TRON: Eerste experimenten met computer-tekstverwerker in het lager onderwijs

iron eerste experimenten met computer tekstverwerker in het lager onderwijs reeds anderhalf jaar voert tron concrete experimenten met computer in het lager onderwijs de bedoeling is voor namelijk na te gaan of zelf ontwikkelde software een bij drage kan leveren voor het leerproces dit houdt dus in dat de leerkrachten in klassituaties gebruik maken van software pakketten en steunende op hun ervaring nagaan of het leerproces hierdoor nu wordt bevorderd gestimuleerd of versneld meer dan 70 scholen van de drie onderwijsnetten hebben reeds deelgenomen aan de experimenten en de resultaten van de evaluaties zijn opmerkelijk te noemen de reacties van de kinderen zijn zoals verwacht erg posi tief doch wat belangrijker is de motivatie blijft ook op een langere periode behouden de motivatie van de kinderen de nadruk bij het didactisch concept van tron op de interactie leerling computer leraar waarbij klassikale gesprekken worden gestimuleerd alsook het probleemstellend karakter van de software bieden moge lijkheden die alle verwachtingen overtreffen auditieve en visuele discriminatie spelling woordenspel zinnen bouwen alfabetiseren en remedierend lezen behoren tot het taalpakket dat het tron team heeft ontwikkeld het uittesten van programma s is echter niet het enige terrein waar tron zijn onderzoek op richt het werken met de logo taal het ontwikkelen van projectwerken rond de computer en het leren gebruiken van dit apparaat als informatiebron wordt ook zij het stapsgewijs ingeschakeld in de experimenten een nog braakliggend terrein voor het lager onderwijs is ongetwijfeld het gebruik van de computer als een infor matiebron voor de kinderen niet alleen het opvragen van informatie vormt hier een element doch ook het inbrengen van gegevens is niet onbelangrijk te noemen we kunnen bij dit laatste 2 belangrijke vlakken onderschei den waarbij de computer een rol kan spelen 1 het gebruik van de tekstverwerker om toe te laten dat kinderen op een soepele wijze eigel ideeen zouden kunnen samenvatten intikken opslaan afdrukken vermenigvul digen verbeteren uitbreiden en eventueel er een be paalde vorm aangeven 2 het opstellen van informatie fiches hetzij in de vorm van een soort electronische encyclopedie hetzij in de vorm van een soort electronisch woordenboek 28 vonk 1986 16de jg nr 1 wat het eerste betreft valt op te merken dat de idee doet denken aan de aloude drukpers van freinet misschien gaat bij de nieuwe methode de romantiek van het ambachtelijk werk van het zetten van de letters het rollen van de inkt en samendrukken van papier en metaal wel verloren het intikken van wiebelende toetsen het op het scherm brengen van schemerende puntlettertjes het uitprinten van teksten aan een snelheid van 180 letters per seconde staat ver van de goede oude drukpers wereld toegegeven de voorbeelden zijn vooral aangebracht door tegenstanders van het gebruik van de computer op school doch we moeten toegeven dat ze de meer nostalgische leer krachten onder ons niet onbewogen laten de verdedigers van de nieuwe technieken zullen wel eerder spreken van de vette kleverige inkt van de drukpers het zich scheel kijken op letters die omgekeerd op de ijzeren staafjes zijn gezet de loodzware letterbak en het plakkerig gedoe met papier tegenover het nette ordelijk gebruik van het toetsenbord de eenvoud en de winst aan tijd van de printer de mogelijkheid tot onmiddellijke correctie via vederlichte toetsen enz laten we bijgevolg om het in een meer volkse taal uit te drukken een koe een koe noemen met uitzondering van het kunnen verspreiden van gedachten hebben beide toestellen geen enkele overeenkomst met elkaar en staan hier andere doelstellingen voorop de technische vaardighe den die men nastreeft zijn niet dezelfde en ook de situatie waarbij men van een der beide toestellen gebruik maakt is verschillend een concreet experiment zal dit ongetwijfeld beter illus treren vorig schooljaar namen de kinderen van de rbs de pinte een computer mee op bosklas de leerlingen werken er vaak zelfstandig of in groep en moeten regelmatig informatie betreffende hun opdrachten m b t dieren planten geschie denis van de streek en aardrijkskundige gegevens uitwisse len in dit kader vormt een tekstverwerker dus een belang rijke hulp niet alleen kunnen teksten worden ingetikt en snel worden afgedrukt maar het is tevens mogelijk deze teksten te bewaren om later in de klas te kunnen gebruiken om ze te kunnen verbeteren of anders te formateren dit experiment van tron gaf aanleiding tot het ontstaan van een boskrant waarin elke groep of kind een klein berichtje kon intikken en situeren op het blad er werd gebruik gemaakt van de home writer een tekstver werker waarbij tekst in rubrieken kan worden geplaatst en uitgeprint worden met een kleine plotter d i een apparaat waarmee via een aantal kleurpennen tekst en tekeningen afgedrukt kunnen worden in diverse kleuren en lettergroottes de plotter kost ongeveer 14000 bf 29 het is bepaald geen makkelijk te gebruiken tekstverwerker enerzijds door de engelse terminologie anderzijds door de talrijke bevelen en formateringsmogelijkheden toch bleken de kinderen er vlug en soepel mee te kunnen omspringen eerst werd aan een groepje de tekstverwerker uitgelegd en dan was het aan de leerlingen van het groepje zelf om de instructies aan de andere groepen over te bren gen het betreft kinderen van het 5de leerjaar de fout die tron hierbij ongetwijfeld maakte is dat de eerste kennismaking met de tekstverwerker zelf slechts kon gebeuren in de week van de bosklas dit vormde een beperking tot het veelvuldig gebruik van het systeem zodat enkel 1 pagina werd afgedrukt van de boskrant het gebruik van de tekstverwerker tijdens de projektweek over de computer vind je overal verliep heel wat vlot ter grotendeels omdat de meeste leerlingen er reeds ge bruik van hadden gemaakt tevens werd nu het computer fichesysteem ingeschakeld om boeken tijdschriften en documentatie te leren inventa riseren sorteren en opzoeken ook hier werd de taktiek van leerlingen leren aan elkaar met succes toegepast ongetwijfeld zijn deze eerste stapjes maar een beginfase in een reeks experimenten die enkele nieuwe doelstellingen in het leerproces centraal kunnen stellen de motivatie om teksten te verbeteren mooier te maken en aan te vullen is immers groter en waardevoller dan de wil om een tekst opnieuw te schrijven de mogelijkheid om teksten in meerdere exemplaren te laten afdrukken en door te spelen aan anderen werkt zeker stimu lerend of dit alles ook geen positieve invloed kan hebben op de creativiteit van de kinderen bij het maken van tekst jes is eveneens een belangrijke vraag wij beschikken tot op heden nog over onvoldoende gegevens om tot besluiten hieromtrent te komen een ding is zeker tekstverwerking en fichering op computer vormen voor de kinderen nieuwe en belangrijke hulpmiddelen in een maatschappij waar de informatie of liever het gebrek eraan hoogtij viert tron hoopt zijn steentje bij te dragen tot de bekendmaking en het verantwoord gebruik van deze nieuwe middelen en zal ongetwijfeld in de toekomst nog experimentele gegevens kunnen verspreiden scholen die tron eens naar de klas willen halen om de programma s en experimenten voor te stellen kunnen contact opnemen met een van de onderstaande coordinatoren van het tron team de scholen dienen enkel over een kleurente levisie te beschikken de lezer van dit tijdschrift kan eveneens helpen door sugg esties ideeen en informatie betreffende nieuwe onder 30 zoeksvelden aan ons door te spelen coordinatoren antwerpen walter digneffe 03 664 72 57 0 vlaand jose de pauw 091 82 87 35 w vlaand jos buyck 056 71 31 38 brabant j p mergaerts 02 269 18 77 patrick wynants voorzitter van tron krijgslaan 91 9000 gent tel 091 21 31 47 bel eggen u zoekt de hoogste opbrengst voor uw geld oo even korten goed e napaar weken of maanden opzij kan zet ten een kortlopende reke kan ook ning bij de aslk biedt u bij zonder interessanteinterest voeten en uw geld ligt maar vast voor een korte periode van 15 dagen tot hooguit een jaar bovendien brengt uw kapitaal al rente op vanaf de eerste dag na inlage een belegging op ko rte termijn is een belegging voor mensen met zin voor zaken informeer gerust naar de meest recente interesttarieven bij uw aslk agentschap al was het maar om u ervan te ove rtuigen dat kort beleggen kan en goed ook aslk we doen met je mee 31