Toeristisch gekleurd Nederlands

simone dane n werker of gids op kampeerbedrijven in hotels en musea zo zag ik twee van onze leerlingen rondleidingen geven op een oesterboerderij in bretagne aan de meest uiteenlopende groepen toeristisch gekleurd van blinde belgen tot engelse kinderen ik kan me niet meer voorstellen dat ik het op nederlands school eng vond om iets voor de klas te vertel len vertelde een van de stagiaires me na af loop van zo n rondleiding dat deze stagiaire op professionele wijze een diapresentatie van commentaar voorzag en vervolgens met een het middelbaar toeristis ch en recreatiejonderwijs groep nederlandse toeristen over het complex mt xo is voortgekomen uit het middelbaar econo van de oesterboerderij wandelde terwijl ze op misch adminis tratief onderwijs nt e no en het heldere wijze uitleg gaf over de gang van zaken middelbaar horeca onderwijs m xo waar de ric h aldaar zag ik als een positief resultaat van de ting toeris me kon worden gevolgd het ivt t xo be lessen spreekvaardigheid staat als ze fstandige opleiding nu zesjaar docenten die lesgeven op het mtro zijn vanaf het begin toeristisch denke n geco nfronteerd met de ontwikkeling van lesmate riaal en vanaf i99o ook met de samenstelling van exa contact met het bedrijfsleven inspireert en le mens nieuwe stijl de overgang naar een gemodu vert veel materiaal voor de lessen op school le erd sys teem ge baseerd op de eindtermen be teke nt hoe dat concreet werkt zal ik later uitleggen verder gaan op een reeds ingeslagen weg simone het contact kan ontstaan door stages te bege danen docent nederlands aan het catharijne col leiden en door zelf op stage te gaan en zo naast lege in utrecht verte lt in dit artikel over het vak zien en horen ook te ervaren verder zijn er nede rlands op h et mtro ze legt uit waarom in studiedagen bij de anwb de jaarbeurs en an ten sief contact met het bedrijfsleven een voorwaarde dere bedrijven bijscholingscursussen beurzen is om verantwoord les materiaal te make n en studiereizen alle genoemde mogelijkheden maken deel uit van het stimuleringsbeleid van de afdeling mtro door van deze mogelijk heden gebruik te maken ontstaat het toeris megevoel verschijnselen zijn bijvoorbeeld dat je bekenden op beurzen tegenkomt en geinte resseerd raakt in ontwikkelingen op het gebied van toerisme en recreatie dat je niet meer on bevangen kunt genieten van de efteling om dat je erop let hoe het personeel functioneert een docent die lesmateriaal voor het mtro maakt moet of ervaring hebben in de branche of de voorgaande ontwikkeling hebben doorgemaakt en wat doen jullie nu er zijn in nederland slechts tien mtro scho len en dat zal er de oorzaak van zijn dat mij dikwijls dezelfde vragen worden gesteld als ik zomer in frankrijk vertel dat ik op op het mtro werk waar staat dat voor waar gaan die leerlingen dan later de afgelopen zomer heb ik een serie stagebe werken en wat doe je dan bij nederlands zoeken afgelegd in frankrijk leerlingen op die laatste vraag zal ik hier kort ingaan het werkten er als receptionist recreatiemede mtro werkte hetzelfde als het meao en he t 1993 56 m o er 202 programma werd afgesloten met het meao veranderingen er wel gekomen de eindter examen omdat het niet de bedoeling was dat men zijn ontwikkeld door het onderwijs in sa dit zo bleef werkten mtro docenten in menwerking met het toeristisch bedrijfsleven zogenaamde inkleuringscommissies er hard vanaf dit cursusjaar kent het trom landelijk aan het onderwijs beter af te stemmen op de veertien c ertificaten bijvoorbeeld toeris praktijk het onderdeel dat als eerste ver tisch recreatieve basiskennis nationaal gids dween was de literatuurlijst leerlingen kon en receptie een projectgroep van docenten den niet langer hun lijst van de mavo gebrui heeft samen met het instituut leerplan ken en hoefden niet op jacht naar uittreksel ontwikkeling s l o en de tien afdelings boeken er moest wel gelezen worden maar directeuren bekeken wat een vak te bieden nu beroepsgericht ze legden over een land heeft en welke bijdrage een vak kan leveren stad of gebied naar keuze een informatiemap aan een bepaald certificaat zo is vastgesteld aan daarin namen ze interviews en artikelen dat het vak nederlands een bijdrage levert aan op en boeken een roman die zich afspeelt in het onderdeel baliet e chniek interactie l van het gekozen gebied een reisverhaal of een het bas iscertifi caat toerisme recreatie dat in prin informatief boek van deze boeken werden cipe aan het eind van het eerste jaar moet zijn ge en samenvattinge n gemaakt maar recensies afgerond uit de eindtermen kan worden le erlingen beoordeelden vanuit hun beroeps geconcludeerd dat leerlingen om andere perspectief geschreven informatie bij dit kri certificaten te behalen nog steeds bepaalde tisch lezen stelden ze vragen als heeft een toe schrijfvaardigheden moeten b eheersen zoals rist iets aan deze gids is deze gids geschikt notulen schrijven brochures maken en jaar voor een toerist met culturele interesse verslagen opste ll en daarop bereiden we de leerli ngen in h e t eerste jaar voor tijdens de docenten nederlands besteedden daarnaast uren nederlands veel aandacht aan spe ll ing grammatica en stijl tekstverklaren en correspondentie het exa voor het onderdeel balietechniek interactie l men bestond uit een brief e en tekst en een zal ik aangeven welke stappen we hebben ge mondeling examen dat uiteenviel in e en pre zet vanzelfsprekend zijn de docenten begon sentatie en een gesprek over de werkmap h e t nen met de bestudering van de eindtermen werd ons echter steeds duidelijker dat er in de wat moeten leerlingen kunnen wat moeten toeristische branche veel meer gesproken en ze weten en wat alleen maar inzien wat bie geluisterd wordt dan geschreven de verhou den andere vakken al aan uitvoerig overleg dingen tussen deze vaardigheden in de lessen met andere secties en de andere nitro scholen lagen nog steeds scheef we moesten meer aan vond plaats tijdens studiedagen samenwerking dacht besteden aan spreekvaardigheid e n daar is een voorwaarde voor verantwoorde modu om voerden de scholen de methode spraak lering het nttxo heeft geprobeerd te voorko makend in een methode voor communicatie men dat er bijvoorbeeld bij drie vakken ne in het mbo als gevolg van de nieuwe eindter derlands omgangskunde management wordt men koos het mtro samen met het toeristi sch gepraat over het basismodel voor communica bedrijfsleven erv oor de aandacht voor gram tie voor het onderdeel balietechniek inter matica en spe lling te verminderen ten gunste actie l kwam het mtro uit op de volgende van meer beroepsgerichte vak inhouden onderdelen eindtermen i algemene gesprekstechnieken 2 informatieverstrekkin g in het schooljaar 1 993 1 994 vindt de overgang 3 verkoopgesprek naar een gemoduleerd systeem plaats nu ho e 4 telefoneren ven de afschaffing van een eindexamen en een indeling van leerstof in modulen nog geen in bij algemene gesprekstechnieken moeten houdelijke veranderingen teweeg te brengen volgens de eindtermen de volgende doelstel aangezien het mtro verplicht werd gesteld lingen worden bereikt zich te baseren op de eindtermen zijn die 1993 5 6 m oer 203 de leerlingen bijvoorbeeld een samenwerkingsovereenkomst kunnen het belang van een goede interactie afgesloten afspraken zijn gemaakt over stage met de klant beschrijven plaatsen en de levering van informatiemateri kunnen aangeven welke aspecten een rol spe aal de leerlingen betalen daarvoor een klein len in de interactie zoals luistervaardigheid bedrag maar kunnen als ze dat willen gratis flexibiliteit het zich kunnen verplaatsen in de lid worden over dit soort activiteiten is con gedachtengang van de klant stant uitwisseling tussen de tien mtxo scholen kunnen aangeven hoe zij reageren in een be een andere manier om aan praktijkmateriaal drijfssituatie met vele klanten tegelijk te komen is door simpelweg vragen te stellen kunnen aangeven hoe omgegaan kan worden tijdens stagebezoeken als wat doen jullie als er met werkdruk veel mensen achter de balie staan te wachten hoe ga je om met een boze klant welke maar met deze doelstellingen en een indeling fouten komen veel voor bieden jullie de in modulen was het leerstofmateriaal er nog klanten koffie aan op deze manier levert elk niet stagebezoek een schat aan materiaal op nooit meer gebrek aan voorbeelden leerlingen vin op zoek naar de schat den het buitengewoon interessant te horen hoe het er buiten het klaslokaal aan toegaat ze d e methode nede rlands di e we ge bruiken i s proberen allemaal los van hun blaadje te spre zo gezegd zo geschreven een methode die vol ken als ik vertel dat er bij een rederij gens de samenstell ers is gericht op manage klachtenbrieven binnenkwamen omdat de sta mentvaardigheden zonder iets af te wi ll en giaires tijdens de boottocht gewoon van een doen aan all e andere aspecten die taal en het blaadje aflazen en wij daar geen vijfenveertig vak nederlands hebben r het accent ligt op gulden voor betalen met al het materiaal op communicatieve vaardigheden 2 bij deze tafel en in ons hoofd zijn we lessen gaan ma methode is een apart oefenboek voor het ken die we nu met veel plezier geven mtro gemaakt 3 deze argumenten waren doorslaggevend bij de keuze van deze metho drukte aan de balie een voorbeeld de het hoofdstuk telefoneren is weliswaar heel bruikbaar en de oefeningen die erbij ho een van de lessen die zeer succesvol is gaat ren zijn zinvol en zo is er meer wat wij uit het over de omgang met veel wachtenden aan de boek kunnen gebruiken maar het aanbod aan balie deze les volgt op een les waarin leerlin materiaal is geenszins voldoende het meest gen de ontvangsi van de klant geoefend heb waardevoll e materiaal blijkt nog steeds de ben ze weten dus hoe ze moeten handelen als toeristische branche te bieden grote organisa er een klant binnenkomt klant inschatten ac ties als holland international d reizen of de tieve houding aannemen begroeten vragen ruws verzorgen al jaren hun eigen opleidin wat de klant wenst klant op zijn gemak stellen gen zij hebben uitstekend op de praktijk eventueel een stoel en een kop koffie aanbie geent materiaal over alles wat met balie den de docent wijst een baliemedewerker aan technieken te maken heeft compleet met oe die plaats neemt achter de balie en gaat met fenmateriaal cursussen telefoneren verkopen vier leerlingen naar de gang op de gang legt klachtenbehandeling hoewel het bedrijfsle de docent uit dat de leerlingen klanten zijn die ven er mede verantwoordelijk voor is dat het kort na elkaar het reisbureau binnenkomen de mtro een onderdeel als balietechnieken een om een rondreis door indonesie te boe geeft is het niet zo dat de organisaties staan te ken de ander wil alleen even wat folders halen springen om hun materiaal aan de scholen te weer een ander komt zijn vliegtickets ophalen overhandigen wel zijn sommige bedrijven be en de laatste wil met man en kinderen een reid trainingen voor mt xo docenten te ver midweekje naar centerparcs de klanten moe zorgen waardoor die op ideeen komen door ten laten zien dat ze het allemaal wel erg lang contacten met het bedrijfsleven te optima vinden duren het rollenspel begint waarbij als li seren p robeert het mtro zoveel mogelijk eerste de klant binnenkomt die naar indonesie materiaal uit te wisselen met de anwb is wil keurig biedt de baliemedewerker de klant 1993 5 6 moer 204 observa ti eformulier salietechniek interactie 1 mtro i naam klas a spreken an articulatie intonati e woordkeus zinsbouw versprekinge n temp o hinderlijke stopwoorden b houding lichaamshouding uitstraling representativiteit inzet c inzicht d aantekeningen uitgevoerde opdrachten afbeelding 1 het observatieformulier 1993 56 moer 205 een stoel en een kop koffie of thee aan en stelt uitgangspunten de nodig e vrage n d e andere n komen kort na elkaar binnen en vertonen duidelijk zichtbaar tijdens de lessen willen we de praktijk zo veel ongeduldig gedrag de baliemedewerker doet mogelijk simuleren we werken met een balie alsof de wachtenden er niet zijn kijkt wel even met reisgidsen en spelen vrijwel elke les rol wat verbaasd en lacht naar de docent maar gaat lenspelen we zitten in school en hebben het onvers toorbaar verder en met hoeveel perso dan ook over binnenschoolse praktijk leerlin nen wilt u gaan zelfs als er wachtenden gen kunnen bepaalde hande li ngspatronen le opmerkingen maken in de trant van goh het ren waarop zij in de buitenschoolse praktijk duurt wel lang zou het hier altijd zo lang du terug kunnen vall en al hebben ze niet e rvaren ren reageert de baliemedewerker niet als de hoe het is om met een echt boze klant om te klanten echt opstandig worden kijkt ze wan gaan ze hebben in de klas geleerd wat ze niet hopig de klas in en begint ten einde raad hard moeten doen ja maar u rustig nou maar te lachen de doc e nt vraagt of er iemand in de mevrouwtje en wat ze wel kunnen doen klant klas is die het anders zou aanpakken veel vin uit laten praten belangstelling tonen door vra gers in de lucht en een van de vrijwilligers gaat gen te stellen de tijd nemen a ll es voor de klant het proberen deze schenkt de wachtenden op een rijtje zetten en dan samen naar een op wel enige aandacht u kunt wel even plaatsne lossing zoeken vanzelfsprekend is het noodza men daarna gaat ze net als de vorige kelijk dat de leerlingen ro ll enspelen serieus ne baliemedewerker verder met de indonesi men en dat ze weten wat er van hen verwacht ganger te helpen de docent onderbreekt en wordt de ervaring is dat ze het leuk vinden vraagt of iemand het ander s zou doen de vol mee te doen aan een ro ll enspel dit in tegen gende baliemedewerker legt uit waardoor het stell ing tot een presentatie geven belangrijk is komt dat ze all een achter de balie zit sorry verder dat veel leerlingen in het weekeinde of mijn twee co llega s zijn ziek geworden en we in vakanties ergens werken en dat zij daar veel hebben nog geen ve rvanging het kan dus nog ervaring opdoen die tijdens de lessen uitgewis wel even duren de daarop volgende mede seld kan worden w erker vraagt of er soms klanten bij zijn die snel geholpen kunnen worden ja die zijn er toetsin g ik hoef all een maar mijn tickets op te halen zegt de een en ik w il alleen maar wat folders elke module die hoort bij balietechnie ro ept de ander vindt u het goed dat ik die ken interactie l toetsen wij schriftelijk we mensen eerst even h elp vraagt de medewer toetsen dan kennis en inzicht daarnaast krijgt ker aan de klant die voor haar zit nee dat elke leerling per module een praktijkcijfer we vind ik niet goed ik heb een beetje haast en u willen dat cijfer niet koppelen aan een bepaal bent mij nu aan het helpen op dit moment de opdracht maar aan de indruk die de docent stopt het ro ll enspel en wordt het klassikaal be van de leerling krijgt door zijn activiteit tijdens sproken wat ging er goed wat ging er fout alle lessen leerlingen kunnen namelijk voor waardoor welke oplossingen zijn er uit zo n een theorietoets hoog scoren terwijl ze de gesprek komen bijna alle punten naar voren vaardigheden niet beheersen en hun attitude die de docent in de lesvoorbereiding had staan niet juist is daarom ontwierpen wij een for kalm blijven de klanten niet negeren aandacht mulier met criteria waarmee de docent per schenken verbaal of non verbaal eventueel leerling aantekeningen kan maken zie afbeel ui tl eg geven zitplaats aanbieden waar de leer ding de leerlingen kennen het formulier we lingen niet opkomen i s dat het wel mogelijk is ten waarom de docent dit formulier soms tij klanten tu ssendoor te helpen maar dat dat dens de les invult en mogen het te a ll en tijde vooraf besproken moet worden met de klant inzien zie afbeelding het grote voordeel van die op dat moment geholpen wordt de les deze manier van becijferen is de enorme eindigt met aantekeningen te geven en de be betrokkenheid van de leerling er is geen spra lofte dat deze situatie de volgende les nog eens ke van een momentopname elke zinnige nagespeeld wordt opmerking telt me e betrokkenheid van de docent is wel een voorwaarde die moet zij n 1993 5 6 moer aoo leerlingen kennen en werkelijk geinteresseerd ans teunisse m zijn in hun ontwikkeling tot slot eindtermen administratie uit het voorgaande spreekt mijn enthousiasme over wat wij in het mtro doen het is een modulering in de praktij k groot voordeel van klein zijn tien mtro scholen die goed samenwerken dat je als do cent zoveel invloed kunt uitoefenen op de ontwikkeling van je vak van beginnende do centen moedertaalonderwijs hoor ik vaak dat ans teunissen is onder andere docent nederlands bij zittende docenten briljante ideeen afketsen bij het pascal college meao te apeldoorn ze geeft het mtro is daarvan geen sprake integendeel in dit artikel haar ervaringen van de laatste twee vernieuwing is juist inherent aan ons onder jaar weer waarin ze werkte aan een en met een ge wijs eenvoudigweg omdat er in de toeristi m o duleerd sys teem naar aanleiding van de nieuwe sche recreatieve branche regelmatig zaken eindterm en voor het mbo als de lezer verwacht veranderen pasklare antwoorden te vinden op alle vragen rond om de modulen en certi tcatenstructuur voor het vak literatuur nederlands dan komt die bedrogen uit in de loop van het artikel zal de lezer namelijk merken dat de adan k a l h j j gerritsen p m c g van isselt j roelf auteur met mins tens zoveel vragen zit szema zo gezegd zo geschreven ze dr leide n antwe rpe n 199 1 theori eboek e n oefenboe k h o rward j c j anu s j van vu gt spraakmakend ie dr zutphen thieme 1989 a 7 1 ff inl ei d i n g op de eerste plaats beschrijf ik de manier waarop wij en dan vooral de sectie nederlands het nieuwe gemoduleerde systeem met de nieuwe eindtermen hebben ingevuld ik zal ingaan op onze werkwijze onze overwegin gen de moeilijkheden die we ondervonden hebben en de ontdekkingen die we hebben gedaan vervolgens zal ik het in het bijzonder hebben over de manier waarop wij aandacht 1993 56 m oer 207