Publicatie datum: 1979-01-01
Auteur: Emile Nielen
Collectie: 10
Volume: 10
Nummer: 6
Pagina’s: 26-29
Documenten
emile nielen twee boeken over spelling moet de von naar een ander beleid spellingvernieuwing of een andere spelling aanpak van het spellingonderwijs in dit artikeltje bespreekt emile nie n twee recente boeken over de spelling de gegevens die deze boeken aandragen maken zijns inziens de vraag actueel of de von het beleid ten aanzien van de spelling niet behoort bij te stellen lees ook in dit verband de bijdrage van andries oldersma in de rubriek het is maar onlangs zijn twee boeken ove r spelling versche als je de felheid ziet waarmee de von zich in nen die jaren in de strijd geworpen heeft dan ver v i ncent van heuven spelling en lezen hoe tra baast het eigenlijk dat in de huidige beleidsnota gisch zijn de werkwoordsvormen van go rcum moer 1977 5 met geen woord meer over de assen 1978 prijs f 34 spellingproblematiek wordt gerept g e boo i j e a spelling spektator cahiers 2 wol in het vervolg zal blijken dat het niet onmogelijk ters noo rdhoff groningen z j 1979 pr ijs is dat de discussie rond de spelling een nieuwe f 19 50 fase tegemoet gaat dat maakt de vraag actueel of de von niet opnieuw een duidelijk standpunt een klein stukje geschiedeni s moet laten horen in mijn opvatting zal dat standpunt verdedigd moeten worden vanuit het in de eerste jaren is de von nogal actief geweest begrip weerbaarheid zoals dat in de beleidsnota in de spellingstrijd een overzicht van de stand voorkomt de von streeft dus naar moedertaal punten toen heeft henk hollaar gegeven moer onderwijs dat erop gericht is de leerlingen weer 1970 p 97 105 de von was voorstander van baar te maken dat voldoet aan de eis van norma een ingrijpende spellingverandering met als voor le functionaliteit en dat een belangrijke plaats naamste argumenten de tijdwinst voor andere toekent aan de thematische aanpak beleidsnota vormen van moedertaalonderwijs en het vergro par 1 2 ten van gelijke kansen dit duidelijke standpunt heeft ertoe geleid dat de von in het boek van h e t boe k van v a n heuve n van heuven wordt genoemd als een van de vier organisaties die concurrerende voorstellen deden d it is een erg academisch boek van rond de 250 met de voorstellen van de officiele nederlands pagina s n iet bepaald een boek dat ik zoals de belgische commissie p 155 uitgever doet op de achterflap zou willen aanbie 26 den aan studerenden aan pedagogische acade klein fragment van de spelling onderzocht een mies daarnaast ook aankomende neerlandici beperkt aantal werkwoordsvormen hij noemt leraren nederlands en onderwijzers dan ook p 203 maar liefst zeven onderzoeks het boek komt hierop neer in 1972 schreven projecten die zijns inziens ook moeten worden cohen en kraak in opdracht van een werkgroep uitgevoerd een brochure spellen is spellen is spellen cohen op de tweede plaats zijn de resultaten van zijn 1972 in die brochure wezen zij een spellingver onderzoek binnen dat kleine fragmentje nog be andering af zolang er niet meer onderzoek was hoorlijk verschillend immers die type ii ver gedaan naar de effecten van spellingverandering schillen komen binnen de werkwoordsvormen op daarbij zeiden ze moest men dan niet vergeten verschillende plaatsen voor en in feite constatee rt dat een spelling grotendeels in gebruik is bij het hij slechts in twee van die gevallen een merkbare lezen niet bij het schrijven als je dus een oor verslechtering van het leergemak deel wilt uitspreken over een spellingsysteem waardoor storten die vliegtuigen neer dan moet je minstens van elkaar onderscheiden tegenover de leerbaarheid dus hoeveel tijd en energie heb waardoor stortten die vliegtuigen neer je nodig om in dat systeem te leren schrijven en het beroemde geva l en de bruikbaarheid dus welk gemak brengt dit hij belooft systeem mee voor de gebruikers en dat zijn voor tegenover 95 procent lezers naar beide maatstaven aldus wat beloofd is moet je doen nog steeds cohen en kraak is nog nauwelijks on derzoek gedaan als je dus zoals de titel van het boek van van van heuven heeft nu een onderzoek naar die heuven suggereert de balans gaat opmaken voor bruikbaarheid ingesteld dat wil zeggen naar een of tegen een spellinghervorming dan kom je wat stukje ervan namelijk naar een aantal werk de werkwoordsvormen betreft tot deze conclu woordsvormen dat was natuurlijk erg slim want sie dat was nu precies het onderdeel waarover al een de leerbaarheid van de werkwoordsvormen is ta studie naar de leerbaarheid bestond van der vel melijk slecht zie van der velde de 1956 de bruikbaarheid van de werkwoordsvormen zal de vraag die van heuven zich stelt is deze als je bij een vereenvoudiging niet dramatisch teruglo een aantal vormen uit de werkwoordsspelling pen zie van heuven zoals dt tte n en dde n door een spellingveran dus doorstrijden voor vereenvoudiging zou je dering weghaalt hebben lezers dan aanmerkelijk zeggen maar voordat we die conclusie kunnen meer tijd nodig om bepaalde zinnen te lezen met trekken moeten we eerst naar het tweede boek andere woorden neemt de bruikbaarheid dan merkbaar af he t boe k van booij cs zoals altijd in wetenschappelijke publikaties zijn de conclusies aan het eind van dit onderzoek dit boek is bedoeld zeggen de vijf auteurs uitermate voorzichtig r ooij verhoeven h amans b alk en v an m in p 200 we moeten ons derhalve realiseren dat nen om gegevens te verschaffen over de proble wat dit onderzoek ook aan nieuwe inzichten matiek rond de spelling van het nederlands je heeft opgeleverd met betrekking tot het leespro kunt niet anders zeggen dan dat zij dat ook rede ces de resultaten geen klemmende waarschu lijk gedegen en vooral redelijk objectief doen wing kunnen inhouden tegen een spellingverande h un boek heeft maar dat was ook niet de bedoe ring van de werkwoordsvormen mits de schaal ling in vele hoofdstukken weinig nieu ws te bie van de verandering niet het elimineren van de den twee hoofdstukken wil ik uitzonderen type ii opposities te buiten gaat hoofdstuk 6 spelling als zelfstandige code en type 11 opposities zijn uiteraard de zojuist door hoofdstuk 8 i s spellinghervorming noodza k e mij genoemde de oppositie wordt wel gespeld lijk maar niet gehoord vind vindt h oofdstuk 6 is een p oging om naast de tw ee be dat van heuven zo voorzichtig is heeft twee oor kende criteria leerbaarheid en bruik b aarheid zaken nog een derde criterium te ontwikkelen sociale op de eerste plaats heeft hij maar een uiterst aanvaardbaarheid de auteurs behandelen in di t 27 hoofdstuk een aantal maatschappelijke verschijn 3 spellingvereenvoudiging zal in het basisonder selen rond de spelling de voornaamste zijn wijs niet erg veel tijd besparen het gebruiken van spelling als selectiemiddel 4 spellingvereenvoudiging zal vooral mensen heeft geleid tot een algemene opvatting fout met een hoger opleidingsniveau bevoordelen loos kunnen spellen is een bewijs van intelligen 5 er is onvoldoende reden om de spelling te ver tie en omgekeerd anderen het inzicht in taal dat een aantal mensen natuurlijk best provocerende stellingen die in meent te hebben wordt gebaseerd op de geschre ieder geval voor pedante figuren als k l poll in ven taal ik geef een eigen voorbeeld bij mijn les zijn rubriek carrousel nrc 5 10 79 aanleiding sen in fonetiek heb ik gemerkt dat mensen in het zijn om alles alvast weer beter te weten dan de verkleinwoord van kast kastje een t menen te auteurs zelf terwijl de auteurs voorzichtig op horen merken uit de discussies die tot nu toe gevoerd terwijl de spelling die iemand van jongsaf zijn kan men niet zonder meer het gelijk van een heeft geleerd geen bijgedachten oproept doet van beide partijen concluderen zegt poll naar een nieuwigheid dat wel de auteurs geven het aanleiding van deze voorzichtige stellingname schitterende voorbeeld p 97 voor te winkel ja het zal wel maar dat neemt niet weg dat zon was het b v bijkans pornografisch om het woord der de felheid van craeybeckx en de zijnen de be titel als tietel te moeten spellen staande spelling in 1972 waarschijnlijk gesneu veld zou zijn met alle taalschade die daarvan het in hoofdstuk 8 tonen de auteurs zich geen voor gevolg zou zijn geweest cursivering van mij standers van een spellingverandering zij geven het is komisch terwijl de auteurs met name in daarvoor ongeveer de volgende argumenten de paragrafen 6 4 en 6 5 via een heel genuan het is volstrekt niet duidelijk dat het met ge ceerd betoog komen tot de opmerking vanuit bruikmaking van andere didactieken onmogelijk het gezichtspunt van schrift als zelfstandige code is iedereen voor zijn zestiende jaar voldoende is het dus inderdaad waar dat spellingverandering foutloos te leren spellen wie mijn artikel over een soort taalverandering inhoudt blijft k l normaal functioneel spellingonderwijs moer poll rustig met de strijdbijl taalschade rond 1979 2 gelezen heeft zal begrijpen dat ik er zwaaien ook medestanders zijn blijkbaar soms ook zo over denk ongenuanceerde lezers maar goed wat poll be het is onduidelijk of een andere spelling veel treft gaat de spellingstrijd dus geen nieuwe fase echte tijdwinst zal opleveren het oude argument in maar wat moeten we als von met deze beide van cohen en kraak boeken en wat moeten we met de gegevens uit een spellingverandering zal altijd veel ergernis de nieuwe didactieken zoals de praxisreeks met oproepen terwijl we weinig weten over de winst name praxis 14 zie moer 1979 5 en met de of verlies aan bruikbaarheid nieuwe versie van taaldidactiek aan de basis zie moer 1979 2 gaat de spellingstrijd een nieuwe fase in tot nu toe was het actiepunt van de v on waar d e vereniging voor w etenschappelijke s pelling het de spelling betreft dit er moet zo gauw mo v ws zal op haar jaarvergadering a mersfoort gelijk een makkelijker leerbare spelling komen o ude tram 1 0 november spreken over de op maar als stelling 2 hierboven juist is dan is het richting van een a ksiegroe p spellingtolerantsie bereiken van dat doel mede afhankelijk van on 19 83 der meer de p ollen in onze samenleving je kunt b ooij c s hebben naar aanleiding van het verschij je dus afvragen of onze leerlingen niet meer ge nen van hun boek een persconferentie gegeven diend zijn met minder grootschalige en meer be waar zij de volgende stellingen hebben verdedigd heersbare actiepunten zoals 1 over spelling bestaan vele misverstanden oo k dictee moet als selectiemiddel verdwijnen bij zogenaamde d eskundigen zoals leraren le de spelvaardigheid behoeft aan het eind van de vende talen basisschool de ca 5000 woorden genoemd in 2 d e vraag welke spelling optimaal is is in laat praxis 1 4 niet te boven te gaan ste instantie geen w etenschappelijk maar een het aanleren van een redelijke beheersing van politiek p robleem de spelling behoort over de gehele leerplich t 28 dus tot 16 jaar te worden uitgesmeerd methodes die meer dan het bovenstaande van de leerlingen eisen behoren met name van de basisschool te verdwijnen l iteratuur afgezien van de beide besproken boeken heb ik verwe h j rollaar spellingsdooi vier onderwijsorganisaties zen naar deden voorstellen in moer 1 1970 p 97 105 k l poll spelling in de rubriek carrousel in nrc a coh e n a kraa k spellen is spellen is sp ellen een handelsblad 5 10 197 9 verk enn ing va n de spellingproblematiek n ij hoff den e nielen normaal functioneel spellingonderwijs een h aag 197 2 pleidooi voor een attitude v ormend leerplan in moer p dekkers c reatief spe l le n is ee n voo rbe el d van moe 1979 2 p 3 1 4 dertaalonderwijs in de breedte in moer 1 979 2 p 36 1 v d velde de tragedie der werkwoordsvormen een 45 raa hisrorische en taaldidactische studie wolters gronin p de kke rs v ijfe n dert i g h o n derd p agi n a s taal d i d actie k ge n 195 6 in moer 1979 5 p 31 3 5 von beleidsnota 1978 en 1979 in moer 1977 5 p a v d geest w swuste spellingwijzer p raxisreeks 4 13 14 mal m be rg s h ertog enbosc h 1979 29