Documenten
kees sluis sander van gangeten addie gerrit sen beleid voortgezet basisonderwijs goed voor de aansluiting 60 vo 27 verschillende artikelen in dit nummer geven aan dat met name het voortgezet onder wijs beter zou moeten aansluiten bij het basisonderwijs nu is er de laatste tijd reeds veel discussie over hoe het voortgezet onderwijs er in de toekomst moet uitzien veel stof heeft de nota verder na de basisschool van de toenmalige minister van kemenade en staatssecretaris deetman doen opwaaien nu deetman zelf minister is geworden laat hij zich bij de be idsbepa ing voor de toe komst van het voortgezet onderwijs adviseren door de adviesraad voor de eerste fase van het voortgezet onderwijs voorzitter van deze adviesraad is jan herman meesters eerst godsdienstleraar in amsterdam later directeur van de afdeling avo vwo van het christelijk pedagogisch studiecentrum in hoevelaken met hem praatte de redactie over de ideeen van de adviesraad voor het voortgezet onderwijs wat doet zo n adviesraad wijsvorm zal zijn dan wel dat er een tweesporig zo n adviesraad adviseert de minister binnen de systeem zal zijn zoals in engeland dat zal de vol beleidskaders die door hem en het kabinet zijn gende regering mogen uitmaken gesteld voor het voortgezet onderwijs betekent dit bijvoorbeeld dat er de komende vier jaar geen als u zo n voorstander bent van voortgezet ba beslissing zal vallen of er in de toekomst uitslui sisonderwijs dan moet u het gevoel hebben dat tend voortgezet basisonderwijs zal zijn nu kan er van alles mis is met het huidige voortgezet on zo n raad wel adviseren dat er wel alleen voortge derwijs zet basisonderwijs vbao moet komen maar ik zou deze vraag graag wat willen nuanceren tot dat is niet interessant omdat er nu eenmaal een de volgende waarin denk je dat wijziging van de andere afspraak bij het regeerakkoord is gemaakt structuur van het voortgezet onderwijs zou ma de adviesraad houdt zich niet alleen met de mid ken dat een aantal dingen nog beter gaan lopen denschoolexperimenten bezig maar met het hele in de huidige structuur wordt een aantal kansen voortgezet onderwijs zoals dat groeit en bloeit gemist het allerbelangrijkste is dat voor leerlin wel kan men zeggen dat er zeker voortgezet ba gen op hun elfde of twaalfde jaar wordt beslist sisonderwijs komt maar of dat de enige onder op welke wijze zij hun studie zullen voortzetten 248 dat moment zou moeten worden uitgesteld tot zwaarder vertegenwoordigd als je nu de simpele hun vijftiende of zestiende jaar dat is het grote uiteenzetting volgt dat onderwijs bestaat uit be winstpunt van voortgezet basisonderwijs daar geleiden en opleiden dan ligt in het voortgezet naast denk ik dat een aantal kinderen bij de hui onderwijs het accent heel zwaar op het opleiden dige gang van zaken minder kansen heeft dan met het cognitief aspect daarin in het voortgezet wenselijk is ik denk aan de enorme achterstan basisonderwijs zal ook meer niet alleen van be den die sociale factoren met zich meebrengen geleiden sprake zijn want deze school beoogt dat het nest waaruit je komt en het feit of je een jon leerlingen zelf na drie jaar kunnen bepalen naar gen of een meisje bent een derde punt is dat de welke vorm van vervolgonderwijs zij zullen gaan vorming die jongeren op dit moment ontvangen het mentoraat zal niet meer iets zijn dat je erbij eenzijdig cognitief is geen kwaad woord over doet maar zal een wezenlijke taak van elke leraar cognitief hoor maar wel in zijn eenzijdigheid zijn pedagoog zijn dat is toch het mooiste wat tenslotte denk ik dat het nog erg een concurren er is kinderen begeleiden op weg naar de toe tiestrijd is op school om het maar zover mogelijk komst te schoppen aan sociaal leren en met elkaar op trekken wordt onvoldoende toegekomen terwijl waarom wordt het voortgezet basisonderwijs niet juist in de toekomst als men veel meer vrije tijd geplaatst in het basisonderwijs anders blijft er heeft die sociale verbanden essentieel zullen zijn toch nog de kans van een breuklijn op elf of het is overigens zo dat deze uitgangspunten door twaalfjarige leeftijd vrijwel niemand meer worden betwist maar de er is een politieke beslissing genomen in de nota hamvraag is hoe we deze kunnen realiseren verder na de basisschool dat de school voor voortgezet basisonderwijs een zelfstandige school gaan de middenschoolexperimenten in dezelfde zal zijn er waren wel experimenten funderend richting als waarin u het voortgezet basisonder onderwijs dat wil zeggen voor onderwijs voor wijs den k t 4 tot 15 16 jarigen maar die zullen dit jaar ein ja en nee maar er zijn wel verschillen de voort digen het basisonderwijs is nog teveel zelf bezig gang van experimenten studies gegevens over om zich tot basisonderwijs om te vormen daar ontwikkelingen in het buitenland dragen allemaal kun je niet direct voortgezet basisonderwijs op bij tot nieuwe inzichten de nota verder na de gaan bouwen dat nog helemaal vorm moet krij basisschool spreekt bijvoorbeeld van een verde gen op zichzelf ben ik wel voorstander van fun ling van het onderwijs in elf aspecten dat komt derend onderwijs maar dat zou in deze situatie op geen enkele middenschool in deze vorm voor teveel van de mens vragen er wordt op dit mo daarnaast is het natuurlijk van groot belang om ment al veel gevraagd ook te kijken naar wat zich reeds in het vigerende onderwijs ontwikkelt heel interessant zal zijn denkt u dat het lerarencorps in het voortgezet wat de centrale werkgroep samengesteld uit ver onderwijs de voorgestelde veranderingen aankan tegenwoordigers van de onderwijsorganisaties ik ben me ervan bewust dat je niet zomaar van van de nota zullen vinden de conclusies van deze iemand die al 25 jaar leerlingen opleidt in zijn werkgroep moeten bijdragen aan de totstandko vak kunt vragen om nog grote nadruk op het pe ming van een wet die een kader biedt voor de dagogisch handelen te leggen dat vraagt tijd van nieuwe scholen voor voortgezet basisonderwijs bijstelling van nieuwe orientatie en dat zal een die waarschijnlijk in 1985 van start gaan uitgebreid nascholingsprogramma vragen waarin je een stukje training krijgt in hoe dat dan moet zal het voortgezet onderwijs een beetje gaan lij met die pedagogische component ik ben daar ken op het huidige basisonderwijs niet pessimistisch over als we vinden dat het hoewel het koff iedik kijken is is er toch een be moet dan zullen er ook zeker wegen te vinden paald perspectief van kemenade en deetman zijn om het te bereiken bovendien denk ik dat er hebben hun nota niet voor niets verder na de al een aantal mensen in het onderwijs aanwezig is basisschool genoemd waarbij ik de nadruk op die grote pedagogische begaafdheid heeft basis leg de basisschool is in een aantal opzich ten verder dan het voortgezet onderwijs met na zal die school voor voortgezet basisonderwijs nu me is de pedagogische component daarin veel meer lijken op een goede basisschool of zal di e 249 school toch meer een voo rbereiding op de ver kennis en welke vaardigheden hij beschikt bo volgschool zijn vendien houden we in een van onze adviezen een als het goed is is het een pedagogische school pleidooi om leerlingen zich daadwerkelijk te la maar dat betekent niet dat er ge freewheeled kan ten orienteren op het door hen gewenste vervolg worden in de gedachte dat het toch pas rond je onderwijs ze zullen daarbij vooral moeten ken zestiende serieus wordt in de school voor voo rt nismaken met de leerstijl die van hen verwacht gezet basisonderwijs zal ook geleerd moeten wor wordt hoe dat precies moet zullen we in de ad den dat wil zeggen dat men zich kennis zal moe viesraad nog nader moeten formuleren ten eigen maken hoogstens zal e r een accentver schil zijn in het vbao zal het accent l i ggen op zal in de toekomst in het voortgezet basisonder het begeleiden in het vervolgonderwijs zal het wijs zowel het lbo kind als het gym kind even accent misschien iets meer liggen op het oplei goed in de heterogene klas aan hun trekken kun den ook daar kan die begeleidingscomponent nen komen niet ontbreken maar we zullen er wel voor moe je krijgt een eerlijk antwoord ik weet dat niet ten oppassen dat dat verv olgonderwijs zijn scha ik hoop het men heeft in ieder geval ontdekt duwen n i et teveel vooruit zal werpen anders dat het in de smalle range van lbo mavo havo worden al in een veel te vroeg stadium de scha mogelijk is maar de grote vraag is of het mogelijk pen van de bokken gescheiden is om leerlingen met zulke verschillende cognitie ve begaafdheid als die van een lbo kind en een maar hoe kunt u nu voorkomen dat die vervolg gym kind drie jaar met elkaar aan het werk te la opleidingen hun schaduwen al vooruitwerpen ten dan wel dat er toch een zekere setting op op de huidige middenscholen is dat al een pro treedt met name voor de cognitieve vakken als de bleem vreemde talen of wiskunde ik weet het dus nog maar er is een belangrijk verschil nu leveren mid niet maar ik weiger wel de uitspraak voor mijn denscholen leerlingen af die gaan naar categoriale rekening te nemen gedifferentieerd voortgezet scholen waar men ook nog geheel categoriaal onderwijs in de eerste drie jaar kan niet hoog denkt zij zijn daar zelfs nog behept met de voor stens kan ik zeggen ik jan herman meesters oordelen die er over de middenschool leven ik kan het nog niet ken een voorbeeld van een meisje dat van de mid denschool afging en op het atheneum terecht bestaat er toch niet het gevaar dat de directeu kwam daar werd ze de eerste tijd echt aan de ren van de toekomstige middenscholen zullen tand gevoeld om te zien wat ze ervan bakte ze zeggen de besten bij elkaar en de slechtsten bij is uiteindelijk na twee jaar keurig geslaagd maar elkaar en de rest is middenschool ze heeft het wel geweten dat is de moeilijkste dit moment van uitsplitsen zou ik zo lang moge positie van de huidige middenscholen zij moeten lijk willen uitstellen pas als bewezen is dat het steeds bewijzen dat ze goed onderwijs geven en echt niet anders kan zou ik een zekere setting dat terwijl het ander onderwijs is met andere dat wil zeggen homogenisering van leerlingen per doelen en dat sluit natuurlijk niet aan bij het ou vak willen toestaan maar ik zou daartoe niet te de onderwijs met oude doelen maar ik hoop dat snel willen overgaan ik beschouw dat toch als er in de toekomst zulke goede afspraken tussen een vluchtpoging basisonderwijs voortgezet basisonderwijs en vervolgonderwijs regionaal en plaatselijk ge wat moet die toekomstige lerda r lerares in het maakt zullen worden dat die breuklijn zo zwak vbao kunnen mogelijk zal zijn hij of zij moet in de eerste plaats goed in het vak zijn maar daar maak ik me niet zoveel zorgen in dat breukvlak speelt de rapportage een belang over omdat i n nederland de volgens een bepaalde rijke rol heeft de adviesraad daar al ideeen over graad opgeleide leraar over het algemeen een jazeker wij denken dat er een vademecum komt goed vakman is daarnaast moet hij of zij nog een van het vervolgonderwijs waarin staat wat er van aantal andere dingen kunnen en doen hij of zij een leerling in een bepaalde stroom wordt ver moet kunnen lesgeven met verschillende werkvor wacht verder moet er een profielbeschrijving ko men en van de mogelijkheden op de hoogte zijn men waarin van elke leerling staat over welke en die leerkracht moet een pedagoog zijn me t 250 voldoende pedagogische toerusting om de leerlin gen te kunnen begeleiden ik zou het eigenlijk zo willen zeggen die toe komstige leraar lerares moet zijn haar vak zo goed beheersen dat hij of zij tijd overhoudt om pedagoog te zijn maar hoe kun je jonge mensen van 18 tot 22 jaar nu zo opleiden in vier jaar dat ze dit allemaal kunnen vanaf het begin hebben de nlo s geprobeerd om die pedagogische component te integreren in de vakcomponent en zo moet het ook het is niet een kwestie van een apart boekje pedagogie leren ik hoop dat de leraren op die nlo s in staat zijn om bij het geven van hun vak ook steeds aan dacht te besteden aan de pedagogische kant er alsje tiv0 1 van no co met kunt u daar een voorbeeld van geven kijk ik heb bijvoorbeeld een leraar wiskunde ge had die zei het is helemaal niet erg dat jullie y roa v niet opletten want volgend jaar dan leg ik het weer uit ik weet nog dat ik daar ontze ttend kwaad over was hij ging e rv an uit dat je gewoon te stom was om wiskunde te leren en dat was dan een gegevenheid een ander voorbeeld een k i nd komt te laat met het verhaal mijn moeder was ziek de leraar zegt dat zal weer een smoes zijn ik weet uit e i gen e rv aring dat zulke opmerkingen heel schokkend voor leerl i ngen kunnen zijn veel vertrouwen gekomen pedagoog is voor mij op de leraren houden te weinig reken i ng met de leef eerste plaats van kinderen houden en voor kin omstandigheden van de leerling ook in de klas is deren oneindig veel begrip opbrengen dit heeft het vaak moeilijk om zes uur lang naar de verha natuurlijk ook wel grenzen maar als we leerlin len van de leraar te luisteren als er iets belang gen willen begeleiden dan moeten we ook met rijks gezegd wordt ga je erover nadenken en hen mee willen lopen en hen niet alleen verplich daarna neem je gewoon weer verder deel aan het ten met ons mee te gaan verhaal een opmerking als en als je nou niet pedagogie is niet het verkopen van software nee oplet dan vind ik eigenlijk een heel domme hoor het is ook voor kinderen de grenzen aan opme r king het kind heeft toch het recht om geven en nou tot hier en geen stap verder even niet op te le tten ik bedoel maar het begrip hebben voor de kinderen het begele i maar hoe moet dat nou als die klassen steeds den van de situatie het n i et teveel verwachten maar groter worden van hen hen stimuleren dat versta ik onder een dat wordt er niet eenvoudiger op je kunt geen pedagogische aanpak absolute getallen stellen maar hoe kleiner de klas hoe meer aandacht kun je de leerlingen geven ik nou gaan we even op een andere stoel zitten denk nog aan die kleine gymnasiumklasjes van veel leraren zullen zeggen dat zij dat al doen vroeger daar kon je bijna met gesloten ogen de dat is dan natuurlijk prima maar er zijn ook er was doen i n grotere klassen wordt nog meer ge varingen dat leerlingen geschokt uit school thuis vraagd van de pedagogische talenten juist daar komen als een leraar heeft gezegd als je dat nu heb je die pedagogische toerusting nodig al is het nog niet begrijpt dan is er een schok in het alleen maar om geen fouten te maken ik blijf het 251 volhouden een leraar zijn is meer dan een vakd o maar het lerende in sociaal leren is voor leerlin cent zijn gen moeilijk concreet te maken ja maar leerlingen zullen best begrijpen dat je maar is zo n uitspraak niet ontzettend bedreigend met zijn allen eerder een probleem oplost dan in voor mensen die al 25 jaar in het onderwijs zit je eentje dat de een dit ziet en de ander dat bo ten vendien zal dan blijken dat het maar weinig ik ben het met je eens dat je met mensen die voorkomt dat een leerling steeds maar slecht is in zeggen zo heb ik het geleerd zo moet het wei alles als je nu kijkt op het ibo waar ze werken nig kunt beginnen maar ik heb altijd nog zoveel met drie niveaus dan zitten die leerlingen altijd hoop in leraren dat ze zoveel liefde hebben voor verdeeld hun vak waarin je kinderen een stuk verder in het leven helpt dat de meeste het belang ervan zullen inzien bent u niet wijs geworden door de uitholling van de geest van de mammoetwet ja natuurlijk de brugklas was eigenlijk bedoeld als voorloper van het vbao maar dat is al misge lopen in de kamer toen er drie soorten brugklas sen kwamen en er zijn ook scholen die de leerlin gen met kerst al determineren maar ik heb ook voorbeelden waar het anders kan middenscholen en ook categoriale scholen dus ik wens mij niet op te hangen aan voorbeelden waar het niet kan is de ontwikkeling van het vbao niet in strijd met de tendens die je hoort dat het onderwijs zo vroeg mogelijk concreet moet zijn en de moge lijkheid moet bieden er iets mee te doen het is opvallend dat we nooit duidelijk uitspre ken dat we met algemeen vormend onderwijs meestal alleen cognitief onderwijs bedoelen als of beroepsonderwijs niet algemeen vormend zou zijn in de plannen voor het voo rtgezet basison derwijs gaan we uit van een breder aanbod waar in de leerlingen ook de mogelijkheid krijgen zich te orienteren op wat ze met hun handen kunnen doen of dat voldoende zal zijn weet ik natuur lijk niet dat dat voor sommige leerlingen te lang duu rt dat zal wel voor beide kanten gelden een gymnasium leerling moet misschien wel te lang met zijn handen bezig zijn zullen de leerlingen toch niet op de eerste plaats aan zichzelf denken natuurlijk zul je leerlingen hebben die vooral voor zichzelf opkomen dat mag ook best maar je mag in het onderwijs ook best inbrengen dat veel dingen moeten gebeuren voor anderen en ik vind het ook beter dat meisjes en jongens met anderen dat zullen leerlingen ook best be elk apart zitten want met jongens heb je grijpen als je hen dat in de praktijk laat e rvaren niets anders dan las t 252