Publicatie datum: 1999-01-01
Auteurs: Marjan Hendriks, Riek Rademaker
Collectie: 30
Volume: 30
Nummer: 4
Pagina’s: 217-228
Documenten
marjan hendriks de all eenstaand een zogenaamde ama in dit artikel zu ll en wij ingaan op de mee s t recente riek kademaker veranderingen voor de ged etai lleerde beschrij ving van onze wijze van schakelen verwijzen wij naar onze brochure vak voor vak naar de eigen klas 1994 vak voor vak naar de twee groepe n eigen klas voor iedereen is het duidelijk dat voor de opvang van niet s choolsuc ces het beh e ersen van het neder lands een verei s te is sommige all ochtone nederlandstalige leerlingen op leerlingen hebben problemen bij het g e brui k en van nederl ands als schooltaal omd a t zij het vellesan college e e n andere moedertaal hanteren d eze lee r lingen zijn in twee grot e gro epen t e onder scheiden onder in s trom er s zij hebben in ne derl and al op e e n ba s i ss chool gez e te n de tijds duur op h e t ve lles an college in ijmuide n wordt al d a ar va n kan variere n van een j aar tot de sinds h e t begin van d e j aren tachtig gewerkt met ee n vo lle dige ba s i s sc hoolperiode al s de thuistaal flex ib el e n maatgeri c ht opvang m o d el voo r niet nie t n ederla nds is e n als de c ulture l e bag a ge n e de rlandstalige lee rlinge n ma jan hendri ks e n thui s ni et al te groot is blijken deze kind e ren ri e k kad emak e r coo rdi nato ren inte rnati o nale me t name bij abs tra c te b egripp e n uitval te schakelkla s isx gaan uitv oe rig in op dit vel ve rtonen communicatief lijke n de ze le er lesan model voo r schak e lo nderw ijs waarbij i e de re linge n zi c h heel goed te kunn e n r edde n maar lee rling een l eerlijn op maa t aange b od e n krijgt m e t bij h et begrijp e n van de s c hooltaal in de als doel h e t b ehale n van een regulie r diplo ma een bo eken di e in d e kla s g ebruikt worden va ll en mod e l dat vooral oo k p e rsp ec ti ef biedt voo r sch o l en zij door de mand deze leerling e n krijge n van m e t een relatief kle in aantal rsx leerlinge n on s v akg e ri chte hulp aang e past a an de b e ho eft en v a n de lee rling dit i s een vorm v a n voortge z e t nt2 d e internation al e sc hakelkl as aan h e t velle san zij in strom e rs zij hebben g em een dat zij coll e ge i s in de zomer v a n 1 9 8 o ge start a a n de geen van allen in voldoende mate het neder hugo de groot ma vo in ijmuid e n aanle i lands machtig zijn omdat zij nog kort in ding was to e n de kom s t van e en grot e gro ep nederland wone n al in d e ee rste p eri ode vie tnames e vlu c htelingen in de gemeente van ob s ervatie kunnen w e dat vasts te lle n v e lsen later i s deze school in ee n fusi e hi er zie n we verschil in leerlingen met een opgenomen in d e brede schol e nge meen schap nederla nd s talige achtergrond le erlingen va n h e t v elle san colle ge een s cholenge waa rvan een van de ouder s h e t nederlands als meens chap vwo havo mavo vs o ivbo moed e rtaal geb ru ikt in een s tiefge zin bij veel van deze l e erling e n war e n alle e nsta an voorbe e ld en leerling e n die thuis een andere de mind e rjarigen die zelfs tandig gehuisvest taal spreke n de la atste g ro ep heeft meer werd e n mo e ilijkheden om het nederla nds in all e in d e loop de r jar en veranderde de s amen aspe cten t e gaan g ebruiken stelling van de gro e p na de vietnamese vluchtelingen kwamen de kinderen die in het de vorm die wij gekozen he bben om beide kad er van g ezin s hereni ging uit turkije en groepen leerlingen te helpen noemen we in mindere mate uit marokko in ijmuiden isk international e schakel kla s een groot kwamen wonen de laatste zeven jaar bes taat deel van de uren in de isk wordt besteed aan d e groep weer voornam e lijk uit vluchtelin nt2 nederlands als tweede taal gen van deze leerlingen is ongev e er eender de les s en nederlands in d e isk worde n 1999 4 moer 217 gegeven door de re g uliere leerkrachten van d eze vakleerkra c hten die in de isk les de school zij kennen het lesprogramma in de geven komen op die manier in aanraking gewone klassen voor deze leerkra chten is met de taalproblemen van de is k leerlingen een scholing uit s luite nd op het gebied van nt2 komt bij alle vakken in de isk aan de nt2 is niet voldoend e omdat in onze isk d e orde de hulp die de vakleerkrachten in de schakeling naar het reguliere onderwijs voor isk aan de leerlingen geven is niet beperkt opstaat deze leerkra c hten moet e n dus zowel tot hulp bij het b e grijpen van de inhoud van op het gebied van nt2 als op het normale hun vak juist in de isk i s er ruimte om vakgebied nederlands als moedertaal des aanda cht te b es teden aan de s chooltaal die bij kundig zijn het vak gebruikt wordt vaak blijkt dat de een voordeel dat hi erbij komt is dat op kenni s over nede rland bij d e ze leerlingen al d e z e manier als v a nz elf ee n verw e venheid dan niet gedeeltelijk ontbreekt kennis van de ont staat tussen wat in de gewon e kla s en in de omgeving in n e derland wa t is een mus isk gebeurt een doorlopende taall ee rlijn is kenni s van d e situ atie in n e derland wat is daa rvan het gevolg daardoor kunne n ni e t een gemee nte ra ad k ennis van nede rland se a lleen de zij instromers maa r o o k d e ond e r gewoonte s wa t is ju s voorkennis ov er instromers in de isk st eun vind en zake n die in n e de rl a nd gewoon zijn konin ginnedag dit c onstat e ren wij niet a ll een bij sn e l na a r d e reguli e re kl a s zij instromer s maar ook bij onder instro mer s zeke r als zij maar een beperkt aantal omdat wij onze isk leerlingen al heel snel jaren op d e basiss chool in nederl a nd ge zeten schakelen naar de gewone klass en voor een h ebben aantal lessen kome n zij vrijwel dir e ct in aanraking met het ned erlands de leerlingen studievaardighede n in de reguliere kla s gebruik e n h et als vo e rtaal en de meesten ook al s moede rtaal jongeren studi e vaardighed e n komen aan d e orde bij leren e en tweede ta al he t gemakkelijks t in een het w erken uit de schoolboeken voor de zo natuurlijk mog e lijke omg e ving door ze te vers chill ende v a kken het gebruik van school c onfronteren met ne de rl a nd s talige n zull e n zij ta a l in de sc hoolboeke n lev e rt isk leerlingen de form ele e n inform ele omga ngst aal moeten m e est a l problemen op n e t al s de typografie in v e rwe rve n communi c atie ve vaardigheden het boek wet en wat j e bij een meerkeuze do e n zij s pelenderwij s op deze vaa rdigheden vraag moet antwoorde n wat h e t v ersc hil i s worden ook geoefend door het zelf regelen tussen een uitleg een verklaring of e en van inhaalmomenten voor ge mi s te pro e fwer toelichting daarna as t is het door het bonte ken excuses aanbieden bij verzuim extra tijd uiterlijk van d e bo eken v a ak moeilijk voor vragen wegens gewic htige oms tandigheden hen om ill ustratie en theo ri e van elkaar te d e ze vorm van communicatief nederland s onders cheiden de m e este boeken hebben wordt dus in een concrete s ituatie a a ngebo geen h andige index die het zoeken naar den vindplaat s en van onderdelen van de theo ri e in de e e rste tijd van t aa lverw erving is een vergemakkelijkt a ls die theo ri e in g e d eelte s pe riode te herkennen waari n lee rlingen voor verspre id over h et boek wordt a a ngeboden namelijk receptief bezig zijn n a verloop van s c hoolvaardigheden als z elf c onclusies trek tijd gaan leerlingen sponta a n h e t n e derlands ken uit ee n ge gev e n tek s t of situ a tie het als voertaal gebruik e n creati ef omgaa n me t opdr acht e n j e eige n mening geven is vo or hen bijzonder mo e ilijk vakleerkrachten in de isk omdat zij dat nie t geleerd hebben op hun school in he t eigen land in de isk worden alle andere vakken aange boden die voor de schakeling naar de regulie re klassen nodig zijn deze vakken worden ge geven door de andere vakl eerkra chten van de school 218 moer 1999 4 taalstag e wij geven leerlingen de raad om ook in hun vrije tijd en d e vakantie aandacht te blijven o n ze leerlin ge n u i t d e isk lopen bij ons als geven aan het oefenen met geschreven en het ware altijd een taalstage zij verk e r e n een gesproken nederl a nds dagelijks zouden zij groot deel van hun uren op school in een naar programma s als h e t jeugdjournaal en nederla ndstalige omgeving zeker als zij in de het klokhuis mo eten kijken in de vakantie reguliere klass en meedo e n daar komen zij in is het leze n van bo e ken uit de ope nbare aanraking met all e rlei communicatievormen bibliotheek v er s tandig met name dan boe e n met het gebruik van het ne derlands in ken voor moeilijk lezend e n omdat die qua all e rl e i s ituaties zowel d e dagelijks e omgangs themati e k en qua zinsbouw redelijk a anslui taal als de s choolt a al uit de boeken het ten b ij het n iveau dat zij kunnen h anter e n volge n van andere vakken dan nederla nds in bov endien gev e n wij l eerlingen het advie s de ned e rlandse klas leert hun heel v e el dagelijks een a rtikel uit de krant te knipp en vakt a al di e in e en methode voor nede rland s e n te bewar e n tot de sc hool w eer begint wij voor ande rs tali ge n nooit aan d e orde komt praten dan na de vakanti e m e t hen over de alle vakk en h ebb e n een grote talige c ompo knipsels nent n aarmate d e vak c olle ga m ee r gevo el heeft voor het omgaan me t deze moeilijk samenstelling van de groe p heids fac t o r i s voor de isk leerling het vak g em a kkelijker te volge n w a t le e rlin ge n in de b evolking v an d e isk is zeer pluriform d e i e der g eval h elpt i s dat wij de proefwe rk e n thui ss ituatie m et of zonde r ouders ui t ee n m e t h en nab es prek e n w a arbij we l e tt e n op s oc iaal l agere gro ep of jui s t uit ee n s ocia al z owe l d e lac un e s in h et begrijpen van h e t hoge re groep maa r ook de s c holing s a cht e r nede rl a nds als de la c un es in de studi eva a rdi g grond kan h eel uit ee nlop e nd zijn h e d e n als bijvoorbee ld het ge bruik v a n een d e leerlin ge n komen m et ee n h eel dive r s e inhoud s op gav e het l ere n van c ursi ef ge druk sc hoolople iding binnen e e n aant a l le e rlingen t e ge d eelt es m e t nam e de wijze va n vra gen h eeft al in n e derland op sc hool ge zet e n in het s t ellen in d e proefwe rk en k a n l e erlin g en ba s i s onderwij s in de isk v erbond e n aa n h et probl e men geven aan d e vakcoll e ga s g ev en o c opvan g en onde rzo ek s c entrum of we door wat uit di e b es pr e king me t de h et azc a s ielzo e ke rsce ntrum o f op e e n l eerlin g al s mo eilijkh e d en naar vore n kwam andere isk elde rs in d e n l ande sommige n zijn nag e no eg analfabe e t andere n hebb en e e n lee rs t of di e r eleva n t is p aar j aar basi ssc hool s ommi ge n e nk e le j a ren voortg ez e t ond erwij s in eige n land e n ee n w e bi e d e n spe c ifi e ke le e rs torr r a a an op het enk e ling i s in het bezit van een highsch oo l mome nt da t h e t voor de l eerlin g re l e v ant is di ploma op h et mome nt dat de lee rling g ec onfron d e verschill en in instroomle e ftijd mond e n te e rd wordt met bij vo o rb eeld multiple choi uit in ee n gedifferenti e erde aanpak alle e n al ce vra gen g aan we daarme e o e fe n en dez e omda t leeftij d gevol gen he eft voor de le er vraagvorm is voor vee l leerlinge n he e l moei plic ht leerl i n g en van tw a alf tot vijftien jaar lijk omdat de versc hi ll en in de antwoorden zijn voll e di g l e erpli c htig en ze volge n op d e n soms minim aal zijn e n inzicht in het ge bruik duur zovee l moge lijk het normale curricu van he t ne de rlands vrage n in pla ats van lum leerlin gen van zesti e n en ze ve ntien jaa r inzicht in het vak dat aan de orde is zijn ge de elt e lijk le erplichti g de s c hakeling wij sluiten aa n bij aanwezig e grammaticale b e re idt hen voor op een keuze voor een k e nnis v a n leerlingen bij voorbeeld de gram beroeps geri chte stroom in het vmbo of he t mati c a van het engel s als we s omm ig e le e r avo afhankelijk van hun vooropleiding in stofonderdel e n uitleggen he t eigen land of van hun niveau figuurlijk taalgebruik net als spreekwoor nog een ander ond e rscheid het al genoem den en gez egd es bi eden we pas als aparte de ondersch e id in onder en zij instromers oefenstof aan als dat in de boeken die zij heeft weer gevolgen voor het tijdpad van de gebruiken voorkomt schakeling 1999 4 moer 219 tijdpad voor onder instromer s klas een grote beheersing van het nederlands vragen voor aardrijkskunde bijvoorbeeld de schakeling in de school verloopt volgens krijgt de leerling dus hulp van de aardrijks het vaste tijdpad inschrijving plaatsing en kundeleerkracht in de isk schakeling tijdpad voor zij instromer s inschrijving de leerlingen worden op de normale wijze voor de brugklas inge s chreven de schakeling in de s chool verloopt volgens de bru gklasco rdinator bespre e kt met de het vaste tijdpad intake introductie inschrij leerkracht van de basiss c hol op welke wijze ving plaatsing schakeling de leerling bij ons extra aandacht moet krij gen in overleg met de leerkra cht van de intake bij aanmelding van niet neder basisschool stell en wij een programma op landstalige leerlingen vindt een intakegesprek waa rbij de leerling zowel de lessen in de plaats in dit gesprek vragen wij altijd naar de nederland s e klas als extra hulp in de isk schoolloopbaan van de leerling zowel in het krijgt wij maken dan voor de leerlingbege eigen land als in nederland van belang is in leiding op het gebied van schoolse kennis en dat gesprek te weten te komen hoe de vaa rdi gheden gebruik van d e geg ev e n s di e de leerling de eigen toekomst in het eigen land leerkra cht van de basi ss c hool aan ons door zag voor wat betreft een mogelijke school geeft loopbaan toen dat kan enig zicht geven op de verwachtingen die de leerling koestert als plaatsing de leerli ng wordt geplaatst over in nederland de scholing wordt voortgezet eenkoms tig het a dvie s dat de basisschool verder vragen we naar voorkeuren voor uitgebracht heeft dat heeft als voordeel dat bepaalde vakken en naar de belangstelling wij tijdig kunnen ingrijpen als om een of voor bepaalde beroepen in dit gesprek ver andere reden de leerling niet aan de verwa c h tellen we ook hoe onze isk is georganiseerd tingen voldoet in dat geval laten wij de en we leggen leerlingen de afspraken voor le erling tijdelijk minde r vakken volgen in de waaraan zij zich dienen te houden als ze echt gewon e klas die vakken volgt de leerling dan op school als leerling gaan beginnen in de isk deze verschuivingen vinden meestal in d e eer s te twee ma anden pl aat s op het introductie de leerlingen moeten zo moment dat duidelijk is dat de leerling weer mogelijk dezelfde dag nog op school blijven me er aan kan gaat hij opnieuw die v a kken in om te werken zij maken dan wat wiskunde d e g e won e klas volgen werken uit onze methode nederlands en ook wordt getoetst hoe het gesteld is met hun schakeling als een leerling nog niet het andere schoolse kennis van engels biologie voll e dige programma van de brugkla s volgt aardrijkskunde etcetera wij observeren de s c hakelen wij de leerling naar die vakken in leerling terwijl hij aan het werk is fouten de eigen kla s di e wel mo gelijk zijn op di e analyses geven aanvullende informatie ook manier kan ee n le erling op zijn eigen nivea u letten wij op de wijze waarop een leerling beginnen zonder dat de te grot e bela s ting die schrijft en bij welke problemen hulp gevraagd het volg e n van alle vakken m e t zich mee wordt een leerling die gericht vragen stelt brengt de leerling doet bel anden op een lager functioneert op een ander niveau dan een niveau dan voor hem of haar wenselijk is d e leerling die hulpeloos rondkijkt en niet kan s c hak eling g eb e urt mee s tal na he t uitkome n aangeven waar het probleem zit van een rappo rt zodat wij met alle b e trokken wij kennen aan die observatieperiode veel leerkrac hten daarover kunnen overleggen waarde toe niet alleen wordt de leerling de hulp wordt gegeven door de vakleer door verschillende mensen bekeken ook krij krac hte n in de isk en de steun die de l eerling gen wij informatie over de aanwezige kennis krijgt is meer dan extra hulp bij nederlands op de verschillende vakgebieden dit levert ook a ll e andere vakken komen daa rvoor in een zeer gevarieerd beeld op van de leerling aanm e rking omd a t veel vakken in de brug zodat wij een redelijk gefundeerde beslissin g 220 moer 1999 4 kunnen nemen of het mogelijk is hun een kan in p ri ncipe op ieder moment van het jaar richting aan te bieden die min of meer gebeuren het tijdstip wordt door de vorde aansluit bij hun wensen en capaciteiten deze ringen van de leerling bepaald het schakelen periode duurt over het algemeen een week of gaat door tot de leerling minimaal die vakken twee volgt die voor het behalen van een diploma noodzakelijk zijn leerlingen die meer vak inschrijving na deze pe ri ode worden zij ken aankunnen worden ook voor de andere officieel als leerling ingeschreven en wordt vakken geschakeld hun een scholingsprogramma voorgesteld meestal is dat een jaarklas waar zij bij inge afspraken deeld zu ll en worden iedere leerling krijgt een persoonlijk rooster gebaseerd op de het moet de leerling al in het begin duidelijk nederlandse reguliere klas waarbij hij zijn hoe we werken en wat wij van hem ingedeeld is en waa rn aar hij geschakeld zal verwachten daarom maken we afspraken worden daarbij zijn ingevuld die lesuren die met hem de belangrijkste is dat hij ge ri cht de leerling in de nederlandse klas meedoet moet zijn op het behalen van een diploma a ll e andere lesuren volgt hij in de isk wij zijn geen taalschool dus uitsluitend lessen wa arbij alle relevante vakken aan de beurt nederlands volgen is niet mogelijk komen de leerling moet de regels van school ac c epteren en zich houden aan het lesrooster plaatsing nadat de betrokken leerkrach zoals dat voor hem persoonlijk wordt opge ten en de mentor van de nederlandse klas steld de school zal als tegenprestatie de zijn ingelicht volgt de leerling lessen in de leerling zo goed mogelijk begeleiden naar het nederlandse klas dat is in het begin geen eindexamen in ieder geval is de school volledig programma maar wel in ieder geval ge richt op doorstroming die leidt tot het de lessen gymnastiek daarnaast kan hij in die verwerven van een beroep s kwalificatie het klas ook meteen andere lessen volgen als dat behalen van een startkwalificatie is uitgangs aansluit bij leerstof die hij in het verleden punt heeft gehad engelstalige leerlingen zull en bijvoorbeeld de les engels in die klas gaan consequenties voor leerlingbegeleidin g bijwonen leerlingen die het frans al beheer sen omdat zij in die taal voldoende onderwijs onze wijze van schakelen heeft consequen hebben gehad of omdat het hun moedertaal ties zowel voor de leerlingen als voor de is gaan op dezelfde voorwaarden voor de leerkrachten en de organisatie als geheel franse les naar de reguliere klas op die wijze voor wat betreft de leerlingen hanteren wij leren zij de gewoontes in de nederlandse kla s de volgende uitgangspunten spelenderwijs kennen bovendien hebben zij ten eerste sluiten we aan bij kennis die dan ook de kans hun medeleerlingen te laten leerlingen meebrengen leerlingen die bij ons zie n dat zij in een bepaald opzicht v erder aangemeld worden vertonen een spreiding kunnen zijn met de leerstof dan de andere van intelligentie die ook bij leerlingen uit het leerlingen dat kan zeer stimulerend werken nederlandse basisonderwijs voorkomt zij voor isk leerlingen moeten gaan functioneren op een niveau dat bij hun natuurlijke begaafdheid aansluit schakeling nadat de leerling in de neder er kunnen leerachterstanden zijn die in het landse klas is geplaatst starten wij in de isk buitenland of in nederland zijn opgelopen met het werken aan het schakelprogramma leerlingen die thuis een andere taal dan alle vakken die direct van belang zijn voor de nederlands gebruiken hebben soms achter leerling worden in de isk aangeboden op standen die te verklaren zijn uit andere refe het moment dat de leerkracht van de isk rentiekaders die thuis worden opgebouwd bemerkt dat de leerling wellicht in staat is de met name leerlingen van turkse marok les in de reguliere klas te gaan volgen wordt kaanse en chinese afkomst kijken thuis veelal de leerling doorgeschakeld voor dat vak dit naar televisie uit het land van herkomst 1999 m oe r 221 zonder dat daarnaast de nederlandse televisi e moment dat leerlingen ge s chakeld moeten bekeken wordt bij hen ontbreekt vaak ken worden meebeslissen zij zorgen er ook voor nis die andere leerlingen buiten school heb dat informatie over de desbetreffende leerling ben opgedaan deze l acunes mo eten zo goed voor hun vak zo nodig doorgegeven wordt mogelijk gevuld worden zodat hun verdere a an de leerkra c ht van d e r e guliere klas schoolloopb a an hierdoor niet gehinderd ten tweede hebben ze o o g voor de ver wordt engelstaligen richten zich vaak op het sc hillen tussen leerlingen dat vereist een a anbod van engels talige zenders zo horen e n g ed egen didac tisch inzi c ht de lessen die de zi e n zij te w einig nederlands thui s le e rl i ng in d e isk krij g t aangeboden zijn die een andere bron van moeilijkhed en bij het le ss en die v e rdere deelname aan de lessen in l e ren is het gebruik van ee n a rme taal thuis d e nederlandse klas als do el hebben voor een taal waa ri n weinig woorde n gebruikt ied e re leerling wordt e en eigen pro g ramma worden e n ee n mili e u waarin gee n l e esc ul opg es teld d e l esse n in de isk zijn du s zeld e n tuur bestaat als thuis niet ove r abstr ac te kla ssika al da a r vloeit uit voo rt dat leerkr ach zaken gesproken wordt onde rv indt de leer ten differentiati e kunnen a anbrenge n in de ling op sc hool moeilijkheden als die aan de leerstof orde komen de pr o bl emen die we bij d e ze bov endien zijn zij bree d inz e tbaa r kenni s groep l e erlingen kunn e n zien zijn t e vergelij van meer dan een vak i s voor de inz et va n de ken m e t die van de auto c htone kinderen uit uren het meest efficient deze le e rkr a chten ac hterstandssituaties mo e te n sn e l kunnen s ch a kelen v an h et e n e wij con state r e n bo vendien d a t in de e erste naar h e t a nd e re vak en proble me n in de opvang bij de nzc s geen l es in h e t va k engel s leerstof herkenne n geboden wordt en ge ls is een ve rpli c ht eind ten vierde zijn zij b ereid zich t e scholen e xamenvak bij ieder exa men voor een regu de laa t s te jaren zijn de me este vakken taliger li e r diploma leerlingen lopen hi e r acht e r ge word e n m ee r mo e ilijk nederlands in s tand op die te vermijd en is dit ge ldt des te een le e rboek betekent ook dat h e t minder meer voor leerlingen die bijvoorbeeld uit toe g ankelijk i s voor tsx leerlingen z e ke r in china komen zij hebben vaak totaal geen de eer s te period e van sch ak e ling h e t onder voorschool se kenni s va n het engels kennen v a n al d e z e probl e m e n vraa g t inzi c ht in d e verwe rv in g van ned e rlands als twe e de te n tweede zijn leerlingen vers c hillend van taal daarom i s scholing in of bel a ngste lling elkaar en daar houd e n we rekening me e voor nt2 noodza ak ook voo r leerkra c hten in iedere leerling moe t al s individu beg eleid d e ande re vakk en deze kenni s hee ft ook worden per le e rling wo rdt een hand elings ef fec t voor d e l ess en in d e re g ulier e klas pl a n opge s teld de con se quentie i s dat ied e re ten vijfde nemen a ll oc htone leraren geen le e rling een e igen leerweg volgt bovendien uitzonderin gspositie in wij zijn v a n mening moet en leerlingen meedo e n me t hun klas da t allochton e l e rar en in d e e erst e pl aats genoten in de nederla nd se klas da a r waar h e t vakl e erkra c hten zijn di e l es ge v en in d e mo gelijk is observatie van de l ee rling in de reguliere kla ss en van onz e sc hool als zij a l l es isk en in de n ed erlandse klas l evert v ee l ge v e n in de isk i s dat omdat die v e rdeling informatie die gebru ikt kan worden bij d e van ur en in d e vak s e c ti e zo is afge s prok en b e geleiding die de le erlin g krij gt hun voorb ee ldfun c ti e voor allo c hton e leer lin ge n komt beter tot zijn recht a ls zij consequenties voor leraren gewone leerkra chten zijn h en opz a delen met uit s luitend b e ge leidin g van allo c htone voor de le e rkra c hten in de isk zijn de l e erlingen w e rkt alleen ma ar stigm a ti s ere nd volgende punten van b elang zow el voor de leerlinge n al s voor henz e lf om te beginnen is het belangrijk dat zij het ten slotte i s onderwijs in de eig en taal pro gramma van de r eguliere klas s en uit erv a mogelijk op onze sc hool kunnen l eerlingen ri ng k ennen iedere leerkracht in d e isk geeft de vakken ar a bi sc h of turks volgen als zij ook les in de reguliere klassen daardoor di e tal en van hui s uit kennen dez e taallessen k ennen ze de niveaus en kunnen ze over het zijn dan ondersteuning bij h e t verwe rv en va n 222 moer 1999 4 een rijkere eigen taal en het leren beheersen de a d mini stra tie en h et ande r e p erso n ee l van een abstracter taalniveau zowel in de zijn bij het werk van de isk in ges c hakeld de eigen taal als in het nederlands het accent administratie i s n a uw betrokken bij de isk ligt dus op het taalonderwijs daarom spreken de m e de w erkers houd e n in de gaten dat wij niet van o e t c maar van o e t informatie uit d e g ewone klassen in ieder ge val bij de i sx coordinator tere c htkomt in consequenties voor de s amenspra a k met d e c oordina tor zorgen zij schoolorganisati e erv oor dat de jui s te rapportcij fer s e n nive a us op de rapporten vermeld word e n naa s t de te n aanzie n van d e or g anis atie zijn d e vol ge wone c ijfers van de kl as krijgen le e rling e n gende v oorw aa rden van b elang s oms o ok e e n isx cijfer d e c on c ierge s g ev en t en ee rste moe t de dire ctie v olle di g a c hte r m e t ee n door a ls i s x l ee rlinge n opvall e nd ge d e ze vorm v a n begel e id i ng sta a n het is dra g ve rto ne n s pijb e l e n of a nders zin s aan b e l a n grijk dat de dir ec t i e de wijze van b ege da c ht b e hoeven l eiding binnen de isk zi e t al s e en integr aal i e d ere l ee rling krij gt ee n e i ge n indi vidu eel onde rd e el van d e h e l e s chool d e isk is roos t er d e v ols trekt individu e l e b e n a de ring binne n d e sc hoolor g anisa tie ee n hulp stru c v a n de l ee rlin ge n wordt zi c htb aar in de tuur ni e t een b ep a ald e afdelin g d e isk heeft persoonlijke ro o ster s di e vo o r d e le e rlin gen w el ee n aan t a l ur en voor c oordinatie v e r ge gem aakt word e n di e ro os t ers w orde n s a lijkb a ar m e t d e c oordinati e va n ee n afd e lin g me nges te ld op grond van d e b eho eft e van d e va n d e sc ho ol lee rlinge n dat b et e kent dat ee n les uur in d e bov e ndie n worde n a ll e ex tra facilit e it e n isk nooi t uit e e n homoge n e groe p l ee rlin ge n voo r d e isk inge z e t om e ffi c i e nt le e rlinge n b es taat i e d e re l ee rling is m e t z ijn e i ge n t e kunn e n h elp e n i s een rooster no di g da t progr amm a b e zi g er z ijn n e t zo v ee l roos t ers voorzi et in e en o pva n g van z eve n uur p er al s lee rlin gen d ag vij f d agen in d e wee k da a rbij s t aan er is gee n bep e rking va n h e t a ant a l isk st ee ds tw ee u ren naas t e lkaar in h et roos t er le e rlingen a nd er s dan d e gro e p sgr oo tte v a n n e derlands n a ast een and e r va k de regulie r e klasse n h e t mode l dat h et te n de rd e drage n d e l erar en de ve rantw oo r ve ll esa n c ollege hant ee rt voo r alle dida c ti delijkhe id vo o r de isk ge zam e nlijk pl aa ts in g sc h e b ege l e idin g w e rkt a ll ee n maar a ls d e in een volge nd sch oolj aar is de b esli ssin g va n pl aat s ing in de r eg uli e r e kl asse n ni e t ee n de lerar env e r gad erin g ove rgang n aa r de eind aantal van zes lee rlin ge n t e boven ga at g e luk exam enkla s kan s l ec hts als d e l e erlin g v oor d e kig is de g ro ep 1s x l ee rlinge n zo gem ele e rd gekozen ex ame nvakk en voldo e t a a n de e i se n same nges te ld da t in d e praktijk dit no g ni e t is di e o ok aan de and e re l ee rlin ge n van d e voorge kom en ook al zijn er op dit mome nt s cho o l ge s teld word e n onge veer z es ti g isk leerlingen op ee n aant al de isk h eeft e e n c entra le pl aat s in d e va n o n ge v ee r a chthond e rd gew one le e rlin sc hool ho e w e l de isk ni et be sc houwd wordt ge n al s afdelin g heeft d e isk we l ee n eige n pla a t s in de s chool wij zi en d e isk a ls e en z ee r consequenties op onderwijskundig uitgebr e ide vorm va n r e m edial t eac hin g dez e gebie d hulp s tru c tuur is to eganke lijk v o o r alle lee rlin ge n uit de s chool die deze sp e cifi ek e hulp door de s nelle sc h a kelin g n aar gewon e klas nodi g hebben dat kunn e n du s ook l eerlinge n se n blij ft d e i s x gro e p relatief klein t erwijl zijn di e w e liswaar hi e r ge bore n zijn maar di e to c h ee n g root aa ntal l eerlin ge n op ge vange n door d e thui s taal proble men hebben me t h et kan word en h a nt e r e n van h e t nederl a nd s als s chooltaal ook ins troom tijden s h e t sc hoolja ar wordt voor d e isk is e r e en aanspreekpunt de daardo or moge lijk g em a akt n et al s r em ediale coordinator i s voor d e klas s e nmentoren de hulp aan onder i n s tromers di e b e paalde vak vak coll ega s de ouders verzorgers e n voor ke n nog ni e t volge n in hun e ige n klas dit i s csx leerling en het aanspre e kpunt bij proble in te gen s te lling tot and ere relatief klein e m en i s x s die and e rs georganiseerd zijn en al s 2 23 1999 4 mo er consequentie daa rvan wachtlijsten hanteren behoren overeen te komen met onze eigen de diversiteit van niveaus zowel op het observ aties de test kan ons ondersteunen als gebied van beheersing van het nederlands als wij incidenteel een leerli ng moeten verwijzen op het gebied van schoolse kennis is erg naar het voo rtgezet speciaal onderwijs vso groot ieder uur van de dag staat steeds testen in een eerder stadium hebben n aar nederlands naast een ander vak wiskunde onze e rv a ri ng weinig zin omdat het niet engels aardrijkskunde enzovoort dit is een b eheersen van het nederlands en de neder basisvoorwaarde om in ied er geval alle leer l andse schoolse vaardigheden een zuiv e r beeld lingen opvang te kunnen bieden immers niet verhinderen alle leerlingen doen bij voorb e eld aardrijk s de test wordt me t ons doorgesprok e n wij kunde of duits bespre ken de test met ouders verzorgers de categorie zestien en zeventienjarigen mentoren en leerlingen vraagt veel begeleidingstijd niet a ll een in ondersteuning voor de schoolse vakken maar criteria voor materiaal ook omdat voor hen d e tijdsdruk meespeelt zij wi ll en graag in te ko rte tijd doorstromen in d e isk wordt niet een speciale basismetho naar het volgende leerjaar de overgang naar d e voor bijvoorbeeld nederlands geb ru ikt de eindexamenklas i s e en hoge drempel het het mate riaal dat ingezet wordt i s afhankelijk vraagt van de leerkrac ht ee n extra inspanning va n de sa m e ns tell ing van de klas e n van de om het hun mogelijk te ma ken toch die individu e le behoeften van e lke l ee rling h e t dr e mpel te kunnen nemen wordt d a n o ok v a ak door d e lerare n z e lf daarnaast zou eigenlijk nog ruimte gemaakt gemaakt moet en word e n voor sp ec ifie ke ondersteu h e t spr ee kt voor zi c h dat dit materiaal dan ning van die l e erlingen die in de eind ook moet voldoe n aan een groot aantal examenklas zitten om dat te kunnen realise ke nmerken re n zo ud e n er m ee r ur en n eder land s in de zo moet het gesc hikt zijn om l e erlingen er late middaguren aangeboden moeten wor individueel mee te laten werken iedere leer den met de huidige fa ciliteiten is dat niet ling moet zijn eigen tempo kunnen volgen en mogel ijk niet gedwongen zijn te wac hten op de rest van d e groep dat is nodig omdat gedurende teste n het g e hele schooljaar er instroom in de isk plaats vindt de groep die op een bepaald uur wij gebruiken ge e n te s ten die de taalvaardig aanwezig is i s door de wijze van sc hakeling heid van leerlinge n in bee ld bre ngen om te zeer di vers van s amenstelling zow e l wat bepalen op welk niv eau leerlingen kunnen leeftijd al s wat niveau betreft instromen wij g e bruiken daarvoor onze het mate ri aal moet voorts uitnodigen tot eig en obse rvaties en sch akelen leerlingen naar zelfstandig werken de opdrachte n moeten een klas in onze school waarbij de ficienties in daarom eenduidig en helder zijn het liefst het hanteren van het n e derlands vanzelf naar h e bben wij mate ri aal waarbij de leerling zelf vor e n komen op dat moment nemen wij zijn e igen werk kan nakijken al blijft c ontrole maatregelen om geconstateerde la cunes op te van d e le erkracht altijd nodig werken op de vullen comput e r kan een aardige variatie van werk als er vragen zijn ten aanzien van capacitei vorm zijn ten of belangs telling laten we de leerlingen h et ma teria al moet geschikt zijn om op veel wel testen dit gebeurt mee s tal pas na een niv ea us te kunnen g ebruiken het moet aan jaar omdat ze zich d a n redelijk kunnen s luiten bij de methode die op school in de uitdrukken in het ned e rl a nds regulie re klassen in gebruik is en dat geldt deze testen help e n de doorsc hakeling van voor all e vakken soms moet er eerst een deze leerlingen zo snel e n efficient mogelijk inhaalslag gemaakt worden voordat de leer te laten verlopen ze geven ondersteuning bij ling aan de gang kan met de boeken in de het maken van keuzes voor het vervolgonder gewone klas voor ieder vak in de reguliere wijs na onze school de resultaten van de test klas geldt dat in de methode h e t taalgebrui k 224 moer 1999 4 beoordeeld moet worden op bruikbaarheid gramma het klokhuis op nederland 3 blijkt ook voor geschakelde isx leerlingen voor uitstekend geschikt om te gebruiken als luis onde ri nstromers uit de basisschool moet extra ter en kijk oefening woordenschatuitbrei materiaal voorhanden zijn om lacunes in ding gebeu rt hier op een natuurlijke manier hun taalvaardigheid aan te pakken bijvoor bovendien geeft het programma informatie beeld waar het gaat om hun taalvaardigheid op all erlei gebied tenslotte komt in dit bij het begrijpen van de biologie of aard programma humor als onderdeel van een rijkskundeboeken gebruik van het boek uit educatief programma aan de orde neder de nederlandse klas in de isk is hier een landse grapjes blijken soms cultuurgebonden onderdeel van de hulp die gegeven wordt en niet altijd begrijpen leerlingen uit andere is meestal een vorm van voortgezet nt2 landen waar de grap over gaat onderwijs lezen is verplicht onderdeel van het pro gramma zowel in de nederlandse klas als in oefenen van taalvaardighei d de csx voor dat doel hebben wij bij de openbare bibliotheek een se ri e gemakkelijk spreekvaardigheid wordt in een natuurlijke leesbare boeken gehaald in het begin lezen situatie geoefend vanaf het begin krijgen leerli ngen soms wel eens boeken die niet leerlingen de opdracht a ll erlei zaken op school h elemaal passen bij hun leeftijd b boeken zelf te regelen net zoals nederlandstalige voor een zestienjarige wij vinden het kinderen dat gewend zijn te doen zij moe b e langrijk dat ook deze leerlingen le eserva ten zelf op de administratie een adre swij ri ng in het nederlands krijgen daa rn aast ziging doorgeven boeken betalen paspoor stimuleren wij hen ook in hun eigen taal te ten laten zien voor het s choolreisje zij blijven lezen als dat mogelijk is mo eten zelf bij de concierge melden waarom h e t gebruik van woordenboeken eigen taal zij absent war e n of dat zij ziek naar huis rade n wij alle leerlingen aan verstandig willen de collega s van het onderwijsonder gebruik van een woordenboek kan e e n leer steunend personeel z ijn op deze situatie s ling steun bieden bij het zelfstandig doorwer ingespeeld zij geven leerlingen de ruimte ke n van leerstof in a llerlei schoolvakken h iermee te oefe n en aanvull end gebruiken wij de computer liefst met software die ook in de reguliere klas om het correct spe ll en te oefenen hebben wordt gebruikt het is een hulpmiddel dat we uit de methode nede rlands voor ande rs tali leerlingen op een andere manier laat oefe nen ge n e e n aantal lessen op de b and gezet die als met le erstof die zij nog niet goed beh e ersen dictee bruikbaar zijn op die manier leren voorwaarde voor computermateriaal dat wij leerlingen op het gehoor woorden schrijven bruikbaar achten is dat wij het qua inhoud die voor hen in p ri n c ipe bekend zijn het is moeten kunnen bewerken een vooroefening voor die lessen in de neder landse kla s waar de leerkracht stukken l eers tof voor leerlingen in h e t examenjaar proberen als dicta a t aanbiedt daarn a ast oefenen we wij zo veel mogelijk extra stof aan te bieden ook de normale spellingsproblemen als examentraining wij controleren de werk stukken die zij moeten inleveren en wij het creatief en functioneel schrijven zit in de geven hun een voorbeeld van een overho ri ng methode nederlands die in de reguliere klas van de boeken van de boekenlijsten voor de wordt geb ru ikt maar ook de concrete vragen mondelinge schoolonderzoeken van leerlingen kunnen aanleiding zijn om een b ri ef of iets dergelijks te oefenen specifieke hulp luisteroefeningen hebben wij gekozen aan de uitgaande van leeftijd is er nog een aantal hand van een methode nt2 daarnaast ge specifieke problemen bij schakelleerlingen te bruiken wij all erlei andere lessen uit andere constateren we kunnen grofweg dri e groe methodes om op moeilijker niveau dit onder pen onderscheiden deel voor het examen te oefenen het pro 1999 4 moer 225 twaalf tot vijftien jaar deze leerlin twee keer doen omdat het nagenoeg niet gen stromen in in de reguliere klassen op alle mogelijk is binnen een jaar naar een eindexa niveaus van de school terwijl ze toch op menklas vmbo te gaan bepaalde gebieden een onderwijsachterstand extra ondersteuning bij het huiswerk maken kunnen hebben die lacunes worden al opge als ze in de nederlandse klas zitten is nodig merkt tijdens de introductieperiode bij deze maar niet altijd met de huidige faciliteiten te leerlingen zijn we ge ri cht op doorstroming in realiseren omdat momenten waarop die hulp hetzelfde tempo als de klas waa ri n zij geplaatst gegeven zou moeten worden na de reguliere zijn zij krijgen een zo breed mogelijk pakket lessen vallen en de isx uren gelijk lopen met vakken aangeboden echter met wegla ting de reguliere lessen van die vakken waarbij de achterstand niet binnen redelijke termijn in te halen i s in de me es tal maken deze leerlinge n hun sc hool isk krijgen ze echter wel le s in die vakken loopbaan bij ons a f als hun huisvesting in de zwakke leerlingen lei d e n w e vrij vroeg n a ar geme e nte goed geregeld is dat is het geval e en eindexamenpa kket deze l e erlinge n heb bij gezinn en deze le e rlinge n krijge n door d e ben een schoolloopbaan die ov e r e enkomt aanwe zigheid va n hun ouders een extra s t eun me t di e v a n hun lee ftijdge note n zij he t dat tj e in d e rug om naar s c hool te blijve n gaan s ommige vakken niet aa ngeboden worde n in als het mo e ilijk wordt zoge naa mde ama s de onderbouw leerlingen echter die er blijk ec hter a ll een staa nde mind e rja ri ge asi elzo e van geven ve el vakken aan te kunn e n krijgen ker s die in ee n kwe klein e woon e enheid die ook aangeboden ee n vorm van b e geleid op kamers wonen gehuisve s t zijn krijgen per week 2 8 uur zestien en zeventien jaar deze gro ep onders teuning van een mentor die hen op heeft meer hulp nodig zij hebben met een all erlei gebied moet helpen deze me ntor aantal belemmerende fac toren te maken neemt gedeeltelijk de taak van een oud e r ten eerste komen de meeste leerlingen die ov e r ook als het gaat om bemoediging als het op di e leeftijd instromen uit oorlogsgebie s c hoolgaan hen zwaar valt den ze zijn soms jarenl ang niet of n a uwelijks lee rlingen die met een vso diploma of naar school geweest gezien hun leeftijd m a vo diploma van onze school komen zouden ze in de bovenbouw van onze school hebben de mogelijkheid e en normaal be geschakeld moeten worden deze leerlingen roepsdiploma te verwerven in het mb o leer helpen we aan een vakkenpakk e t dat aan sluit lingen die een ha v o of vwo diploma behalen bij hun belangstelli ng en waarm ee ze op den volgen verd e r de gewone w eg in het v ervolg duur over kunnen gaan naar de eindexamen onderwij s kl as ze doen me estal geen extra v a kk en op grond v a n hun leeftijd worden ze me es tal e x n nte s tegen de tijd dat de ama s de ingede eld bij een derde klas een nad e el is da t le e ftijd van achttien jaar bere iken zitten zij deze leerlingen al v rij snel een pakke tkeus meestal in een eindexamenklas van onze moet en maken terwijl zij de mogelijkh ed en s chool het huidige b e leid van d e voogdij op de nederlandse scholings en arbeids ver e niging i s dat deze leerlinge n dan hun markt niet kennen ook het beeld dat zij van kamer in de kwe moeten verl a ten en zelfstan bepaalde beroepen hebben is meestal niet dig woonruimte moeten zoeken als zij helder de status van bepaalde b e roepen kan woonruimte vinden valt voor hen alle dage per herkomstland vers c hi llen een belemme lijkse steun weg die hun in de kwe nog werd rende factor in het m a ken van een juiste keus ge geven en die leeftijdgenoten in een gezins is dat het onderwijssysteem in andere landen situatie automatisch van hun familie krijgen soms sterk afwijkt van ons systeem leerlin vaak hebben ex n m n s slechts een klein gen overschatten hun capaciteiten soms informeel netwerk van vage bekenden ook omdat in hun eigen land de ei s en in h e t nntn s die net als zij slecht op de hoogte zijn voortgezet onderwijs lager waren dan hi e r van d e mog e lijkh e den in n e d e rland te n aan plaatsing in een derde klas in de loop van zien van scholing en werkgelegenheid zij het schooljaar betekent meestal dat leerjaar zijn niet de beste raadgevers als het op schoo l 226 moer 1999 4 moeilijk wordt in d e ze periode wordt ook is dat een noodzakelijk gegeven om hen te duide lijk hoe het be sluit over hun verblijfs helpen hun vluchtervaringen te leren beheer vergunning uit zal va ll en als er al rust sen gekomen is in deze onzekerheden d a n begint voor een groot deel van deze vluchtelingen c ont ac t e n met oud e rs de pe ri ode van de verwerking van a lle ver dri e t die de vlucht met zich mee bracht dit de dire c te c ontacten met leerling e n en hun complex van halve zekerhed e n is in een ouders en of verzorgers vragen veel tijd als de eindexamenjaar een ongunstig e factor de s ouders of verzorgers van niet nederlandse ondanks s l a gen leerlinge n eri n h et examenjaar a fkomst zijn ta a lproblemen en het over te doorl o pen bruggen van cultuu rve rschill en zijn op te los sen door gesprekken zow el l e erlin g en als persoonlijke begeleidin g ouders hebb e n a l na a r gelang d e s choling die zij in hun eig e n land of in ne derland achter tot de t a ak van d e sc hool hoort het organi de rug hebb en verwac htingen van he t onder se re n van persoonlijk e bege l e iding van leer wijs in ne d e rl a nd di e soms niet te rijmen zijn lingen al s zij dat nodig hebben om go ed te met de werkelijkh eid sommi ge all ochtone kunnen fun c tioner en in h et onderwij s oud e rs verwac ht e n v a n de s c hool in dat er is e e n versc huivin g in de tijd s inves te ring opzicht me e r e n ander e z a ke n d a n de door vo or b e geleidin g opgetred e n s ne e ned e rl a ndse ouder wij proberen in het voorgaande jare n b es tond de isk voorna ge sprek met de ouders d eze verwac htinge n me lijk uit kind e r en di e in h e t kader van held e r te krij ge n zodat wij onze rol duide lijk gezins her eni ging n a ar n ede rland kwam en kunnen ma ke n m aar ook aan d e oude rs hun vader woond e m ees tal al ve le j a r e n in kunnen uitleggen wat wij v an hen v erw ach n e de rl and d e b ege leidin g die aan de ze kin t en de re n en hun oude rs ge geven mo es t worden w as go e d te bekos ti gen uit de uren die schooluitval en schoolverzuim daarvoor van rijk s w eg e v e rstre kt we rden d e laat s te jare n h e bben wij ee n tota a l and e re ong e oorlo o fd ve rzuim wordt zo snel mog e gro ep op school d e me e ste le erlingen zijn lijk aangepakt de r e gi s trati e van abs e nt en en vlu c ht elingen en ee n groot a antal is met e en het controleren of d e afwezighe id ge oo rloofd oude r of alle en hi er ge komen begeleidin g en is vergt v e e l tijd om v oortijdig sc hoolv e rla ex terne contact e n verg e n nu ve e l me e r ure n ten te voorkom e n moet voor d e z e leerlinge n uit d e r eguliere formatie is nie t voldo e nde meer be gel ei dings tijd word en vrijgemaakt dan tijd vrij t e mak en zonder aan de and e r e taken voor a nde re groep e n leerlin gen tekort te do en wij vragen nooit naar vlucht b eh alve de c ontact en me t de oud e rs v e r ve rhale n va n l ee rlinge n be geleiding in dat zorge rs onderhoudt de s chool veel c ontacte n kader hoort niet in d e sc hool thuis d e s c hool met andere be gel eidende adviserend e of c o r i s jui s t ee n vrijpla ats om all e eventu e le trau dinere nde in stanti es ma s tijd e lijk te v e rgeten indi e n gespe c iali seerde beg e l eidin g op dat gebied no o dzak e ten slotte lijk is ve rwijzen wij l eerlin g en n a ar d e re gu lie re v ormen van hulpv erl e ning di e hie rv oor het isx m o del dat h e t vell esan c o llege bet er uitgerust zijn overi g ens kan een hant e ert hee ft in de loop d e r jaren zijn lee rling wel zijn v erhaal bij ons kwijt als hij bruikba a rheid bew e zen ondanks dat de daarvoor kiest wij horen dat aan maar zijn samens telling van de groep alle rlei verande ge e n behandela a rs ri ngen heeft gekend van gezinsherenige rs tot voor onze l eerlingen i s de isk e en redelijk ama s blijken de uitgangspunten nog ste e ds veili ge plek er is regelmaat steun structuur tot het gewenste resultaat te leiden i edere e n aandacht controle van leerlingen op leerling krijgt een programma op maat dat alle rlei gebied leidt tot grot e re zelfcontrole rekening houdt met de ver sc hi ll en die tussen van leerlingen met name voor vluchtelingen leerlingen b estaan daarbij is h e t mogelijk da t 1999 4 moer 227 leerlingen in korte tijd geschakeld worde n mirj am wallien naar de reguliere klassen van de school en uiteindelijk met minimale ve rt raging een nor maal einddiploma behalen taalbeleid in beweging lite ratuu r het ontwikkelen van een hendriks o ver m r rademaker van de r helm i s m a tordoir vak v o or vak naar d e taalbeleid voor asielzoekers e ige n kla s he t o nde rwijs aan ni e u wk o m e rs op h e t ve lles an college utr ec ht aps 1994 centrum dronte n nadat a si e lzoek e rs zic h in ne de rland hebb en aangem e ld vindt hun op v ang ach te ree n vo lgen s pla a ts in opvang e n ond erzoekscentra oc s en a s i e lzoek e rscentra azc s tot e nkele j a re n gele de n wa ren de activite ite n in ee n o c niet gericht op inburge ring e n werd niet voo rzi en in o nde rwijs voo r volwassen en pas b ij d e ve rhuiz ing n a ar een azc krege n v olw a ssene n de m oge lijkh eid o m l essen nede rlands en maatschapp ij orientati e te volgen in beide opv angvo rm en vo lge n leerp lichtige kinde ren o nde rwijs d e ove rga ng van oc s naar nz c in 1997 wa s voo r a zc dro men aa nl eiding o m bel eid te la te n on t wikkelen te n aan zi e n van het nt2 onderwijs gericht op alle b ewon e rs va n h et ce ntrum ma rink a birkh off e n mi jam wallie n va n d e universiteit van am ste rdam h ebbe n onderz o ek gedaan na a r d e m oge lijkh e den voo r ee n integraal taalbe leid hun docto raalscriptie taalbele id in b ew e ging beschrijft de o nde rwijss ituati e in h et centrum e n beva t richtlijne n o m het o nd e rwijs ned erlands als tweed e taal te ve rb e tere n en m eer t e integre ren in h e t b es ta a nde beleid in dit artik el licht mi jam wa l li e n er ee n aantal punte n uit in h et re guli er e onde rwij s i s m en inmiddel s overtuigd van he t belang van h et ontwikk e l e n en het voer en van bel eid ten aa nzie n v a n het o nderwij s n e d e rlands dit heeft ge l e id tot het vers c hijnen van diverse instrumenten voor he t ontwikkelen v an t a alb eleid zoals h e t me ta ins trum e nt en het in strum e nt taalbel eid voortgeze t ond erwijs verder zijn er a llerlei proje c ten op h e t gebied van taalbeleid zoal s het project mee rtaligh e id e n taalbel e id van het s l o en de proje c ten de ltaplan taalbe lei d 22 8 moer 1999 4