Wat is een ‘humane’ school?

ze vast en zeker de leiders onderleiders volgelingen zondebokken en afzijdigen en niet te vergeten de klooileiders voor wie projectleraren slappe leraren zijn die geen orde kunnen houden je herkent ook je collega s of jezelf in geroddel over leerlingen die rotzooi maken in de school troep op de grond gooien en spullen kapot maken of kwijt ra ken er is geen verafgelegen ideale school beschreven maar een moei lijke school zoals die van jezelf waar een stel leraren het aangedurfd heeft om te kiezen voor projectonderwijs over de motivering voor die keus wordt geschreven in de inleiding de maatschappelijke verhoudingen waarin wij nog steeds leven geven hoogstens ruimte voor surrogaat oplossingen en blijken op langere ter mijn het bestaan alleen maar chaotischer onkontroleerbaarder en on beheersbaarder te maken de auteurs vinden dat leerlingen in het be schreven projectonderwijs de kans hebben bestaande op ongelijke machtsverhoudingen gebaseerde betrekkingen tot elkaar te doorbre ken men kan dit een pretentieuze stellingname vinden maar het moet wel diep zitten als je ziet wat men ervoor over gehad heeft om het moei lijke projectavontuur aan te gaan projektonderwijs afleren en aanleren is in ouwemoer druk verschenen de tekeningen van ans schifferling vind ik minder geslaagd de afge beelde leerlingen hebben nogal eens oude mensen gezichtjes gekregen voor de rest een piekfijn boekje dat de verplichte lectuur over pro jectonderwijs zeker moet aanvullen en wat mij betreft voor een belang rijk deel mag vervangen theo jansen anne ruth van kammen projektonderwijs afleren en aanleren uitg muusses purmerend prijs f 10 koo s wat is een humane school h e nn e phof de kinderen van tegenwoordig zijn anders dan ze vroeger ooit waren ze zijn duidelijk kinderen van hun tijd en hun omgeving nerveus dis organized vitaal onaangepast agressief niet in staat tot diepgaande en langdurige relaties met mensen of dingen direct op de man af en met veel minder angsten tegenover volwassenen dan vroeger tegelijk echter overtreft hun behoefte aan geborgenheid aan veiligheid al hun andere behoeften aldus harttuut von hentig in zijn nieuwste boek wast ist eiree humane schu e von hentig geldt als een van de belangrijkste onderwijsver nieuwers van deze tijd zijn ideeen worden bijvoorbeeld instemmend geciteerd in de adviezen van de innovatiecommissie middenschool hij werkt aan de universiteit van bielefeld en geeft sinds kort weer les aa n 39 tien tot zestienjarigen namelijk aan de oefenschool van deze universi teit die een middenschoolachtige opzet heeft zijn ervaringen met de ze kinderen leren hem dat kinderen tegenwoordig anders zijn dan de volwassenen denken de problemen die de opgroeiende jeugd heeft met het leven van vandaag zijn aanmerkelijk groter dan de problemen die ze met het leren als zodanig hebben wil de school daar een ade quaat antwoord op geven dan zal ze anders moeten worden anders dan zij traditioneel is maar ook anders dan de hervormers der laatste decennia zich voorstellen deze gedachten werkt von hentig uit in de drie lezingen die het voor naamste bestanddeel van dit boekje vormen 1 wat houdt tegenwoordig de kindertijd in wat is eigenlijk een gene ratie vier generaties betekent dat ook vier verschillende naast el kaar bestaande werelden 2 hoe zijn kinderen tegenwoordig wat bepaalt hun gedrag met name in de school bestaat er zoiets als een sociale pathologie van de school 3 hoe moet een echt humane school er uitzien om geschikt te zijn voor kinderen van nu wat maakt de scholen van nu onmenselijk het wordt tijd aldus von hentig dat de school eerlijk toegeeft dat ze in wezen niets anders zijn kan dan een plaats waar kinderen afhanke lijk zijn van de bedoelingen van volwassenen die hen vertrouwd ma ken met hun kennis hun waarden en hun instituties dat ze een steeds groter deel van de bevolking herbergt dat geen plaats kan krijgen in het arbeidsproces dat ze selecteert voor bepaalde maatschappelijke functies dat ze zelf als instituut niet vrij is als ze al emancipeert doet zij dat in opdracht van anderen dat de leraren agents zijn van de maatschappij der volwassenen onderworpen aan dezelfde angsten ver leidingen vergissingen en voorschriften als de andere volwassenen dat de school de wereld zoals ze is niet kan simuleren noch buiten werking zetten noch vanuit de school veranderen en dat de school desondanks doorgaat met mogelijkheden van individuen te ontwikke len die de maatschappij niet honoreert doelen nastreeft die de maat schappij tegenwerkt houdingen versterkt die de maatschappij afstraft als de school eerlijk zou toegeven dat ze onderworpen is aan deze be perkingen zou ze weliswaar het image van vriendelijkheid interessant zijn modern zijn verstoren het niet toegeven betekent echter zichzelf en anderen een rad voor ogen draaien en dat is eigenlijk veel onmen selijker von hentig maakt duidelijk waarom veel ontwikkelingen en vernieu wingen geen oplossing kunnen bieden waarom pedagogie en onder wijskunde geen afdoend antwoord kunnen geven op de behoefte va n 40 leerlingen aan geborgenheid waarom de tendens tot verdergaande pro fessionalisering en specialisering van de leraar gepaard gaat met toene mende onzekerheid angst onvrede en onderlinge concurrentie bij de leraren waarom het een illusie is te menen dat de school de grote pro blemen van de wereld kan binnenhalen of zelfs maar nabootsen in haar leerplan waarom sociale vaardigheden nooit de gebruikelijke doelen en inhouden kunnen vervangen uitgewerkte oplossingen biedt von hentig niet hij geeft wel aan voor welke opgaven het onderwijs en de maatschappij staan zoals ontkoppeling van opleiding en inkomen waarmee de regering zelf een begin dient te maken met betrekking tot haar eigen ambtena ren opheffing van de numerus clausus de opmars van centrale genormaliseerde voorschriften en regels te rugdringen ten behoeve van kleinere eenheden met eigen wil verant woording en identiteit leraren anders op hun beroep voorbereiden hen ontprofessionalise ren meer tijd besteden in het onderwijs aan dat wat praktisch bruikbaar is in de maatschappij de zogenaamde marketable skills de bedrieglijke precisie en zogenaamde objectiviteit van toetsen la ten schieten en vervangen door of aanvullen met andere vormen van toetsing evaluatie en zelfbeoordeling het boekje van von hentig klaagt niet aan zoekt geen zondebokken maar maakt duidelijk wat de problemen van het huidige onderwijs zijn en inspireert daardoor tot het zoeken naar nieuwe oplossingen harttuut von hentig was ist eine humane schule reihe hanser 211 1976 hanneke kritische informatie over jeugdliteratuur lentz het boekje zozo kritische informatie over jeugdliteratuur is voor ieder die zich met die materie bezighoudt en dat zou dus iedere a s onderwijzer en leraar moeten zijn de moeite van het aanschaf fen waard het boekje geeft algemene informatie over jeugdliteratuur over publikaties en instituten een aantal waardevolle tips uit en voor de schoolpraktijk een kijkje in de commerciele keuken en op de positie van jeugdboe 41