Van leesbevordering naar mediabevordering. Over nieuwe geletterdheid en nieuwe media.

van leesbevordering naar mediabevordering over nieuwe geletterdheid en nieuwe media de nieuwe media zijn niet van een andere planeet de homo zappens zijn de he spelers van de nieuwe media en maken deel uit van de generatie van de ontluikende gelet terdheid de wereld van de cd roms computergames en internet vormt het abc van de toekomst met de culturele kapitalisme zorgt voor variatie ook dat gevoel zult u wel herkennen geletterdheid komt het nog wel goed volgens ronald soet vele ouders zijn vandaag in voortdu aert we moeten alleen wat ruimer met het begrip omgaan rende onderhandeling met hun kinde ren over mogelijke aankopen die door televisieprogramma s gestimuleerd ronald soetaert inleiding geletterdheid al vlug heb ik me gere worden en nu komen daar computers als voorbereiding op dit artikel heb ik aliseerd wat voor een gespecialiseerde cd roms bij bij het onderwerp ontlui bijzonder veel aandacht aan mijn zoon commercie spelen geworden is zo kende geletterdheid hoort dus ook en dochter besteed waarvoor de weten heb ik een winkel bezocht met bijzon aandacht voor speelgoed de babyboom schap al niet goed is u zult dat mis der complexe gezelschapspelen en een zorgde immers voor een speelgoed schien herkennen wie vandaag profes winkel met al even complexe compu boom de opmars van de computer sioneel met onderwijs jeugd en cul tergames steeds werd ik geconfron bijvoorbeeld wordt sterk gestimuleerd tuur bezig is heeft een druk bestaan teerd met een groep jongeren en vol door de koopkracht van de kleine waarbij de kroost vaak wat verweesd wassenen die stilzwijgend en gecon consument en dat laatste heeft veel te achterblijft dat gevoel is trouwens centreerd aan het spelen waren maken met hoe ouders en opvoeders ouder dan vandaag zo noteert de bijna sacraal om zien vandaag kinderen benaderen jonge sterne in de 18e eeuw dat maar zoals vele vormen van religie is zijn vader een opvoedingssysteem voor dit ook big business kijk maar naar de uitvinding van het kind hem aan het ontwikkelen was met het marktaandelen van de kinderspelletjes er wordt wel eens beweerd dat de bekende gevolg wat helaas betekende giganten als nintendo sega zij be graad van beschaving van een cultuur dat ik al die tijd totaal werd verwaar horen tot de rijkste bedrijven van de zich laat aflezen aan de graad van aan loosd en aan mijn moeder overgelaten wereld en als we enthousiast worden dacht voor kinderen als dat zo is dan en wat welhaast even bedenkelijk was over mogelijkheden van de nieuwe zitten we vandaag goed want het com door deze trage voortgang verloor het media dan dienen we in t oog te hou merciele belang van het kind is nog eerste deel van dit geschrift waarop den dat dit succes veel met economie nooit nog zo groot geweest kinderen mijn vader zich het meest had uitge te maken heeft hebben we niet alleen verwekt maar sloofd iedere zin dagelijks werden de media dicteren in hoge mate het ook uitgevonden in de loop van onze een of twee bladzijden volkomen ach amusement van kinderen de hele mer geschiedenis een aantal historici terhaald laurence sterne in tristam chandising bepaalt de kledij image zoals aries hebben erop gewezen dat shandy look en wie weet de geest van kin ons beeld van het kind een vrij recente voor dit artikel wilde ik niet achter deren wat heb ik het vlaamse kinder uitvinding is die wortelt in de renais haald worden door de realiteit van mijn programma samson gehaat zeker na sance zo ziet neil postman 1982 een kinderen en zo inviteerde ik hen tot dat ik de halve stad had rondgelopen relatie tussen de ontwikkeling van de hun verbazing om samen speelgoed om schoenen te vinden waarop het boekdrukkunst en het ontstaan van het winkels te bezoeken waar kon ik im beest staat en vandaag overkomt m e m o d e r n e kind mers meer leren over actuele jeugdige hetzelfde met de simpsons want het u moet maar eens naar oude schilde tsjip letteren 7 3 rijen kijken waar kinderen als ouwe geletterdheid ontluikende geletterdheid lijke creaturen te kijk staan gekleed en hierboven heb ik al gesteld dat er be normaal start het onderwijzen van poserend als kleine volwassenen de weerd wordt dat de graad van bescha kinderen in schrijven lezen vanaf 5 a geschiedenis van de constructie van ving af te lezen zou zijn aan de zorg 6 jaar uit onderzoek blijkt echter het kind is een verhaal waarin het kind vuldigheid waarmee een beschaving steeds meer hoe belangrijk de periode steeds verder weg van de reele wereld omgaat met kinderen naast de consta daarvoor kan zijn omdat dan een beeld gehouden wordt en in een soort veilig tering dat onze maatschappij om wordt gevormd van het nut van die heidszone opgroeit een uitgestelde diverse redenen extreem veel aan vaardigheden en uiteraard omdat wil confrontatie met de wereld die we dacht aan kinderen besteedt is het len leren essentieel is voor de resulta steeds meer organiseren en enscene ook zo dat velen zich vandaag bezorgd ten kinderen worden niet geletterd ren mollenhauer 1986 72 maken over de ontwikkelingen binnen geboren ze worden het in een sociale we gaan vandaag inderdaad op een die maatschappij omgeving hoewel formele instructies bijzondere manier om met onze kin het is niet alleen youth as fun maar van groot belang zijn is het toch zo dat deren er heeft zich een grondige ver het is evenzeer youth as trouble zie de ontwikkeling vooral op gang komt schuiving voorgedaan in de verhou laermans 1996 nu ja oudere genera door het schrijven en lezen in de dage ding tussen volwassenen en jongeren ties hebben altijd wel geklaagd over lijkse context die eerste confrontatie van een bevels naar een onderhande jongere generaties er wordt vandaag blijkt voor vele kinderen van essentieel lingshouding abraham de swaan bijvoorbeeld steeds meer geklaagd over belang te zijn young children s 1983 vermeldt in zijn studie de leef de achteruitgang van de culturele gelet scribbling or reenactments of books tijd van veertien tot vijftien jaar als het terdheid bij een jonge generatie de may be unconventional by adult stan moment dat meisjes en jongens in jongeren zouden niet meer kunnen dards but such actions play important spraak en beslissingsvrijheid over schrijven ze zouden hun klassieken roles in the child s continuing develop consumptie krijgen en daar moeten niet meer kennen laat staan histori ment teale sulzby 1986 xviii we nu zelfs een beetje om glimlachen sche kennis of inzicht bezitten sommige eerste vormen van geletterd want die leeftijd is in de voorbije tien recente campagnes voor leesbevorde heid worden in gang gezet door de vol jaar op zijn minst met tien jaar ge ring worden ook geinspireerd door dit wassenen andere zijn een gevolg van daald ook in allerhande instituties doemdenken die klaagzang is een on de activiteiten van het kind zelf het is democratiseerden de gezagsrelaties derdeel van een aanzwellende laster goed in t oog te houden dat geletterd de veiligheidszones waar we kinde campagne geleid door de laatste heid een culturele constructie is en ren in onderbrengen zijn de jongste intellectuelen waarin de onwetend geen natuurlijk gegeven kinderen kwarteeuw grondig veranderd creches heid van de massa in het algemeen een groeien op in een maatschappij waarin opvangmoeders opvang in zijn totali bron van ergernis spot en bezorgdheid een vorm van geletterdheid deel uit teit deze trend laat zich ook aflezen werd maakt van hun leven terwijl kinderen in de houding tot de media de televisie er bestaat een vast ritueel om dergelij hun omgeving exploreren ontwikkelen bijvoorbeeld is de jongste jaren ge ke maatschappelijke crisissen te be zij hun roots of literacy goodman bruikt als opvang en opvoeder en de naderen het onderwijs wordt dan vaak 1980 6 ze vinden dus hun eigen computer lijkt die rol steeds meer over aangeduid als oorzaak en als mogelijke vorm van geletterdheid uit parallel aan te nemen oplossing van het probleem en binnen die van hun onmiddellijke omgeving eerst iets over die veiligheidszones het onderwijs wordt de schuld door en de maatschappij the different die overweldigende aandacht voor geschoven de universiteit verwijt het functions literacy serves as a symbolic kinderen en de gevolgen daarvan voor secundair onderwijs het secundair system for humans and the values it de ontluikende geletterdheid onderwijs het lager onderwijs enzo holds for the member of society will voort met het begrip ontluikende ge affect the way in which children learn letterdheid wordt zelfs geinsinueerd written language teale sulzby dat de schuldvraag nog verder ligt ook 1986 xviii zij die amper kunnen lezen en schrij activiteiten voor leesbevordering bin ven worden in het debat betrokken nen en buiten de school richten hun aandacht steeds meer op de jonge lezers met zelfs bijzondere aandacht en 7 3 voor kinderen die nog niet kunnen spelen de vpro bijvoorbeeld presen lezen en de markt staat klaar om deze teert elk jaar zomergasten waarin in aandacht te verzilveren badboekjes tellectueel gemijmerd wordt over al dat cassettes met jeugdliteratuur en dan moois dat op het scherm te zien was zijn er nog allerhande hedendaagse en ook op de vlaamse televisie wordt culturele en onderwijskundige initia met bekende vlamingen teruggeblikt tieven te vermelden voorleesmoeders via ingeblikte televisieherinneringen leeskringen en leesclubs in bibliothe moderne geletterdheid heeft vandaag ken een leeshoek in de klas et cetera te maken met boeken televisie mu en hoe goed bedoeld en interessant de ziek film ze initiatieven ook zijn toch kan men kortom wie het vandaag over culturele dient uit te gaan van dit inzicht onze zich afvragen of zo n immense cam geletterdheid heeft is verplicht leesbe culturele geletterdheid is geconstru pagne voor het lezen van boeken niet vordering te verruimen tot media eerd via de media en cultureel gelet voorbijgaat aan een nieuwe geletterd bevordering en daarbij wil ik zeker terd zijn betekent kunnen communi heid die zich aan het ontwikkelen is geen sfeer creeren waardoor het ge ceren in de cultuur waarin men leeft een geletterdheid die meer is dan een schreven woord tegen het beeld wordt because any concept of a well ordered boekengeletterdheid maar evenzeer be uitgespeeld of waarbij hartverscheu society depends on raising our children staat uit het orale het muzikale en het rende keuzes dienen gemaakt te wor to participate in public discourse and beeld kortom stellen we geletterdheid den tussen literatuur of film en tele that discourse will increasingly be niet iets te makkelijk gelijk met biblio visie bibliotheek of computer through electronic means hundt theek van boeken spreken de boeken of kortzichtige keuzes die voorbijgaan 1996 10 liefhebbers niet te veel vanuit eigenbe aan de vraag welke soort geletterdheid het gaat dus al lang niet meer over lang door van een bedreiging van de past bij het leven en denken van de 21e voor of tegen nieuwe media we wor cultuur te spreken als het boek concur eeuw een vorm van post geletterdheid den uitgedaagd om na te denken over rentie krijgt die past bij een post industriele maat wat de nieuwe media kunnen beteke schappij geletterdheid en communi nen voor de jeugd catie die sporen met de eisen van een informatie en kennismaatschappij nieuwe media nieuwe geletterdheid aandacht voor ontluikende geletterd kortom als we het over culturele en heid impliceert ook specifieke aan ontluikende geletterdheid hebben dan dacht voor de wijze waarop de nieuwe kunnen we niet meer voorbij aan de media een nieuwe geletterdheid dus communicatierevolutie niemand ont een nieuwe identiteit construeren snapt vandaag immers aan de digitali als we het vandaag over geletterdheid nogmaals dat geldt ook voor de oudere sering niemand ontsnapt vandaag ook hebben en we houden ook rekening media de boekdrukkunst en de hele aan de massacultuur via speelgoed met wat er in onze moderne maat cultuur eromheen worden door velen fictie beelden muziek creeren jonge schappij aan het gebeuren is dan zien als een natuurlijk verschijnsel be ren hun identiteit dat is uiteraard niet we dat geletterdheid met meer te ma schouwd maar ze zijn uiteraard even nieuw we herinneren ons toch alle ken heeft dan met de boekdrukkunst zeer een culturele constructie tijdens maal een bepaald speelgoed een speci bij de cultuuroverdragers de ouders discussies op conferenties roept steeds fieke strip en een onvergetelijk song de leraren de begeleiders constateer iemand uit dat schrijven of lezen op tv feuilleton of boek met een zekere ik dat ook zij een groot deel van hun scherm tekenen en kleuren en mu melancholie vergelijken we die heer vrije tijd voor schermen zitten of naar ziek maken met de computer onna lijkheden met wat vandaag op de hi fi installaties luisteren ook voor die tuurlijk zijn alsof een gedrukt boek markt komt en we zien dat het generatie heeft de televisie voor een het spelen op een piano een opname vroeger beter was cultureel referentiekader gezorgd van een concert ja zelfs een tekening maar we herinneren ons toch ook de terugblikken naar het verleden impli in potlood op papier geen culturele bezorgdheid van onze ouders en op ceert vaak herinneringen bovenhalen constructies zijn nadenken wat er aan voeders over onze geestelijke gezond waarin televisiebeelden een centrale rol het gebeuren is binnen onze cultuur heid die rechtstreeks bedreigd werd tsjip letteren 7 3 5 door een groeiende jeugdcultuur doen en wat het meest verontrust is maatschappij binnen lijkt de blijde oudere generaties blijken steeds weer de vraag of we nog wel kunnen kiezen boodschap verbaasd en of bezorgd over de cultuur zo blijken kinderen zelf massaal te kie maar ondertussen maakt men zich ook van jongeren ook ik kijk vandaag in zen voor iets waar de ouders met ver zorgen over zowel die informatiemaat derdaad met een zekere verbazing naar bijstering naar kijken maar wel voor schappij als over de spelletjes die de de krijgers soldaten en poppen die betalen waarom doen ouders dat kinderen fascineren er is een open mijn huiskamer bevolken neem bij omdat ze van hun kinderen houden baar debat losgebroken over het nieu voorbeeld het soort krijger dat in een uiteraard zoals hierboven al gesteld we speelgoed zijn computerspelletjes handomdraai muteert in een dierlijke de uitvinding van het kind impliceert een gevaar voor de lichamelijke condi machine tja dat is inderdaad iets an ook dat we op een bijzondere manier tie of het geestelijk evenwicht van de ders dan old shatterhand en winnetoe met kinderen omgaan en de commer jeugd geweld die het op eigen kracht moesten doen cie heeft ondertussen het kind ontdekt en seks zijn de ook de vechtende dames en heren in als een belangrijke bron van inkom ingredienten die de computergames krijgen extra levens sten de reclame probeert de wensen het debat doen ter beschikking of kunnen een beroep van ouders en kinderen met elkaar te oplaaien in elk doen op magische of technologische verzoenen leren en amuseren worden geval blijkt nog extraatjes in een spel als doom krijg edutainment kijk maar naar de re maar eens wat je via codes een extra portie gezond clame van bijvoorbeeld fisher price voor een serieu heid en wie handig genoeg is wordt lego en heel wat cd roms ze zaak de vrije tijd van onze jeugd wel tijdelijk onsterfelijk in spelen als dat is al lang zo maar edutainment is geworden is moeten we dit alles au se sim city en sim life is de speler niet voor niets een nieuw buzz word rieux nemen respectievelijk burgemeester en god een concept dat ons iets vertelt over de ik denk het wel want ontluikende ge in spelen als myst en seventh guest tijdgeest kinderen mogen wel tijd ver letterdheid is een belangrijk iets daar klik je je door een mysterieuze wereld liezen maar dan liefst zinvol het kan mee bedoel ik niet dat ik de rampen via zulke andere manieren van spelen dan zo zijn dat we steeds bewuster kin scenario s onderschrijf waarmee de krijgen kinderen een ander beeld van deren willen maar we willen ze ook nieuwe media ondertiteld worden en de wereld en van de weeromstuit een soms even kwijt speelgoed tv pro ook bij de hype horen kritische beden ander wereldbeeld gramma s prentenboeken dienen kingen maar wel ben ik er van over is dat nu goed of slecht tja is televi dan als zoethouders en overdragers van tuigd dat we onze aandacht voor boe sie goed of slecht is het boek goed of cultuur zo n combinatie kan de ouder ken dienen te verruimen tot aandacht slecht met een ja of neen komen we van vandaag niet weerstaan een mooie voor de media waarin en waarmee we er niet van af het antwoord hangt mengeling van eigenbelang en hoger vandaag onze identiteit creeren en dat immers af van wat we met deze media belang these optimistic ideas about gebeurt bij kinderen al spelend the benifits of play are now so deeply kinderen groeien vandaag op in een engrained in popular attitudes that elektronische omgeving zij zappen op they constitute a dogma for early socia de kabel selecteren op de afstandsbe lization kline 19xx 157 hetzelfde diening play record forward rewind geldt vandaag voor de computer op surfen op het internet zenden e mails een slimme manier wordt de consu klikken op cd roms zo n electronic ment een multimediamachine ver childhood creeert geen kinderen naar kocht met gratis op de harde schijf of eigen beeld en gelijkenis zie wartelala cd rom een leerzaam spel of speelse 1996 we staan verbijsterd over hun lessen voor kinderen wie zou zijn kin handigheid trots maar ook bezorgd deren zoiets ontzeggen als de ouders over wat dat allemaal teweegbrengt twijfelen aan de educatieve waarde van onze onmacht groeit tegenover een een computerspel wordt het laatste markt die steeds meer de agenda argument ingezet wie met een compu bepaalt steeds meer speel en leer terspel speelt leert het abc van de omgevingen construeert en verspreidt toekomst al spelend de informatie nieuwe markt voor nieuwe media tische logica gestimuleerd kinderen niet gevraagd door universiteiten maar de logica van de markt beinvloedt al staan in het centrum van dergelijke door bedrijven zo verliet de onderwijs langer dan vandaag wat als geletterd merchandising dat hoeft niet nood pecialist allan kay apple voor disney heid kan tellen de verspreiding van zakelijk verkeerd te zijn maar toch imagineering het ziet er naar uit dat het boek heeft veel te maken met spe kunnen we niet voorbijgaan aan het disney edutainment au serieux neemt cifieke marktstrategieen de komst van feit dat commerciele bedrijven een alle redenen voor ouders begeleiders radio en televisie gaat gepaard met een andere agenda hebben dan academi opvoeders en leraren om disney au globalisering van de markt sche of onderwijskundige instituten serieux te nemen wat de televisie betreft kreeg de open er groeit dus een zekere bezorgdheid bare omroep de jongste jaren concur over media die commercieel gestuurd traditie en vernieuwing rentie van diverse prive omroepen worden zodat zij vaak alleen reken uit die commerciele ontwikkelingen kijkcijfers beinvloeden steeds meer schap moeten afleggen aan aandeel leren we dat het noodzakelijk is om wat er te zien is op televisie en dat houders en niet aan zij die houden zorgvuldig de relatie van een nieuwe leidt duidelijk niet tot betere program van cultuur en onderwijs geletterdheid met een meer traditione ma s maar eerder tot meer van hetzelf we staan vandaag voor veranderingen le culturele geletterdheid in kaart te de de economische logica leidt tot die de grenzen doen vervagen tussen brengen de grenzen die vervagen eenheidsworst ook de kinder en woord en beeldcultuur tussen hoge tussen genres tussen hoge en lage jeugdprogramma s dienen aan deze en lage cultuur tussen school en an cultuur tussen woord en beeld tussen markteisen te voldoen precies die dere instituties zoals bibliotheken fictie en realiteit tussen schrijver en programma s zijn vaak een onderdeel maar ook de media spelen een steeds lezer hebben hun oorsprong in de van de groeiende wereldhandel grotere rol in opvoeding en onderwijs geschiedenis vele van die grenzen u bent er ongetwijfeld mee geconfron de commerciele massamedia proberen werden bijvoorbeeld door de boekdruk teerd star wars flintstones batman greep te krijgen op de geletterdheid kunst gecreeerd zie soetaert van sesame street turtles simpsons van de jeugd belle 1994 1996 soetaert 1995 opvallend daarbij is dat de markt al en plots ziet men diverse bedrijven 1996 de vragen die vandaag gesteld langer dan het onderwijs multimediaal samenwerken om de jeugd zo profes worden over nieuwe media zijn vragen geworden is de kinderhelden zijn in sioneel mogelijk te entertainen boeken televisie film video compu een tijdje geleden las ik een bericht tergames en allerhande spin off pro in de amerikaanse kranten walt ducten te vinden disney co lanceert een fee based europe s no 1 we hebben hier te maken met net world wide web service voor nintendo 64 magazine werken die door marsha kinder als disney s daily blast een mix van supersystemen beschreven werden in on line spelletjes animated stories order to be a supersystem the network nieuws voor kinderen tussen 3 en die in de loop van de geschiedenis must cut across several modes of ima 12 jaar exclusief beschikbaar op reeds aan bod kwamen kortom zoals ge production must appeal to diverse microsoft corp s on line service waar ik bruno latour onlangs in een inter generations classes ethnic subcul voor betaald zal moeten worden jeff view hoorde beweren de nieuwe media tures who in turn are targeted with sanderson microsoft network ma komen niet van een andere planeet diverse strategies must foster collecti nager vertelt waarom zijn bedrijf enthousiasme voor nieuwe ontwikke bility through a proliferation of related graag met disney werkt with all the lingen kan best samen met het au products and must undergo a sudden fears that parents have about the inter serieux nemen van kritische bedenkin increase in commodficiation the suc net the disney name is trusted and gen deze homo zappens is niet bij cess of which reflexively becomes a valued if there is anything that will get de dingen en ziet niets ongebreidelde media event that dramaticaly accelates them on line disney will the wall kijklust schaadt zelfs het vermogen tot the growth curve of the system s com street journal march 31 1997 zien concentratie en aandacht moeten mercial success kindier geciteerd op dezelfde dag lees ik dat apple be geoefend en gecultiveerd worden en in hundt 1996 35 sloten heeft minder te investeren in bij verslaafde zappers soms zelf op diverse media treden dus in interactie onderzoek waardoor een aantal top nieuw worden aangeleerd derkse en dat wordt precies door de kapitalis onderzoekers plots vrij zijn zij worden 1997 293 tsji p lette ren 7 3 uitgevers stichting bibliographica neerlandica p 91 102 mollenhauer klaus 1986 vergeten samenhang over cultuur en opvoeding meppel amsterdam boom postman neil 1982 the disappearance ofchildhood new york delacorte press soetaert ronald guy van belle 1994 schermen met geletterdheid tsjip 4e jaargang 3 4 december 1994 p 7 15 soetaert ronald 1995 over de grenzen van het literatuuronderwijs a kiss a kiss my kingdom for a kiss from europe in de moor w a m red 1995 een zoen van europa literatuuronderwijs in akkoord maar we moeten ook de hove 1995 vii kortom leraren dienen europees perspectief stichting promotie achterkant van het gelijk in t oog aandacht te besteden aan traditie op literatuuronderwijs katholieke univer houden ontstaat er geen nieuwe vorm zo n manier dat vernieuwing mogelijk siteit nijmegen 1995 p 122 132 van kijken en concentratie dus van blijft e soetaert ronald 1996 grensverleg zien zijn we als leraren niet te ge gend literatuuronderwijs in de moor fixeerd op het culturele erfgoed ik wam en ilse bolscher 1996 literatuur bots vandaag op het verschijnsel dat ik literatuur onderwijs in het studiehuis bijdragen tot in het begin van een academie jaar derkse wil 1997 concentratie als de ontwikkeling van vakoverstijgend en een les geef over literatuur en nieuwe voorwaarde sreven jrg 64 nummer 4 geintegreerd literatuuronderwijs den haag media en ik zo hoop ik open de april 1997 p 291 298 nblc p 48 56 ogen van de studenten voor nieuwe de swaan abraham 1983 soetaert ronald guy van belle 1996 mogelijkheden voor de toekomst en uitgaansbeperking en uitgaansangst schermen met geletterdheid in verbanden met het verleden zes over de verschuiving van bevelshuishou soetaert ronald luc top 1996 een maanden later constateer ik dat een ding naar onderhandelingshuishouding beeld van belezenheid den haag sdu aantal studenten zoveel over van en in in de swaan de mens is de mens een zorg uitgevers 1996 p 109 124 die nieuwe media geleerd heeft dat ze opstellen igyi ig8i amsterdam sterne laurence het leven en de mij les staan te geven hoe komt dat meulenhoff 1983 pp 81 115 opvattingen van de heer tristram shandy er zijn natuurlijk heel wat redenen te goodman nelson 1981 ways of kritak atheneum polak van bedenken tijd verstand ouderdom worldmaking indianapolis cambridge gennep amsterdam leuven 1990 maar er is een reden waarmee ik on hackett publishing company vertaald door jan gertrude starink langs geconfronteerd werd in een boek hundt reed 1996 t h e moment of teale w h e sulzby 1986 van mediafilosoof derrick de truth in dennis everette e and emergent literacy as a perspective kerckhove hij suggereert dat onwe edward c pease 1996 children and the for examining how young children tendheid ook positieve kanten heeft media new brunswick u s a and become writers and readers in omdat niet geprogrammeerde indi london u k transaction publishers teale w h e sulzby red 1986 viduen een functionele voorsprong zul p 9 12 emergent literacy writing and reading len hebben over hun geprogrammeer kerckhove de derrick 1995 de huid norwood new jersey ablex publishing de medemensen van onze cultuur amsterdam addison corporation p viii xxv inderdaad de flexibiliteit van de onwe wesley 1996 wartelala ellen 1996 electronic tende zal zijn wortels hebben in het laermans rudy 1996 gevangen in childhood dennis everette e and feit dat zij zich de nieuwe technolo beelden jongeren en hun verhouding edward c pease 1996 children and gieen eigen kan maken zonder eerst te tot de legitieme cultuur in soetaert the media new brunswick u s a and hoeven afrekenen met bestaande voor ronald luc top red 1996 een london u k transaction publishers oordelen en attitudes in de kerck beeld van belezenheid den haag sdu p 29 37 n7 3