Training ’taal en vaktaal’ voor bedrijfsopleiders

Publicatie datum: 2000-01-01
Collectie: 31
Volume: 31
Nummer: 4
Pagina’s: 252-260

Documenten

bv e door de opzet van het traject en de s terk e annet berntsen motivatie van de c urs i s ten nu het proje c t ten einde loopt wordt e r binnen het baroni e co llege hard gewerkt om trajecten volg e ns het model van geinte gre er training taal en vaktaal de scholing e e n vast e plaa t s te geve n in het opl eidingsaanbod ni et alleen voor v olwa sse n voor bedrijfsopleider s all ochtonen maar ook voor ris i c ojonge ren er wordt gewe rkt aan ve rrijkte a ss istent opl eidingen opleidingst eam s v an docenten e duca t ie e n b e ro e p s onde rwij s ontwikk el e n traj ecten die bes t aan u i t ori entatie assess hoe verbete ren we de vak en praktij kin stru ctie ment onder s te unend e vakk e n vakth e o ri e e n voo r and ers talige werkn em ers deze vraag zette de vooral veel praktijk h e t model ge inte gr e erde technisch e b e drijfsopleide rs van ee n g root pro du ctie sc holin g v e rdi e nt v erde r e u i twerkin g aldu s b e driff a an om te gaan schav e n aan h un lesop bo u w d e inmidd e l s op ges t art e we rkgr oep en d e hun taa lgeb ruik en de uitl eg va n v ak t a al i n h un uit g ang s punt en blijv e n ni e t t e la n g w achten eigen c urs usse n dit gebe urde naar aanle iding van m et het s tarten van de b e ro ep s opl e iding e en leso b serva ti es prak tijkb ezo eken e n ee n training st erke pra ktijkcompon ent e n vakke n uit d e taal en va ktaal door de docente i v tz nederla n ds e du ca tie nt2 e n s o cial e vaa rdi g he de n al s op de we rkv loe r ann e t be rntsen werkzaam bij ond ers t e uni n g e n motor voor dat ge n e w a t h et rr tn er is zo een b eg in gemaakt m e t c ursi s ten motiveert e e n vak leren e n aan he t taalbeleid in h e t bedrijf s am enhang in a ctivite ite n werk gaa n di e h e t m oge lijk m oe ten mak e n dat alle werk nem e rs ook d egen e n di e te k o rtsc hieten in ta a lvaar literatuu r dig heid in h et ne derla nds m ax imaal va n de aangebo d en bedrijfscurs u ssen kunn e n profite ren v e rh a llen s h sno e k en vakonderwijs aan a nderstaligen itta publicatie amst erdam a ge wijzi g de druk 1997 bedrijfsopleiders in een groot techni sch produc ti eb edrijf loopt al enige tijd een c urs us n ed erl a nds op d e we rkvl oe r d e ta a ltrain e r kw am in de b edrij fs sc hool de te chni sc he o pl e id e rs rege lmatig t e gen d e ze b e drij fsopl e iders h e bbe n ee n te c hnisc h e achtergrond en ee n ruime erva rin g in h e t pr a ktijkge ri chte l esgeve n zi e h et k a de r b e drijfsc urs usse n op d e volge nde bl a d zijd e vandaa g de da g s taa n d e b e drijfs ople ide rs m eer e n meer vo or mee rt a lige groepen we rk n em ers zi e het r ec ht er ka d e r op d e v o l ge nd e bladzijd e hun v ra ag wa s ho e ze d e instru c ti e aan and e r s talig e w e rknemers konden ve rb e t e r en d aarop i s e en training taal e n vakt aal vo or de opl e id e r s geo rgani seerd p a rall el aa n d e tr aining he eft d e ta a ldo ce nt pr a ktijkin stru cti es gevolgd e n lesobs erv ati es g e da a n tijdens d e c urs usse n v an d e b e drijfsopleid e rs 25 2 moer 2 000 bv e bedrijfscursussen anderstalige werknemers in een internatio in de industrie zijn opleidingen en trainingen aan naal productiebedrijf de orde van de dag hoogwaardige technische in het beschreven productiebedrijf werkt al jaren bedrijven moeten vooruit blijven denken om de lang een nu gestaag groeiend aantal anders concurrentie de baas te blijven niet alleen op talige werknemers de vraag naar personeel is technisch gebied overigens zorg voor de kwaliteit momenteel groot nieuwe werknemers komen altijd de logistieke organisatie milieu en goede functio via een uitzendcontract het bedrijf binnen de ner i ngsgesprekken zijn minstens zo belangrijk op allochtone werknemers onder hen hebben meestal al deze terreinen worden in werktijd trainingen en ko rtere of langere tijd lessen nederlands gevolgd cursussen voor productie werknemers georgani via educatieve instellingen in de regio een aantal seerd de meeste bedrijfscursussen voor de nieu heeft als kind gewoon het middelbaar beroeps we productie werknemers zijn ko rt en compact onderwijs doorlopen of is via het centrum vakoplei het gaat om een aantal introductiedagen en ver ding doorgestroomd de anderstalige werknemers volgcursussen een of twee bijeenkomsten per in het bedrijf zijn overigens niet alleen allochto onderwerp theorie praktijkinstructie en kennisma nen ook mensen uit eg landen als zweden enge ken met het bedrijf wisselen elkaar af de cursussen land noorwegen werken in dit bedrijf de interna worden gegeven aan steeds wisselend samen tionalisering van de industrie betekent ook dat er in gestelde kleine groepen werknemers die werkzaam piektijden werknemers uit bijvoorbeeld een vesti zijn op verschillende afdelingen de technische ging van de fabriek in denemarken tijdelijk in opleidingen duren langer en zijn intensiever nederland aan het werk gaan het taalniveau van de anderstalige werknemers wisselt zeer sterk van een goede near native spreker inclusief accent ervaringen met allochtone tot een laag of zelfs beginners nt2 niveau er zijn werknemer s ook grote verschillen per deelvaard igheid per per soon bijvoorbeeld de luistervaardigheid is goed de samenw e rking tu sse n de t aa ldoce nt op de het spreken prima maar lezen en schrijven is werkvlo e r en de vakopleid er s be gon met ee n nauwelijks geoefend daarnaast zijn er werknemers op en uitwisseling wat zijn de e rva ri ngen e n die weinig zeggen of die alleen met moeite te de vrag en va n bedrijfs opl e ide rs met all oc hto verstaan zijn maar die over prima studie en schrijf ne werkn e me rs die hun cur sussen trainin gen vaardigheden blijken te beschikken blijkbaar is e n instructi es vol ge n een goede taalvaardigheid een ruim gehanteerd op d e ee rst e plaats zijn er vee l vrage n ov e r de begrip bij de selectie en niet doorslaggevend voor wijze van instru c tie en de dida ctisc h e aanpak het verwerven en behouden van werk in dit bedrijf d e indruk is d a t veel van de klass ikale uitleg bij bedrijfsopleiders hebben dus te maken met een de v a ktheorie ove r de hoofde n heen ga a t in grote variatie in taalvaardigheidsniveaus en met het begin van d e le s is de aa ndacht no g vast te een breed scala van cursisten werkzaam in diverse houde n maar op ee n gegeve n mom ent zi e n functies van hoog tot laag de opleiders zijn rede de b edrijfsopleiders enkele dee lnemers afha lijk gewend om te gaan met werknemers die een ken z e e rva ren dat anderstalige de elnem ers andere taal spreken zelf ontvangen ze regelmatig ei genlijk meer tijd nodig hebben om hun bezoekers uit het buitenland bovendien is veel kenni s onder woord e n te bre nge n vragen van informatie over het vak in het engels gesteld d e opleider aan een and e rstalige curs is t word e n ni et of s lec ht beantwoord alsje a anvoelt dat ie mand he t antwoord toch nie t wee t s t el j e je hoe groot de verschille n zijn tu s sen allo c hto vraag li ever niet aan die p ers oon om hem of ne werknemers ook binnen een pers oon haar ni et in verlege nheid te brengen de kunnen vaardigheids nive aus uiteenlop e n zo noodzaak om extra tijd t e bes tede n aan and er kan een p e rs oon monde ling heel goed over s tali g en wordt door de oplei ders go e d aange komen maar sch ri ftelijk helemaal niet de voeld maar de rust ervoor ontbreekt omdat vra ag is wat een goede aanpak is om het grote er ve el kennis wordt ove rgedragen in weinig vers chil t e ov e rbruggen tussen een red elijke tijd tot goede luistervaardigh eid enerzijds en een ten tweede valt he t de bedrijfsopleiders op zeer matige lees en schrijfvaardighe id ander 2000 4 moer 253 bv e zijds schrijven en lezen is ni e t voor all e zich nog eens extra gelden een bedrijfscursus opleiders een groot probleem de tendens is wordt al gauw als een test ervaren waarbij iets d at de opleiders a l h e el t e vreden zijn als de bewezen moet worden tegenover collega s i nho ud maar goed begrep en is in di t verband de mannen laten zich liever niet kennen op valt hun op dat het zelfvertrouw e n van wat ze niet weten dus zeggen ze niet zoveel allochtone werkn e me rs stijgt a ls ze hun t e ch terug ni sche vaardigheden zichtb aar kunnen maken te c hnische kennis en inzi c ht compenseert samengevat bedrijfsopl e id ers hebben veel een mind er g oede t a alv aardigh e id opl e iders behoefte aan kenni s e n adv ie ze n ho e ze hun zi e n ook all o c htone werkn em e rs die met aa npak e n dida c ti ek kunnen verb et e r e n om w eini g kennis va n het nederl a nds binne nko ook voor a nders tali ge n goed e en toegankelij men en een s n e lle t aalve rwe rving doorm aken ke informati e te v erzorge n d e z e vrag e n in korte tijd omdat z e de we rkne me rs m et kwa men v ooral a an d e ord e in d e training tus se npozen terugzien in hun c ursu s valt die ta al e n vaktaal e n in de nage spr ekk e n m e t snell e ta alverwervin g hun ex tra op elk e b edrijfs opl e id er p ers oonlijk na ee n l es t e nslotte zijn e r vr agen ov e r d e verhoudin g obse rvati e tussen ned e rlands e en buit e nl a nd s e we rk een tweed e bel an grijk punt betr eft de be nemers in de cur s u s gro epen de opl e iders drijfsc ultuur waarin het l a n g niet altijd ge zijn open e n po s iti e f ov e r d e alloc hton e wo on of z e lfs not done is om e xtra of werknemers ze vinden het c onta ct me t andere aanda cht t e bes t e d en a an allochton e men se n uit a nd er e l a nd en e n c ulture n l euk en w e rkn em ers gelijke monikke n g elijke kap ve rrasse nd r ege lmatig kom e n ze z eer gemo p e n i s de houdin g va n vee l n e derla ndse tivee rde en leergierige allochtone we rkne c o ll ega s go ed nederlands sprek en en v er mer s tegen di e a lle kan sen om v e rder t e s t aan is in hun o ge n d e zaak en de kom en aan grijp e n aan d e ze mense n i s h e t v era ntwoord elijkhe id van de anders tali ge w erk pretti g le s ge ven al tr eden ze daarmee s om s nemer zelf b e langrijk i s om te co n stateren ook erg op d e voorgrond wat w e er nie t g o e d dat d e bedrijfs opleid e rs dat uitgangspunt nie t valt b ij de n e d erla nd se c oll ega s la nge r d e l en z e wille n h et gr aag and ers d e c ultuur op de werkvlo e r i s zoda nig d a t aanp akken zeker nu de groep la a g taalvaar extra aandacht voor de allo chtone werk di ge anders taligen en niet zo taalva ardig e nemers al s g ro ep g ev o e lig li g t d e opl e id ers n e d e rla nd e rs onder de werkneme rs ni e t willen all ochtone w erknemers ni e t anders mi nder wor dt maar toeneemt op bele id s tegemoet tred e n da n de autochtone werk niv e au maakt de filos ofie van i e de re e n i s nem e rs bedrijfsopl eid e rs zijn e r dus b edu c ht ge lijk pl aa t s voor ee n modern opl eidin gs voor om all o c htone d ee lne me rs aan hun beleid in h et kader van hum a n reso urce manage curs uss en ap a rt aandac ht te ge v en als ik ment bedrijf e n werkneme r n em e n iede r e e n tev e el e xtra uitle g dan wordt het saai voor de d ee l van de ve r a ntwoord e lijkheid v oor goed me n sen die h et we l m et ee n s nappen e n krijg func tioneren op zich zo word e n werkn e ik e rgernis in d e groep ze wi ll en e r o ok niet m ers in s taat gesteld trainingen en c ursu ssen bij voorbaat van uit g aan dat ee n alloc hton e t e vol gen di e noodzakelijk zijn voor het we rk w erkneme r minder go e d n e de rland s spre ekt of di e p e r s pe ctief ge v e n voo r d e to e koms t vragen of iemand h e t b e grepen heeft s taat zo h et bed rijf i nvesteert o p dit moment door b e tuttelend ik hoop altijd dat z e z elf iets c ursus s en nederl and s op de werkvloer aan t e vrage n d an ka n ik e r g emakkelijker op bi e d e n d e ander s talig e w e rkneme r n ee mt op ingaan e e n w erknemer m e t een andere eige n initiatief aan zo n cursus d e el e n stopt kleur in de groep i s ni et per definiti e minder daar ook ei gen tijd en energie in ta alv a ardig naar het oord e el va n de o pleider s e e n grote r e verandering k a n pa s vorm krij plaat sen sommige a ll ochton e werkneme r s zich gen in een breed ge dragen t a al en intercul erg gemakk elijk buite n de c ursu s gro e p ze tureel beleid dat vraa gt om management blijv en wat a cht eraf s t a an om ge en a a nda c ht b es liss inge n di e l ange r e tijd verg en zoal s te tre kken in de vakcurs ussen voor de erv a een bedrij fsopleider in de e v a luatie van de ren werknem e rs doet ook de mannen c ultuur tra ining zei meer aandacht voor het neder 2 54 moer 2000 bv e lands en de taal in onze vakopleidingen is transpo rt er komt een beetje moeizame groepsge mis s chien wel noodzaak maar dat kan alle e n wijze inventarisatie van activiteiten en begrippen als het bedrijf daar ook achter staat da t op gang deze worden uitsluitend mondeling toe kunnen wij niet alleen gelicht met interessante informatie van de opleider i n het tweede deel van de cursus wordt het pr i ncipe l es ob se rva tie s van optimale bevoorrading helder geillustreerd een kratje bier komt op tafel en de opleider zorgt observa ties van de lessen van vakdocenten is dat al zijn gasten goed voorzien blijven door e e n prima manie r om t e ervare n wat het is alvast een overigens leeg tweede flesje klaar te om al s ni euwe werkn e mer nieuwe kennis ze tten voordat het eerste ook lege flesje op is overgedragen te krij ge n in deze situatie waarschijnlijk is dit een goede gewoonte op ver geb e urde dat ni e t in een tweed e taal maa r jaarsfeestjes in de regio maar dit terzijde overi to c h is h e t ze er leerzaam om de v rag en e n d e gens voor mensen uit een andere cultuur zou het houding v an d e a nder s ta li ge deelnemers in d e bl ijven schenken van thee of limonade meer tot de ga te n te houden ob servati es vormen ook verbeelding spreken de cursus sluit af met een ee n go ed e ba s i s voor pers oonlijke g es pr e kk e n rondleiding door de magazijnen van de fabriek me t de opl e iders ov e r hun dida c tiek en daar verschijnt de herkenning op de gezichten van vakk enni s2 er volgt ee n n a ges prek me t de al le deelnemers en komen er vragen en verhalen bedrij fsopl e ider over zes aa ndachts punte n van vanwege het lawaai en de drukte ter plaatse kan er nt2 didactiek al leen gekeken en gewezen worden er is geen de opbouw v an de le s duidelijk verband tussen de gang van zaken op de d e uitleg van nieuwe woorden werkvloer en de eerdere uitleg i n de bedrijfsschool h e t s preekt empo e n d e in s truc ti es v a n de v a koplei de r d e sc hriftelijk e informati e in de le s voorbeeld 2 montagetechnie k d e visu e le en prakti s che informatie bij de de cursus montagetechniek sta rt met tien ja nee uitl eg vragen op papier ze gaan over de montage en de communicatie in d e groep me t name de vragen naar de natuurkundige principes achter manier waarop ze d ee lnemers bij hun uitle g trekkracht wrijving en draagvermogen iedere deel betrekke n en fe edback gev en op vrage n uit nemer buigt zich over de vragen die voor de d e gro e p meesten z ichtbaar insp a nning kosten om te beant in het vol ge nde komt in eer s te in s tanti e woorden dat is ook de bedoeling de werknemers v ooral het ee rst e punt aan bod l ate r ook de geven de vakopleider graag de indruk dat ze van dit a nde r e za k e n onderwerp alles afweten het is immers hun dage lijkse werk doel van de vakopleider met deze van algemeen naar specifiek vragen i s dat ze z i ch goed reali seren hoeveel meer kwaliteit er geboden wordt met meer kennis van de m e es t e b e drijfsopl e id e rs brengen ee n zaken over het aanhaalmoment newton kilo s en opbouw in hun les aan va n het alge mene naar precies die bout bij dat gewicht om dat uit te leggen h et s pecifieke van d e theori e naar de prak wordt er helder maar diep ingegaan op een aantal tijk z e b eginn e n me t de d ee lneme rs t e natuurkundige formules deze principes worden met vra gen naar hun kenni s van het onderwe rp zeer praktische middelen en plaatjes van gereed ma a r focuss e n daarbij op de theo rie het schap geillustreerd ook dit deel van de cursus algem ene kader dat z e willen ove rbrengen eindigt in het het praktijkinstructielokaal waar de niet op de praktijk ervaringen of d e vragen th eo ri e d i rect wordt toegel i cht in de praktijk daar van de d ee ln e m er s ze l f verschijnt de aha erlebnis op de gezichten van de enkel e voorbe elden cursisten en ook op dat van mij voo r beeld 1 logist i ek wat betekent logistiek deze vraag vormt de voorbeeld 3 h et computersysteem aftrap van een scholing voor nieuwe werknemers een introductie op het bedrijfscomputersysteem over de organisatie van de bevoorrading en het start met de vraag aan de deelnemers welke vrage n 2000 4 moer 255 bv e vakdidactiek versus nt2 didactie k theorie p illustratie p praktijk 3 tekst theorie woordenschat praktijkervaringen woordenscha t plaatjes woordenschat beelden in het hoofd afb eel ding i twee visies op v akdida ctiek zij hebben over het systeem de groep anderstalige tuigentechniek kent het product laat zich kennen werknemers blijkt er nog niet veel mee te werken via het lange typenummer wat opvalt bij de uitleg de bediening is in handen van leidinggevenden op van de verschillende onderdelen van dit nummer is de afdeling doe l voor de to e komst is dat iedere dat alleen de cijfers en afkortingen opgeschreven werknemer het systeem op zijn eigen niveau gaat worden de woorden bij wijze van spreken de titels bed i enen boven de afkortingen die voor het grote verband de opleider heeft een goede lijst van twintig kern kunnen zorgen worden wel uitgelegd maar niet woorden met uitleg gemaakt die zeer relevant zijn opgeschreven als toehoorder ervaar je een verzan voor het gebruik van het toetsenbord die lijst is den in details waar ging het ook weer over en wat nuttig en wordt eerst even doorgenomen met moet ik wel en niet onthouden de kleurrijke schrif verwijzing naar alle knoppen daarna volgt zijn telijke informatie wordt na de cursus uitgedeeld om introductie over het computersysteem volgens het alles nog eens na te lezen in nog meer detail didactisch stramien van algemeen naar specifiek hoe ziet het totale systeem eruit wat zijn de nagesprekken onderdelen vervolgens met welk onderdeel heb ben jullie te maken en hoe werkt dat om tenslott e praa tj e plaatje daadje zo va t ee n v an de uit te komen bij de meest gestelde vragen van de ople iders zijn didac ti sc he a anp a k samen in h e t deelnemers over het gebruik g es pr e k n a d e le s obs ervati e me t de ta altrain e r van al gem ee n n aar sp ecifiek zo he bben de mees t e n h et g el eerd e n he t ge eft houvas t voo rbee ld 4 produ ctkenni s eerst het praatje d e theori e het kader al s de cursus productkennis voor nieuwe werknemers echt e va kme nse n pra t e n ze graag ov e r hun is een goede afwisseling van uitleg veel foto s en ke nni s in d e br ee dt e daarna pa s geve n z e het uitvoerig bekijken van het product zelf de curs isten ee n plaatje twee dime nsional e teke vrachtwagen nin gen d e g e tek e nde machine e en foto o f de de cursusstof leent zich voor een praktische presen w e rkin s tru ctie op ba s i s w aarv an d e nieuw e tatie de vragen aan de deelnemers geven iedereen vakwoorden nog eens same ngeva t worde n de gelegenheid om hun eigen voorkennis en vakken p as aan het eind e o f halve rw e ge de uitleg nis te laten zien maar de sfeer is voorzichtig dit zijn gaan z e i ets doen de pr a ktijk in om de namelijk de eerste werkdagen in een nieuw bedrijf theo ri e nog e e ns to e te licht en voor de opleider is het een klus om de voorkennis z e s torte n erg veel nieuwe woorde n v a k van de deelnemers goed in te schatten zijn uitleg taal en spec ifieke ke nni s uit ov er d e d eel vooronderstelt dat men auto kan rijden en de be nem ers en z e zijn zich daar nauwelijks van langrijkste onderdelen en werking van de motorvoer bewus t het spreektempo v a n de mee sten ligt 256 moer 2000 bv e erg hoog echt nieuwe vaktermen worden terug kunt va llen deze context en de voor goed uitgelegd er wordt altijd gezocht naar kennis van de deelnemer is noodzakelijk om prakti s che voorbeelden maar dan nog is de enerzijds nieuwe kennis te kunnen verwer woordenstroom enorm zoveel mogelijk ver ven en op basis van dat eigen refentiekader tell en in korte tijd de cultuur in het bedrijf nieuwe woordenschat te verwerven maak speelt ook hier een rol er wordt veel ver wat je wilt overdragen zo concreet en prak wacht van de opleider als theoreti c us op de tisch mogelijk daa rn aast sta in elke fase b edrijfsschool heb je wat waar te m a ken je expliciet stil bij nieuw e woorden en begrip mo e t laten zien dat je weet waar je het over pen e n let wat betr eft h e t eigen taalgebruik hebt daarom mag het van de opleider s ook op de uitleg van de vakte rnlen hoe gem a k b est ingewikkeld zijn kelijk worden niet andere onbekende woor den gebruikt om een vakt e rm goed uit t e d e korte c ur s u s duur vormt e e n v a lkuil voor leg g en verwijs da arom naar ie ts praktis c h d e uitgebreide vakkennis ik heb zoveel te ten slotte bied de the o ri e het kader p a s aan vertell en in zo weinig tijd dus dan do e ik het na een introductie met prakti s che voorbeel maar wat s n eller opvallend is verde r dat bij d e n na mondelinge uitleg en zorg voor d e kort e r e alge me ne c ur s uss en h e t doel van aa n sluiting van di e theorie op d e praktis che de c ursu s ook voor de opleider ni et zo ervarin g e n kenni s van d e de eln e mers ver duidelijk is op de vraag wat wil j e dat hall en snoeken 1 996 een voorb e eld w e rknemers na de ze curs u s onthoud e n o f verwijs bij de uitl e g van elk onderdeel van meen e men hee ft ni e t i ed ere e n m e t ee n e en he t typ e numme r naar de foto s van d e vi e r a ntwoord wat zijn de vrage n van de de e lne typ e n fi e tse n di e zi c htbaar van e lkaar ve r me rs dat blijkt wel al s zij iets vr a gen tijden s s chillen dit in pla a ts van uitleg v a n ver s chil mijn uitleg de p auzes geve n de gele genheid len in ab s tracto tu ss en vi e r typen vrac ht om een anders t alige w e rkn e mer even apart te wa g en s die zichtbaar helemaal niet van n e m e n en te vr a gen of hij of zij h e t kan elkaar v e rsc hill e n volgen training taal en vaktaal van specifiek naar algemee n de verge lijking v an nt2 didactische uit in d e training t a al en vaktaal is de volgorde ga n gspunt e n met d e eige n vakdidactiek vorm van d e aanpak praatje pla a tje daadje in de de de rode draad in d e drie trainingsbijeen woorden van een van de bedrijfsopleid e rs komsten met de bedrijfsople iders ze beke te r dis cu s si e g e ste ld het b es pr ek en van de ken d e opbouw van hun e i gen curs ussen opb o uw v a n ee n c ur s u s of les biedt e en door de ogen va n e e n and e rs talige d e elnem e r handvat om d e didactiek van vakopleidinge n h o e ervaarden zijzelf een vakin s tructie in een en tweede taaldidactiek me t elkaar te verge andere taal lijken deze uitwi sseling vormd e de opzet en h e t doel v an de trainin g taal e n vaktaal de e e r s te bije enkoms t is een co nfronta ti e de voor de bedrijfs opleid ers eers te opdracht bestaat uit het lezen zonder een nt2 visie op taalge ri cht vakonderwij s inleidin g van een handleiding in het duits zie afbeelding i houdt in vakkennis over het gaat over een onbekend apparaat all een drage n aan e en andersta li g e start met iets het l e zen van die handleiding geeft voldoen doen begin bij praktijke rvaringen iet s doen de aanl eiding om ee n aantal problemen van waardoor kenni s die al aanwezig is ge toond het leren van een vak in e en tweede taal zelf kan word en of nieuwe kennis over het te ervar e n de opleiders hebben na lezing onderwerp geboden wordt zonder dat er e e n slechts e en vaag idee wat voor soort apparaat al te zwaar b e ro e p gedaan wordt op nieuwe het b e trof sommige woorden zijn te be grij woorden en abstracte kennis deze s tap biedt pen omdat ze op nederlands e woorden lij de basis voor de tweede zorg voor een plaatje ken di e geven enig aanknopingspunt het in het hoofd van de teerder waar je bij het neemt erg veel tijd om de relatief korte tekst lezen en uitlegg en van tekst en theo rie op te lezen de betekenis van veel woorden i s 2000 4 moe r 257 bv e volkomen onbek e nd en onzekerhe id over de taalwoorden die voor a nde rs t a ligen het eigen kennis van de duitse taal belemmert lastigste zullen zijn zie verhallen de vries zichtbaar het praten over de tekst pas na het 1996 uitdelen van een tekening va n het apparaat ieder krijgt ve rv olgens de opdracht een met daarop de namen van de onde rdelen vakterm of e e n algemeen beroeps taalwoord wordt de handl e idin g een stuk begrijp e lijk e r helder uit te l eggen er moe ten meerder e woorden die bij h et p laatje afg ebe e ld sta a n pogingen geda an word en voordat de uitleg word en ha rdop uitg es p roken om de beteke helder en begrijp e lijk is als t ec hnisch opge nis be ter te laten doordri ngen t en s lotte leide mens e n zijn bedrijfsopleid ers erg b e zig komt het het apparaat op tafel de ond erde met de inhoud dat blijkt ook uit d e uitleg len gaan van hand tot hand even kijken en opni e uw worde n v e el nieuwe vakterm e n in vo elen wat het nu i s wa a r h e t voor di e nt en d e uitleg ge bruikt i et s e envoudi g uitlegge n same n d e divers e o nd e rd el e n in h e t duit s blijkt ook om ee n ande re r e de n las tig z e benoem en nu pas wordt all es duid elijk erv aren z e lf ee n praktis che omsc hrijving of v e rvolge ns wordt er o m feedback gevra a gd een verwijzin g na a r een voorbeeld al s t e op de ze didac ti sch e aanpak van te ks t en simpe l dat zou ge en re cht kunn en doen aan th eo rie naar een plaatj e en da n pa s het d e compl exit eit va n het b egrip of de hande app ara at hoe h a d nieuwe kenni s o ve r een lin g ma a r dat de anders t a li ge c ur s i s t zo b e t er nieuw apparaat b e t er ove rg e dragen kunnen en sn ell er b e grijpt wat e r b e do e l d wordt word e n de re a c tie ligt voor de h a nd eers t ove rtuigt w el het apparaa t laten zie n natuurlijk eers t mon delin g uitl eggen ill ustreren e n een pa a r b e voor de derde bijeenkomst h e bben de lang rijke woorden uitle g gen a a n de hand van bedrijfs opl e id e rs zelf lijsten gem aa kt van zo n de praktijk d a n pa s de teks t lat e n le z e n tw intig s l e ut el wo orden bij e e n door hen va ak uitge voerde c ursu s die lijste n zijn nog een s in d e tweede tra inin gs bij ee nkom s t gaa t het me t elkaar b ek e ke n e n ve r g el e k en de be om woorde nscha t e n woorden schatuitbre iding als drijfs opl e id e rs blijken vooral de ec hte techni middelpunt van de vakin stru c tie in h et totaal sch e vakterm e n t e selecteren s tuurk o lom pi t van alle ni e uwe woorden die ee n ande r s talige manarm drop a rm de instru c tietaal en de in een b e drijfssituati e t ege nkomt i s een d ri e w e rkwoord e n di e in vas t e sa me ns t e lling bij delin g te maken nederlandse wo orden die d e v a kterm e n hore n de alge me ne beroep s bek e nd veronders teld mog e n worden omd a t taal staan ni e t of na uwelijks op hun lij s ten ze hee l vaak voorkom e n de e chte vak en bij h e t oefe n e n met de oms c hrijving v a n de bedrijfs termen dez e zijn ook nieuw voor twintig kernwo orden blijft de valkuil dat er n ed e rlandse we rkne mers en e e n derde cate teve el moeilijk e ni e uw e woord en opduik e n gorie alge men e b ero e p s ta alwoorden het h e t pro ce s van m e t elkaar di e u i tle g bespre ond ersc he id tussen d e l aat s t e tw ee vaktaal k e n i s l eerzaam en pa s t in h e t kader dat de e n al ge mene bero epsta a l wordt ve rk e nd aan praktijk de b este basis vormt voor de theori e de hand van een opdracht een vid e o toont ook bij de uitl eg van vaktaa l werkt e en e en praktijkins tructi e de bedrijfsopl eider s pra kti s ch voorb ee ld h e t bes te lett en op d e uitl e g va n de ins tru c teur en de al s afsluitin g i s er ee n voorbe eld in s tru c ti e woorde n op het sche rm met w elk e woord en tw ee de taa l didac ti e k er vo l gt ee n didac zou ee n anderstalige problemen kunne n h eb ti sc h nt2 verantwoorde uitl eg in h e t eng el s ben d e vaktermen word e n zonde r probl e ove r mark e ting en merk manag e ment eer s t m e n uit de vakin struc tie opgepikt bij dit verd e len de opleiders een verza meling mee voorb e eld gaat h e t om woorden al s tappen g e brachte produ cten in merk e n niet me rk afbram e n e n ve rzink en e n haa ks aan d e maat producten er vol gt e e n lij s tje van kernwoor woorden in d e uitl e g a ls uitze tten s linge ren d e n met uitleg a lles in he t engels de te rughalen en e rgen s rec ht b o v en gaan st aan waren e ssentie uit de te kst wordt ove r g ebracht aan de opleiders niet opgevallen als mo e ilijk het de h a nd van te keningen en schema s op he t zijn di e woorden die om de vaktermen heen bord de volgende oefening is om samen hun b et e keni s krijgen de al gemene b e roeps voorbeelden v a n merkproduct en te noemen 258 moer 2000 bv e dan pas lezen ze de engel s e tekst ze worden plekke ta ll oze mogelijkheden bedacht om er erg stil van de vragen worden moeizaam deze praktijkinstructie in de toekomst aan te beantwoord maar de boodschap is duidelijk vullen met taal instructie ze komen verder niet zozeer dankzij de he t late n pl aatse n va n bo rdj es me t nam en tekst maar veeleer dankzij de praktische van gereedschap mate ri alen en onderdelen introducti e waardoor nieuwe informatie en op en aan de instructieborden als aparte nieuwe woorden een referentiekader hebben woordenschat oefening gekregen het plaatsen van meer white boards om te tekenen k e rnwoorden te noteren uit de t evreden evaluaties van de training het verduidelijk e n van formulieren door te ble e k dat d e bedrijfs opleid ers verder aan de markeren wat is van belang voor de werkne slag zijn g ega an z e zijn zich op d e e e rs te mer welk dee l van het formulier i s voor plaats b e t er bewus t ge worden dat het leren hem of haar bedoeld wat moet hij zij van e e n vak in e e n andere taal een proces invulle n e n wat zijn dan d e ke uze mogelijk inhoudt da t voor ande rs talige werkn e mers heden a nders v erloopt al s voor go e d ge s choolde en het make n va n een lij s tje met s tandaard taalvaardig e nede rlandstalige werknemers in woorden voor het noteren van sto ri ngen en hun e igen cursusse n en instructie s verander d efect e onderdelen gebroken afgebroken d en e nkel e n op kl eine sc haal de v olgorde van ge sc he urd ni e t vo lle dig etcet e ra in s tructi e van praktijk naar theori e ofw e l het ontwikkelen van een vak en bedrijf ee rs t de voorbe e lden dan de uitleg en met staalboekje voor nieuwe werknemers s uc ce s n aar e ige n z eggen ook v oor d e idealite r wordt h e t maken van deze taal e n taalzwakk e auto c htone w e rkn e me rs d e lij s t v a kins tructiehulpmiddelen de taak van de met sleute lwoorden voor het c omputer bedrijfsopleider van de toekomst iemand die gebruik heeft zijn w e g ge vond e n bij d e all e kwalit eiten in zich verenigt te chnis che compute rin s tructi e intervi s i e met c ollega s v akkenni s ee n go e de communicator e e n meekijk en in d e eigen c ursus sen was span g oede nt2 didacticus en i emand die oog nend en l eerzaam e n zou m eer kunnen oor en tijd heeft voor de b e ho e ften van gebeur e n d e praktijkopleide r s zijn uit geno a nders tali g en en laag taalvaardigen digd in de le ssen nederlands op de w erk prakti s ch g ezie n blijven er veel red enen om vlo e r stap voor stap gebeurt er wat e e n voorlopig verder te werken aan een wederke pr oces al s dit h eeft ook in b e drijve n ve e l tijd rig proces van taal en vakl e re n in de b e drijfs nodig en kl e ine s ucc essen school nt2 docent e n b e drijfsopl eid er heb ben elkaar nodig en vull e n elkaar uit s tekend taalleren en vakleren in een aan de bedrijfsopleider heeft zijn vakk e nnis b e t e r leren ove rdrage n en kan w aar mogelijk de t aaltrainer krijgt een rondleiding over van de vakle e r ook een taalleersituatie t e het inwerk s tation het inw e rkstation i s een maken samenwerking met vakopleiders i s ni e uw in gerichte werkpl a ats onderde el van goed voor d e b edrijfs e n va kkennis van de de be drijfss chool het doel is om ni e uwe taalopleider en de daauit voortkomende taal werknemers waaronder veel all ochtonen activiteiten in h et bedrijf taaltraining in de t e laten ke nni smaken m e t de belangrijkste w e rksituati e i s tenslotte bedoeld om van mont a getec hnieke n en kwa li teits controle s tij iedere we rknemer een betere vakman c q dens de productie er liggen werk instructie s vakvrouw te m a ken met foto s en korte teksten gedocumenteerd verder is er weinig taal en teks t te zien noten en literatuur diezelfde rondgang wordt nog eens gemaakt met een groep anderstalige deelnemers bij de r itta is het instituut voor taalonderzoek en uitleg van de vakinstruct ri ce valt op dat ze taalonderwijs anderstaligen van de uni houvast zoeken bij de paar woorden die versiteit van amsterdam het itta ontwik boven de werkbanken hangen kelt en geeft bedrijfscursussen nederlands samen m et de praktijkinstructeur zijn e r ter op de werkvloer vakgerichte nt2 les 2000 4 moer 259 bv e materialen trainingen voor docenten en anne mieke janssen adviezen aan onderwijs en arbeidsorganisa ties itta herengracht 54 1017 cc amster van dieten dam tel ozo 525 38 44 itta hum uva nl uiteraard werden de opleiders ook uitgeno digd lessen de cursus nederlands op de werkvloer bij te wonen in het bedrijf omdat ontdek je plekje deze niet parallel liepen aan de training taal en vaktaal zal de uitwisseling over de bedrijfs werkstages e n gerichte taallessen in de tweede helft van 2000 plaatsvinden taalondersteuning verhall e n s h snoeken vakonderw ijs aa n ande rs taligen c tt n i996 verha ll en s l de v ries do centenh a nd leiding e n le e rd e rs woord e nbo e k e n ka ntoor ann e mi eke jansse n van die ten t oog naa r het praktijk metaalte c hniek horeca electrote c h oos te n van h e t land o m daar m et dri e b ege le id ers te niek bouw ins tallati e te chniek en verzor spreken van h et le e rwerkpl a ats enproj ect h a r ging m e ppel uitgeverij edu ac ti e f 199 6 de nb erg d e sle u te lwoo rd e n voo r h et s u cces va n e v dit project dat in 1997 we rd genominee rd voor de les trofee z ijn ko rte lijnen tusse n en flexib ilit eit b ij al le partije n d ie zich o m een vo lwassen a nders talige werk zoeke nde h e bben verzam eld o ve r h e t we rk van pi o niers dat inmiddels landelijke navo l g ing h eeft ge krege n in 1 99 7 wa s het lee rwe rkplaatse nproject harde n be rg ee n va n d e ge nomin ee rd e n voor de les trofee h e t prijzens waardig e v an dit werk st a geproj e ct voor volwas sen a nderstalig en zijn d e kort e lijnen tusse n arb e idsvo o rzie nin e burea u ni e uwkom ers e du ca ti e v e in s te ll in ge n e n bedrijven stage opdrachten vorm e n e en ba si s voor c ommuni c ati e op en o ve r de we rk s itu a ti e kort o m e en waard evol taal l e erproces met gun s ti ge to ekoms tp e r s pe ctie ven red e nen ge no eg om in h e t kad er van de ze moer ov e r int egra ti e van taalonderwijs en vakond e rwij s een s te gaan pr a ten met onze co ll ega s in het oost e n van he t land riet wol ffe nbutte l proj e ctco rdin a tor en st a ge be gel e idst er dre nthe co ll ege joke veen rrt2 do cent dunamis en mien kroezen pro jec tco rdin a tor volwass en e nedu catie duna mis ware n zo vri e ndelijk zi c h een ocht e nd vrij te ma ken om enthou s ias t o v er hun project te v erte llen dit artike l do et vers l a g v an hun erv aringe n uit he t gespre k m e t de ze men s en komen een groot aantal belangrijk e punten n a ar voren we ve rwijz e n in di t 260 moer 2000