Toetsen kan meer zijn dan meten. De TAS: Taalvaardigheidstoets Aanvang Secundair onderwijs.

toetsen kan meer zijn dan meten de tas taalvaardigheidstoets aanvang secundair onderwijs nora bogaert goedele vandommele bij het instromen in het secundair onderwijs hebben veel leerlingen al een schoolse achterstand opgelopen deze en andere leerlingen dreigen verder in de problemen te geraken en in het befaamde watervalsysteem terecht te komen binnen het nieuwe gelijke onderwijskansenbeleid gok wordt in de eerste graad maximaal gdinvesteerd om de doorstroom van zoveel mogelijk leerlingen haar de sterkere richtingen van het secundair onderwijs te vrijwaren daarvoor is het werken aan vol doende schoolse taalvaardigheid nederlands uitermate belangrijk de taal die in het secundair onderwijs in het vak nederlands maar ook in de andere vakken wordt gebruikt is immers complex en veeleisend in het vak nederlands kunnen de leer lingen de vaardigheid opbouwen om met dat schools taalgebruik om te gaan dat vereist echter van de leerkrachten dat zij een goed inzicht hebben in de taalvaardig heidsnoden van hun leerlingen een inzicht in hun mogelijkheden en in hun moei lijkheden opdat zij hun lessen kunnen uitbouwen tot krachtige leeromgevingen voor taalverwerving nederlands de taalvaardigheidstoets aanvang secundair kortweg tas is een instrument dat de leerkrachten hierbij kan helpen e tas is ontwikkeld door het voor leerkrachten met niet anderstalige steunpunt nt2 1 in samenwer laagtaalvaardige leerlingen is een goed king met 43 secundaire scholen inzicht in de taalvaardigheid van de leerlin in heel vlaanderen en met de koe gen immers onontbeerlijk pel van de vrije centra voor leerlingen begeleiding de toets meet de schoolse taalvaardigheid van leerlingen op het ogen schooltaalvaardigheid blik dat zij in het secundair onderwijs instro men hij werd ontwikkeld ten behoeve van de tas is bestemd voor leerlingen van het het vlaamse onderwijsvoorrangsbeleid eerste jaar secundair onderwijs in de a en ovb dat liep in de periode 1991 2002 en in de b stroom met inbegrip van de leerlin dat zich richtte op het scheppen van betere gen die geen diploma basisonderwijs kun kansen voor leerlingen met een lage taal nen voorleggen de bedoeling is dat hij vaardigheid maar de toets is in andere con wordt afgenomen tijdens de eerste weken texten eveneens bruikbaar ook in het van het schooljaar en nadat de klasgroepen gelijke onderwijskansenbeleid gok en zijn gevormd 2 de afname neemt tussen de sept okt 2002 nummer 1 32e jaargang 70 en de 80 minuten3 in beslag de toets is als verzender van gedecontextualiseerde gericht op het peilen van de zogenaamde boodschappen zit je met hetzelfde pro schooltaalvaardigheid daarmee bedoelen bleem opgescheept je moet alles wat je wil we de vaardigheid om de boodschappen te zeggen in woorden kunnen uitdrukken en begrijpen die leerkrachten en schoolboeken wil je op school tot effectief leren komen formuleren om vakkennis en vaardigheden dan moet je niet alleen begrijpen en re pro bij te brengen en om zelf ook de schoolse duceren wat je via taal wordt aangeboden boodschappen te produceren die met het er wordt ook verwacht dat je de geleverde doorlopen van leerprocessen gepaard informatie verwerkt zodat je ze op de juiste gaan plaats in je kennisbestand kan onderbren gen klaar voor onmiddellijk gebruik of als de taal die wordt gebruikt in onderwijssitu bouwsteen voor verdere kennis of vaardig aties heeft immers heel andere kenmerken heid dit veronderstelt allerlei cognitieve dan alledaagse taal om handelingen waaraan taal de hale tijd te pas te beginnen is ze formeel komt van oefeningen maken en probleem de taal die in het en complex een nog stellingen oplossen tot schema s en samen secundair onder belangrijker punt van ver vattingen schrijven wijs in het vak schil is dat in de klas heel nederlands maar vaak wordt gecommuni hoewel de schooltaalvaardigheid in de ook in de andere ceerd over dingen die niet eindtermen van de basisschool staat inge vakken wordt in het hier en nu aanwezig schreven stromen heel gebruikt is of niet concreet van aard wat leerlingen in het complex en in de klas zijn dit heeft tot gevolg secundair onderwijs in veeleisend wordt heel vaak dat de boodschap niet zit met onvoldoende baga gecommuniceerd ingebed in of verwijst haar ge op dit vlak daardoor over dingen die een feitelijke situatie die op zich ook heel functioneren ze niet niet in het hier en wat informatie kan bevatten en hierdoor het effectief als lerend indivi nu aanwezig of begrijpen en produceren van talige bood du en worden ze uitein niet concreet van schappen in belangrijke mate vergemakke delijk verwezen haar aard zijn lijkt schoolse boodschappen zijn wat men beroeps of buitenge noemt gedecontextualiseerd woon onderwijs terwiji ze in vele gevallen eigenlijk wet het nodige als ontvanger van de boodschap ben je uit cognitieve vermogen hebben om huger te sluitend aangewezen op wat in taal wordt uit scoren in het onderwijs om dit watervalef gedrukt om te interpreteren wat je wordt fect te voorkomen is het erg belangrijk om meegedeeld je moet in dat geval heel wat deze leerlingen zo vlug mogelijk op het meer woorden kennen en over heel wat meer spoor te komen de mate van achterstand tekstvaardigheid beschikken dan om bijvoor vast te stellen en een doelgericht en effec beeld je vaders demonstratie te begrijpen van tief inhaalmanoeuvre op te zetten pas dan een gezelschapsspel of van het vouwen van schept de school voor deze leerlingen meer een papieren vliegtuigje zelfs als je bepaalde kansen op schoolsucces woorden die je vader gebruikt nog niet zou kennen ben je toch in staat zijn boodschap te begrijpen omdat je hem tegelijkertijd ziet uitvoeren wat hij uitdrukt in taal nit 32e jaargang nummer 1 sept okt 2002 de tas een terstand over de hele groep welke van de peilingsinstrument vier categorieen zijn in de klas terug te vin den m a w hoe heterogeen is de klas wat of er al dan niet sprake is van een taalach taalvaardigheid betreft en welk aandeel terstand bij leerlingen kan dankzij de tas nemen ze in het geheel in nauwkeurig worden vastgesteld nl door de resultaten van een leerling op elk onderdeel van de toets te vergelijken met een norm maar ook een die werd vastgesteld op grond van een uit beslissingsinstrument gebreid normeringsonderzoek met norm wordt in dit geval een gemiddelde score per toetsonderdeel bedoeld waartegenover alle de sterkte zwakte analyse van de klas is leerlingen in vlaanderen kunnen worden echter niet het eind van het verhaal wil je gesitueerd om die norm te bekomen is de als school de kansen van toets afgenomen bij een representatief staal de zwaktaalvaardige leer van 912 leerlingen jongens en meisjes uit lingen verhogen dan met een school de vijf vlaamse provincies en de vier onder moet de achterstand niet taalvaardigheid die wijsnetten uit de a en de b stroom in alleen vastgesteld en de niet voldoende is omvang ervan achter ontwikkeld slaagt ovb en niet ovb scholen de statistische verwerking van de toetsresultaten van al haald worden er moet een leerling er niet deze leerlingen heeft geleid tot een norm ook rekening mee wor in om de leer tabel met een indeling in vier categorieen den gehouden bij de boodschappen te van taalvaardigheid4 zwak middelmatig vormgeving van het on begrijpen en om te zwak middelmatig sterk en sterk derwijs in de verschillende zetten in kennis vakken van het school idealiter wordt de toets afgenomen in alle curriculum en vooral klassen van een eerste jaar in scholen die achterstand moet weggewerkt worden deelnamen aan het onderwijsvoorrangs ook op deze vlakken kan de toets zijn dien beleid ovb was dat alvast de afspraak en sten bewijzen ook aan de scholen die in het kader van het gelijke onderwijskansenbeleid gok voor lage schooltaalvaardigheid het domein taalvaardigheidsonderwijs kie en het vakkenonderwijs5 zen wordt aangeraden de toets op deze wijze te gebruiken het gebruiken van een met een schooltaalvaardigheid die niet vol toets om zicht te krijgen op de talige stand doende is ontwikkeld slaagt een leerling er van zaken in elke klasgroep is immers een niet in om de leerboodschappen die zoals belangrijke doelstelling van het gok per gezegd complex en gedecontextualiseerd klas worden na de afname de individuele van aard zijn te begrijpen en om te zetten in resultaten in een daartoe bestemde tabel kennis in het beste geval komt hij tot een geregistreerd voor elk toetsonderdeel zie inzichtloos memoriseren en reproduceren verder moet het aantal leerlingen dat bin van de leerstof wat hem natuurlijk parten nen een bepaalde categoric scoort worden zal spelen vanaf het ogenblik dat die aan aangegeven op die manier krijgen de leer wezig geachte kennis als springplank en krachten van de klas in kwestie ook een basis voor nieuwe kennis moet dienen of in precies beeld van de spreiding van de ach praktijk moet worden gebracht sept okt 2002 nummer 1 32e jaargang kunnen de leerkrachten en de schoolboek schappelijke technologische en vaak ook auteurs hun taalgebruik dan niet wat minder technische inhouden overstijgen nu een ingewikkeld maken tot op zekere hoogte maal het hier en nu en kunnen dus slechts wel zo kunnen in de verwoording heel wat uitgedrukt worden in en uitgelegd via ab nodeloze compactheid zie voorbeeld 1 en stracte begrippen en zinnen met een zekere te ver doorgedreven abstractie zie voor graad van complexiteit beeld 2 worden weggepoetst maar weten voorbeeld 1 om het uitvloeien van soldeer te bevorderen en de metalen tegen oxydatie te beschermen moeten bij het solderers vloeimiddelen worden gebruikt voorbeeld 2 de plantaardige eiwitten zijn afkomstig uit brood gluten en andere zetmeelhouden de producten die weliswaar minder eiwitten bevatten maar goedkoper zijn en in aanwezigheid van dierlijke eiwitten gevaloriseerd worden de vraag is of die inhouden per definitie in de waardoor de leerling de betekenis van even eerste en sums de enige plaats moeten tuele ongekende woorden wel uit de context worden overgebracht via een uitleg die zich kan afleiden en zijn toehoorders hem woor meteen op dat gedecon den kunnen influisteren als de leerling zelf iets textualiseerd en complex wil zappers als begrippen op die manier wor kunnen de te niveau bevindt kunnen de den aangebracht zijn boodschappen vanaf verwerven te verwerven begrippen of het begin begrijpeliik en wat meer is nog begrippen niet repels procedures e d steeds toegankelijk als de leerkracht ze op beter door de niet beter door de leerling een bepaald ogenblik op een abstracter leerling zelf zelf geconstrueerd wor niveau gaat formuleren en of vakterminologie veconstrueerd den vanuit situaties die gaat hanteren worden vanuit hem bijvoorbeeld met situaties die hem verschijningsvormen in strikt genomen is er al sprake van achter bijvoorbeeld met de werkelijkheid van het te stand bij leerlingen die binnen de categorie verschijnings verwerven begrip aan de middeimatig stark vallen nog ernstiger is vormen in de slag doen gaan zie o m het gesteld met leerlingen die in categorieen werkelijkheid van de voorstellen tot introduc middelmatig zwak en zwak zijn terecht het te verwerven tie van begrippen als gekomen hoe groter en meer gespreid de begrip aan de machtsverheffing en vier achterstand is die via de tas in een bepaal slag doen gaan hoek in vonk 31 1 de klas aan het licht wordt gebracht hoe bogaert 2001 het taalge vaker en intensiever de vakteerkracht zijn les bruik dat gepaard gaat op de ervaringsgebaseerde manier van hier met zo n confrontatie op concreet niveau is boven moet aanpakken en allerlei onder per definite minder gedecontextualiseerd steunende praktijken moet inbrengen 32e jaargang nummer 1 sept okt 2002 wat hebben de tas resultaten de duwd in deze rol trekt hij de zwaktaalvaar leerkracht nederlands te bieden dige leerling mee naar hogere prestaties en verhoogt voor hem de leerlingen met achterstand moeten de kans leeropbrengst van de voor scholen die krijgen deze achterstand in te halen het taak maar ook voor de vak nederlands speelt hierbij een cruciale binnen het gelijke uitlegger evert de taak rol voor scholen die binnen het gelijke onderwijskansen meer op om toe te lich onderwijskansenbeleid gok kiezen voor beleid gok ten te verduidelijken en de optie taalvaardigheid is de ontwikkeling kiezen voor de te verklaren moet hij van schooltaalvaardigheid binnen de les optie taalvaardig namelijk in ruime mate nederlands dan ook sterk aan te bevelen heid is de ontwik zijn productieve vaardig ook de keuze van tekstmateriaal en van keling van school heden aanspreken en taken dient best in functie van dat doe te taalvaardigheid om niet alleen een juiste worden gemaakt zodra de tas scores wij binnen de les maar ook een toeganke zen op taalvaardigheidsachterstand bij indi nederlands sterk lijke uitleg te geven moet viduele leerlingen is het aangeraden om de aan te bevelen hij een diepgaand inzicht taalvaardigheid op structurele wijze te be krijgen in de uit te voeren vorderen met structurele wijze wordt taak en zo wordt de taak ook voor de ster bedoeld dat het inhaalmanoeuvre gebeurt kere leerling een rijke leeromgeving binnen de lesuren van het vak nederlands en met de klas als geheel homogene groepen die samen aan een taak werken halen aanzienlijk minder profijt in de meeste klassen zijn de leerlingen over uit die samenwerking zie van den branden de vier categorieen van zwak over mid 1995 dat is zelfs het geval wanneer het delmatig zwak en middelmatig sterk naar sterke groepen betreft omdat be sterk gespreid het inhaalmanoeuvre dat gripsproblemen minder voorkomen worden voor zwaktaalvaardigen noodzakelijk is uitlegsituaties overbodig en is er geen dwin mag niet ten koste gaan van de andere leer gende aanleiding tot diepgaand inzicht in de lingen voorkomen dat de hogertaalvaardige taak de tas scores zijn een goed uit leerlingen in de kou komen te staan en gangspunt voor de vorming van die groep tegelijkertijd ook de zwaktaalvaardige leer jes voor de beginperiode van het schooljaar lingen bedienen die twee schijnbaar tegen niet alleen in de les nederlands maar zelfs in gestelde bekommernissen zijn best te ver de andere vakken enigen op voorwaarde dat je de leerlingen last samenwerken in heterogeen samenge wat de tas scores de leerkracht nog meer stelde groepjes d i gevormd op basis van te bieden hebben zijn een aantal aankno verschillen in niveau van taalvaardigheid pingspunten en aanwijzingen voor het nemen van didactische beslissingen als daarbij moet je er wel voor zorgen dat de daar zijn over het beginpunt van het inhaal taken die de leerlingen uitvoeren voldoende traject dat moet worden opgezet en daar motiverende kracht hebben en voldoende mee samenhangend de lengte en intensiteit uitdagend zfjn6 als dat laatste het geval is ervan over de keuze van geschikt lesmate komt tussen de leerlingen een intense inter riaal en over de mate waarin de leerkracht actie op gang waarbij de hogertaalvaardige de leerlingen moet ondersteunen bij de uit als vanzelf in een uitleggersrol wordt ge voering van de taken sept okt 2002 nummer 1 32e jaargang 1 waar leg ik het beginpunt van het trajec volgt een opbouwlijn op basis van de dat ik met deze klas doorloop genoemde factoren elk van de thema s is een verdere stag op de lijn de lijn begint bij als veel leerlingen in de laagste categorie de doe activiteiten en ver belanden zal het traject lager moeten halende teksten van beginnen d i zullen de taken die aan de thema 1 met een eenvou de complexere leerlingen worden voorgelegd een lage dige taakstelling een hoge taken zijn danknj graad van complexiteit moeten hebben mate van ondersteuning de hulp van zijn complexiteit van taken heeft te maken met via afbeeldingen en ande partner s uitvoer een aantal factoren re vormen van toelichting baar voor de de mate van bekendheid met de wereld en eenvoudige korte tek zwakke leerfing en waarmee een taak je confronteert eigen sten verwijzing naar con toch voldoende ervaringswereld vs het leven in een crete handelingen en uitdagend voor andere tijd of op een andere plaats voorwerpen bewaakte de sterkere de mate van ondersteuning die de taak syntaxis expliciete struc in zich draagt via afbeeldingen of bijko turering in de daaropvol mende toelichting in de tekst gende thema s loopt de de mate van cognitieve verwerking die lijn steeds meer in de richting van taken op aan de taak te pas komt alleen begrij basis van zakelijke teksten die handelen pen zoals het er staat of het ook nog over onbekende werelden en daarover gebruiken om een probleem op te los informeren op een manier die sterk aanleunt sen en de mate van begrip die dat bij schoolse teksten wat taalgebruik betreft vraagt globaal begrip vs begrip van woordenschat van abstracte acrd syntaxis alles wat er staat tekststructuur en lengte in thema 5 zullen de mate waarin het einddoel van de dergelijke taken uiteindelijk aanleiding geven taak in taal moet worden uitgedrukt uit tot het zelf schrijven van zakelijke teksten voering van een kaarttruc met incidente le commentaar vs het onder woorden het spreekt voor zich dat taken met veel moeten brengen van een oplossing en factoren aan de complexiteit kant van de waarin hierbij tekst moet worden gepro lijn b v onbekende wereld beperkte visuele duceerd dan wel gekopieerd ondersteuning noodzaak tot structurerende het taalgebruik frequente alledaags verwerking talig eindproduct in de vorm getinte woordenschat vs gezochte taal van een geschreven tekst niet geschikt zijn redundante vs compacte uitdrukkings als beginpunt voor het inhaaltraject van leer wijzen7 korte vs lange teksten verban lingen uit de categorie zwak je zou kun den via signaalwoorden uitgedrukt vs nen stellen dat heel zwakke leerlingen het impliciet gelaten verbanden hele traject van complex naar complex moeten doorlopen leerlingen in de catego op basis van deze factoren kan een theore rie middelmatig sterk moeten niet het hele tische opbouwlijn van minder naar meer traject maar slechts een stuk ervan doorlo complex worden uitgetekend waarin soor pen voor hen mogen de taken al van in het ten taken worden gedefinieerd in functie van begin complexer zijn en ligt het beginpunt hun kleinere of grotere mate van complexi heel wat dichter bij het eindpunt dan voor teit de sesamreeks8 waarvan de eerste zwakke leerlingen vier thema s net op de markt zijn gebracht vt 32e jaargang nummer 1 sept okt 2002 een beslissing over het beginpunt van het hetzelfde met betrekking tot taalbeschou traject mag echter niet enkel worden geba wing kan zelfs gesteld worden dat het ont seerd op de aanwezigheid van 66n bepaal breken van de nodige taalvaardigheid zin de categoric leerlingen in de klas maar volle reflectie over taal in de weg staat en moet rekening houden met de groep als zelfs onmogelijk maakt ook als een minder geheel zo kan een klas met veel zwakke re lang traject moet worden doorgewerkt is maar ook sterkere leerlingen eveneens van een geconcentreerde aanpak in 66n of start gaan op een hoger punt van het traject meerdere periodes sterk aan te bevelen als in die klas samenwerking in heterogene groepjes als praktijk wordt gevestigd de complexere taken zijn dankzij de hulp van 3 wat voor vormen van ondersteuning zijn partner s uitvoerbaar voor de zwakke moet ik in deze klas hanteren leerling en toch voldoende uitdagend voor de sterkere hoe zwakker de klas hoe zwaarder de leer kracht moet investeren in zijn ondersteuning van de groep als geheel en van de individu 2 wetende dat het eindpunt dat met elke ele zwakke leerling klas moet worden bereikt de eindter voor de ondersteuning men ontwikkelingsdoelen voor de eer van een zwakke groep de leerkracht ste graad zijn hoe intensief moet het hoeft niet meer te als geheel zal de leer inhaalmanoeuvre zijn dat ik in deze klas kracht veel aandacht doen dan de rol opzet moeten besteden aan van naleve vraag de manier waarop hij steller op te klassen die een lang traject moeten doorlo een nieuwe taak intro nemen en hierbij pen hebben alle baat bij een heel intensieve duceert hij zal ervoor zijn vragen zo te werking dat wil zeggen een werking waarbij moeten zorgen dat bij kiezen dat ze de het hele week urenpakket gewijd wordt aan de leerlingen de behoef leerlingen stimu de inhaalbeweging zelfs als dit een volledig te ontstaat om in de leren en op weg jaar in beslag zou nemen taak te stappen dat zetten om zelf de rendeert deze optie meer onontbeerlijke voorken antwoorden op dan een gespreide wer nis wordt geactiveerd of hun vragen te het werken aan schooltaalvaar king het werken aan aangereikt en dat de vinden schooltaalvaardigheid legt instructies superhelder digheid legt een een aantal basissen die zijn ook voor de klassi aantal basissen ook voor vaardigheid in kale eindbespreking van de taak zal vol die ook voor buitenschoolse domei doende tijd moeten worden uitgetrokken vaardigheid in nen b v formele taalge zodat niet alleen de oplossing maar ook de buitenschoolse bruikssituaties in het weg ernaartoe op tafel worden gelegd en domeinen dagelijks even of gebruik ook verkeerde denkpistes onder de loep bruikbaar zijn van de media bruikbaar worden genomen de ondersteuning van de zijn op die manier wor individuele leerling wordt aanzienlijk verge den door de werking ook makkelijkt door het systematisch opzetten andere vaardigheidseindtermen recht van heterogeen groepswerk bepaalde streeks of onrechtstreeks gediend voor problemen raken binnen de groepjes zelf taalbeschouwelijke eindtermen geldt net opgelost en er komt voor de leerkracht sept okt 2002 nummer 1 32e jaargang nrit meer ruimte vrij om de allerzwaksten te de tas in de praktijk ondersteunen de tas wordt aangeboden in een koffertje het concept ondersteuning is eigenlijk zeer met daarin twee onderscheiden delen eenvoudig te omschrijven de leerkracht hoeft een handleiding met daarin de uitleg niet meer te doers dan de rol van ndieve over de functies van de toets een vraagsteller op te nemen en hierbij zijn vragen gebruiksaanwijzing voor afname mate zo te kiezen dat ze de leerlingen stimuleren en ride condities timing wijze van aan op weg zetten om zelf de antwoorden op hun brengen 10 en voor scoring en een uitge vragen te vinden9 als bepaalde problemen in breide toelichting over de didactische meerdere groepjes terugkomen kan een consequenties die dienen te worden klassikale time out worden ingelast waarbij genomen al naargelang de resultaten de ndieve vragen aan de hele klas kunnen van de toets worden gesteld en door interactie in de hele de eigenlijke tas die bestaat uit twee groep het gestelde probleem kan worden edittoetsen en een luistertoets op opgelost leerkrachten die heel bedreven zijn audiocassette en de bijbehorende invul geworden in het opnemen van de ondersteu tabellen voor de klasanalyse en voor de nersrol kunnen het zich veroorloven voor vorming van heterogene groepjes deze zwakke groepen minder laagdrempelig les worden aangeleverd in de vorm van materiaal te gebruiken en de bas bijvoor kopieerbladen de aankoop van een beeld meteen van in het begin met corn enkel tas exemplaar is dus voldoende plexere taken aan de slag te later gaan om een hele school of een heel clb aan zijn gerief te helpen11 edittoetsen in de volgende tekst staan heel wat woorden te veel daardoor kloppen die tek sten niet meer je moet dus de woorden die er te veel staan doorstrepen dan klop pen de teksten wel geer leven zonder water alles wat op aarde leeft heeft katachtigen water nodig niet planters bloemen en wit bomen dieren wilde en natuurlijk ook de mens hebben zonder water zou de aarde kcal droog gaan en rotsachtig zijn zoals de maan waar evenmin duet iets of iemand kan leven wel ut bogaert smet smeyers 2001 in een edittoets wordt van de leerlingen ver instrument voor taalvaardigheid het is een wacht dat zij de woorden schrappen die toetsvorm die aanleiding geeft tot het niet thuishoren in een tekst en daardoor de gebruiken van taal en niet bijvoorbeeld tot tekst aantasten edittoetsen hebben het het geven van informatie over taal en dus voordeel dat ze zeer valide zijn als meet effectief toetst wat hij beweert te toetsen ir 32e jaargang nummer 1 sept okt 2002 het herkennen van de storende elementen behaalde scores objectief weergeven hoe het impliceert een gelijktijdig activeren van heel gesteld is met de vaardigheid van de getoet wat aspecten van de taalvaardigheid en een ste en niet bdinvloed zijn door omgevings handelen op heel wat niveaus net zoals dat factoren of de subjectiviteit van de scoorder in natuurlijke situaties van taalgebruik ook om die betrouwbaarheid het geval is niet in het gedrang te scores op brengen moet bij elke edittoetsen weer zo dient de beslissing om te schrappen de nieuwe afname de instruc spiegelen niet ene keer gebaseerd te worden op vormelijke ties zoals die worden enkel de leesvaar criteria b v een lidwoord kan onmogelijk geformuleerd in de hand digheid van de voorkomen na een naamwoord het bijwoord leiding strikt worden opge getoetste persoon nu kan niet tussen een lidwoord en een volgd edittoetsen hebben ze geven een goed naamwoord in deze zin is geen plaats voor ten slotte ook nog het beeld van de een tweede vervoegd werkwoord en de voordeel dat ze vlot afge globale taalvaar andere keer op meer betekenisgerelateerde nomen en gescoord kun digheid die een criteria b v in een tekstpassage over verwoe nen worden dat de tas taalgebruiker in stijning is het woord huiskatten niet op zijn edittoetsen voorzien zijn huis heeft plaats de ene keer kan schrapping gebeu van een duidelijke uitleg ren door slechts minimale contexten vol voor de leerlingen en van gend vorig woord te beschouwen de andere een scorerooster in de keer moeten complexere woordgroepen of vorm van een transparent die op elk leerling hele zinnen worden verwerkt dit soort beslis formulier kan worden gelegd maakt de effi singen gelden niet enkel bij het lezen van cientie ervan alleen maar grater boodschappen maar ook bij het luisteren en zelfs bij productief taalgebruik als je zelf moet de luistertoets spreken of schrijven scores op edittoetsen weerspiegelen dus niet enkel de leesvaardig de leerlingen moeten vier verhalen over ont heid van de getoetste persoon ze geven een dekkingsreizigers beluisteren die op een goed beeld van de globale taalvaardigheid die cassette zijn opgenomen uit de verhalen een taalgebruiker in huis heeft moeten zij precies die gegevens achterha len die hen toelaten uit een reeks van zeven de teksten die aan de tas edittoetsen ten wereldkaarten met uitgetekende reiswegen grondslag liggen zijn daarenboven heel de passende te kiezen voor elk verhaal ze gericht gekozen het betel in beide geval moeten de naam van de reiziger en het juis len zakelijke teksten die sterk aanleunen bij te jaartal van de refs noteren onder de over leerboekteksten zoals die er in een laatste eenkomstige wereldkaart jaar van de basisschool kunnen uitzien zon der dat ze specialistische vakterminologie de luistertoets weerspiegelt de realistische hanteren je kan dus stellen dat ze een situatie van een les namelijk wereldorientatie goede weerspiegeling geven van de globale waarbij leerlingen mondelinge boodschappen schooltaalvaardigheid van de leerkracht moeten begrijpen en ont leent hieraan zijn validiteit er is uiteraard een uit het normeringsonderzoek is ook geble verschil tussen het luisteren haar een leer ken dat de tas edittoetsen in hoge mate kracht en het beluisteren van een geluidsop betrouwbaar zijn12 dit betekent dat de name op cassette dit laatste stelt hogere sept okt 2002 nummer 1 32e jaargang wii eisen aan de leerlingen de reden waarom die aflame bij een zelfde leerling is niet wenselijk keuze werd gemaakt heeft te maken met de omwille van het hertoetseffect zorg voor de betrouwbaar held van de toets die de toets heeft een zeer duidelijk afgebaken de tas geeft een hangt voor een belangrijk de functie en kan slechts dienstig zijn als die algemeen beeld deel samen met eenvor functie wordt gerespecteerd de tas is een van de mate waarin migheid van de toetsafna degelijk onderbouwd meetinstrument op leerlingen over de me deze wordt het best voorwaarde dat hij gebruikt wordt als taalvaardigheid gewaarborgd door het ge instroomtoets het representatief staal van beschikken die bruik van een opname proefpersonen werd op statistisch verant noodzakelijk is om zodat het inleidende ge woorde manier getrokken en betreft een in de eerste graad sprek en de presentatie voidoende grote groep om met zekerheid secundair te kun van de vier verhalen voor uitspraken te kunnen doen over de school nen functioneren alle leerlingen over klassen se taalvaardigheid van vlaamse instromers en scholen heen niet ver in het secundair onderwijs schillen van elkaar en ook niet verschillen van de omstandigheden op de tas is ook een toets die meer duet dan basis waarvan de norm werd bepaald aileen objectief vaststellen hoe het met de school op die manier worden leeriingen niet bevoor se taalvaardigheid in vlaanderen vandaag of benadeeld ten opzichte van elkaar ook de dag gestaan en gelegen is zonder daar deze toets blijkt na toepassing van de vereiste om de diagnose te stellen aan welke speci statistische berekeningen op de resultaten fieke factor een zwak ontwikkelde taalvaar van de normeringsronde in hope mate digheid moet worden toegeschreven levert betrouwbaar te zijn 3 hij toch de nodige gegevens aan de leer kracht om zijn onderwijs maximaal of te stemmen op de talige noden van elk van de tas en wat hij niet is zijn leerlingen hoog en laagtaalvaardigen de tas is een signaaltoets en geen diagno de invulling van dat onderwijs is niet altijd setoets hij last niet toe uitspraken te doen een eenvoudige zaak cruciaal in het geheel over specifieke tekorten bij de leerlingen wat zijn zinvolle taken die stimuleren en motive deelvaardigheden of welbepaalde aspecten ren tot actieve deelname en interactie met van de taal betreft maar geeft een algemeen medeleerlingen en die rijk zijn aan relevant beeld van de mate waarin leerlingen over de taalaanbod een leerkracht die het leerpro taalvaardigheid beschikken die noodzakelijk ces begeleidt en ondersteunt en al wie is om in de eerste graad secundair te kunnen vastloopt met weloverwogen en doelgerich functioneren de tas is ook niet bedoeld als te vragen terug lostrekt een veilig klimaat een effectentoets die na een bepaalde perio waar geleerd kan worden met vallen en de opnieuw kan worden afgenomen om na opstaan en de leerlingen voortdurend erva te gaan of en in welke mate leerlingen ach ren dat de correctheid van hun oplossingen terstand hebben ingehaald een tweede minder belangrijk is dan het zoekproces 14 nora bogaert goedele vandommele steunpunt nt2 blijde inkomststraat 7 3000 leuven nora bogaert arts kuleuven ac be goedele vandommele arts kuleuven ac be 32e jaargang nummer 1 sept okt 2002 noten 1 het steunpunt nt2 werd op initiatief van de minister van onderwijs in 1990 aan de kuleuven opgericht en heeft als opdracht om beleidsverantwoordelijken en onder wijsverstrekkers te ondersteunen in het vormgeven van optimaal taalvaardigheids onderwijs nederlands in vlaanderen daarbij gaat vooral aandacht haar het onder wijs van nederlands aan anderstaligen nederlands als tweede taal en kansarmen nederlands als eerste taal die ondersteuning en aandacht vertalen zich vooma melijk in het ontwikkelen van es en toetsmateriaal het geven van vorming en nascholing aan de onderwijsverstrekkers en begeleiders 2 de resultaten van deze instaptoets mogen dus nooit aanleiding geven tot het vor men van homogene klassen waarbij de zwakke leerlingen bij elkaar worden gegroe peerd de achterliggende bedoeling namelijk om aan de zwakke leerlingen aange past onderwijs te geven brengt vaak blijvende niveauverlaging met zich mee en vermindert de kwantiteit en de kwaliteit van de interactie tussen de leerlingen zodat de achterstand van die leerlingen alleen maar toeneemt en hen elke kans tot door stroming ontnomen wordt over het belang van deze interactie zie verder 3 in zeer zwakke b klassen zou men kunnen overwegen de luistertoets achterwege te laten de praktijk wijst uit dat voor zeer zwakke leerlingen het gedurende 45 minu ten geconcentreerd luisteren een onoverkomelijke opgave is 4 de verwerking van de tas scores is verschillend van die van zijn voorganger de ls toets waar resultaten van de leerlingen werden opgeteld om tot een klasgemiddel de te komen als dat klasgemiddelde lager lag dan 75 gold voor ovb scholen de verplichting om specifiek taalvaardigheidsonderwijs op te zetten voor de tas wordt er een klasoverzicht gemaakt van de resultaten zonder optelling dat indicatief is voor het invoeren van een taalvaardigheidstraject binnen de lessen nederlands in diezelfde ovb scholen zie verder interpretatie van de scores 5 hiermee bedoelen we alle vakken die op de school worden aangeboden behalve het vak nederlands 6 taken brengen pas tot leren als ze deze twee eigenschappen bezitten ze moeten leerlingen zodanig raken dat ze er zin in krijgen om aan de slag te gaan en boven dien moeten ze nog voldoende moeilijkheid bevatten om hen uit te dagen voor meer informatie over het begrip laak zie von werkgroep 1996 wat de taken betreft die door het steunpunt nt2 voor het secundair onderwijs werden ontwik keld ze nemen de vorm aan van een informatieverwerkingsopdracht waarbij uit een tekst precies die informatie moet worden gehaald die relevant is voor het uitvoeren van een materiele handeling experiment true of voor het beantwoorden van sept okt 2002 nummer 1 32e jaargang een vraagstelling die het lezen op gang heeft gebracht b v de mens verschilt van de dieren doordat hij kan denken zegt men vaak dieren zouden dus niet kunnen denken denk je dat dat waar is 7 met compactheid bedoelen we dat veel informatie elementen in kort bestek op elkaar worden gestapeld redundantie verwijst haar het verschijnsel dat dezelfde informatie in verschillende bewoordingen en op verschillende plaatsen in een tekst kan worden teruggevonden 8 sesam is een reeks met taalvaardigheidsmateriaal voor leerlingen uit de eerste graad van het secundair onderwijs deze reeks wil in de eerste plaats bruikbaar remedierend lesmateriaal zijn gericht op het bevorderen van de taal vaardigheid om complexe informatie te verwerken de sesam reeks bestaat uit losse boekjes die een traject doorlopen met een stijgende graad van complexiteit de boekjes zijn telkens opgebouwd rond een thema sesam is gemaakt om in klasverband te gebruiken en kan zonder problemen gedurende kortere intensieve periodes naast een totaalmethode nederlands worden gehanteerd sesam 1 beetgenomen sesam 2 slim bedacht sesam 3 anders dan gewoon en sesam 4 theren zonder grenzen zijn uitgegeven door het steunpunt nt2 en kunnen besteld worden bij alena hemmerijckx tel 016 32 53 99 of e ma1l alena hemmerijckx arts kuleuven ac be prijs e 39 18 de vier delen samen kosten e 156 72 9 meer informatie hierover is te vinden in de handleidingen van de tatami reeks steunpunt nt2 leuven en in vanmonffort 1997 10 de introductie van de toets is namelijk een belangrijk moment een veilig klimaat en een motiverende insteek zijn absoluut noodzakelijke voorwaarden om de leerlingen ertoe aan te zetten de toets zo te maken dat de scores een correcte weergave vor men van hun kunnen de toetsing mag niet bedreigend overkomen maar moet wel ernstig worden genomen door de leerlingen 11 wie geinteresseerd is in de tas en een exemp aar ervan wil bestellen kan terecht bij alena hemmerijckx voor een bestelformulier tel 016 32 53 99 of e mail alena hemmerijckx arts kuleuven ac be 12 cronbach s a editl 9371 a edit2 9593 13 cronbach s a luisteren 7267 14 meer informatie over die aanpak is te vinden in andere publicaties van het steunpunt nt2 zie bibliografie 32e jaargang nummer 1 sept okt 2002 bibliografie bogaert n genezen of voorkomen taalbeleid en de zaakvakken vonk 31 1 sept okt 2001 p 44 58 bogaert n smet smeyers 2001 taalvaardigheidstoets aanvang secundair ondetwijs tas leuven steunpunt nt2 2001 bogaert n k van gorp ja ik will taakgericht vakkenonderwijs is vooral een kwestie van motiveren in m coipin e a een taak voor iedereen perspectieven voor taakge richt onderwijs leuven garant 2000 p 19 38 van den branden k negotiation of meaning in second language acquisition a study of primary school classes proefschrift ingediend aan de katholieke universiteit leuven 1995 vanmontfort m taakgericht werken met volwassenen verloren moeite moer 1997 6 p 334 342 von werkgroep nt2 taakgericht onderwijs een onmogelijke taak reeks taalcahiers deurne uitgeverij plantyn 1996 sept okt 2002 nummer 1 32e jaargang