Tweespraak en tweestrijd in de puberteit. Verbale talenten van meisjes en jongens

ingrid van alphen gezicht minder gunstig oordeel uitgesproken door de feiten te scheiden van de oordelen doch ze beide als empirisch waar te kwalifice ren zal duidelijk worden dat bij deze proble tweespraak en tweestrijd matiek een ideologische component aanwezig is die niet alleen van invloed is op het weten in de pubertei t schappelijke denken maar ook op het alledaagse denken over seksespecifiek taalgedrag door verbale talenten va n het taalgebruik en taalgedrag van meisjes en vrouwen naast elkaar te zetten en met elkaar te meisjes en jongens vergelijken zal duidelijk worden dat in beide gevallen sprake is van een andere invulling van het begrip verbale vaardigheid en zal zich ook de vraag opdringen hoe en wanneer meisjes nu precies welk seksespecifiek taalgedrag aan de taalvaardigheid van meisjes wordt doorgaans posi leren en juist deze laatste gecompliceerde tiever beoordeeld dan die van jongens vrouwen daar vraag is van belang voor een institutie die dage entegen brengen het er in gesprekken slechter af dan lijks met meisjes te maken heeft het onder mannen zo beweert men ingrid van alphen laat zien wijs dat deze schijnbaar strijdige oordelen gebaseerd zijn op verschillende invullingen van verbale taalvaardigheid met dit artikel wil ik niet linguisten doch sterk in dit artikel geeft zij eerst een overzicht van lin betrokkenen inzicht geven in de stand van ken gui stisch onderzoek naar taalgedrag van meisjes en nis vanuit de feministische linguistiek met be vrouwen vervolgens bespreekt ze de rol van de peer trekking tot het taalgedrag van meisjes deze group op de ontwikkeling van seksespecifieke taal kennis is mijns inziens var belang voor leer vaardigheden de puberteit blijkt een belangrijke krachten mogelijk kunnen zij er in hun prak fase leerkrachten zullen van deze subculturen op de tijk rekening mee houden op de onderwijs hoogte moeten zijn willen ze het taalonderwijs zinvol praktijk zelf ga ik niet in die ligt te ver buiten inrichten voor heidegroepen mijn gezichtsveld als onderzoekster op dit ter de auteur is universitair docente vrouwenstudies rein zou ik niet verder komen dan een leken aan het instituut voor algemene taalwetenschap van oordeel de universiteit van amsterdam zij werkt aan een proefschrift over seksespecifieke spreekstijlen in dat de verbale begaafdheid van meisje s kader werkte zij drie jaar als vrijwilligster bij een mei denclub van een amsterdams buurthuis op grond van mijn evaluatie van de weten schappelijke uitspraken die er vanaf het begin van deze eeuw over de verbale begaafdheid van dat meisjes verbaal begaafder zouden zijn dan meisjes zijn gedaan valt de volgende ontwik jongens is een wijd verbreide generalisatie die keling te schetsen van het begin van deze eeuw niet alleen door leken ouders leerkrachten samenvallend met het begin van de eerste femi wordt aangehangen maar ook door deskundi nistische go1f2 tot ongeveer midden jaren ze gen als linguisten en psychologen indien we ventig richtte de aandacht van psychologen en echter het begrip verbale begaafdheid op diver linguisten in die volgorde zich op de kennelijk se niveaus gaan analyseren doen zich een aantal belangrijke vraag in hoeverre meisjes beter problemen voor superior waren ten opzichte van jongens in in dit artikel zal ik allereerst ingaan op de fei hun taalvermogen het begrip taalvermogen ver ten en de oordelen die ten grondslag liggen aan wijst dan meestal naar het gegeven dat meisjes de uitspraak dat meisjes verbaal begaafder zijn niet alleen eerder hun moedertaal zouden ver dan jongens vervolgens zal ik ingaan op de werven maar daar ook beter in zouden zijn zij feiten en oordelen die er zijn over de verbale zouden een grotere vocabulaire hebben een begaafdheid van volwassen vrouwen over hun grotere gemiddelde zinslengte een betere arti verbale vermogens wordt een zo op het eerste culatie een grotere grammaticale complexitei t 2 60 m oe r 1990 7 en correcthei d en minder taalstoornissen verto kort samengevat zien we dus een verschuiving nen als stotteren afasie en dyslexie veel van de van onderzoek naar verschillen in taalvermo onderzoeken en overzichten van voor 1 97o gen van individuele kinderen in min of meer voegden al deze verschijnselen samen in het geisoleerde testsituaties via onderzoek naar de begrip eerbal fluency de onderzoeken die ten aard van interacties met moeders en leerkrach grondslag liggen aan de uitspraken over de ver ten tot onderzoeken naar verschillen in de ver bale begaafdheid van meisjes zijn echter divers werving van de communicatieve competente van methode uitgangspunt en interpretatie die niet meer het vermogen maar de stijl van spre menigeen baseert haar of zijn uitspraken op ken betreffen deze laatste betreffen dan ook leestesten en andere schoolse toetsen onderzoek in andere communicatieve settings de verklaringen voor de betere resultaten van dan de ouder kindinteractie meisjes werden voor zover expliciet erbij ge noemd gezocht in genetisch psychologische feiten hoewel ook ik van mening ben dat factoren meer contact van meisjes met moeders het oninteressant is om het verbale vermogen en derhalve moedertaal de grotere gewenst van meisjes in termen van grammaticale correctheid heid van dochters aangeboren vermogens tot en dergelijke een zwaardere rol te geven dan als aanpassen en dergelijk e treffende illustratie van het geslaagde keurige met de opkomst van de tweede feministische en nette socialisatieproces lijkt het me voorlo golf verschoof de discussie zich van psycholo pig wel gerechtvaardigd te stellen dat voor g en di e vooral ee n bi ologis che oorzaak a an zover het grammaticale correctheid of gecom namen hutt 1 97 2 naar eindelijk ook eens lin pliceerdheid betreft meisjes verbaal begaafder guisten zeker nadat robin lakoff 1973 in haar zijn dan jongens immers er zijn nauwelijks al klassieke opzet van de feministische linguis leen boyle 19 8 7 onderzoeken die verschillen tiek language and women s place de psycho ten faveure van jongens rapporteren en naast logische onzekerheid van vrouwen als oorzaak de onderzoeken die geer verschillen rapporte van hun door lakoff vooronderstelde linguis ren wel meer onderzoeken die verschillen ten tische onzekerheid uitriep de onderzoeken die gunste van meisjes rapporteren de verschillen in reactie op haar intuitieve artikel op gang in spreekstijl waar pas sinds kort onderzoek kwamen betroffen echter voornamelijk het naar wordt gedaan zullen later in dit artikel taalgebruik van volwassen vrouwen en man aan de orde komen nen meisjes en jongens verschoven naar de ach tergrond linguisten leken het erover eens t e oordelen de oordelen over het verbale ver zijn dat meisjes verbaal begaafder waren alhoe mogen va n meisjes en jongens zijn behalve wel een enkeling macaulay 1 97 8 het nood door goed te luisteren naar heersende stereo zakelijk achtte de superioriteit van meisjes op typen in de samenleving ook af te lezen aan verbaal niveau van de hand te wijzen pas in onder andere een onderzoek door van bon 19 8 1 legt klann delius de vraag naar de verbale naar de oordelen van leraressen en leraren over begaafdheid in termen van talkativeness sls in het taalvermogen van kinderen van 4 tot 10 dividueel kenmerk ter zijde daarmee wordt de jaar van bon 1979 het betrof hier oordelen aandacht gericht op het semantisch pragma over 741 toenmalige kleuterschoolkinderen tisch e niveau met de nadruk op het interactieve en 1034 lagere schoolkinderen voor beide proces van de taalverwerving met dit laatste groepen werden factoranalyses gemaakt het werd vooral de interactie met moeders zelden betreft hier dus oordelen die resulteerden in vaders en leerkrachten bedoeld pas in 1 987 vijf factoren wanordelijkheid spreekvermo wordt de vraag naar verschillen in taalvermo gen gebrekkige luistervaardigheid gebrekkige gen van meisjes en jongens expliciet genegeerd uitspraak zwijgzaamheid de meisjes werden als zijnde improduktief en oninteressant het beoordeeld als beter op de spreekvaardigheids accent komt te liggen op onderzoek naar ver schaal en de jongens scoorden significant op schillen in stijl en dus naar de seksespecifieke wanordelijkheid en gebrekkige uitspraak en verwerving van een communicatieve compe wanneer we de verbale kenmerken van de tence tanz 1987 4 spreekvaardigheidsschaal nader bekijken zien we een interessante lijst van variabelen waarover 1990 7 moer 261 de leraren en leraressen zo positief oordeelden nemen vaker de beur t bij de meisjes spreken veel langer en worden niet van hun gemakkelijk spreke n stuk gebracht door interrupties gebruiken van een grote diversiteit aan woor interrumperen zelf vaker hun gesprekspartners de n en in het bijzonder hun vrouwelijke gespreks indien nodig lange zinnen kunnen maken partners een correcte uitspraak hebbe n vechten vaker het standpunt van de ander aan een verhaal op een ordelijke manier vertellen negeren eerdere opmerkinge n met een goede intonatie en nadruk spreke n structureren hun betogen op het extreme af welgevormde zinnen uiten met een opmerking als hieraan zijn drie aspec zo op het eerste gezicht lijkt een prachtige ten te onderkennen waardoor op voorhand talige toekomst voor meisjes in het verschiet te spreektijd wordt geclaimd voor ten minste drie liggen hoe anders de werkelijkheid is komt in uiteenzettinge n de volgende paragraaf aan de orde doen graag stellige uitsprake n kwalificeren de discussie met opmerkingen als de verb al e b egaafdheid va n vro u wen het eigenlijke kernpunt ligt ergens anders en daar moeten wij nu over spreken onderzoek naar taalgebruik van vrouwen ge zijn in staat tot het produceren van zeer lange schiedt niet expliciet meer in termen van ver zinnen teneinde het woord te houden bale begaafdheid de laatste vijftien jaar lag kortom ze vertonen een meer competitief het accent op meer of minder geisoleerde ken taalgedrag merken van het taalgedrag van vrouwen of mannen oordelen allereerst zijn er de oordelen van de straat de man die tot uitdrukking komen in feiten als wij kijken naar de spreekstijlen de lange lijst van woorden die het spreken van van vrouwen en mannen dan tekent zich in el vrouwen betreft zoals rebbelen kwebbelen ra kaar bevestigende onderzoeken van de laatste telen kakelen babbelen of snateren daarnaast jaren een tendens af die leidt in de richting van is er ook onderzoek gedaan naar de oordelen een ondersteunend taalgedrag van vrouwen en van mensen over het taalgedrag en taalgebruik een bevechtend taalgedrag van mannen 5 van vrouwen en mannen cheris kramer heeft in 1 9 77 door een attitudeonderzoek aangetoond vrouwen dat taal van vrouwen als vriendelijk gramma zijn meer betrokken bij het in stand houden van tisch correct doch als leuterkoek wordt gezien de interacti e kramer 1977 p 159 ter vergelijking met de zijn actiever in het op gang houden van ge oordelen over het taalgedrag van meisjes is het sprekke n wellicht interessant om de door haar gevonden uiten meer minimale responsen hmm ja karakteristieken hier even op te sommen vol protesteren niet expliciet indien zij geinterrum genskramers informanten hebben vrouwen peerd worde n een duidelijke uitspraak spreken niet direct tege n een hoge toon sluiten eerst aan bij de vorige sprekerster om en ze pas daarna een tegenwerping te maken gebruiken hun handen en gezicht om ideeen uit gebruiken veel zogenaamde afzwakkende vor te drukke n men of vragende eindzinnen teneinde positief roddele n beleefd te zijn en gedeelde waarden en solidari hebben aandacht voor de luisteraar of luiste teit te benadrukken raarste r dit verbaal gedrag wordt vaak cooperatief hebben een zacht vriendelijk taalgebruik genoemd coates cameron 1988 praten sne l spreken over triviale dingen mannen daarentege n hebben een groot bereik in snelheid en toon sluiten alleen expliciet bij de vorige sprekerster hoogte aan indien hun betoog in gevaar is spreken vee l 2 62 moer 1990 7 spreken emotioneel zich tot nu toe echter gericht op de ouder gebruiken veel detail s kindinteractie de leerkracht klasse interactie vertellen veel van zichzelf zijn zelfonthullend de media kinder en jeugdliteratuur en school glimlachen veel bij het spreken boeken onderzoek naar de invloed van peers hebben een goede grammatica doch het is alles vriendinnen en vriendjes ontbrak tot voor leuterkoek in het engels gibberish ofwel koe kort sociologen en linguisten erkennen zon terwaals kramer 1977 p 1 5 7 wanneer ik hier der de socialiserende functie van voornoemde even stilsta bij het begrip beter superior bij elementen te ontkennen echter sinds kort de de verbale vermogens van kinderen dan valt te enorme invloed die peers genootjes hebben stellen dat de onderliggende norm hierbij het op het seksespecifieke socialisatieproces on te bereiken volwassenenniveau is dat lijkt een derzoeken van te naber 1985 en de waal tamelijk objectief gegeven 1989 geven prachtig inzicht in de wereld van de onderliggende norm bij het concept be meisjes maar onderzoek naar het taalgedrag van ter bij volwassenen is echter een kwalitatief meisjes is echter nog zeldzaam goodwin 198o oordeel waar het witte westerse middenklas en in nederland nog nauwelijks gedaan indien se mannelijke taalgebruik als norm wordt we echter een verklaring zoeken voor de speci gehanteerd ieder van deze norm afwijkend fieke verschillen in communicatief gedrag van gedrag wordt automatisch al negatief gekwa vrouwen en mannen dan blijkt dat een nade lificeerd alle aspecten van het taalgedrag van re blik op vriendinnengroepjes en vrienden vrouwen krijgen in dit licht een negatieve be groepjes en hun verschillende normen en op oordeling bij voorbeeld het vaker gebruiken vattingen over sociaal gedrag in het algemeen van versterkende bijwoorden samengestelde een groot deel van seksespecifiek taalgedrag vraagzinnen of verschillende conversationele inzichtelijk maakt of zelfs kan verklaren strategieen en ook of juist het feit dat vrou wen niet in openbare publieke domeinen spre conversatieregel s ken wordt als onvermogen opgevat en negatief gekwalificeerd zo worden vrouwen dus ver hoe komt het dat vrouwen en mannen ver baal minder begaafd geacht met de aanteke schillende regels hebben geleerd voor gewone ning dat minder hier van een andere orde is conversatie volwassenen bezitten een groot dan bij kinderen en dat begaafd moet worden aantal regels om in verschillende interacties te opgevat als toegerust voor de openbare sfeer participeren verschillende verzamelingen re de oordelen over mannen zijn ook niet mis gels worden geleerd op verschillende tijdstip die hebben volgens kramers proefpersonen pen en in verschillende contexten er zijn regels een dwingende en lage stem ze bluffen en vloe voor interactie in ondergeschikte posities die ken zij tonen woede in plaats van die verbor geleerd worden op jonge leeftijd in interactie gen te houden hun taal is militant autoritair met ouders en leraressen en leraren en jon dominant agressief bot krachtig en luid ze gens er zijn regels om te flirten die ergens in leunen al sprekend achteloos achterover en heb de puberteit worden geleerd er zijn regels om ben dankzij of ondanks alles vraag ik me af om te gaan met bureaucraten en andere mensen gevoel voor humor kramer q 77 p 1 57 prima in openbare instituties en er zijn regels voor uitgerust voor het openbare debat zou ik zeg gewone vriendelijke interactie die regels leren gen we niet van volwassenen maar van onze peers en precies in die tijd waarschijnlijk tussen 5 en de oorsprong van stijlverschille n 15 jaar stellen maltz borker 1982 op wier inzichten ik mij hier baseer waarin meisjes en bij de hierboven beschreven ondersteunende jongens voornamelijk omgaan met leden van spreekstijl van vrouwen en de bevechtende hun eigen sekse aanvankelijk spreken meisjes spreekstijl van mannen doet zich d e vraag voor en jongens elkaar nog wel eens maar met name hoe wanneer en waarom dit specifieke taalge vanaf 12 jaar zo blijkt uit mijn eigen onder drag door meisjes en jongens wordt aangeleerd zoek is er sprake van twee verschillende sub het merendeel van de onderzoeken naar de ver culturen die de grondslag vormen voor de werving van seksespecifiek taalgedrag heeft verschillen in spreekstijlen en de latere mis 1990 7 moer 263 communicaties tussen vrouwen en mannen zie word e n ook do o r midde l van taal ieder e jon voor dit laatste ook mijn artikel in onze taal gen in de groep meet van zich doen spreken januari i99o met als ondertitel de gevaren ook of j uist als een and er het woord hee ft dat van gemengd spreken verklaart waarom mannen zo gewend zijn aan interrupties dat verklaart overigens niet subculturen van meisjes en jongen s waarom zij vrouwen nog meer interrumperen daar spelen machtsverschillen kennelijk een meisjes en jongens hebben al op zeer jonge leef rol meisjes kennen officieel geen leidster tijd de voorkeur voor seksegenootjes om mee te maar wel complexe vriendinschappen waarbij spelen uit onderzoek in de verenigde staten betrokkenheid en loyaliteit hoog in het vaandel bleek dat maar 36 procent van de beste vriend staan waar conflicten nooit expliciet geuit mo schappen bij kinderen van 3 en 4 jaar sekse gen worden maar er natuurlijk wel zijn en dat gemengd was dit daalde tot 23 procent voor verklaart verbale tactieken als ja daar heb je wel kinderen van 5 en 6 jaar en was nonexistent gelijk in maar en indirecte aanvallen als zij bij kinderen van 7 en 8 jaar gottman 1986 let zei dat jij zei dat ik zei wel het betreft hier beste vriendschappen men gaat heus nog wel een beetje met elkaar om in verbale vaardigheden van meisjes en jongen s feite blijkt gender de belangrijkste factor in vriendschapskeuze en dit verschijnsel is zo uni taal wordt door meisjes gebruikt om drie vaar verseel aangetoond in zoveel culturen dat van digheden te leren een universele karakteristiek van menselijk so relaties van intimiteit en gelijkheid creeren en ciaal gedrag sprake kan zijn daarvoor zijn de handhaven door verbaal te ondersteunen de volgende oorzaken te geven spreekrechten van de ander te erkennen de an de gelijke lichamelijkheid speelt een rol bij wil der uit te late n spreken te bevestigen wat de de spelletje s ander zegt veel wij en laten we te gebruiken wederzijdse aantrekkelijkheid is gebaseerd op anderen be kritiseren op ee n acceptabele manier iemand als ik door kritiek te leveren zonder agressief te ouders en ouderen vaders spelen hierin een du worden niet bazig te zijn als er discussies zijn bieuze rol prefereren same sex keuze argumenten in termen van groepswensen of seksespecifiek speelgoed draagt bij aan de in d oo r de s itu at ie o pg el egd e e i se n k enbaar te m a standhouding van met name jongensgroepjes ke n in plaats van in term en van persoonlijke de cirkel wordt gesloten omdat seksespeci macht of verlange n fieke stereotypen in de zo ontstane groepjes de de taal van anderen goed te interpreteren te seksegebonden voorkeuren zullen versterken h e rk e nnen wat anderen acht e rhouden eigenlijk en derhalve de toetreding van niet seksegenoot bedo elen en kritiek zi e vorige punt leren her jcszullen belemmeren kennen zoals ik hierboven reeds aangaf vormen de taal heeft voor jonge n s d e volgende dri e func verschillen tussen d e m e isjes en d e jonge ns ties g roepjes een verklaring voor de verschillende elkaars dominantiepositie te bevestigen en te g e spreksregels die worden aangeleerd de b e strijden h etg e en zich uit door bevele n uit g roe pj es van meisjes zijn gelijker van l ee ftijd e n s che ld e n en ve rbaal ridiculise ren verbale drei kl einer van omvang m e estal twe e ook wel gingen weigeren orders op te volg e n ve rbaal dri e d e groepjes van jong e ns zijn gedifferen du e llere n en het laatste woord prob e ren te krij tie e rder naar leeftijd en groter van omvang dat gen ve rklaart h e t gemak waarm ee jongens groter e aandacht te tre kk e n e n lof te houd e n door ver g roepen toespreken en waarm ee m e isjes intie hal e n of grappe n te ve rtell e n ook wanneer ze me gespr e kken kunn e n vo e ren dat verklaart ond e rbroken worden door andere jongens die oo k het verschil in tal e nt voor openbare dis de hi e ropvolg e nd e functie aan h e t uitvoeren cussies versus privegesprekke n de gro epen zij n van jonge ns zijn m eer hierarchis c h g e structu o m d e e igen id e ntiteit als toe hoorder te mani r e erd zodat steeds een leider bevochte n moet fe steren jonge ns re ageren niet met vragen ove r 264 m oe r 1990 7 diepere implicaties of met minimale respons van toon en geluid soms zelfs luid de meisjes aanmoediging maar met ter zijde opmerkingen van 12 jaar in dit onderzoek spraken daarente en aanvallen deze zijn niet primair bedoeld om gen heel zacht en fluisterden zelfs de jongens de beurt af te nemen of het onderwerp te veran drukten hun stem door door te schreeuwen of deren maar om zichzelf enlof de eigen mening door zichzelf te blijven herhalen bij de jongens luid en duidelijk kenbaar te maken namen vooral interrupties verbaal aanvallen negeren grappen sick jokes en volume op 12 pub e rte it h oog t e punt va n se ksesoc ia l isa t i e jarige leeftijd toe en een opmerkelijke illustra tie van het monologische taalgedrag van jon heel eenvoudig samengevat kunnen we stellen gens versus het dialogische taalgedrag van dat een gesprek van twee meisjes eerder een meisjes vond ik bij giechelen als jongens gie tweespraak is en dat van twee jongens een chelen dan giechelen ze in hun eentje terwijl tweestrijd heel eenvoudig opgevat zien we nu meisjes samen giechelen van alphen 1987 dat het taalgedrag dat meisjes leren hanteren er is dus kennelijk sprake van een duidelijke mee r geeigend is voor de prive sfeer dan voor verandering in het taalgedrag van meisjes en de openbare sfeer ondersteunend harmonise jongens rond 12 jaar rend cooperatief en dat het taalgedrag van jongens meer past bij de openbare sfeer do concluderend kunnen we dus stellen dat vanaf minant snel en competitief heel eenvoudig heel jong 3 4 jaar kinderen zich in meisjes en uitgelegd zien we ook dat het taalgedrag en jongensgroepjes bevinden dit verschijnsel de normen over gedrag in het algemeen bij de wordt steeds sterker met een absoluut hoogte meisjes en de jongens nogal overeenkomen punt in de puberteit tussen 12 en is jaar in de met de in onze cultuur gangbare opvattingen verschillende subculturen die zo zijn ontstaan over het taal gedrag van vrouwen en mannen worden de noodzakelijke maatschappelijke sterker nogal is hier een understatement voor concepten van vrouwelijkheid en mannelijk zwaar overtrokken opvattingen over vrouwe heid niet alleen verder geleerd en geoefend lijkheid en mannelijkheid die we vooral in de maar zelfs ook sterk overtrokken wanneer dez e pub ert e it te g enko m e n uit a ttitudeo nd e r zoe ken blijkt bij voorbeeld dat rond het qde jaar nog niet alle traditioneel stereotiepe opvattin gen zijn verworven maar dat kinderen van 12 jaar overdreven inzichten over seksespecifiek als wij s taalgedrag hebben edelsky 1 9 77 met nog een piek bij is jarigen zoals e e n onderzoek van boven ligt constandse schepers 198 5 heeft aange en toond daar scoorden i 5jarigen hoger dan 12 jarigen en volwassenen in hun oordeel dat jij onde r jongens lawaaiig zijn veel bevelen gebrui dan klopt er ken graag het laatste woord willen hebben het gespreksonderwerp willen bepalen e n de me g ee n donder ning van een ander aanvallen voor meisjes werd alle e n zac ht praten overdreven door de 11e cet nieman d i 5 jarigen in hun oorde e l ook uit mijn eigen empirisch onderzoek blijkt een opmerkelijk verschil tussen kinderen van 9 tot 12 jaar bij eenzelfde spelopdracht verliep de verbale interactie van meisjes vangen 12 jaar gezicht glad harmonieus net weinig interrupties waarbij de aandacht gericht was op overeen stemming zonder ruzies met veel gelach en gegiechel samen de 9 jarigen spraken normaal 1990 7 moer 265 kennelijk noodzakelijke rite de passage is vol neerkomt op de verbale talenten van meisjes maar trokken en meisjes en jongens zich in hun res eens op te nemen in het formele leerplan dat be pectievelijke maacschappelijkelpsychologische tekent dat de verworvenheden van het verbor posities bevinden is er weer ruimte voor sa gen seksespecifieke leerplan van school en men zijn dit proces heeft zich letterlijk voor maatschappij geexpliciteerd en gewaardeerd mijn ogen als vrijwilligster onderzoekster in worden in plaats van ontkend of afgekeurd zoals een buurthuis in amsterdam noord afge nu meestal gebeurt speeld toen de meisjes van de meidenclub waar zij vanaf hun veertiende iedere donderdag conclusie avond kwamen om lang en veel bij te praten p otseling rond hun zestiende op vrijdag ouders en leerkrachten moeten op de hoogte avond de gemengde jongerensoos gingen be zijn van de specifieke normen en waarden die er zoeken ook de vanaf hun twaalfde jaar afwe in de subculturen van meisjes en jongens heer zige jongens in het buurthuis traden toen deze sen zij dienen deze te herkennen erkennen en jongerencultuur binnen vooral te respecteren dat betekent voor do centen het onderkennen van de linguistische de verandering die ik in mijn onderzoek heb behoeften van meisjes en jongens en het her gevonden van luidpratende assertieve meisjes waarderen van beider verbale talenten immers naar zacht fluisterende 12 jarigen die zich het meer bevechtende taalgedrag van jongens is terugtrekken in vriendinnengroepjes meestal heel handig voor openbare discussies en het drietallen met een wisselende basis van twee cooperatieve taalgedrag van meisjes bijzonder meisjes wordt ook nog op een ander niveau functioneel voor het in stand houden van socia geillustreerd le structuren zo is gebleken het is dus noodza uit het etnografische onderzoek van de waal kelijk dat jongens een taalgedrag aanleren dat 1989 bleek dat de relatieve voorsprong van beter geeigend is voor alledaagse gesprekken meisjes op school tijdens de puberteit wordt dat zij naar elkaar leren luisteren leren het ge ingewisseld voor een talentvol creeren van een sprek in plaats van zichzelf centraal te stellen en aldus de waal eigen gezelligheidscultuur meisjes dienen op hun beurt een taalgedrag aan waarin ze typisch vrouwelijke koesterende te leren dat hen beter in staat stelt zich te weren vaardigheden leren ontwikkelen als het schep in openbare discussies zij moeten hun aan pen van een gezellige sfeer het organiseren van dacht verleggen van de huishouding van een samenkomsten festiviteiten het omzien naar gesprek naar het centraal stellen van zichzelf en zieken en treurenden bij voorbeeld uit liefdes hun mening verdriet het bijhouden van andermans ont wikkelingen in de prive sfeer en uiterlijke ver inzicht in de seksespecifieke verschillen in taal zorging inclusief al dan niet opbouwend com gedrag en de functie ervan voor meisjes en jon mentaar ophef uiterlijk van docenten de waal gens vormt de eerste stap op weg naar een 1989 p tor opvallend is dat bij nadere be overwogen begeleiding van mondelinge taal schouwing het hierboven beschreven gedrag vaardigheid dat betekent dat de leerlingen verwijst naar de inmiddels door de meisjes in gestimuleerd moeten worden in die kwalitei hun subculturen verworven en ontwikkelde ten die ze buiten school en binnen hun eigen verbale talenten de waal stelt dat docenten die subculturen minder ontwikkelen dat betekent in theorie er alleen aan gehouden zijn om de een herwaardering van beider verbale talenten optimale inzet van hun leerlingen te verlangen het opnemen van de cooperatieve zowel als bij de uitvoering van het formele leerplan in de de competitieve spreekstijl in het formele leer praktijk ook het sociale gedrag van meisjes plan zodat meisjes zowel als jongens leren in hun gezelligheidscultuur mits binnen be beschikken over meerdere verbale registers paalde grenzen blijken te waarderen en soms dan tot nu toe het geval is zodat beide op zijn ook aan te moedigen de waal 1989 p ioi ik minst tweetalig worden maar dat betekent zou hieraan toe willen voegen dat het ook een herdefiniering van verbale vaardig aanbeveling verdient dit sociale gedrag het heid in twee niveaus zowel bij meisjes als bij geen bij nadere beschouwing dus grotendeels jongens kan er sprake zijn van een voorspron g 266 moer 1990 7 op het ene en een achterstand op het andere met name hun zoons met jongetjes zullen spe niveau len levert een interessant dilemma op voor fe ministische moeders in het algemeen er nancy tot slot stel dat het aanleren van de verschil chodorow 19 8o in het bijzonder die als op leride nu nog seksespecifieke spreekstijlen ex lossing van de huidige problemen een grotere pliciet in het leerplan wordt opgenomen dan rol van vaders bij het moederen zien blijkt dat de helft van de scholing voor dit spe cifieke onderdeel van het moedertaalonderwijs alphen i c van learning from your peers the al door de meisjes en jongens zelf en in hun eigen tijd acquisition of gender specific speech styles wordt verzorgd en wie had dat nu van die las in d brouwer d de haan eds women s tige meiden enjongens verwacht language socialization and self image dordrecht fori s 1 987 p 58 75 noten en literatuu r alphen i c van spreekstijlen van vrouwen en mannen de gevaren van gemengd spreken in zie hoofdstuk i i van mijn proefschrift taal en onze taal 59 l i 1 990 p i 6 1 7 seksespecifieke sodalisatie in voorbereiding bon w h j van oordelen over taalvaardigheid zoals fairweather 1976 p 2 3 1 stelt in eng in toegepaste taalwetenschap in artikelen 1 979i7 land in parallel with the rise of the suffragettes p i02 12i burt 1 9 09 1912 was busy comparing the per boyle j p sex differences in listening vocabu formances of boys and girls in secondary lary in language learning 37 iz 1 9 8 7 p 2 73 28 4 schools chodorow n waarom vrouwen moederen amster zie echter voor een recent overzicht van de lin dam sara ig8o guistische rol van vaders tomasello conti coates j d cameron eds wonen in their ramsden ewert i99o speech communities london new york long alleen boyle 1 98 7 neemt in de jaren tachtig als man 1988 enige nog een duidelijk standpunt in over het constandse k r schepers stereotypen van volgens hem geve stigde feit dat meisjes supe vrouwen en mannen over het taalgedrag van rieur in verbaal vermogen zijn met als oorzaak vrouwen en mannen doctoraalscriptie insti de biologische verschillen in lateralisatie van de tuut voor algemene taalwetenschap univer hersenen echter met als enige uitzondering de siteit van amsterdam 19 88 betere resultaten van jongens wat betreft pas edelsky c acquisition of an aspect of commu sieve woordenschat hetgeen hij verklaart met nicative competence learning what it means to sociaal culturele omgevingsfactoren talk like a lady in s erwin tripp c mit onderstaande overzichten zijn opgesteld op chell kernan eds child discourse new york basis van meerdere onderzoeken zie voor lite academie press 1977 p 22 5 2 4 3 ratuur onder andere coates cameron 1988 fairweather h sex differences in cognition in fis c hman 980 tramel plbtz 1984 zimmer c0