Trucs om taal te leren: taalleerstrategieën in ‘Zin in taal’

carry van de gucht e in zin in taal een taalmethode voor de basis school hebben taalleerstrategieen een plaats gekregen in de leerlijn woordenschat zo n strategieles begint in het taalboek voor trucs om taal te leren groep 7 bij het thema onvrede bijvoorbeeld roet de volgende dialoog van cas en klaar ta all eer s trategi een in zi n in taa l erg erg mensen gebruiken allerlei trucs om taal te leren op cas en klaar spelen graag en vaak met woor vakantie in italie bijvoorbeeld raden ze dat het woord den vandaag spelen ze met woorden uit een ristorante op een ruimte reet tael jes en een bar wel lied restaurant zal betekenen eenmaal daar gezeten vragen ze aan de ober wat voor gerecht er niet een klaar ik weet iets erg ergs cas bepaald woord op de nienukaart wordt bedoeld of cas iets erg leuks bedoel je zeker klaar raadplegen ze hun reisivoordenboekje vaak onbewust klaar nee ik bedoel echt iets erg ergs maa r wordt zo gebruik gemaakt van taalleerstrategieen de het gebeurt in een leuk liedje het gaat betekenis van ee n woord raden uit de vorm van het over twee oude zussen die al heel lan g ivoorti of uit de context hulp vragen om achter de en heel gezellig bij elkaar in hui s betekenis van een woord te konien of liet woord wonen de ene zus heet constance e n opzoeken in het woordenboek de andere heet mathilde cas een lied zei je klaar klaar ja cas het leren van strategieen in het taalonderwijs cas laat maar horen heeft de afgelopen jaren veel aandacht gekregen klaar het heeft vier coupletten ik begin met in de vakbladen meestal gaan die artikelen over het eerste onderwijs aan volwassenen of aan leerlingen in het voortgezet onderwijs in methoden voor het tante constance en tante mathilde basisonderwijs wordt al veel aandacht besteed woonden eendrachtig en knus bij elkaa r aan leesstrategieen bij begrijpend lezen maar een was hardhorend de andere brilde ook om taal te leren kunnen basisschool in doorsnee waren zij zeventig jaar leerlingen strategieen gebruiken cas momentje klaar ik snap er geen sikke pit van het stikt van de vreemde woor den eendrachtig brilde in door snee klaar eendrachtig en knus cas wat heb ik nou vooraf over constance en mathilde verteld cas dat het zussen zijn en dat ze hun hele leven al gezellig bij elkaar in huis wonen klaar precies cas gezellig wat zou eendrachtig en knus dan betekenen cas dat ze het leuk hebben en geen ruzie maken met elkaar klaar en wat begreep je nog meer niet cas eh bilde oh nee brilde klaar zingt een was hardhorend de andere brilde afbeelding 1 cas en klaar spelen niet woorden uit cas de een was doof en de ander had een een lied taalboek d1 brilletje 2002 2 moer oi klaar precies blijft alleen nog dat in door basisschoolleeftijd begrijpelijk en toepasbaar snee over dat kun je opzoeken in het zijn voor de leerlingen kunnen we de gekozen woordenboek maar ik kan je ook helpe n strategieen op een begrijpelijke manier indelen door het je te vertellen de een wa s in de volgende ty pen achtenzestig de ander twee en zeven tig dus gemiddeld in doorsnee trucs voor als je een woord niet ken t zeventig jaar voorspellen waarover een tekst zal gaan of cas ik heb zin in taal klaar geen zin i n welke woorden erin gebruikt zullen worden rekenen ga maar gauw verder op grond van de titel het onderwerp en de illustraties in deze dialoog passen cas en klaar de strategie de betekenis van onbekende woorden afleiden betekenis afleiden toe cas kent een paar uit de context dat wil zeggen uit illustraties het woorden niet en klaar laat hem erover onderwerp van het verhaal gebaren of nadenken wat die zouden kunnen betekenen mimiek van een spreker terloops noemt klaar ook nog twee andere woorden analyseren dat wil zeggen een woord strategieen namelijk iets opzoeken in het in delen uit elkaar halen en de betekenis uit de woordenboek en hulp vragen en helpen delen proberen af te leiden deze strategie wordt toegepast op samenstellingen en tru cje s om wo o rde n te ler en woorden met voor en achtervoegsels wat zijn eigenlijk taalleerstrategieen in zin in een woordenboek gebruiken dat wil zeggen taal worden leerstrategieen omschreven als gebruik leren maken van de informatie die er trucjes om woorden te leren en te onthouden in een woordenboek over een woord staat je kunt leerstrategieen ook omschrijven als zoals betekenisomschrijving voorbeeldzin denkhandelingen of gedragswijzen die mensen lidwoord vervoeging uitspraak klemtoon gebruiken om hen te helpen met het begrij afkortingen pen leren of onthouden van nieuwe informatie hulp vragen aan een klasgenoot of aan de o malley chamot 1990 rebecca oxford leerkracht in zin in taal wordt deze strategie vindt in haar inmiddels klassiek geworden gecombineerd met hulp bieden door degene boek over taalleerstrategieen uit 1990 dat in aan wie de hulpvraag gesteld wordt er zo n technische definitie de rijkdom van leer worden ook strategieen geleerd om de strategieen niet goed genoeg tot uiting komt betekenis van woorden uit te leggen iets en voegt er in haar enthousiasme nog aan toe aanwijzen voordoen met andere woorden dat leerstrategieen handelingen van de leerling zeggen enzovoorts zijn om het leren makkelijker sneller leuker woorden of begrippen onisclirijven waardoor meer zelfgestuurd effectiever en meer over je toch duidelijk kunt maken wat je bedoelt draagbaar naar nieuwe situaties te maken nou als je niet op een woord kunt komen of het welke leerkracht zou dat zijn leerlingen willen gewoon niet weet onthouden in haar boek geeft 1zebecca oxford een trucs oni tvoorden te onthoude n overzicht en een indeling van verschillende het groeperen van woorden bijvoorbeeld soorten strategieen die bij taal leren gebruikt allemaal woorden voor gebouwen of allemaal worden zij onderscheidt geheugenstrategieen woorden die horen bij de zee het onthouden zoals associeren cognitieve strategieen bij wordt makkelijker omdat het aantal aparte voorbeeld een woordenboek gebruiken eenheden woorden wordt gereduceerd compensatiestrategieen zoals betekenis afleiden associeren oftewel het verbinden van nieuwe uit de context nietacognitieve strategieen zoals woorden aan woorden die al in het geheugen je eigen leren plannen affectieve strategieen zitten de verbindingen kunnen gelegd wor bijvoorbeeld je angst verminderen door te den in een associatieschema dat de kinderen ontspannen en sociale strategieen zoals vragen zelf vullen met woorden waaraan ze denken stellen uit dat overzicht zijn voor zin in taal bij een bepaald grondwoord in een rijmpje of die strategieen gekozen die voor kinderen in de versje waarin klankassociaties worden ge 2002 2 moer 62 maakt of door middel van een tekening waar strategieen die oxford wel noem maar die de mee een visueel beeld met een woord verbon leerlingen in zin in taal bijvoorbeeld niet leren den wordt zijn zelf nieuwe woorden in een context plaatsen zelf afbeeldingen zoeken bij woorden nadenken over ivoorden lere n zelf zorgen voor herhaling in het basisonderwijs nadenken over woorden en over taal is dit meer het werk van de leerkracht en van de bijvoorbeeld over het verschil tussen de vorm inethodemakers ook bij de affectieve het en de betekenis van een woord over het feit zorgen voor een veilig en ontspa n nen dat woorden gevoelswaarde hebben of over leerklimaat en sociale strategieen het zorgen wat een woord eigenlijk is waar woorden voor groepswerk en interactie is de rol van de vandaan komen en hoe woorden ontstaan en leerkracht groot i n de handleiding van zin in verdwijnen taal wordt vaak bij een opdracht aangegeven dat uitvinden hoe woorden leren in zijn werk deze geschikt is voor groepswerk of werken in gaat bijvoorbeeld hoe kleine kinderen leren tweetallen verder leren de leerlingen in de lessen praten hoe het komt dat niet iedereen spreken luisteren zelfstandig een gesprek te dezelfde woorden kent en dat sommige voeren in een groep mensen tweetalig zijn of een dialect spreken niet alle strategieen zijn dus geschikt om in het plannen van je eigen leren bijvoorbeeld basisonderwijs te onderwijzen maar ook zal niet nadenken over het nut van woorden leren en alles van een bepaalde strategie tot in de puntjes over een handige volgorde om strategieen toe geleerd kunnen worden door kinderen in de te passen basisschoolleeftijd als voorbeeld noemen we de strategie het woordenboek gebruiken kinde e en la ngdurig pro ces ren op de basisschool kunnen al goed leren de term taalleerstrategieen wordt dus gebruikt werken met eenvoudige woordenboeken in zin voor denk handelingen van de teerders zelf in taal maken ze in jaargroep 4 kennis niet van waarbij de teerder bewust het eigen leerproces date junior woordenboek nederlands in jaargroep bestuurt in het onderwijs is het zeker voor 5 en 6 leren ze gebruik maken van de jonge kinderen meestal de leerkracht die verschillende soorten informatie die er over een maatregelen neemt om het leerproces van de woord in dat kinderwoordenboek staat in leerlingen op gang te brengen de leerkracht jaargroep 6 maken ze daarnaast ook kennis niet past dan eigenlijk de leerstrategieen toe voor de woordenboeken voor volwassenen als van date leerlingen naarmate de leerlingen ouder basiswoordenboek en de dikke van dale i n worden kunnen ze steeds meer van die jaargroep 7 leren ze werken met van date strategieen van de leerkracht overnemen voor basiswoordenboek en in jaargroep 8 oefenen ze jonge kinderen is het de leerkracht of de daarnaast ook wat niet de dikke van dale methode die plant wat er geleerd gaat worden bijvoorbeeld als een woord dat ze zoeken niet in en hoe en wanneer de leerkracht geeft de het basiswoordenboek staat toch zal het voor veel betekenis van woorden enzovoorts oudere kinderen aan eind van de basisschool nog te leerlingen kunnen de planning eerst gedeeltelijk moeilijk zijn om de dikke van dale echt te en later wellicht helemaal overnemen ze gebruiken en ook bij het gebruiken van het kunnen zelf de betekenis van woorden bnsisi voordenboek zullen ze soms nog moei achterhalen et cetera lijkheden tegenkomen zoals het inpassen van de het leren van taalleerstrategieen is een langdurig betekenisomschrijving uit het woordenboek in proces dat niet in het basisonderwijs afgerond de context waarin ze het woord tegenkwamen kan worden we mogen aannemen dat de het kiezen van de juiste betekenis uit leerlingen er in het voortgezet onderwijs mee verschillende betekenissen die in het verder gaan in het talenonderwijs en in het woordenboek gegeven worden of het herleiden studiehuis i n het voortgezet onderwijs en het van sommige woordvormen tot de woorden volwassenenonderwijs zal de nadruk dan ook op boekvorin maar gelukkig kunnen ze daarmee andere st rategieen liggen of op een hogere fase in het voortgezet onderwijs nog verder oefenen in een strategie dan in het basisonderwijs 2002 2 moer 63 lessen in strategieen waardoor ineens hun gehechtheid verkilde taalleerstrategieen zijn eigenlijk handelingen want van elk soort japon was er maar een die een succesvolle taalleerder uit zichzelf en onbewust al uitvoert bij het onderwijzen van cas ik snap het al beter maar in de derde strategieen gaat het erom de leerlingen bewust regel zitten nog wel een paar geniepige te maken van die handelingen en als leerlingen woorden gehechtheid verkilde geen die niet uit zichzelf toepassen hen die flauw idee wat het betekent handelingen zich eigen te laten maken klaar dat is toch gewoon een kwestie van de strategielessen in zin in taal beginnen steeds trucjes toepassen je probeert bijvoor met het samen lezen van een dialoog tussen beeld na te gaan wat er is gebeurd twee figuren die een bepaalde strategie cas constance en mathilde hebben een paar demonstreren in de delen a voor groep 4 en oude kleren geerfd en van elk soort b voor groep 5 zijn dat gesprekken tussen japon dat zal wel een soort jurk zijn boris en mo in deel c voor groep 6 tussen de was er maar een belgische martien en de nederlander tinus en klaar en wat denk je dat er dan kan gebeuren in deel d en e voor groep 7 en 8 tussen cas cas dat die twee nijdig op elkaar worden en klaar na het lezen van de tekst bespreekt de natuurlijk spinnijdig leerkracht met de leerlingen hoe die figuren de klaar precies je bent er nu zelf achter strategie gebruiken daarna gaan de leerlingen gekomen maar je had de woorden ook aan de hand van opdrachten in hun werkboek op kunnen zoeken of ik had het je zelf met de strategie oefenen en tenslotte wordt kunnen vertellen in de reflectiefase van de les besproken hoe het cas hoe gaat het liedje verder oefenen verlopen is klaar luister maar hier volgen het derde en zin in taal bevat geen intensieve training van vierde couplet en als je het niet snapt strategieen aan de hand van stappenplannen die weet je wat je kunt doen onfeilbaar tot de juiste oplossing leiden zo n stappenplan is al gauw te complex voor het op zeek re dag maakte tante mathilde basisonderwijs ook van daalen kapteijns akelig lachend de koffie geree d 1997 en haar mede onderzoekers concluderen daar zij haar zuster vergiftigen wilde uit hun onderzoek van een training in het die in haar eentje een wandeling deed afleiden van woordbetekenissen in groep 8 van de basisschool dat die training te complex was toen nu de koffie tot stand was gekomen en dat terwijl ze heel veel tijd aan de training wou zij eens proeven en nam zij een slo k van die strategie hadden besteed zij had de juiste verhouding genomen in zin in taal leren de leerlingen deze strategie tante mathilde viel neer als een blok op een vrij intuitieve manier toepassen lang niet altijd zullen ze daarmee tot het afleiden van uit drs p heen en weer zusters kararnazov de juiste betekenis komen de leerlingen leren door hein polzer amsterdam bert bakker dan ook een volgorde waarin ze verschillende strategieen kunnen gebruiken als het afleiden nadat de leerlingen deze dialoog gelezen van de betekenis niet lukt of als ze twijfelen over hebben en besproken is hoe cas de betekenis de betekenis kunnen ze het woord opzoeken in van hem onbekende woorden heeft afgeleid het woordenboek als dat ook niet lukt kunnen gaan de leerlingen zelf in hun werkboek aan de ze de betekenis aan iemand vragen klaar slag met een ander gedicht van drs p de formuleert het als volgt in het vervolg van de wandaad ze hebben al eerder met deze strategie dialoog aan het begin van dit artikel geoefend in voorgaande lessen de leerlingen proberen de betekenis van schuingedrukte klaar tweede couplet woorden in de tekst af te leiden de betekenis van de woorden wandaad wissel en wissel tante constance en tante mathilde wachter worden vooraf gegeven het gedicht erfden de kleren van tante heleen begint zo zooz z moer 64 er woonde eens een wisselwachter in het aan de orde zoals het afleiden van de betekenis woeste wou d van woorden uit de context in zin in taal ligt de die nauwelijks voorzien kon in zijn nadruk daarbij op het achterhalen van de levensonderhoud betekenis van woorden en niet op tekstbegrip zijn dagen werden doorgebracht in wrevel e n en bovendien wordt die strategie ook op verdriet gesproken taal toegepast met name door hij wachtte en hij wachtte maar de wissels aandacht voor gebaren en mimiek van degene kwamen nie t die spreekt een type strategieen die niet in zin in taal zijn in de reflectiefase aan het eind van de les wordt opgenomen zijn die strategieen die vooral met gezamenlijk besproken wat de schuingedrukte begrijpend en studerend lezen te maken woorden volgens de leerlingen betekenen en hebben zoals globaal lezen aantekeningen waaruit ze dat hebben afgeleid de leerlingen maken samenvatten zin in tael is een taal vertellen elkaar op welke manier ze de betekenis methode met leerlijnen op het gebied van van een woord hebben afgeleid bijvoorbeeld spreken luisteren woordenschat woordbouw door het woord uit elkaar te halen en te kijken zinsbouw schrijven en spelling een leerlijn naar de betekenis van de delen of door te kijken lezen is er niet in opgenomen een leesmethode naar de betekenis van andere woorden in de zin is een meer geeigende plaats voor zulke lees en ook de leerkracht kan door middel van strategieen vragen stellen of hardop denken de leerlingen er kan ook onderscheid gemaakt worden tussen op ideeen brengen bij het opsporen van directe en indirecte strategieen de hierboven aanwijzingen voor de betekenis van een woord opgesomde strategieen in de eerste twee in de handleiding bij de les worden voorbeelden groepen trucs voor woorden die je niet weet van zulke aanwijzingen gegeven zo kan en trucs om woorden te onthouden noemt besproken worden dat je in het woord oxford directe strategieen die strategieen zijn levensonderhoud de woorden leven en direct gericht op de taal en het leren daarvan als onderhoud ziet en dat je daardoor al veel van je iets opzoekt in een woordenboek krijg je de betekenis van dat woord kunt begrijpen het meteen informatie over een woord van andere omschrijven van de betekenis van sarnenstel orde zijn de metacognitieve strategieen die lingen hebben de leerlingen al eerder geleerd er genoemd zijn onder nadenken over woorden kan ook aan de orde komen dat je iets van de leren dat zijn in de indeling van oxford betekenis van het woordwrevel kunt afleiden indirecte strategieen die het leren in het uit het feit dat het samen met het woord algemeen regelen er zitten elementen in van verdriet voorkomt het zal dus wel niet iets taalbeschouwing en van algemene leerstrate vrolijks betekenen gieen die niet alleen voor taalleren gelden van de afgeleide betekenissen wordt in het taalbeschouwing zit bijvoorbeeld in he t woordenboek nagegaan of ze kloppen er wordt toegewerkt naar de conclusies dat je de betekenis van woorden soms kunt afleiden uit andere woorden in de zin informatie uit de tekst of uit wat je al wist dat je de betekenis van a kl sommige woorden kunt afleiden door ze uit elkaar te halen en dat het handig is om een volgorde van trucjes aan te houden proberen de il betekenis af te leiden opzoeken in het woordenboek hulp vragen ty p en s trategiee n a i l ter er is onderscheid tussen strategieen voor taal en voor l ezen sommige strategieen uit zin in taal afbeelding 2 cas en klaar bellen elkaar komen ook in methodes voor begrijpend lezen taalboek d2 2002 2 moer 65 volgende fragment uit een telefoongesprek van na het lezen van de dialoog gaan de leerlingen cas en klaar als cas opbelt vanuit italie in hun werkboek aan de slag met woorden die bijna hetzelfde zijn in verschillende talen zie klaar kun je je een beetje redden in het afbeelding 3 ze zien onder meer dat het woord italiaans cas gazet in enigszins verschillende vorm cas ik heb een italiaans woordenboekje voorkomt in het italiaans gazetta frans clara en daar staan ook zinnen in gazette turks gazete en vlaams nederlands nee dat gaat prima wist je dat prima gazet en dat woorden voor televisie en van oorsprong trouwens een italiaans muziek in verschillende talen in vorm erg op woord is net als salto en via en elkaar lijken italiaans televisione niusica frans salami musique fries televyzje muzyk turks klaar je spreekt al een aardig woordje televizyon ze zien ook dat hetzelfde woord in italiaans cas twee talen een verschillende betekenis gekregen cas ik spreek het niet alleen clara ik lees kan hebben zo betekent het woord vermicelli het ook ik koop elke morgen de in het italiaans wormpjes en in het nederlands gazetta deegsliertjes verder zoeken ze uit welke talen klaar gazetta dat is ook toevallig je hebt familie van elkaar zijn door woorden die sterk ook een krant die de gazet van op elkaar lijken op te sporen in de bespreking antwerpen heet van de opdrachten in het werkboek zullen het cas zo klein is de wereld nou klaar zo bestaan van taalfamilies en het verschijnsel klein leenwoorden aan de orde komen in de handleiding is een tekst over de herkomst van nederlandse woorden opgenomen die door de leerkracht voorgelezen kan worden timnwi k m m d ope ama niet alleen s tra t e gi een taalleerstrategieen staan nu een jaar of tien in de belangstelling de aandacht ervoor past in de gedachte dat het onderwijs procesgericht moet 1 k zijn volgens die opvatting moeten leerlingen procedures leren om taken aan te pakken en uww4e wtle yn u rel rwe ng u an p4 ti rp d nl m mr h n y l w r wew 4 ryrjn problemen op te lossen r ee w xuty n ws et e m 1 ev nr a taalleerstrategieen passen ook in de opvatting dat het taalonderwijs verwervingsgericht moet zijn appe l en vernieer 1 997 daarmee word t bedoeld dat leerlingen gelegenheid moeten op a riwhlr mnn un4 mm wn u wxijo m krijgen de taal op school te verwerven en dat er soli y e oti sn e r t nnwn niet vanuit gegaan moet worden dat leerlingen alles van het nederlands buiten school al verworven hebben door aandacht voor oo a w m taalleerstrategieen worden leerlingen zich n i mm 4 o1 w m nx ty w ha u r u r bewust van hun eigen taal verwervingsproces en kunnen ze dat op den duur zelf sturen dat klinkt natuurlijk allemaal wel fantastisch de zichzelf taal lerende leerling de verwachtingen zijn hoog gespannen gaan we dan vanaf nu alleen nog maar strategieen aanleren in het woordenschatonderwijs nee zeker niet in zin in taal nemen de afbeelding 3 woorden in verschillende talen strategieen slechts een bescheiden plaats in in werkboek taal d een derde deel van de woordenschatlessen in d e 2002 2 moer 66 basisstof staat steeds een strategie centraal in vertellen waarom ze een bepaalde handeling andere lessen komen strategieen terug als uitgevoerd hebben bossers 1997 dat zou voor nevendoel de nadruk ligt in de woorden kinderen in het basisonderwijs evenzeer gelden schatlessen toch vooral op het leren van de afwisseling in de lessen is dus belangrijk betekenis van een flink aantal woorden per te veel nadruk op strategieen lijkt ook tegen leerjaar worden 800 a 900 woordbetekenissen strijdig met andere verworvenheden van het behandeld taalonderwijs zoals een communicatieve ook in de strategielessen leren de leerlingen benadering waarin taal zoveel mogelijk in een woordbetekenissen ze moeten dan bijvoor natuurlijke context wordt aangeboden en beeld de betekenis van woorden afleiden uit de geoefend de kunst is om dit nu niet overboord context als leerlingen de betekenis moeten te gooien maar aandacht voor strategieen daarin afleiden worden de woorden even goed op een zinvo ll e wijze in te passen onthouden als wanneer de betekenis door de de leerlingen hoeven niet a ll es bewust te leren leerkracht gegeven wordt mondria 1997 het gelukkig kan door kinderen in de basis afleiden kost echter veel meer tijd de schoolleeftijd ook nog veel taal onbewust wor beschikbare lestijd wordt effectiever besteed als den geleerd tijdens allerlei voor hen aant re k woorden onderwezen worden door middel van kelijke activiteiten directe instructie dat wil zeggen door uitleggen van de betekenis en ermee oefenen strategieen woorden leren en onthoude n onderwijzen is dus geen alternatief voor gewoon behalve strategieen oin de betekenis van woorden leren in de woordenschatles de woorden te achterhalen zoals betekenis waarde van strategieen ligt vooral in het feit dat afleiden en het woordenboek gebruiken leren de leerlingen die ook buiten de woordenschatles de leerlingen ook strategieen om woorden te kunnen toepassen in lessen van andere vakken onthouden voor liet onthouden van woorden is en in buitenschoolse situaties het van belang dat ze opgenomen worden in vooral voor allochtone leerlingen is het van een netwerk van reeds gekende woorden groot belang om hun woordenschat zo snel trucjes die daarbij kunnen helpen zijn liet mogelijk uit te breiden om het onderwijs te groeperen van woorden en het associeren cas kunnen volgen hebben ze een flinke en klaar pakken dat bij het thema riddertijd als woordenschat nodig dat pleit ervoor om veel volgt aan lestijd te besteden aan het leren van woorden maar ook kunnen leerlingen taalleerstrategieen jonkvrouw beter toepassen als ze al een behoorlijke cas en klaar spelen graag en vaak niet woorden woordenschat hebben aan alleen strategieen vandaag spelen ze met woorden die komen uit hebben ze niets leerlingen met een geringe een schoon en ver verleden de riddertijd woordenschat houden moeite met tekstbegrip ook al kunnen ze hun leesstrategieen nog zo klaar neuriet zacht voor zich uit en barst dan goed toepassen hacquebord 1989 en ook in gezang uit associeren bijvoorbeeld een strategie voor het onthouden van woorden gaat beter als je al veel ik had duizend jaar geleden geboren woorden kent bij die strategie worden nieuwe moeten zijn woorden vastgeknoopt aan woorden die al in ik had eigenlijk een jonkvrouw in een toren het geheugen zitten hoe meer woorden je moeten zijn kent hoe meer verbindingen er gelegd kunnen zo eentje die ze streng lieten bewaken worden door zeven draken een gevaar van teveel nadruk op strategieen is dat het tot motivatieproblemen leidt bij de cas ja dat is leuk klaar en dan kom ik je leerlingen leerlingen in het voortgezet redden onderwijs blijken weerstand te krijgen tegen het klaar smachtend 0 ridder caspar red mij alsmaar weer moeten uitvoeren van een toch uit de klauwen van de zeven stappenplan of tegen het alsmaar weer moeten verschrikkelijke draken hun vurig e 2002 2 moer 67 adem verschroeit reeds mijn stem na deze introductie door cas en klaar sorteren banden snik de leerlingen in hun werkboek woorden in twee cas even mijn ridderspullen pakken groepen woorden uit de riddertijd en woorden jonkvrouw clara mijn helm met veder uit onze tijd het zijn woorden als de dos mijn vlijmscherp zwaard en natuur baseballpet cool het edele ros het harnas koen lijk mijn sneeuwwit paard mijn edel de lans de laserstraal enzovoorts in een tweede ros opdracht sorteren ze gegeven woorden en klaar 0 caspar mijn held ben jij wel koen maken daarbij zelf uit welke groepen en genoeg subgroepen ervan te maken zijn acteur actrice cas nijdig koen wie is die koen apotheker atlete autocoureur banketbakker klaar koen is een ridderwoord voor dapper basketballer beeldhouwster bergbeklimster et net zoals kloek en kranig cetera zie afbeelding 5 cas 0 dan is het goed ik kom eraan hoor jonkvrouw clara want ik ben lafaard in de reflectiefase van de les wordt opgenoemd bloodaard noch platbroek welke woorden in een bepaalde groep horen en klaar platbroek hihi barst dan weer met een wordt de groepenindeling in een schema in edele snik uit in gezang beeld gebracht die groepen kunnen steeds uitgebreid worden en de ridder kwam gereden op een sneeuwwit want misschien weten sommige leerlingen nog paard meer woorden uit de riddertijd net als cas en en daar stond hij dan beneden met een klaar de lezer mag ridderwoorden verzamelen vlijmscherp zwaard uit het hier volgende slot van hun spel met een mantel en een wapperende vederbos maar dan kwamen al die vreselijke draken op hem los o 4 t r e o a r d d a wt t n n a ajbeelding 4 cas en klaar spelen niet woorden uit afbeeldhag 5 woorden groeperen de riddertijd taalboek d2 werkboek taal d 2002 2 moer 68 cas zie je dat klaar mijn schild toont mijn uit annie m g schmidt ziezo de 347 kinder blazoen een kasteel op een wolk in een versjes ik had een jonkvrouw willen zijn blauw veld een echt luchtkasteel daar amsterdam querido woon ik kom maar op stelletje ondieren dan hak ik jullie afschuwelijke tekst dialogen cas en klaar bert kouwenberg koppen van jullie monsterlijke nekken in zin in taal taalboeken dl en 132 tilburg jullie lucifervlammetjes deren mij toch zwijsen 1997 200 1 niet rang rang het gaat lekker klaar d r zijn er al twee buiten westen literatuur klaar begeleidt de strijd met gezang appel r a vermeer woordenschat en tnnlonde nvijs aan allochtone leerlir gen studies in en er bloeiden wilde rozen en de maan stond meertaligheid 9 tilburg university press 1997 hoog en de jonkvrouw stond te wachten met een bossers b het effect van leesstrategieen in traan in haar oog levende talen nr 522 september 1997 en de draken spuwden vuur waar de ridder niks om gaf van daalen kapteijns m k de glopper c want hij sloeg met zeven slagen alle koppen schouten van parreren het afleiden van van ze af woordbetekenissen uit context een poging deze vaardigheid te trainen in spiegel 15 nr 3 1997 cas en dat was zee hee ven jonge jonge dat was hakken kom maar naar bene hacquebord h tekstbegrip van turkse en den klaar de kust is veilig nederlandse leerlingen in het voortgezet vridenvijs klaar daalt zingend de wenteltrap af dordrecht foris publications 1989 en de jonkvrouw daalde haastig langs de kouwenberg b c van de guchte j van de trappen naar benee gein zin in taal tilburg zwijsen 1997 2001 en hij sloot haar in zijn armen en hij nam haar met zich mee o malley j m a u chatnot l enrnii z strntegies eerst nog doopte hij zijn mantel in het warme in second inneuaqe acquisition cambridge uni drakebloed versity press 1990 was dat nou nodig ja dat was nodig 0 nou goed mondria j woorden leren context raden en onthouden in levende talen nr 523 oktober ik had duizend jaar geleden geboren moeten 1997 zijn ik had eigenlijk een jonkvrouw in een toren oxford r l lnngiiaqe learning strntegies wlrat moeten zijn every teacher shoulcl kno new york newbury zo eentje die ze streng lieten bewaken house publishers 1990 door zeven draken 2002 2 moe r 69