun studenten verder studenten 2 ben je in thematisch moedertaalonderwijs les een thematische lessenreeks te laten ontwer sen wel bezig met nederlands pen op eigen niveau of voor een klas in de 3 hoe beoordeel je de thematisch moedertaal stage waar ze de lessen ook uitvoeren onderwijs resultaten hoe beoordeel je of je de studenten van opleidingen krijgen thema doelstellingen gehaald zijn tisch onderwijs nu alleen als keuze aangebo afgesproken is dat de terugkomdag zal plaatsvin den ze zouden het liever als vast onderdeel den op krijgen ze zien binnen de opleiding het gevaar van z ate rdag 6 oktobe r 1979 droogzwemmen immers je gaat dan een les p laats g e lde rse lee rg a ng e n nijmege n opzet maken gebaseerd op een thema waar voorbe re id ing fr ans nico ej a ar a nka h i lde van je denkt dat het de leerlingen aanspreekt p iet v eronic a m a rtin ria oude ga r ia rottier je zit als student vaak ver van de praktijk en v ers l agge ving ov er d e u itg evoerde l essen m oet waar je wel in die praktijk zit bijvoorbeeld uite rlijk 1 5 septe mbe r b i nnen zijn bij stage heb je vaak niet de mogelijkheid om anne fra nk sti chting zelf met een klas aan een thema te werken je p ri n se ngracht 263 valt immers in een bestaande lespraktijk 1016 gv am ste rdam in de discussie over deze vraag werd aan de opleiders gevraagd waarom ze niet ook hun eigen onderwijspraktijk meer thematisch pro beren in te richten 29 bijlag e leraren schoo l instanties politie bibliotheek enz str oom 2 we hebben voor dit thema gekozen omdat uit n ico salm gesprekken met de iln al vaker gebleken is dat g roep d deze problemen duidelijk aanwezig zijn deze problemen vooral in relaties tot ouders en school doelgroep wij kiezen de instanties erbij omdat we bang zijn klas 1 lhno leao hilversum dat anders iln er buiten vallen die moeite hebben 17 iln 16 meisjes 1 jonge n met persoonlijke ervaringen en voor wie het mis schien gemakkelijker is om vanuit iets afstandelij enkele kenmerken van de groep kers zoals instanties te beginnen iln komen voor het grootste gedeelte uit arbei dersmilieu s doelstellingsgebieden iln wonen niet allemaal in hilversum het is toerusten tot een streekschool confronteren met in de groep zitten 6 zittenblijvers die steeds proberen te overheerse n taalvaardigheden de groep is erg verdeeld het is geen geheel 5 blokuren 10 lesure n veel subgroepjes kliekjes de mogelijkheid bestaat om andere uren te 1 leerlinge valt erbuiten de oorzaak hie rv an is gebruiken als uitloopmogelijkheid haar sterke geloofsovertuigin g veel iln komen uit onvolledige gezinnen heb blokuur 1 ben vaak ook te maken met een nieuwe oude r introductie hun hobbies bestaan voornamelijk uit sport en vrij schrijven aan de hand van associaties disco bezoe k iln hebben e rvaring met groepswerk spelvor doel men en lezen er is weinig aandacht besteed lln kiezen voor het thema zinvol thema aan schrijven en spreke n iln hebben geen ervaring met thematisch wer doelstellingsgebieden ke n confronteren me t iln hebben een hekel aan het werken met de inleiden in methode tussen woord en taal dl 1 dit vooral door de invloed van de zittenbl i jvers lesopzet inleiding op een andere manier van werken waarom is het voor deze groep belangrijk om the er worden woorden op het bord geschreven matisch te gaan werken het is de bedoeling dat ze vanuit eigen e rvaring veel achtergrondproblemen deze kunnen aan bij ieder woord twee andere woorden opschrij knopingspunten bieden voor thematisch moe ven associeren dertaalonderwijs eigen ervaringen en bele woorden vingswereld goede motivatie voor de iln het is ouders zo misschien gemakkelijker om deze groep te winkeldiefstal stimuleren activeren gezellig praktische motivatie is dat er voor deze groep strafwerk veel uren beschikbaar zijn 4 uur voor neder concierge lands en 2 uur voor aardrijkskunde en geschie ongehoorzaam denis beloning opstaan voor iemand misstaat niemand the ma r e l a ti es tot volwasse n e n iaat thuiskome n echtscheiding wij denken hierbij vooral aan de relaties tot bibliothecaresse ouders familie zakgel d 30 dokter b l okuur 2 directeu r doel opdracht schrijf bij ieder woord twee nieuwe lln zijn in staat om achter de mening van oude woorden waar je het eerst aan denkt niet naden ren te komen in conflictsituaties ken liefst uit eigen e rvaring ca 10 min subdoelen opdracht kies twee woorden die je zelf bedacht iln kunnen een interview opstellen hebt en schrijf daar een stukje probleemsituatie lin weten wat belangrijk is bij rapportage over van vier regels het liefst een situatie die je al eens hebt meegemaakt het mag ook verzonnen doelstellingsgebieden zijn ca 10 min inleiden i n confronteren met opdracht schrijf een vervolg van ongeveer vier toerusten tot vijf regels op het verhaaltje van een ander ca 15 20 min lesopzet voorbereiding op het houden van een inter pauze view voorlezen van de verhaaltjes de iln krijgen een opdracht gerichte luisteropdracht kies uit een aantal situaties een waarin je conflic ten had met een of meer ouder en maak eens opdracht welke verhouding relatie komt aan vragen die je zou willen stellen aan deze mensen bod bijvoorbeeld vriend vriendin ca 30 min ca 10 min activiteit docente vragen twee aan twee laten uitvoeren om de werken met overheadprojector na ieder ver problemen van het interview naar boven te la haaltje de relatie op sheet schrijven ten komen ca 15 min lijn aanbrengen in de relaties 3 relaties tot enige interviews voor de klas laten uitvoeren ouders ter verbetering van interviewtechniek b elang school rijk welke strategie is het beste om te weten instanties te komen wat je wilt weten ca 20 min op het bord schrijven voorstel aan de klas om dit thema te kiezen citeria vaststellen voor interviewen en rappor met argumenten teren zo ja suggesties inventariseren en vertellen interviews bijschave n hoe onze opzet eruit ziet afspraken maken voor het uitvoeren van de in opstellen van het contract terviews plaats tijd attributen ca 50 min contract iedereen moet alle opdrachten uitvoeren blok 3 l es 5 e n 6 alle produkten worden in de klas bewaard beoordeling van 3 produkte n lesopzet ook de houding speelt een rol bij de beoorde interviews uitwerken op flap zetten lin g iedereen heeft altijd zijn spullen bij zich opdracht lees elkaars uitwerkingen reageer op afspraken worden nagekome n de blanco flap die naast het desbetreffende inter uitzonderingsgevallen bespreken bij de evalua view hangt ca 50 min tie klassegesprek de spontane reacties worden be sproken ca 1 5 min voorbereiden van een rollenspel inhoudelijk 31 opdracht kies een situatie waarin je problemen aan wie had je een hekel waarom hebt gehad of zou kunnen hebben krijgen met wie was je het eens waarom en kies iemand met wie je dat zou willen uitspe kan je vertellen wat de oorzaak van dit pro len ca 5 min bleem is inleiden van het rollenspel in de nabesprekingen wordt lijn gebracht in de welke spelregels spreken we af put uit je eigen oplossingen en worden ook de oorzaken van con ervaringen van dit schooljaa r flicten tussen ouderen en jongeren wat verder uit inventarisatie van de gevonden regels gespit definitieve opstelling van de regels ca 10 min blok 5 les 9 en 1 0 laatste voorbereiding voor het rollenspel afspra eventueel nog niet uitgevoerde rollenspelen wor ken over tijd ruimte rollen te gebruiken attribu den alsnog opgevoerd ten ca 20 min in dit lesblok komen aan bod inhoud werkvor men produkt contract blok 4 les 7 en 8 evaluatie inhoud lesopze t de iln krijgen de volgende vragen schriftelijk te s i tuaties uitspelen en aandragen van op l o ss i nge n beantwoorden waarna de antwoorden klassikaal besproken worden doelen denk je dat moeilijke situaties altijd op te los iln kunnen meningen van ouderen integreren sen zijn licht je antwoord toe d w z zich ertegen afzetten op een zinvolle is er altijd een schuldige in een conflict licht manier of de mening geheel of gedeeltelijk je antwoord toe aanvaarden stel je voor je komt met iemand in conflict iln kunnen conflicten tussen ouderen en wat doe je geef voorbeeld en jongeren concretiseren ze kunnen oplossingen denk even aan de vorige vraag hoe zou je ge geven en oorzaken bedenke n reageerd hebben voor deze lessen of is er geen iln kunnen een rollenspel uitvoere n verschil iln kunnen een rollenspel kritisch beschouwen en beoordelen aan de hand van vragen werkvormen de iln krijgen allemaal een formulier waarop ze opdracht praat de situatie die je vorige keer de werkvormen in een schaal kunnen honoreren hebt voorbereid nog even met elkaar door de waarderingen zijn leuk niet leuk zinvol niet ca 10 min zinvol te weinig tijd te veel tijd goede uitleg de docent schrijft inmiddels de spelregels nog slechte uitleg hierbij nog een open vraag even eens op het bord tueel waarvoor waren de lessen zinvol de te beoordelen werkvormen 1 associatie oefe vervolgens wordt er gespeeld ieder spel wordt ning 2 schrijven van het verhaaltje 3 het maken meteen nabesproken van een interview 4 het houden van een inter de leerlingen krijgen allemaal 1 vraag als kijkop view 5 het maken van een rapportage 6 het rol dracht lenspel spelen 7 het rollenspel observeren 8 het hebben ze zich aan de spelregels gehouden klassegesprek was het stuk echt gebruikte de oudere goede argumenten produkten contrac t gebruikte de jongere goede argumenten per persoon worden de produkten beoordeeld werd er een oplossing gegeven zo ja was je aan de hand van de criteria deze beoordeling het daarmee eens kan je zelf nog andere op staat ter discussie de houding van de individuele lossingen bedenken leerling wordt ook in de beoordeling betrokken werd er een oplossing gegeven zo nee welke tevens wordt bekeken of iedereen zich aan het zou jij bedenken contract gehouden heeft 32 let op rollenspel de docent die deze lessen gaat geven moet zich benodigde hulpmiddelen overheadprojector eventueel met de klas nog buigen over de crite grote tekenvellen tape viltstiften geillustreerde ria voor a het interview b de rapportage c het tijdschriften eventueel cassetterecorders 0 sterke staaltjes stevige stappen naar fie van dij k straatweg 222 breukele n 33