Veroordeeld tot gedichten. Een project dat jongeren op het niet altijd rechte pad van de poëzie brengt

35 veroordeeld tot gedichten een project dat jongeren op het niet altijd rechte pad van de poezie brengt paul demets hilde lauwers poezie is iets voor mietjes dat vooroordeel leeft sterk bij jongens uit het technisch en beroepsonderwijs met traditionele lesmethodes slaagt de leraar nederlands er niet in daar verandering in te brengen daarom kiezen wij in het provinciaal technisch instituut van eeklo voor een projectmatige aanpak vier jaar lang van het derde tot het zesde jaar zijn leerlingen taakgericht en creatief met poezie bezig en met veel meer dan dat want hun persoonlijke belevenissen en hun leefwereld staan centraal naast literatuuronderwijs krijgen ook taalvaardigheid en sociale vaardig heden een belangrijke plaats et lijkt ons niet onbelangrijk om de leerlingen uit het algemeen secundair plek te schetsen waar ons poezie onderwijs aso dat geldt a fortiori voor hun project enkele jaren geleden ont houding tegenover poezie het wordt nog staan en geleidelijk aan gegroeid moeilijker als je poezie wil verkocht krijgen is het provinciaal technisch insti aan een overwegend mannelijk publiek in tuut in eeklo is een school voor nijverheidstechnische studierichtingen zo technisch en beroepssecundair als mechanica en elektriciteit poezie is onderwijs tso bso gelegen in een sentimenteel en poezie is iets voor mietjes landelijke omgeving in oost vlaan kregen we vaak te horen het falen van de deren onze school die ongeveer 1000 traditionele les nederlands om onze leer leerlingen telt rekruteert vooral autochtone lingen warm te maken deed ons zoeken mannelijke leerlingen uit de brede omge naar nieuwe invalswegen traditioneel les ving tso leerlingen hebben de keuze uit geven in het tso lukt trouwens sowieso verschillende studierichtingen industriele steeds moeilijker de leer wetenschappen elektro mechanica elek lingen zijn niet zo volg triciteit elektronica mechanische technie zaam en moeten echt nadenken over ken elektro hout en bouwtechnieken geboeid worden anders poezie brengt hen haken ze binnen de tien een bredere blik minuten af op de samen leving bij de leerlingen als we onze tso leerlingen kunnen laten ontdekken leerlingen uit het technisch secundair dat een goed gedicht ook een technisch onderwijs zijn minder literatuur minded dan goed bedacht ding is krijgen we meteen hun februari 2007 nummer 3 36e jaargang 36 interesse merkten we en zo kunnen we hen opzet naar de meerduidige inhoud van poezie brengen het besef van die meerduidigheid is tijdens een traject dat vier leerjaren in essentieel het leert leerlingen genuanceerd beslag neemt maken we onze leerlingen op denken niet schematisch zoals ze dat verschillende manieren vertrouwd met binnen hun vakopleiding gewoon zijn dat er poezie de klemtoon ligt op doen niet enkel niet een correct antwoord bestaat op vragen poezie lezen maar er ook creatief mee die een gedicht oproept verrast hen en stelt omgaan en zelf poezie schrijven in het hen tegelijk gerust ze hebben het recht om zesde jaar het vierde jaar van het traject zich te vergissen het leert hen ook om verdedigen de leerlingen hun favoriete genuanceerd te denken iets waarmee tso dichter voor een poezietribunaal leerlingen het soms moeilijk hebben met andere woorden nadenken over poezie onze leerlingen hebben een praktijkgerichte brengt hen een bredere blik op de samen blik en houden ervan om aan de slag te leving bij als dat een racistische of vrouwon kunnen gaan de leerlingen leren vriendelijke opmerking minder oplevert zijn dat er een waaier van recepten voor het we al tevreden lezen en schrijven van interessante poezie voorhanden is maar het gaat natuurlijk ook om literatuur dat ze hun kijk op poezie op verschillen onderwijs we willen de interesse van de de manieren kunnen vormgeven leerlingen voor de inhoud van gedichten dat poezie deel uitmaakt van hun wekken in het verlengde persoonlijke leefwereld van de sociale vaardig de klemtoon ligt heden wil het project be doordat de leerlingen ervaren dat hun op doen niet reiken dat de leerlingen analyse hun mening hun interpretatie waar enkel poezie hun vooroordelen tegen devol is en ernstig wordt genomen ont lezen maar er ook over poezie overboord wikkelen ze bovendien een sterker zelfbeeld creatief mee gooien het is de bedoe we zijn ervan overtuigd dat dit ook voor aso omgaan en zelf ling dat de leerlingen inzien en kso leerlingen noodzakelijk is poezie schrijven dat poezie een avontuur is waarvoor je jouw verbeel ding en al jouw zintuigen uitvoering nodig hebt de leerlingen leren hun asso ciatief vermogen maximaal te gebruiken het project neemt vier leerjaren in beslag en start in het derde jaar de leerlingen zijn dan 14 tot 15 jaar oud paul demets en henk vlerick pti eeklo krijgen de taalunie onderwijsprijs 2006 voor het secundair onderwijs uit handen van minister vandenbroucke 36e jaargang nummer 3 februari 2007 37 de doos van pandora roepen met dit project integendeel tijdens de verschillende fases heerst er vaak een fase 1 opgewekte sfeer de derdejaarsleerlingen kiezen individueel een gedicht uit een pakket van bundels en fase 3 bloemlezingen voor jongeren en volwas een leerling beschrijft tijdens de les de doos senen we hebben het geluk dat we over van een medeleerling hij brengt de illustra een uitgebreide bibliotheek met een ruime ties en de voorwerpen die in de doos zitten en actuele collectie van poeziebundels en in verband met het gedicht waar alles naar bloemlezingen beschikken maar de stads verwijst op dat moment kent hij het gedicht bibliotheek kan voor andere leerkrachten van zijn medeleerling niet hier gaat het dus die dit project willen realiseren een alter niet om de correctheid van de illustratie het natief zijn we laten de leerlingen geen is wel de bedoeling dat de leerling heel gedichten van het internet hun eerste nauwkeurig beschrijft wat hij ziet een toevlucht plukken want poezie die te kleurverschil aan de binnen en de buiten vinden is op het internet laat op het vlak van kant van de doos kan bijvoorbeeld bete kwaliteit vaak te wensen over vinden wij kenis hebben de medeleerlingen mogen de het is interessant om in deze voorberei nauwkeurigheid van de medeleerling die de dingsfase met de leerlingen te discussieren doos beschrijft en zijn associatievermogen over de verwoording van indrukken ideeen beoordelen en emoties en over cliches fase 4 fase 2 de leerlingen discussieren over de beteke elke leerling verwerkt zijn interpretatie van nis van het gedicht hier gaat het niet om dat gedicht niet woordelijk maar asso het feit of de interpretatie correct is wel of ciatief beeldend dat doet hij concreet door ze volledig is geent is op wat er werkelijk in een schoendoos te beschilderen van het gedicht staat en of de interpretatie illustraties te voorzien en in de doos vier beantwoordt aan wat men zich bij de voorwerpen te stoppen die naar de inhoud lectuur van het gedicht kan voorstellen de van het gedicht verwijzen de leraar spoort leerlingen maken op een spontane manier hem aan om de inhoud van het gedicht niet associaties en ze worden nieuwsgierig naar te illustreren maar op een associatieve de inhoud en de betekenis van het gedicht manier te visualiseren de leerling stopt ook een voorwerp in de doos dat niets met het fase 5 gedicht te maken heeft maar dat bij hem de maker van de doos leest zijn gedicht negatieve gevoelens oproept het maakt de voor bespreekt de verwerking ervan en oefening verrassender zoals uit fase 4 en 5 vertelt iets over het voorwerp dat bij hem zal blijken en dat negatieve voorwerp zal negatieve gevoelens oproept ook hier helpen om de leerling aan het schrijven te komen de andere leerlingen aan bod door krijgen jongeren hebben op de leeftijd van met de maker van de doos over zijn 14 tot 15 jaar vaak gevoelens van onlust en interpretatie van het gedicht te discussieren onvrede dat kan een motor zijn die hun verbeelding aanzwengelt we willen wel fases 3 4 en 5 worden hernomen tot alle benadrukken dat het niet de bedoeling is leerlingen aan bod zijn gekomen om alleen maar negatieve gevoelens op te februari 2007 nummer 3 36e jaargang 38 fase 6 fase 4 elke leerling schrijft een gedicht aan de zoals in een kookprogramma presenteren hand van zijn voorwerp dat negatieve de makers hun gedicht ze beschrijven de gevoelens oproept manier waarop ze het gerecht hebben klaargemaakt leggen de link met het gedichten op smaak gedicht en interpreteren het op die manier ze maken een poetisch verwoorde menu fase 1 kaart en gebruiken daarbij de poetische taal groepjes van twee of drie vierdejaars kiezen die in de betere restaurants gehanteerd een gedicht uit een pakket bundels en wordt ook hier komen de andere leerlingen bloemlezingen aan bod door met de makers van het gerecht over hun interpretatie van het fase 2 gedicht en over elkaars kookkunsten te de leerlingen kiezen een recept uit een discussieren aantal kookboeken of op het internet smaak en kleur van het recept moeten fases 3 en 4 worden hernomen tot alle overeenstemmen met de tonaliteit van het leerlingen aan bod zijn gekomen gekozen gedicht het is uiteraard opnieuw de bedoeling om te associeren niet om te illustreren ze maken het gerecht thuis klaar bijklank en een wereldreis doorheen daarbij moeten ze samenwerken moeder gedichten twee deelprojecten mag gerust een handje helpen ouders staan er vaak van te kijken dat jongeren tussen 15 en 16 jaar plots bereid zijn om bijklank aan het fornuis te staan fase 1 fase 3 de vijfdejaars gaan in groepjes van drie op de lessen nederlands spelen zich tijdelijk in zoek naar gedichten met veel klankkleur en het schoolrestaurant af medeleerlingen proberen die bij een bepaald muziekgenre bekijken en proeven het gerecht en probe onder te brengen ren te bedenken waarover het gedicht gaat ook hier gaat het niet om het feit of de fase 2 interpretatie correct is wel of ze volledig is de leerlingen schrijven een songtekst voor geent is op wat er werkelijk in het gedicht een nummer met gelijkaardige klankkleur staat en of de interpretatie beantwoordt aan als er muzikaal talent tussen de leerlingen wat men zich bij de lectuur van het gedicht zit of als er leerlingen zijn die muziek kan voorstellen de leerlingen maken op kunnen samplen tot een nieuw nummer een spontane manier associaties de mede mogen zij uiteraard hun eigen nummer leerlingen beoordelen de mate waarin het componeren dat vinden ze heel leuk gedicht door de beoordelaars op een asso ciatieve nauwkeurige manier besproken en fase 3 beschreven werd en ze proeven allemaal de leerlingen laten het nummer zonder tekst van het gerecht een moment waar ze naar in de klas horen drie aangeduide leerlingen uitkijken proberen te bedenken tot welk genre het nummer behoort en welke gevoelens die 36e jaargang nummer 3 februari 2007 39 muziek oproept de medeleerlingen beoor gedichtentribunaal delen hun associatief vermogen en hun muzikaal talent om genres te onderscheiden fase 1 en om de tonaliteit uit muziek te halen in het begin van het schooljaar kiezen alle zesdejaars een dichter en zijn werk uit de fase 4 literaire canon er worden een aantal namen de leerlingen die een songtekst schreven gesuggereerd van dichters uit verschillende lezen hem voor en bespreken de linken met stromingen binnen de naoorlogse poezie de muziek hier gaat de discussie niet tot de jongste generatie alleen over de inhoud ook over rijm en ritme de medeleerlingen beoordelen de fase 2 kwaliteit van de songtekst elke leerling zoekt informatie op over een dichter hij verzamelt ook recensies en een wereldreis doorheen gedichten essays over zijn werk zowel positieve als negatieve aan de hand daarvan bereidt hij fase 1 een verdediging van de dichter voor en elke leerling kiest een gedicht in vertaling verzamelt hij negatieve recensies en essays dus geen gedicht uit vlaanderen of neder om een aanklachtdossier voor een dichter land hij zoekt naar vijf typische beelden uit die door een leerling van de tegenpartij zal dat land van gebouwen natuur of mensen verdedigd worden te kunnen aanklagen bovendien zoekt hij naar informatie over het het spreekt vanzelf dat er in het tribunaal aantal inwoners de economische situatie leerlingen tegenover elkaar zullen komen te de culturele hoogtepunten hij zoekt naar staan die de rol van advocaat voor een een voorbeeld van typische etenswaren uit dichter uit eenzelfde periode op zich dat land en brengt daar een voorbeeld van nemen enkele voorbeelden alice nahon mee daarnaast spoort hij informatie op tegenover paul van ostaijen hedwig over de auteur van het gedicht en hij speliers tegenover herman de coninck bespreekt de vorm en de inhoud van het herman leenders tegenover dirk van gedicht dat alles verwerkt hij niet alleen in bastelaere een dossier maar ook in een powerpoint presentatie fase 3 tijdens een poezietribunaal in de verga fase 2 derzaal van de school houdt elke leerling elke leerling laat enkele typische beelden van een pleidooi voor de kwaliteiten van zijn het land zien de medeleerlingen proberen te dichter de medeleerlingen vormen de jury raden om welk land het gaat daarna houdt en beslissen niet over schuld of onschuld de leerling een presentatie over het land en maar ze bepalen wie het beste pleidooi koppelt daaraan de bespreking van het gehouden heeft gedicht op die manier ontstaat een gesprek over culturele verschillen en over de sporen daarvan in literatuur februari 2007 nummer 3 36e jaargang 40 middelen het levert heel wat op de leerlingen krijgen interesse voor een niet voor de hand materiaal een ruime keuze van poezie liggend literair genre ze leren associatief en bundels en bloemlezingen dozen illustra creatief lezen en schrijven spreken en tiemateriaal voorwerpen kookboeken luisteren ze leren hun verbeelding gebrui boeken met songteksten cd s internet ken en argumenteren en ze worden ver twee geleende toga s en documentatie over draagzamer omdat ze het verloop van een zitting in de rechtbank minder rechtlijnig denken veel materiaal ontwikkelen de leerlingen zelf het pad van de poezie tijd het project neemt tien lesuren per leidt niet naar de mis schooljaar in beslag veel voorbereidingen daad maar is ook niet het is altijd goed gebeuren door de leerlingen thuis of tijdens altijd rechtlijnig om vrienden de middagpauzes in de schoolbibliotheek van de poezie bij menskracht de leerlingen worden per klas het verloop van het te winnen begeleid dit project verdraagt geen groot project de eindproduc schaligheid want er is intimiteit nodig om ten en de vaardigheden met elkaar over poezie te discussieren worden beoordeeld door de leraar en door de medeleerlingen peer evaluation dat de leerlingen door dit project voor poezie resultaten gewonnen zijn blijkt uit het groeiend plezier waarmee ze tijdens het traject gedichten dit project is pretentieloos eenvoudig reali lezen het is altijd goed om vrienden van de seerbaar en haalbaar voor aso tso en kso poezie bij te winnen paul demets hilde lauwers provinciaal technisch instituut eeklo h lauwers pm pti be het provinciaal technisch instituut van eeklo won in 2006 de taalunie onderwijsprijs voor het secundair onderwijs met veroordeeld tot gedichten en een stap in het onbekende zie elders in deze vonk wie de leerlingen aan het werk wil zien surft naar 36e jaargang nummer 3 februari 2007