Van ergernis naar nieuw materiaal. Een verhaal over taakgericht werken.

van ergernis naar nieuw materiaal een verhaal over taakgericht werken annemie gevaerts voor mij heette ze susan ze was een jaar of veertien toen de directrice haar kwam voorstellen naast mij zat nog niemand dus viel mij de eer te beurt met dit vietna mese klasgenootje de schoolbank te delen ze sprak een paar woorden engels niet meer dan ik toen in het tweede jaar van mijn humaniora we hadden van die schoolboeken met erg veel prentjes in en ik begon voor susan woordjes bij de tekeningen te schrijven ze probeerde ze prompt luidop te lezen algemene hilariteit het was ons immers niet toegestaan te praten en enkele lessen daarna een stevi ge uitbrander van de juf nederlands of iemand mij had gevraagd dat kind neder lands te leren thuis probeerde ik een cassette in te spreken zodat susan zou kun nen oefenen maar zover is het nooit gekomen want na een dag of drie was ons nieuwe klasgenootje verdwenen ndertussen zijn we jaren ver begon te wringen ik ergerde me namelijk der maar eigenlijk doe ik steeds meer aan het handboek dat we toen nog altijd hetzelfde ik pro gebruikten help 2 en meer in het bijzon beer susannes nederlands der aan het feit dat alle teksten steeds weer te leren sinds de zomer van over het noordelijke deel van ons taalgebied 91 ben ik verbonden aan het gingen enkele titels uit de eerste les neder interfacultair centrum voor toege land is bijna kla ar p 9 een reis naar zand paste linguistiek ictl van de universi voort p 13 aardrijkskunde van nederland teit antwerpen ufsia en daar begint dit p 18 en zo bleef dat maar doorgaan as verhaal het dan al eens over ons land ging dan toch niet in erg neutrale bewoordingen of wat dacht je van dit fragment ergernis de hereniging met belgie zou niet van we hebben aan het ictl een basispakket lange duur zijn vijftien jaar later ontstond er nederlands voor anderstaligen hoogge in dit katholieke land een anti noordelijke schoolde volwassenen dat bestaat uit drie anti protestantse en anti koninklijke bewe modules een a cursus voor beginners een ging die uiteindelijk tot resultaat had dat c cursus voor gevorderden en een b cur belgie onafhankelijk werd officieel bereikte sus voor wie zich daar tussenin bevindt het belgie deze onafhankelijkheid in 1839 p is bij dit tussenniveau dat het schoentje 155 vx 25 jaargang nummer 3 jan feb 1996 ai snel bleek dat de noordelijke teneur van de vernieuwing van het boek niet het enige obstakel was ik begon ook hoe langer hoe meer een hekel de b cursus te krijgen aan de keuze maar vooral aan de uitwerking van de grammaticale onderwer eind 93 begonnen we binnen het ictl aan pen in help 2 zo begint men in les 1 met de vernieuwing van de b cursus we waren daf als voorlopig onderwerp de gegeven het er van bij de start over eens dat we een typevoorbeelden zijn taakgerichte analytische aanpak voorston den we zouden nagaan waar onze studen dat zijn vragen waarop men niet met zeker ten behoefte aan hadden wat ze met hun heid kan antwoorden nederlands wilden of moesten kunnen storm dat is mijn mooiste ervaring in doen en die taken zouden we ze dan tij nederland p 15 dens de les bij wijze van oefening laten uit voeren over taakgericht onderwijs las u al ik vind deze typevoorbeelden veel te moei in vonk 5 van de vorige jaargang 2 vandaar lijk iemand die net het beginnersniveau deze summiere benadering achter de rug heeft goochelt nog niet met bijzinnen bovendien is het voor de duide in een eerste ronde maakten we een inven lijkheid van het voorbeeld toch helemaal taris van de taken die onze b studenten niet nodig die waarop constructie te gebrui dienden uit te voeren een greep uit deze ken dat zijn moeilijke vragen lijkt mij alvast inventaris een stuk transparanter een bijsluiter lezen en het geneesmid de twee hierboven aangehaalde typevoor del dus in de juiste dosering toedie beelden komen uit eerder gelezen teksten nen en het lijkt alsof de oefening opgesteld werd een handleiding bij een toestel begrij precies omdat deze problematische zinnen pen in de tekst zaten uit een vrij moeilijke tekst wordt dus ook nog eens een niet zo voor een recept lezen en het gerecht dus de hand liggend grammaticaal probleem kunnen klaarmaken gedistilleerd volgens mij valt deze werkwij een kort formeel briefje schrijven om ze niet te combineren met wat taakgericht bijvoorbeeld een brochure aan te vra onderwijs voorstaat alleen de taalkundigen gen onder mijn studenten houden zich buiten het klaslokaal bezig met het grammaticale een kort formeel briefje schrijven om bij aspect van een tekst bij alle anderen de directeur te klagen over de slechte behoort dat niet tot hun normale takenpak lerares ket zij moeten in de eerste plaats de bood een sollicitatiebrief schrijven schap uit een tekst proberen te halen staat hier in die brief dat ik belastingen moet bij telefonisch inlichtingen vragen betalen of dat ik integendeel binnenkort een onverhoopt batig saldo op mijn reke in een tweede ronde vertrokken we van ninguittreksel mag verwachten als het deze lijst om de doelstellingen van onze b ieren decoderen van zulke formele brieven cursus vast te leggen eerst probeerden we een van de behoeften van mijn studenten de taken te sorteren een aantal werd onge is moet ik daarop inspelen en dan zie ik schikt bevonden want te gemakkelijk of te mijn kostbare lestijd wegtikken terwijl ik de moeilijk de sollicitatiebrief of reeds uitge hogervermelde oefening doe werkt tijdens de a cursus het recept bij voorbeeld om die moeilijkheidsgraad te jan feb 1996 nummer 3 25 jaargang nrif t bepalen vertrouwden we op onze intuitie in het tweede deel van de les kregen de we hanteerden nog een aantal andere crite studenten twee complexere brieven waar ria we wilden er vooral taken in die wijzelf in onder een abonnementsverbintenis van onze moedertaal ook uitvoeren en de taken belgacom in dit schrijven werden enerzijds moesten relevant zijn voor de meeste van een aantal inlichtingen verstrekt onder onze studenten ongeveer iedereen moet andere het abonneenummer maar ander bijvoorbeeld al wel eens een geneesmiddel zijds bevatte de brief ook deze mededeling innemen u wordt vriendelijk verzocht luik a degelijk in een derde stap stelden we een cursus ingevuld en ondertekend per kerende post programma op met eigenlijk alleen maar terug te zenden naar het bovengenoemd titeltjes folder lezen radio uitzending commercieel centrum beluisteren telefoneren lezing bijsluiters terwijl de cursus liep ontwikkelden we met zelfs toen ik mijn studenten zei dat deze zin de parallel collega s het eigenlijke lesmateri hen vertelde hoe ze op de brief moesten aal dat je dit bezwaarlijk een ideale toe reageren hoorden de meesten het in keu stand kunt noemen hoef ik wellicht niet toe len donderen pas nadat we op zoek waren te lichten gegaan naar bekende woorden en de zin samen hadden ontrafeld klaarde de mist op het moment dat we de hogergenoemde op te moeilijk was dan ook de meest titeltjes op ons planningsblad inschreven gehoorde commentaar bij de afrondende probeerden we er enerzijds voor te zorgen evaluatie toen ik dezelfde les tijdens een dat de vier vaardigheden min of meer even volgende cursus naar het einde toe pro wichtig aan bod kwamen en trachtten we grammeerde scoorde ze erg hoog heel anderzijds te beoordelen welke taken onze nuttig en interessant studenten respectievelijk bij het begin hal verwege en aan het einde van deze cursus na tien weken zat onze cursus er op en zouden moeten kunnen leren uitvoeren hadden we letterlijk een hoop materiaal maar vooral omdat we op dat moment nog pas na enkele cursusperiodes zat er werke geen lesmateriaal hadden bleek achteraf lijk structuur in de zaak en kwamen we tot dat we ons hier meer dan eens grondig ver een thematisch opgebouwde cursusmap gisten een vijftal thema s werd vrij uitgebreid uitge werkt we streefden ernaar om telkens de zo hadden we bijvoorbeeld tijdens de eer vier vaardigheden geintegreerd aan bod te ste week een les rond het lezen van formele laten komen zelf houd ik er aan om per brieven het eerste deel van de les bestond thema een oefening uit te stellen naar een uit het lezen van drie brieven met telkens later tijdstip in de cursus op dat moment maar twee of drie vragen bij we wilden de kunnen de studenten dan vaststellen of ze studenten op deze manier uitdrukkelijk laten inderdaad een taak in verband met dat zoeken naar de boodschap van de brieven thema tot een goed einde kunnen brengen bij een uitnodiging voor een sollicitatiege er werd ook getracht de taken per thema sprek bijvoorbeeld werden de volgende enigszins naar moeilijkheidsgraad te orde twee vragen gesteld nen om te voorkomen dat cursisten tijdens de eerste les al meteen een gigantische peter heeft een nieuwe job juist fout hoeveelheid nieuwe woordenschat over als produktieleider zich heen zouden krijgen peter mag enkel op 14 mei naast deze vijf thema s waren er nog een juist fout aantal kortere ze namen nooit meer dan komen voor een gesprek j 25e jaargang nummer 3 jan feb 1996 een lesblok in beslag deze themaatjes drie voorbeelden oefenden meestal maar een beperkt aantal vaardigheden de les vrouwen in de politiek om onze aanpak te illustreren geef ik drie was bijvoorbeeld in de eerste plaats een voorbeelden van lessen waarin telkens een spreekles alhoewel lezen en luisteren er andere vaardigheid centraal staat lezen lui ook bij kwamen kijken steren en schrijven voor deze les verknipte ik een zij aan zij vrouwenkrant van de minister van gelijke de krant lezen kansenbeleid bij wijze van inleiding lazen we klassikaal een artikeltje met als titel hoe deze les vertrekt vanuit de vaststelling dat veel vrouwen werken in de politiek en studenten de behoefte hebben om iets in bekeken we de bijhorende grafiek daarna de krant te kunnen lezen om een of andere spoorde ik de studenten aan om het lesma reden is dit ook een taak die de meeste teriaal door te lezen alsof het om een kran studenten met enthousiasme uitvoeren mij tje in hun eigen moedertaal zou gaan toen lijkt het echter niet aangewezen om zo n de meesten eerst hagar lazen wist ik dat kranteartikel van naaldje tot draadje uit te ze het opzet van de oefening begrepen pluizen tijdens de les moet de aandacht hadden gaan naar het globaal begrijpen van de tekst het vergt de nodige aanpassing van de tweede helft van deze les bestond uit zowel lesgevers als studenten om niet een stellingenspel ik las een bewering voor voortdurend te blijven stilstaan bij nieuwe zoals vrouwen moeten niet aan politiek woordenschat of onbekende grammaticale doen ze moeten zorgen dat ze in hun vrije structuren maar alle beschikbare energie te tijd bij hun man en hun kinderen zijn daar gebruiken om de hoofdzaken uit het artikel op nam iedereen zijn positie in aan de ene te distilleren vandaar dat het tweede deel kant van het lokaal zaten de mensen die van deze les verloopt aan de hand van zeer akkoord waren aan de andere kant dege gerichte en sturende vragen nen die dat niet waren en in het midden de twijfelaars en dan maar discussieren je kan deze les op een leuke manier afslui dagen later flakkerde het debat af en toe ten door alle artikels uit te laten knippen en nog eens op bijvoorbeeld toen iemand ver aan de muur op te hangen waarna een telde dat ze softbal speelde en dat dat een rondleiding volgt en de lezers in enkele zin variant van honkbal was die uitsluitend voor nen vertellen waarover een bepaalde tekst vrouwen was bestemd handelt jan feb 1996 nummer 3 25 jaargang ik weet het ik lees de krant opdracht 1 je krijgt met je groepje een paar verschillende kranten zoek de verschillen in welke krant staan de meeste foto s welke krant gebruikt kleurendruk welke krant heeft de grootste koppen waar vind je de meeste sportverslaggeving in welke krant vind je de meeste regionale informatie en in welke krant vind je de meeste economische berichtgeving welke krant geeft de meeste culturele informatie heeft elke krant evenveel reclame voor welk publiek is elke krant geschreven ken je de ideologische of politieke strekking van deze kranten opdracht 2 kies een kort artikeltje dat over iemand gaat lees het en beantwoord deze vragen werk in groep per twee of individueel zoals jezelf wil over wie gaat het artikel wat heeft zij hij gedaan waar wanneer hoe waarom wat vindt de auteur daarvan gebruik nu deze informatie om zonder tekst aan de klas te vertellen waarover je ar ti kel gaat een filmrecensie beluisteren dicapfilm gaat op dat moment is het zaak de studenten erop te wijzen dat ze zojuist bijna elke student heeft een radiootje en bewezen hebben dat ze het belangrijkste kan op die manier zoveel nederlands belui van de hele tekst begrepen hebben na steren als hij of zij wil hier geldt echter een nog een aantal luisterrondes met gerichte gelijkaardige opmerking als bij de voorgaan vragen hebben bijna alle studenten de de leesoefening studenten en lesgevers hoofdzaken van het fragment duidelijk op moeten op dit niveau tevreden zijn met het een rijtje ik heb gemerkt dat veel mensen globaal begrijpen van zo n radio uitzending echt tevreden zijn wanneer ze bij een laat ste luisterronde vaststellen dat ze werkelijk tijdens deze les laat ik een drie minuten een groot deel van deze brok nederlands durend fragmentje horen uit een filmrecen kunnen decoderen en dat ze dat kunnen sie na de eerste beluistering zucht en doen zonder woordenboeken of andere steunt iedereen maar kan haast iedereen hulpmiddelen maar in essentie door voort vertellen dat nick balthazar dit een slechte durend opnieuw te luisteren film vindt en dat het om een mentale han viz 25 jaargang nummer 3 jan feb 1996 luisteroefening een filmrecensie nick balthazar is een filmrecensent die elke donderdag een rubriek heeft in het programma eenhoorn op radio 1 hij gebruikt een bijna poetische taal om filmsop te hemelen of met de grond gelijk te maken je hoort een fragment uit zijn praatje over de film mister jones met richard gere en lena 011in in de hoofdrollen luister naar het volledige fragment het duurt ongeveer 3 minuten lees voor je luistert de volgende twee vragen 1 staat de recensent positief of negatief tegenover deze nieuwe film 2 wat voor soort film is mister jones vergelijk je antwoorden met die van de andere studenten en luister een tweede keer om je antwoorden te controleren luister een derde keer naar het fragment en zoek de oplossingen op de vragen 3 en 4 3 houdt de recensent van het genre van de mentale handicapfilms 4 aan welke psychische handicap lijdt mister jones luister een vierde keer naar het fragment vergelijk daarna je antwoorden op de vragen 3 en 4 met die van de andere studenten luister opnieuw naar het laatste stukje van het fragment het begint met enter lena 011in 5 welke rol speelt lena 011in 6 hoe eindigt de film vergelijk je antwoorden met die van de andere studenten en luister een laatste keer naar het laatste stukje om je antwoorden te controleren een dialoog schrijven genoegdoening beleven een didactische behoefte dus als vertrekpunt van deze les scenario s schrijven behoort niet tot het normale takenpakket van de gemiddelde deze schrijfoefening is opgedeeld in een student maar iets schrijven wel een brief deel bedenken en een deel uitschrijven bijvoorbeeld en dat komt dan ook later in het eerste deel verloopt in paren of kleine de cursus aan bod het blijkt echter steeds groepjes als de studenten de instructies weer dat schrijven door de meeste studen nauwkeurig volgen speelt het al of niet ten als een lastige klus wordt ervaren en hebben van een grote dosis verbeeldings door deze ietwat lichtvoetige opdracht wil ik kracht hier hoegenaamd geen rol meer de dat wat relativeren ik ga er namelijk van uit schrijvers vergaren als het ware stap voor dat mensen meer leren wanneer ze aan de stap de nodige feiten om later in hun tekst uitvoering van een taak ook een zekere te verwerken jan feb 1996 nummer 3 25 jaargang nn f i in een tweede deel werkt iedereen individu woordenboek grammaticaboek en een eel schrijven is een eenzame bezigheid voortdurend actief aanwezige lesgever zijn het is belangrijk dat de studenten op dit onontbeerlijk op die manier zou elke stu moment opzoeken wat ze nodig hebben dent deze taak moeten kunnen uitvoeren hoe word ik een groot scenarist tijdens deze les leer je een strategie om een verhaaltje te schrijven ook als je weinig fanta sie hebt kan je op deze manier een boeiende tekst uit je duim zuigen deel 1 werk per twee of drie zoals jezelf verkiest volg nauwkeurig de instructies 1 eerst kies je een hoofdpersonage 1 1 is je hoofdpersonage een man of een vrouw 1 2 hoe oud is hij zij 1 3 is hij zij getrouwd 1 4 heeft hij zij kinderen 1 5 welke nationaliteit heeft hij zij 1 6 waar woont hij zij 1 7 welk beroep heeft hij zij 2 kies nu een tweede personage gebruik dezelfde vragen als hierboven om je ook dit personage concreet te kunnen voorstellen 3 waar speelt het verhaal zich at 3 1 in welk land 3 2 in welke stad of welk dorp 3 3 waar precies in die stad of dat dorp 4 wat gebeurt er je twee personages ontmoeten elkaar op de een of andere manier op de plaats die jij gekozen hebt 4 1 wat doen ze 4 2 wat zeggen ze 4 3 waarom ontmoeten ze elkaar deel 2 werk individueel gebruik een woordenboek en een grammaticaboek om de dingen waaraan je twijfelt op te zoeken schrijf in dialoogvorm het gesprek neer dat je twee personages tijdens hun ontmoeting voe ren 25 jaargang nummer 3 jan feb 1996 tot slot ondertussen is de vernieuwde b cursus noten door verschillende lesgevers in meerdere groepen uitgeprobeerd de onvolkomenhe 1 fontein a m p de kleijn help den zijn bekend een zelfgeschreven tekst een cursus nederlands voor bui over de beste films van 93 is binnen enkele tenlanders deel 2 kunt u mij jaren hopeloos verouderd en er moet nog even helpen utrecht nederlands gesleuteld worden aan het grammatica centrum buitenlanders 1991 aanbod bovendien moeten we bij de eerst volgende herwerking het geheel meer 2 von werkgroep nt2 taakgericht cyclisch uitbouwen dat zal ongetwijfeld bij onderwijs vonk 24 5 mei juni dragen tot een grotere samenhang tussen 1995 p 3 9 de verschillende thema s maar van ergernis is er geen sprake meer 3 s n nederlands voor anderstali zowel mijn studenten als ik zijn tevreden gen cursusmateriaal niveau b met dit taakgerichte materiaal het levens antwerpen ufsia interfacultair echte aspect scoort zeer hoog bij hen en centrum voor toegepaste linguis ik heb niet meer het gevoel dat ik mijn en tiek 1994 onuitgegeven hun tijd sta te verliezen 4 naar een idee van jo van den annemie gevaerts hauwe nollekensweg 68 2960 brecht tussendoor nederlands voor anderstaligen het werkverband voor taal en literatuuronderwijs wo organiseert vier seminaries voor leraren en vakdidactici nederlands voor anderstaligen op vrijdagen 1 8 15 en 22 maart 1996 telkens van 14 tot 16 uur lut baten biedt een praktische kennismaking met het werkterrein nederlands als vreemde en als tweede taal in vlaanderen migranten secundair onderwijs en volwassenen buurthuiswerking kaderleden buitenlandse bedrijven buitenlandse studenten in het hoger onderwijs situatiebeschrijving documentatie probleempunten media plaats ku leuven mgr scencie instituut op woensdag 13 maa rt 1996 van 9 30 tot 16 30 uur vindt een demo dag van de wvt werkgroep computer ondersteund taalonderwijs plaats over multimedia applicaties nederlands voor anderstaligen in de voormiddag zijn er demonstraties met grootbeeldprojectie in de namiddag is er free shopping plaats ku leuven faculteit letteren erasmushuis blijde inkomsfstraat 21 inschrijvingen ku leuven wvt blijde inkomststraat 21 3000 leuven inlichtingen lut baten tel 016 32 47 77 of michael goethals tel 016 32 47 64 jan feb 1996 nummer 3 25 jaargang nn